Την Παρασκευή 27 Ιανουαρίου 1917 το σχολείο μας διοργάνωσε δίωρη εκδήλωση αφιερωμένη στην Ημέρα για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος και την πρόληψη των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότηταςστα σχολεία, σύμφωνα με το σχετικό διάταγμα του Υπουργείου Παιδείας (Αρ. Πρωτ.: 9989/Θ2 20-1-2017). Η Ημέρα αυτή είχε θεσμοθετηθεί στην 20ή Σύνοδο της Μόνιμης Διάσκεψης των Υπουργών Παιδείας του Συμβουλίου της Ευρώπης στην Κρακοβία, στις 15-17 Οκτωβρίου 2000 (άρθρο 9 της Διακήρυξης των Υπουργών Παιδείας). Η Ελληνική Βουλή (νόμος 3218/2004,ΦΕΚ Α΄12 και Προεδρικό Διάταγμα 31/2005) την καθιέρωσε και ως ημέρα μνήμης των Ελλήνων Εβραίων μαρτύρων και ηρώων του Ολοκαυτώματος.
Η επιλογή της συγκεκριμένης ημερομηνίας έγινε γιατί την ίδια μέρα το 1945 οι Σοβιετικοί απελευθέρωσαν το Άουσβιτς, το μεγαλύτερο κέντρο εξόντωσης και στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσής μας ήταν ο κύριος Μάριος Σούσης, πρόεδρος του Συλλόγου απογόνων θυμάτων ολοκαυτώματος, με τη διπλή ιδιότητά του ως κρυμμένο παιδί στη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής αλλά και ως γιος θύματος του ολοκαυτώματος. Μας εξέθεσε σημαντικές πτυχές της ιστορίας του ολοκαυτώματος και μας αφηγήθηκε με μεγάλη παραστατικότητα τις τύχες της οικογένειάς του, τον τρόπο που ο ίδιος με τα αδέλφια του και τη μητέρα του επιβίωσε κρυμμένος σε σπίτια χριστιανών αλλά και την τραγική κατάληξη του πατέρα του, που συνελήφθη, φυλακίστηκε αρχικά στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου και τελικά οδηγήθηκε στο Άουσβιτς. Μας είπε επίσης ότι, παρακολουθώντας τα καινούρια ευρήματα που έρχονται στο φως για την περίοδο εκείνη, ανακάλυψε ότι ο πατέρας του είχε κατά πάσα πιθανότητα λάβει μέρος σε μια εξέγερση στο Άουσβιτς στις 7.10.1944.
Είναι εντυπωσιακός ο ζήλος του για να μεταδώσει στη νέα γενιά τη συγκλονιστική εμπειρία του διωγμού της φυλής του και η επαφή του με τους μαθητές του σχολείου μας ήταν ιδιαίτερα γόνιμη. Την ιστορία του έχει καταγράψει ο ίδιος στο βιβλίο του (Καλή αντάμωση, φιλιά εις τα παιδιά Τα παιδιά που έχασαν το τρένο για το Άουσβιτς, Turangalilabooks, 2013, 470 σελ.). Την αφηγείται επίσης μαζί με τέσσερα ακόμα «κρυμμένα παιδιά», τη Ροζίνα, τον Σήφη, την Ευτυχία και τη Σέλλυ στο ντοκιμαντέρ «Φιλιά εις τα παιδιά» του Βασίλη Λουλέ. Εκεί παρακολουθούμε τα πρωταγωνιστικά πρόσωπα από την παιδική τους ηλικία μέχρι την εποχή του γυρίσματος να φέρνουν στο φως πολύτιμα προσωπικά τους ντοκουμέντα – ένα παιδικό ημερολόγιο, μια σχολική έκθεση, φωτογραφίες και οικογενειακά φιλμάκια – τεκμήρια μιας ολόκληρης εποχής.
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Η ελληνική λέξη «Ολοκαύτωμα» σημαίνει κυριολεκτικά «πλήρως καμένη προσφορά θυσίας» σε θεό. Επιλέχτηκε για να χαρακτηρίσει τη συστηματική, προγραμματική και κρατική πολιτική πρακτική διώξεων και εξόντωσης περίπου έξι εκατομμυρίων Εβραίων, ανάμεσά τους 1.500.000 παιδιά, τα 2/3 των 9 εκ. Εβραίων της Ευρώπης, από το ναζιστικό καθεστώς και τους συνεργάτες του.
Οι Ναζί, οι οποίοι ανέλαβαν την εξουσία στη Γερμανία τον Ιανουάριο του 1933, πίστευαν ότι οι Γερμανοί ως Άρειοι ήταν «φυλετικά ανώτεροι» και ότι οι Εβραίοι, που τους θεωρούσαν «κατώτερους», αποτελούσαν μια εξωτερική απειλή για την καθαρότητα του γερμανικού λαού. Αρχικά η πολιτική των ναζιστών ηγετών ήταν να ενθαρρύνουν τους Εβραίους να μεταναστεύσουν. Έτσι άρχισαν διώξεις (πογκρόμ), μποϋκοτάζ στις Εβραϊκές επιχειρήσεις κάθε είδους, αποκλεισμό από δημόσιες θέσεις και αξιώματα, εμφανώς μεροληπτικές νομοθετικές ρυθμίσεις με αποκορύφωμα όλων αυτών την Νύχτα των Κρυστάλλων (Kristalnacht). Επίσης τους υποχρέωσαν να φορούν, όταν κυκλοφορούσαν,
το άστρο του Δαβίδ για να τους διαχωρίζουν. Το μέτρο εφαρμόστηκε σε όλη την τότε επικράτεια του Γ΄ Ράιχ, εκτός από τη Γαλλία, γιατί η Κυβέρνηση του Βισύ αρνήθηκε να το εφαρμόσει. Όμως, επειδή οι διώξεις αυτές δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα, η ναζιστική ηγεσία και κυρίως ο Χίτλερ σκέφθηκε την αναγκαστική μετανάστευση των Εβραίων υπό την εποπτεία των οργάνων του Κόμματος. Η αρχική σκέψη ήταν να υφαρπαγεί από τη Γαλλία η Μαδαγασκάρη και να μετατραπεί σε «αποθήκη Εβραίων», μια άλλη να μεταφερθούν «πέρα από τα Ουράλια». Οι λύσεις αυτές αποδείχτηκαν μη ρεαλιστικές και εγκαταλείφθηκαν. Αποφασίστηκε τελικά η «μετανάστευση» των Εβραίων σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και γκέτο για να εξολοθρευτούν μέσω της πείνας και της εξοντωτικής εργασίας. Επειδή η πρακτική αυτή αποδείχθηκε πάρα πολύ αργή, συγκλήθηκε στο πλούσιο προάστειο του Βερολίνου Βάνζεε (Wannsee) στις 20 Ιανουαρίου 1942 διάσκεψη, για να μεθοδευτεί «η τελική λύση στο Εβραϊκό ζήτημα» (DieEndlösungderJudenfrage). Εκεί αποφασίστηκε: η μεταφορά των Εβραίων σε στρατόπεδα εξόντωσης, η άμεση θανάτωση όσων ήταν ανίκανοι για εργασία (ασθενείς, πολύ νέοι, πολύ γηρασμένοι), ο διαχωρισμός των εναπομεινάντων κατά φύλο, η θανάτωσή τους είτε μέσω ολοσχερώς ανεπαρκούς διατροφής και κακουχιών είτε μέσω σκληρής καταναγκαστικής εργασίας (όπως στην περίπτωση της IG Farben). Με τον καιρό θα εξολοθρεύονταν και οι εναπομείναντες.
Κατασκευάστηκαν ειδικά στρατόπεδα εξολόθρευσης. Το «λογιστικό» πρόβλημα της μεταφοράς των Εβραίων από κάθε γωνία της κατεχόμενης Ευρώπης ανέλαβε ο Άντολφ Άιχμαν (Adolf Eichmann), ο οποίος σε πολλές περιπτώσεις συνεργάστηκε με τις τοπικές «κυβερνήσεις». Από την Ελλάδα, η μεγαλύτερη μεταγωγή Εβραίων έγινε από την Εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης (περίπου 65.000 άτομα). Πριν από τον πόλεμο σε όλη τη χώρα ζούσαν περισσότεροι από 79.000 Εβραίοι σε 31 κοινότητες, που ως τότε λειτουργούσαν σε όλα σχεδόν τα αστικά κέντρα. Πολλοί απ’ αυτούς πολέμησαν στις τάξεις του Ελληνικού Στρατού στον ελληνοϊταλικό πόλεμο. Οι εβραϊκές κοινότητες της Ελλάδας αποδεκατίστηκαν κατά το 87% στη διάρκεια του Ολοκαυτώματος.
Για την επίτευξη της «τελικής λύσης» υιοθετήθηκαν οι πλέον απάνθρωποι και σκληροί τρόποι. Μαζικοί θάνατοι επιτεύχθηκαν σε πολλά στρατόπεδα με τη χρήση των θαλάμων αερίων και τη χρήση μονοξειδίου του άνθρακα (που παρείχαν ειδικά ρυθμισμένοι κινητήρες) αλλά και του κυανιούχου αερίου Κυκλώνας Β (Zyklon B). Επιστρατεύθηκε ολόκληρη η τεχνογνωσία που το Γ΄ Ράιχ επιθυμούσε να βελτιώσει: ιατρικά πειράματα, εγχειρήσεις χωρίς αναισθητικό, αντοχή στο ψύχος και την υποθερμία κτλ. Η διαχείριση ενός τόσο μεγάλου αριθμού πτωμάτων αποτέλεσε άλλο ένα λογιστικό πρόβλημα. Μετά από έρευνες, οι Γερμανοί επιστήμονες κατέληξαν ότι ένας κλίβανος θα μπορούσε να διατηρήσει θερμοκρασία καύσης χρησιμοποιώντας ως μόνο καύσιμο το λίπος από τα σώματα των νεκρών. Προωθήθηκε η απανθράκωση των νεκρών και δολοφονημένων στα κρεματόρια, ενώ σε ορισμένα στρατόπεδα, όπως αυτό του Σομπιμπόρ, τα οποία δεν απέκτησαν ποτέ κλιβάνους αποτέφρωσης τα πτώματα καίγονταν σε ανοικτά ορύγματα.Υπολογίζεται ότι μόνο στα στρατόπεδα εξολόθρευσης θανατώθηκαν, με τυφεκισμό, καταναγκαστική εργασία, απαγχονισμό και δηλητηριώδη αέρια περίπου τρία εκατομμύρια Εβραίων.
Στα στρατόπεδα εκτός από τους Εβραίους οι Ναζί φυλάκιζαν και άλλες πληθυσμιακές ομάδες που θεωρούσαν «φυλετικά/βιολογικά κατώτερες»: 200.000 Ρομά (Τσιγγάνους), ορισμένους σλαβικούς λαούς (Πολωνούς, Ρώσους και άλλους), αντιφρονούντες, κομμουνιστές, σοσιαλιστές, μάρτυρες του Ιεχωβά και ομοφυλόφιλους. Τουλάχιστον 200.000 άτομα κατεξοχήν γερμανικής καταγωγής με νοητικές και φυσικές αναπηρίες, που ζούσαν σε άσυλα, θανατώθηκαν στο κατ’ ευφημισμό Πρόγραμμα Ευθανασίας.
Τους τελευταίους μήνες του πολέμου, τάγματα των SS άρχισαν τις μεταγωγές κρατουμένων με τρένο ή με αναγκαστικές πεζοπορίες, που συχνά αποκαλούνται «πορείες θανάτου» σε μια προσπάθεια να αποτραπεί η απελευθέρωση μεγάλου αριθμού των κρατουμένων από τις Συμμαχικές Δυνάμεις. Οι πορείες συνεχίστηκαν μέχρι την 7η Μαΐου του 1945, την ημέρα που οι γερμανικές ένοπλες δυνάμεις παραδόθηκαν άνευ όρων στους Συμμάχους. Για τους δυτικούς Συμμάχους, ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος έληξε επίσημα στην Ευρώπη την επόμενη μέρα, 8 Μαΐου.
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ
Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδας:
Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδος:
Για τους Έλληνες Εβραίους:
Μουσείο Ολοκαυτώματος στην Ιερουσαλήμ:
Εβραϊκό Μουσείο Βερολίνου:
Εβραϊκό Μουσείο Πράγας:
Μουσείο Μνήμης του Ολοκαυτώματος των Η.Π.Α. (United States Holocaust Memorial Museum):
Πρόγραμμα Ιστορίας του Ολοκαυτώματος (The Holocaust History Project):
Bραβευμένα βίντεο μαθητών Α΄ και Β΄ τάξης Λυκείου των προηγούμενων σχολικών διαγωνισμών για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος στην Ελλάδα:
Παπαδάκη Λία, Φιλόλογος
Δημοσιευμένο στην κατηγορία Χρήσιμα
