15+1 Ντοκιμαντέρ για να #Μείνουμε Σπίτι

Πρόσωπα, γεγονότα, αληθινές ιστορίες – όλα μετατρέπονται σε κινούμενες εικόνες για να τα γνωρίσουμε καλύτερα με τον πιο εύκολο και συναρπαστικό τρόπο.  Τα ντοκιμαντέρ είναι δύσκολο να μη σου αρέσουν – αρκεί να τους δώσεις μια ευκαιρία. Αξίζει να τους τη δώσετε λοιπόν αυτές τις μέρες. Εμπνευστείτε από τις 15 προτάσεις που θα βρείτε συγκεντρωμένες στο νέο μας αφιέρωμα. Η αποδοχή των ντοκιμαντέρ στην Ελλάδα και η διείσδυσή τους σε ευρύτερα κοινά συνδέθηκε με το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – κάποιες από τις ταινίες τις είδαν, όσοι τις προτείνουν, σε παλαιότερα Φεστιβάλ. Στο επόμενο Φεστιβάλ, το 2021, ίσως να υπάρχει ένα ή παραπάνω ντοκιμαντέρ για όσα ζούμε στον Πλανήτη Γη σήμερα…

Ρωμανιώτες – Οι Έλληνες Εβραίοι των Ιωαννίνων της Ανιές Σκλάβου και Στέλιου Τατάκη

Ως Δήμαρχος της πόλης των Ιωαννίνων και πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας, θα ήθελα βραχύλογα να αναφερθώ στο πολυβραβευμένο ντοκυμαντέρ «Ρωμανιώτες – Οι Έλληνες Εβραίοι των Ιωαννίνων» σε σενάριο και σκηνοθεσία Ανιές Σκλάβου και Στέλιου Τατάκη, μια συμπαραγωγή του Στέλιου Τατάκη και της COSMOTE TV με την υποστήριξη της Ισραηλιτικής Κοινότητας Ιωαννίνων. Το συγκεκριμένο ντοκυμαντέρ αποτελεί μια πολύτιμη μαρτυρία για την πολυκύμαντη ζωή μιάς ιστορικής κοινότητας που αποτέλεσε διαμέσου των αιώνων τη μητρόπολη του Ρωμανιώτικου (ελληνόφωνου) εβραϊσμού. Μιάς κοινότητας ενσωματωμένης στη ζωή της πόλης που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή της και η οποία δυστυχώς συρρικνώνεται με την πάροδο του χρόνου. Το ντοκυμαντέρ παρακολουθεί την ιστορία της ελληνόφωνης εβραϊκής κοινότητας των Ιωαννίνων στο χρόνο, περιγράφει τα ήθη και έθιμά της, βαθιά επηρεασμένα από τα αντίστοιχα της τοπικής κοινωνίας, το γλωσσικό της ιδίωμα, τη θρησκευτική της ζωή με την ανεπανάληπτη Ρωμανιώτικη μελωδία, την καταστροφή της κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής με την απώλεια του 91% των μελών της και την ανασύστασή της μεταπολεμικά. Οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους όσους συνέβαλαν με οποιοδήποτε τρόπο στη δημιουργία του.

Ελισάφ Μωυσής
Πρόεδρος Ισραηλιτικής Κοινότητας Ιωαννίνων
Δήμαρχος Ιωαννίνων

Ο Κόσμος του Κρασιού: Mondovino του Jonathan Nossiter

Γυρισμένο μέσα σε 4 χρόνια, αυτό το συναρπαστικό μονοκάμερο του Jonathan Nossiter, Αμερικανού σκηνοθέτη ταινιών μυθοπλασίας που για χρόνια δούλευε και ως σομελιέ, φέρνει στο προσκήνιο σχεδόν ολόκληρο το οινικό σύμπαν: οι συγκρουόμενες ιδεολογίες και αντιλήψεις, τα συμφέροντα, οι διαπλοκές και οι εντάσεις που δημιουργούνται γύρω από το κρασί και τους ανθρώπους του. Ένα συναρπαστικό ταξίδι σε τρεις ηπείρους όπου αμπελουργοί, οινοπαραγωγοί, έμποροι, οινολόγοι, δημοσιογράφοι και γευσιγνώστες μιλούν με πάθος για το απόλυτο έμβλημα του δυτικού πολιτισμού και τις πολιτικές που το ορίζουν. Η πατίνα του χρόνου και οι εξελίξεις που έχουν αλλάξει άρδην το οινικό τοπίο, καθιστούν την ταινία κάπως παρωχημένη στις μέρες μας. Δεν παύει ωστόσο να παραμένει σημαντική, μια ταινία “must” για όσους αγαπούν το κρασί και την κουλτούρα του.

Μελίνα Μελικίδου
Δημόσιες Σχέσεις/Επικοινωνία στο NICO LAZARIDI

*

Νοσταλγώντας το Φως του Patricio Guzmán

Όταν αποδέχτηκα την πρόταση, δεν δίστασα στιγμή σε ποιο ντοκιμαντέρ ήθελα να αναφερθώ. Στο Νοσταλγώντας το Φως του Patricio Guzmán ακολουθούμε σε μια παράλληλη αφήγηση αστρονόμους που εργάζονται στα μεγαλύτερα τηλεσκόπια παγκοσμίως στην έρημο Ατακάμα (η ξηρότητα του αέρα ευνοεί την παρατήρηση των άστρων), ενώ κάποιες γυναίκες ψάχνουν απομεινάρια των οστών των συζύγων, αδερφών, πατεράδων τους. Άνθρωποι που δολοφονήθηκαν, θάφτηκαν και βίαια ξεθάφτηκαν, στην προσπάθεια της δικτατορίας του Pinochet να καλύψει τα εγκλήματά της. Οι πρώτοι χρησιμοποιούν υπερσύγχρονες συσκευές, ενώ οι γυναίκες κόσκινα (η λέξη απαντάται σε κείμενο του Σημωνίδη τον 7ο π.Χ. αιώνα) για να εντοπίσουν ανάμεσα σε τρισεκατομμύρια κόκκους άμμου ένα θραύσμα οστού οικείου. Και οι δυο ψάχνουν εναγωνίως την αλήθεια. Οι μεν από την μεριά της επιστήμης, οι σύγχρονες Αντιγόνες από τη μεριά της ηθικής. Με μια διαφορά, όπως αναφέρει ένας επιστήμονας: “Εμείς κοιμούμαστε ήσυχα τα βράδια, αυτές όχι”. Ένα έργο που θα έπρεπε να διδάσκεται στα σχολεία. Υποχρεωτικά.

Γιάννης Καρκανέβατος
Μηχανικός – Συγγραφέας

*

Cowspiracy: The Sustainability Secret των Kip Andersen και Keegan Kuhn

Αύγουστος 2018 και η δεκαπεντάχρονη Greta αφήνει το σχολείο. Στέκεται έξω από το Σουηδικό Κοινοβούλιο με μια πινακίδα που γράφει “Σχολική Απεργία για το Κλίμα”. Το domino effect έχει ήδη ξεκινήσει. Μέσα σ’ ένα χρόνο, εκατομμύρια νέοι θα βγουν στους δρόμους – η άγνοια δεν είναι πλέον δικαιολογία. Γιατί προτείνεται το Cowspiracy ; Οι δημιουργοί του διαπιστώνουν ότι ένας σημαντικός παράγοντας στο φαινόμενο της κλιματικής κρίσης δεν μπαίνει στην ημερήσια διάταξη και είναι η ζωική παραγωγή. Στις βιομηχανικές κοινωνίες ο καταναλωτής γνωρίζει το μοσχάρι ως προϊόν. Τι χρειάστηκε, όμως, για να φτάσει στο ράφι και τι οικολογικό αντίκτυπο έχει αυτή η διαδικασία; Αποψίλωση δασών, απώλεια βιοποικιλότητας, εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και υπερκατανάλωση νερού θα μπορούσαν να είναι τίτλοι πρωτοσέλιδων αν υπήρχε μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Ο George Monbiot ισχυρίζεται για τη ζωική παραγωγή ότι θα αποτελεί έγκλημα στη συνείδηση των μελλοντικών γενεών και το Cowspiracy έρχεται να μας το υπενθυμίσει.

Γιώργος-Άγγελος Παπαϊωάννου
Φοιτητής

*

Once Brothers του Michael Tolajian

Once Brothers. Dražen Petrović, Vlade Divac. Πριν από όλα, η σφραγίδα. Το Once Brothers είναι μια παραγωγή του ESPN, της εμπνευσμένης σειράς ντοκιμαντέρ, 30 for 30. Ακόμη κι αν κάποιος ανιχνεύσει στοιχεία αμερικανικής οπτικής στην εξιστόρηση, το κύρος και η ποιότητα θεωρούνται δεδομένα. Ο τίτλος (Κάποτε Αδέρφια) αποκαλύπτει μια ιστορία με διαχωριστική γραμμή. Κι αυτή δεν είναι ο θάνατος του Dražen σε αυτοκινητικό δυστύχημα στις 7 Ιουνίου 1993. Είναι η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Τα γεγονότα εκτυλίσσονται γύρω από αυτό το ορόσημο. Πριν, είναι δύο Γιουγκοσλάβοι αδελφικοί φίλοι και συμπαίκτες με κοινό όνειρο την αγωνιστική εξέλιξη και καταξίωση. Μετά, γίνονται ένας Κροάτης και ένας Σέρβος. Η ιστορία τους δεν μπορεί να καταγραφεί σε ένα πλαίσιο αθλητικής μονομέρειας. Είναι πολιτική και κοινωνική. Αντίστοιχα και τα ζητήματα που τίθενται. Φιλία, φιλοδοξία, αμερικανικό όνειρο, έθνος, σημαία, πόλεμος, μίσος, ζωή, θάνατος. Το συναίσθημα στο ζενίθ. Γι’ αυτό και δεν χρειάζεται να συγκρατήσει κανείς τη συγκίνηση.

Περικλής Μακρής
Δημοσιογράφος

*

Diana Vreeland – Τhe Eye Has to Travel της Lisa Immordio Vreeland

Το βραβευμένο ντοκιμαντέρ παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Βενετίας το 2011 και είναι ένα φόρος τιμής στη μυθική γυναίκα Diana Vreeland, την απίστευτα εντυπωσιακή ζωή και καριέρα της ως fashion editor του Harper’s Bazzar (1936-1962) και στη συνέχεια διευθύντριας της Vogue (1963-1971). H Vreeland (Σεπτέμβρης 29, 1903 – Αύγουστος 22, 1989), καθόλου συμβατικά όμορφη, με καταπιεσμένα παιδικά χρόνια, πολλές ανασφάλειες και αποτυχίες, κατάφερε να εφεύρει τον περιπετειώδη της εαυτό. Αμφισβήτησε τους κλασικούς όρους της ομορφιάς και της ευπρέπειας, και από τη θέση της σύμβουλου για θέματα μόδας στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης, έκανε τη μόδα τέχνη. Στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας, η διήγηση είναι της ίδιας, ενώ σκηνοθέτης είναι η Lisa Immordio Vreeland, η σύζυγος του εγγονού της, ο οποίος είχε πρόσβαση στο τεράστιο αρχείο της. Με μαρτυρίες των διάσημων και εκκεντρικών της φίλων (Andie Warhol, Manolo Blahnik, Verouska) η ταινία είναι ένα ταξίδι στην πορεία που χάραξε η μόδα από τα New York Roaring 20s ως τα Swinging 60s του Λονδίνου. Η Diana Vreeland είναι μία γυναίκα σύμβολο, μία γυναίκα έμπνευση. Δε σταματούσε πουθενά και έλεγε: “Τοο much good taste can be boring”.

Μπέττυ Αγγελοπούλου
Artist-Creative Marketing

*

Η Λέσχη των Τυχερών Ανθρώπων των Erik Pauser και Johan Soderberg

Σε σκηνοθεσία των Σουηδών Erik Pauser και Johan Soderberg, είναι το ντοκιμαντέρ που πάντα έρχεται πρώτο στο μυαλό μου. Βγαίνοντας από την προβολή στο “Ολύμπιον” στη Θεσσαλονίκη, όπου το είχα πρωτοδεί στο Φεστιβάλ, ήμουν σαν μεθυσμένος, σαν ευτυχισμένος. Η Πλατεία Αριστοτέλους, η παρέα μου, τα βήματά μας προς την παραλία είχαν όλα αποκτήσει ένα φρέσκο, ανάλαφρο και ουσιαστικότερο νόημα στο μυαλό μου. Το What the Bleep Do We Know ήταν το ντοκιμαντέρ που μου ήρθε την ώρα που το χρειαζόμουν, το ντοκιμαντέρ που μου έβαλε στο μυαλό ιδέες, από τις οποίες επηρεάστηκαν αρκετές από τις επόμενες αναζητήσεις μου. Τέλος, ο Τυφλός Ψαράς, σε σκηνοθεσία Στρατή Βογιατζή και Θέκλας Μαλάμου, με Βραβείο Κοινού στο 14o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, είναι ένα σύντομο έργο που με συγκινεί και με ισορροπεί.

Συμεών Τσακίρης
Ηθοποιός

*

Dolphin Man του Λευτέρη Χαρίτου

Το Dolphin Man είναι ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή του Jacques Mayol, του πρώτου ανθρώπου που έφτασε στα 100 μέτρα βάθος σε ελεύθερη κατάδυση. Ενώ περιμένεις να δεις μια βιογραφία, από την πρώτη μόλις εικόνα, που ξεχειλίζει θάλασσα, καταλαβαίνεις ότι αυτό που θα δεις σε αφορά προσωπικά, σε αγγίζει, σε περιγράφει. Ο Jacques Mayol σεβόταν βαθιά τη φύση. Έλεγε: “Η φύση θα ήταν πολύ καλύτερα, αν δεν υπήρχαν οι άνθρωποι.” Έβρισκε γαλήνη στην επαφή με τα ζώα, με τη θάλασσα, με την απόλυτη σιωπή του βυθού.  Ήταν μια γοητευτική προσωπικότητα, που έδειχνε ότι δεν μπορούσε να μείνει σταθερός σε ένα μέρος, σε μια οικογένεια. Έκανε όμως δυνατές σχέσεις με ανθρώπους που ήταν σαν αυτόν και λειτουργούσαν διαισθητικά, όπως τα δελφίνια. Έκανε γιόγκα και αναπνοές για να βελτιώσει την τεχνική του για το επόμενο ρεκόρ. Είχε καταλάβει όμως ότι η δύναμη και το μεγαλείο του ανθρώπου κρύβεται μέσα του. Ότι το πιο συναρπαστικό ταξίδι είναι προς τα μέσα. Μια τραγική απώλεια τον οδήγησε στους δασκάλους του ζεν διαλογισμού και στη μελέτη του εαυτού. Η ταινία αυτή μιλάει για τη δύναμη της ανθρώπινης θέλησης, την εμμονή, τα όρια, τη ζωή και το θάνατο. Είναι ένα μάθημα ζωής, από έναν άνθρωπο που είχε αληθινά βρει το νόημά της και στο τέλος, επηρεασμένος από την ανατολίτικη φιλοσοφία, κυρίως την ιαπωνική, ακολούθησε τον κώδικα των σαμουράι, οι οποίοι όταν δεν έχουν πια τίποτα να προσφέρουν, αποχωρούν. Είναι ένα συγκινητικό μήνυμα για τη σχέση που έχουμε με τη φύση και κυρίως με τον εαυτό μας.

Ανδρονίκη Προυσαλίδου
Νομικός – Yoga Instructor

*

Ο Φίλος μου ο Larry Gus του Βασίλη Κατσούπη

Ένας εικοσιοκτάχρονος φοιτητής, απόφοιτος του Πολυτεχνείου και φιλόδοξος μουσικός, ο Larry Gus, εγκαταλείπει το μεταπτυχιακές του σπουδές στη Βαρκελώνη, προκειμένου να κυνηγήσει με πάθος το όνειρό του. Επιστρέφει στο πατρικό του σπίτι, σε ένα χωριό της Βέροιας, όπου ηχογραφεί ένα άλμπουμ για μια δισκογραφική εταιρεία. Ο φίλος του, Βασίλης Κατσούπης, πέρασε τρία χρόνια στο πλευρό του κινηματογραφώντας την προσπάθεια αυτή. Ένα ντοκιμαντέρ με πολύ μουσική, πάθος, χαρά, ενθουσιασμό και απογοήτευση, αλλά και πολύ πείσμα για την πραγματοποίηση ενός ονείρου. Ένα ντοκιμαντέρ που παρακολούθησα στο 18ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Βγήκα από την αίθουσα πλημμυρισμένη από χαρά και αισιοδοξία σαν ένα παιδί χορτασμένο από το παιχνίδι.

Δώρα Μασλίντζη
Υπεύθυνη Διαφήμισης-Συνδρομών στο Περιοδικό Δρόμου “Σχεδία”

*

Marianne Faithfull, Fleur d’âme της Sandrine Bonnaire

Την είδα σε συναυλία στο ψυχρό και άκρως ακατάλληλο Βελλίδειο το 2008. Είχε κάτι το απόκοσμο η παρουσία της και ζέστανε το χώρο. Η πολυτάραχη ζωή της Marianne Faithfull έχει παρουσιαστεί εκτενώς από τα ΜΜΕ και υπάρχουν ήδη τρία ντοκιμαντέρ γι’ αυτήν, ενώ η ίδια έχει γράψει τρεις αυτοβιογραφίες. Το πιο πρόσφατο που τιτλοφορείται Marianne Faithfull, fleur d’âme της Sandrine Bonnaire, το παρακολούθησα στο 20ό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Δεν εστιάζει στο μουσικό σκέλος, αλλά στην προσωπικότητά της. Αυτό που ξεχωρίζει είναι η αντιπαράθεση της νιότης και της ωριμότητας. Παρακολουθούμε την εξέλιξη ενός 17χρονου κοριτσιού σε 70χρονη γυναίκα. Οι περιπέτειες της ζωής της που άλλαξαν μέχρι και τη φωνή της, αντικατοπτρίζοντας ίσως περισσότερο αυτό που πραγματικά υπάρχει μέσα της. Παρουσιάζονται σχεδόν τα ίδια γεγονότα όπως τα βίωνε τότε μέσα από τις συνεντεύξεις της και πώς τα αντιλαμβάνεται και τα αξιολογεί με την σοφία που απέκτησε. Μετά από αυτό, θέλεις να εξερευνήσεις τη μουσική της περισσότερο.