Όλοι λίγο – πολύ τα τελευταία χρόνια έχουμε βρει στο Διαδίκτυο κάποιο λογοτεχνικό βιβλίο, το οποίο μπορούμε να κατεβάσουμε δωρεάν στον υπολογιστή μας σε ψηφιακή μορφή. Τι είναι όμως πραγματικά η Ψηφιακή Λογοτεχνία και πότε πρωτοεμφανίστηκε ;
Η αρχή έγινε το 1971, οπότε και ξεκίνησε τη λειτουργία του το Project Gutenberg, δηλαδή η πρώτη ανοικτή ψηφιακή βιβλιοθήκη με λογοτεχνικά έργα ελεύθερα πνευματικών δικαιωμάτων (public domain). Ύστερα, το 1994, ο Μπρους Στέρλινγκ διέθεσε ελεύθερα στο Διαδίκτυο το ήδη μπεστ σέλερ «The Hacker Crackdown». Από τότε άνοιξαν πάμπολλοι «δρόμοι» τόσο για το αναγνωστικό κοινό όσο και για τους ίδιους τους συγγραφείς. Στο Διαδίκτυο πια κυκλοφορούν ηλεκτρονικά βιβλία (ebooks) είτε δωρεάν είτε επί πληρωμή. Άλλωστε, τα ηλεκτρονικά βιβλία, δηλαδή κάθε βιβλίο που έχει γραφτεί στον υπολογιστή, διαφέρει από τα χάρτινα γιατί έχει αισθητά χαμηλότερη τιμή ενώ είναι οικολογικό, μιας και δεν χρειάζεται να καταναλωθεί χαρτί για την έκδοσή του.
Η κουλτούρα του Διαδικτύου ήταν αυτή που ουσιαστικά ώθησε τους χρήστες στο διαμοιρασμό ενδιαφέροντος περιεχομένου. Ως εκ τούτου, οποιοδήποτε πνευματικό έργο πραγματικά αξίζει, είναι βέβαιο πως θα τύχει αναγνώρισης και θετικής ανταπόκρισης στον κυβερνοχώρο. Έτσι, ακολουθώντας το παράδειγμα της Αμερικάνικης αγοράς έφτασε και στην Ελλάδα η γνώση για το ψηφιακό βιβλίο. Μάλιστα, το 1997, ο Νίκος Δήμου έγινε ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας που διέθεσε ελεύθερα στο Διαδίκτυο ολόκληρα βιβλία του, μέσω του προσωπικού του δικτυακού τόπου www.ndimou.gr. Ωστόσο, η ουσιαστική σπίθα που πυροδότησε την ανάπτυξη και τη διάδοση της ηλεκτρονικής αγοράς βιβλίου στην Ελλάδα υπήρξε η δημοσίευση του μυθιστορήματος JohnieSociety του Γιάννη Φαρσάρη, το 2008 αλλά και η ελεύθερη διακίνηση στο Διαδίκτυο, από τις εκδόσεις «Καστανιώτη», του έργου του Μίμη Ανδρουλάκη “Χαμένο Μπλουζ“, με άδεια Creative Commons, η οποία επιτρέπει στους δημιουργούς να ορίσουν ποια δικαιώματα παραχωρούν κατά τη δημοσίευση των έργων τους στον παγκόσμιο ιστό.
Μέσω αυτών των έργων, το ψηφιακό βιβλίο απέκτησε φανατικούς υποστηρικτές και με την πάροδο του χρόνου δημιουργήθηκε από τον Γιάννη Φαρσάρη η πρώτη βιβλιοθήκη με δωρεάν βιβλία στο διαδίκτυο (http://openbook.gr/). Μάλιστα, το εθνικό κέντρο βιβλίου(ΕΚΕΒΙ) έχει συστήσει ένα παρατηρητήριο ψηφιακού βιβλίου, το οποίο παρακολουθεί τις εξελίξεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι στα αρχεία της βιβλιοθήκης υπάρχουν και έργα σημαντικών ελλήνων λογοτεχνών, όπως του Παπαδιαμάντη, του Καρυωτάκη, του Καβάφη και πολλών άλλων, τα οποία με την παρέλευση εβδομήντα χρόνων από το θάνατο των συγγραφέων τους «ελευθερώθηκαν» από τα πνευματικά δικαιώματα. Συγχρόνως, το http://openbook.gr/ φιλοξενεί και έργα πρωτοεμφανιζόμενων συγγραφέων που ίσως… να αποτελέσουν τα επόμενα μεγάλα ονόματα της ελληνικής λογοτεχνίας.
Την ίδια στιγμή, στην Αμερικάνικη αγορά, το 2011 τα ψηφιακά βιβλία στο σύνολο των πωλήσεων έφτασαν το 20% ενώ υπολογίζεται πως τα επόμενα χρόνια θα φτάσουν και ίσως ξεπεράσουν το 50%. Δυστυχώς, στην Ελλάδα όπου το ποσοστό ανάγνωσης είναι από τα χαμηλότερα της Ευρώπης, καθώς λιγότερο από το 40% των πολιτών διαβάζουν ένα βιβλίο το χρόνο, η αγορά ψηφιακών βιβλίων πλησιάζει μόλις το 1%.
Παρόλα αυτά, όλα δείχνουν ότι το Διαδίκτυο μπορεί να αποτελέσει το εφαλτήριο για την ανάπτυξη και τη διάδοση του βιβλίου καθώς δίνει τη δυνατότητα στους συγγραφείς να εκδώσουν τα έργα τους δωρεάν και να τα διαθέσουν στο κοινό είτε σε χαμηλή τιμή είτε ελεύθερα. Εκτός αυτού, όλοι οι εκδοτικοί οίκοι έχουν αρχίσει και ψηφιοποιούν τα βιβλία τους ενώ έχουν κάνει και την εμφάνισή τους οίκοι, οι οποίοι διαθέτουν ορισμένα έργα τους ελεύθερα στο αναγνωστικό κοινό, όπως οι εκδόσεις «Καστανιώτη» και οι «Βορειοδυτικές Εκδόσεις». Τέλος, πρόσφατα έκαναν την εμφάνισή του κι άλλοι οίκοι, όπως οι Εκδόσεις «Σαΐτα» (http://www.saitapublications.gr/), οι Εκδόσεις «Δήγμα» (http://www.ekdoseis-digma.gr) και οι Εκδόσεις «Βακχικόν» (http://www.vakxikon.gr), οι οποίες αναλαμβάνουν να εκδώσουν δωρεάν τα έργα των συγγραφέων, αρκεί αυτοί να επιθυμούν να τα διαθέτουν δωρεάν στον κυβερνοχώρο.
Η διάδοση λοιπόν του Διαδικτύου έδωσε τη δυνατότητα στη δημιουργία της Ψηφιακής Λογοτεχνίας και… στη διάδοση του βιβλίου. Μπορεί ακόμα να είναι αρκετά νωρίς αλλά ίσως η Ψηφιακή Λογοτεχνία να αποτελέσει το αντίδοτο για την παρακμιακή – πλέον – αγορά του βιβλίου αλλά και να συμβάλλει – ταυτόχρονα – καίρια στη διάδοση του πολιτισμού και των καινοτόμων ιδεών, στοιχεία απαραίτητα για την έξοδό μας από το τέλμα της οικονομικής κρίσης.
Σύνταξη: Μίνως-Αθανάσιος Καρυωτάκης
Πηγή http://pacific.jour.auth.gr/emmeis/
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.