ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Κείμενο1

 Ο κοινωνικός ρατσισμός στην κοινωνία του σήμερα

Πρωταρχικά, καλό θα ήταν να επισημανθεί η έννοια του φαινομένου του ρατσισμού. Με τον όρο ρατσισμό εννοούμε τη διάκριση σε βάρος ατόμων, κοινωνικών ομάδων ή κατηγοριών ατόμων, που προσδιορίζονται με βάση τα φυλετικά ή και πολιτισμικά τους χαρακτηριστικά, με συνέπεια την ανάπτυξη αισθήματος υπεροχής και ανωτερότητας προς αυτούς. Τα είδη του ρατσισμού είναι πολλά, εμείς όμως θα εστιάσουμε στον κοινωνικό ρατσισμό, που αφορά ζητήματα όπως, διακρίσεις βασισμένες σε πολιτικές, ιδεολογικές, πνευματικές, οικονομικές, πολιτιστικές διαφορές, διακρίσεις σε βάρος των γυναικών, των μειονοτήτων, των ατόμων με ειδικές ανάγκες.

Πιο συγκεκριμένα, ο κοινωνικός ρατσισμός στρέφεται εναντίον ανίσχυρων και αδύνατων κοινωνικών ομάδων, που διαφέρουν από τους άλλους συνανθρώπους τους ως προς τον τρόπο ζωής, ως προς το θρήσκευμα, τις αντιλήψεις τους, τις ερωτικές επιλογές τους, το φύλο τους. Λυπητερό είναι το γεγονός, ότι αυτό το φαινόμενο δεν έχει εκλείψει από τη σύγχρονη κοινωνία, παρά τα τεχνολογικά επιτεύγματα και την καλύτερη από άποψη ποιότητας παιδεία που λαμβάνει ο άνθρωπος σήμερα.

Τα αίτια της λανθασμένης συμπεριφοράς και τακτικής του ανθρώπου σε βάρος ευπαθών ομάδων έχουν πολλές ρίζες. Ένας λόγος αποτελεί, η ασφάλεια και η οικειότητα του ατόμου μέσα στο γνώριμο και οικείο περιβάλλον που έχει δημιουργήσει, και γι’ αυτό το διαφορετικό του προκαλεί φόβο και ανασφάλεια, με αποτέλεσμα να το αντιμετωπίζει ως απειλή, ως επικίνδυνη εισβολή που πρέπει να εξοντωθεί. Σε αυτήν την περίπτωση, καθοριστικό ρόλο παίζουν οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα με τα οποία διαπαιδαγωγούνται συνήθως οι άνθρωποι από μικρή ηλικία. Τα στερεότυπα αυτά ενισχύονται από τα ΜΜΕ που προβάλλουν με έμφαση διάφορα περιστατικά, προκλητικά για την κοινή γνώμη σχετικά με τη δράση και τη ζωή ατόμων όπως οι ναρκομανείς, οι ομοφυλόφιλοι, οι ανύπαντρες μητέρες. Ένα άλλο, ίσως και το πιο σημαντικό κατά τη γνώμη μου, αίτιο είναι η αμάθεια και η έλλειψη παιδείας και αγωγής των σημερινών πολιτών, κάνοντας έτσι πρόσφορο το έδαφος για τη δημιουργία φαινομένων μισαλλοδοξίας, φανατισμού και ρατσισμού.

Ο κοινωνικός ρατσισμός εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για μια κοινωνία, διότι διακρίνει τους ανθρώπους σε δυνατούς-ανώτερους και αδύναμους-κατώτερους, περιθωριοποιεί και αποκλείει ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και άτομα παραβιάζοντας απρόκλητα σημαντικά ανθρώπινα δικαιώματα. Οι έντονες διακρίσεις, οι κοινωνικοί αποκλεισμοί μπορούν να οδηγήσουν σε διχασμό, αναταραχές, σε βίαιες συμπεριφορές, επικίνδυνες για το κοινωνικό σύνολο, ακόμα και στην εξόντωση σε οτιδήποτε διαφορετικό.

Η γνώση, η μόρφωση και ιδιαίτερα η ανθρωπιστική παιδεία είναι εφικτό να συμβάλλουν στην ανάπτυξη κριτικής ικανότητας με σκοπό τη μείωση του κοινωνικού ρατσισμού. Επίσης, η μελέτη της ιστορίας και της κοινωνιολογίας, είναι σε θέση με γνώσεις και επιχειρήματα να αποδείξουν ότι ο ρατσισμός σε οποιαδήποτε μορφή του είναι αβάσιμος επιστημονικά και πως η ισότητα ανάμεσα στους ανθρώπους είναι αδιαμφισβήτητη. Η ισότητα και ο σεβασμός στο διαφορετικό μπορούν να δημιουργήσουν ένα κόσμο δίκαιο και θεσπισμένο με δημοκρατικές αξίες, μα πάνω από όλα πολιτισμένο!

Κατερίνα Τηλιακού, rodosreport.gr

Β. ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Με ποιον τρόπο ή ποιους τρόπους αναπτύσσεται η πρώτη παράγραφος του κειμένου;
2. Τι ονομάζουμε κοινωνικό ρατσισμό και ποια είναι τα αίτιά του, σύμφωνα με το κείμενο;

Δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις

3. Να αναγνωρίσετε τα είδη των δευτερευουσών προτάσεων (ειδικές, βουλητικές, ενδοιαστικές, πλ. ερωτηματικές) και να σημειώσετε τον συντακτικό τους ρόλο

• Είναι απαραίτητο να μάθουν οι μαθητές την ιστορία και τα επιτεύγματα των άλλων χωρών

• Πιστεύω ότι η πραγματοποίηση της σωστής Ευρώπης είναι ένα μεγάλο σχέδιο

• Εδώ τίθεται ένα βασικό ερώτημα, αν γνωρίζουμε επαρκώς την ιστορία μας

• Φοβάμαι μήπως δεν προφτάσουμε το λεωφορείο

• Πρέπει να συνδεθεί η Ευρωπαϊκή παιδεία με την εθνική

• Με ρώτησε αν ήμουν σύμφωνος

• Είναι βέβαιο ότι η Ευρωπαϊκή συνείδηση διαμορφώνεται στο σχολείο

• Είχα έναν παράλογο φόβο, μήπως αποτύχω

Κείμενο 2

«Η ΠΙΚΡΗ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ ΡΑΤΣΙΣΜΟ»

Δεν είναι εύκολο να είναι κανείς διαφορετικός, ιδίως όταν είναι παιδί. Τα προβλήματα του μεγαλώματος επιτείνονται, αν ανακαλύψουμε ότι αποκλίνουμε από το μέσο όρο.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η οικογένειά μου ήταν διαφορετική. Οι γονείς μου μιλούσαν αγγλικά με βαριά ιταλική προφορά. Το στυλ της ζωής μας ήταν ολότελα διαφορετικό, ένα μικρό κομμάτι της Μεσογείου στις ακτές της Αμερικής .Τρώγαμε διαφορετικά φαγητά. Οι συζητήσεις μας ήταν πιο ζωντανές κι οι φωνές μας λίγο πιο δυνατές, οι κινήσεις μας πιο έντονες. Ο κόσμος στον οποίο ζούσαμε ήταν σίγουρα πιο ξένος.

Ήταν συνηθισμένο εκείνο τον καιρό να μας κολλάνε τις ταμπέλες «μακαρονάς» και «μετανάστης». Ποτέ δεν ήμουν απολύτως σίγουρος για το τι σήμαιναν αυτές οι δυο λέξεις, παρ’ όλ’ αυτά ένιωθα το κεντρί τους. Πρωτόνιωσα αυτό τον πόνο μια μέρα καθώς έφευγα απ’ το σχολείο . Βρέθηκα περικυκλωμένος από μια ομάδα παιδιών που μου φώναζαν αυτά τα λόγια. Ένα από τα παιδιά μου πέταξε ένα κέικ. Η κρέμα και η ζάχαρή του έσκασαν πάνω στο πρόσωπο, τα μαλλιά και τα ρούχα μου. «Βρωμομετανάστη», φώναζαν. «Ο πατέρας σου είναι γκάγκστερ στο Σικάγο κι η μητέρα σου μασάει σκόρδα κι εσύ είσαι γιος μακαρονά! Γιατί δεν τα μαζεύετε να πάτε από κει που ήρθατε ».   Μου φάνηκε ότι πέρασε μια αιωνιότητα ώσπου να απελευθερωθώ από τον κύκλο τους, αφού είχα φάει αρκετές σπρωξιές και μπουνιές. Ταπεινωμένος και κλαίγοντας έσπασα τον κλοιό και όρμησα σπίτι μου . Καθώς έτρεχα γεμάτος θυμό και πικρία, ανακάλυψα ότι δεν είχα κάνει την παραμικρή προσπάθεια να τους ανταποδώσω τα χτυπήματα. Μόλις έφτασα στο σπίτι κλειδώθηκα στο μπάνιο για να μη με δουν. Παρά την επίπονη προσπάθεια, δεν μπορούσα να σταματήσω τα κλάματα και τα δάκρυά μου ανακατεύονταν με το αίμα στο πρόσωπό μου. Δεν μπορούσα να πιστέψω αυτό που μου συνέβη. Όλα φαίνονταν τόσο λάθος , κι όμως τελικά ήμουν ανίκανος να κάνω οτιδήποτε γι’ αυτό.

Τελικά ο πατέρας χτύπησε την πόρτα . «Τι κάνεις εκεί μέσα; Τι σου συμβαίνει;» με ρώτησε. Του εξήγησα. Τελείωσα την ιστορία και περίμενα. Περίμενα ότι ο πατέρας μου θα έκανε ένα σχόλιο που θα με γιάτρευε αυτομάτως , ή ότι με κάποια ενέργεια θα με γαλήνευε και θα έλυνε το πρόβλημα. Αλλά ο πατέρας μου δεν κουνήθηκε  «Εντάξει,», είπε ήσυχα, « έγινε κι αυτό. Σε βρήκαν κι εσένα άνθρωποι που μας πληγώνουν και μας κάνουν να κλαίμε .Δεν μας ξέρουν, κι όμως μας μισούν. Οι δειλοί, που κάνουν τους δυνατούς μόνο όταν είναι πολλοί και τα βάζουν μαζί μας, γιατί ξέρουν ότι δεν είμαστε σε θέση να τους αντιμετωπίσουμε ». [«Μισώ που είμαι Ιταλός » του εξομολογήθηκα θυμωμένα, «θα ήθελα να είμαι οτιδήποτε άλλο! » Ο πατέρας μου με κράτησε σφιχτά κι η φωνή του τώρα ήταν δυνατή κι απειλητική. « Να μη σε ξανακούσω να το λες αυτό ποτέ! Έπρεπε να είσαι περήφανος γι’ αυτό που είσαι. Σκέψου λιγάκι ότι η Αμερική ανακαλύφθηκε και πήρε το όνομά της από έναν Ιταλό! Οι Ιταλοί κάνουν γλυκιά μουσική, τραγουδούν υπέροχα, ζωγραφίζουν τους ωραιότερους πίνακες , γράφουν αριστουργήματα και χτίζουν όμορφα κτήρια . Πώς μπορεί να μην είσαι περήφανος που είσαι Ιταλός ;] « Όλ’ αυτά όμως δεν τα ξέρουν οι άλλοι », του αντιμίλησα, «θα προτιμούσα να είμαι σαν όλους τους άλλους » . «Ε λοιπόν, δεν είσαι! Ο Θεός δεν θέλησε να μας κάνει όλους ίδιους .Μας έκανε διαφορετικούς για να μπορεί ο καθένας να είναι ο εαυτός του . Ποτέ μη φοβάσαι τις διαφορές. Η διαφορά είναι καλό. Θα σου άρεσε να είσαι σαν τα παιδιά που σ’ έδειραν και σου φώναζαν αυτά τα πράγματα ; Δε χαίρεσαι που διαφέρεις απ’ αυτούς ; Να λυπάσαι αυτούς τους ανθρώπους , αλλά να μην τους φοβάσαι . Αν νιώθουμε δυνατοί και περήφανοι γι’ αυτό που είμαστε, τότε κανείς δεν θα μπορεί να μας κάνει κακό» .

Αν και δε βρήκα την εξήγηση του πατέρα μου πολύ ικανοποιητική, κατά κάποιο τρόπο μ’ έκανε να νιώσω καλύτερα. Ίσως το γεγονός ότι με πήρε στην αγκαλιά του, με άκουσε και με αγαπούσε να ήταν αρκετό. Αργότερα η εμπειρία μου μού δίδαξε ότι δεν ήμουν μόνος, ότι αυτές οι επώδυνες συγκρούσεις και ακόμη χειρότερες , είχαν συμβεί και στους Εβραίους φίλους μου, τους Μεξικανούς φίλους μου, τους Μαύρους, τους Καθολικούς, και τους ανάπηρους φίλους μου. Ο πατέρας μου είχε δίκιο, όταν μου μάθαινε ότι όσο υπάρχει άγνοια θα υπάρχει και αδικία, όσο υπάρχουν αυτοί που ασυνείδητα μισούν τον εαυτό τους θα υπάρχουν και διώξεις. Έτσι είναι δυστυχώς η ζωή, οι αποδιοπομπαίοι τράγοι ανήκουν συνήθως σε μια μειονότητα.

Λεό Μπουσκάλια, «Ο πατέρας μου» (από το βιβλίο Έκφραση Έκθεση για το ενιαίο Λύκειο, ΟΕΔΒ , διασκευή)

Β. ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Ποια στοιχεία διαφορετικότητας και ποια στερεότυπα οδήγησαν τα άλλα παιδιά στη συγκεκριμένη αντιμετώπιση του συμμαθητή τους ;
2. Με ποια επιχειρήματα προσπάθησε ο πατέρας του να τον πείσει για την αξία της διαφορετικότητας και της διατήρησης της εθνικής του ταυτότητας;
3. Δεν υπάρχει αμφιβολία … πιο ξένος: να αναφέρετε με ποιον ή ποιους τρόπους έχει αναπτυχθεί η 2η παράγραφος του κειμένου.

Ευθύς/πλάγιος λόγος-Δευτερεύουσες Αναφορικές προτάσεις

4. Να μεταφέρετε σε πλάγιο λόγο το παρακάτω απόσπασμα του κειμένου : «Μισώ που είμαι Ιταλός … που είσαι Ιταλός ;»

5. Να βρείτε τις δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις, να αναγνωρίσετε το είδος τους(ονοματικές ελεύθερες, ονοματικές επιθετικές προσδιοριστικές, ονοματικές επιθετικές προσθετικές ή επιρρηματικές) και να τις χαρακτηρίσετε συντακτικά

• Όποιος θέλει τα πολλά χάνει και τα λίγα.

• Πάμε όπου θέλεις.

• Θα κάνω ό,τι χρειάζεται.

• Όποτε με χρειαστείς πάρε με τηλέφωνο.

• Ο Γιώργος, που ξέρει από ηλεκτρονικούς υπολογιστές, μπορεί να σε βοηθήσει.

• Θα παλέψω όσο μπορώ.

• Το σπίτι που σου έδειξα πριν είναι της Μαρίας.

Προσώρα Ηρώ

ΠΑΠΑΜΙΚΡΟΥΛΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΕ02 ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ