4η ομάδα (3): α) Να σχολιάσετε την παρουσία των δευτερευόντων προσώπων και το ρόλο τους στη δραματική οικονομία μιας τραγωδίας γενικά και ειδικότερα στη συγκεκριμένη σκηνή (Γερόντισσα). β) Δικαιολογείται η επιλογή του Ευριπίδη να τοποθετήσει μια γερόντισσα-γυναίκα ως θυρωρό του παλατιού (επιτείνεται η τραγικότητα του Μενέλαου ή αποκτά η σκηνή κωμικό χαρακτήρα);

Α) Η παρουσία των δευτερευόντων προσώπων στη συγκεκριμένη σκηνή αλλά και γενικότερα στις τραγωδίες δεν είναι μια απερίσκεπτη και τυχαία επιλογή, καθώς η παρουσία τους εξυπηρετεί της δραματικής πλοκής του έργου. Στη συγκεκριμένη σκηνή η Γερόντισσα αποτελεί μια πολύ σημαντική και απαραίτητη παρουσία για την προώθηση του έργου και την επιτάχυνση της αναγνώρισης των δύο συζύγων. Αρχικά, παρατηρούμε πως στη δεύτερη σκηνή( στ.495- 541) εντοπίζεται στιχομυθία, δηλαδή ένας έντονος διάλογος στίχο- στίχο μεταξύ του Μενέλαου και της Γερόντισσας, η οποία αν και ένα δευτερεύον πρόσωπο, του αποκαλύπτει πολύ σημαντικές πληροφορίες, που ο ίδιος αγνοεί. Σε όλη την διάρκεια της σκηνής η Γερόντισσα είναι προσβλητική, αφιλόξενη και επιθετική απέναντι στον Μενέλαο, τον βασιλιά της Σπάρτης, γεγονός που τονίζει την άσχημη ψυχολογική και εμφανισιακή κατάσταση του. Επίσης, η Γερόντισσα δεν ρωτάει τον ξένο πως τον λένε, επειδή εμφανίζεται ως ζητιάνος.  Έτσι εξυπηρετείται και η δραματική οικονομία, αφού δεν γνωρίζει πως το πρόσωπο που στέκεται μπροστά της είναι ο Μενέλαος, ένα πρόσωπο με κύρος εξαιτίας του αξιώματος του, και έτσι κρατάει μια εχθρική, και ίσως επιφυλακτική, στάση απέναντι του. Μέσα από την στάση της Γερόντισσας επιτείνεται η τραγικότητα του Μενέλαου, καθώς μια γερόντισσα- θυρωρός τον αντιμετωπίζει με σκληρό και απρεπή τρόπο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να γίνεται φανερή η αλλαγή που έχει επέλθει στη ζωή του( στ.511- 515). Επιπρόσθετα, ο ρόλος της Γερόντισσας έχει μια ακόμα λειτουργία που φαίνεται μέσα από την παρατήρηση της στο στίχο 514( δακρύζεις;) Με αυτό τον τρόπο γίνεται γνωστή στους θεατές η άσχημη συναισθηματική κατάσταση του Μενέλαου. Όμως, η Γερόντισσα νοιάζεται για την τύχη του Μενέλαου, αφού τον προειδοποιεί για τον κίνδυνο που διατρέχει και τον προτρέπει να φύγει. Ο λόγος της εχθρότητας του Θεοκλύμενου είναι η παρουσία της Ελένης στο παλάτι( στ.528). Ο στίχος, αυτός, είναι πολύ σημαντικός  από δραματική άποψη, καθώς ο Μενέλαος πληροφορείται για τη παρουσία της Ελένης στη Αίγυπτο. Μία δεύτερη έκπληξη για τον Μενέλαο αποτελούν τα λόγια της Γερόντισσας, στο στίχο 534, όπου μαθαίνει πως η Ελένη βρίσκεται εκεί πριν ακόμα οι Αχαιοί πάνε στην Τροία, κάτι που του προκαλεί έκπληξη και σύγχυση. Μέσα από την αποπομπή του, τονίζεται η αθλιότητα και η απότομη μεταστροφή της τύχης του, όπως και το περασμένο μεγαλείο του. Συμπερασματικά, μέσω της ανώνυμης και σύντομης εμφάνισης των δευτερευόντων προσώπων εξυπηρετείται η θεατρική οικονομία του έργου και χρωματίζεται η ιδιότητα και η θέση τους. Κάτι τέτοιο επιβεβαιώνεται και μέσα από άλλα έργα, όπως στην Ιλιάδα του Ομήρου, όπου η Βρισηίδα που είναι δευτερεύον πρόσωπο γίνεται αιτία της σύγκρουσης Αγαμέμνονα- Αχιλλέα.                                                                                                                                     Β) Η επιλογή του Ευριπίδη να τοποθετήσει μια αδύναμη γυναίκα στο ρόλο του φύλακα- θυρωρού του παλατιού δεν είναι τυχαία, αλλά απόλυτα δικαιολογημένη. Αυτό οφείλεται σε τρεις λόγους. Αρχικά, οι γυναίκες είναι γνωστό πως είναι πιο ευαίσθητες και συναισθηματικές από τους άντρες. Έτσι, μπορούν να επιδείξουν μεγαλύτερη συμπάθεια, συμπόνια και οίκτο σε έναν αξιοθρήνητο ναυαγό, όπως συμβαίνει στην περίπτωση του Μενέλαου. Επίσης, μια γερόντισσα μπορεί να παρεκκλίνει, κατά κάποιο τρόπο, από τις εντολές του αφεντικού της, που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ο Θεοκλύμενος, εξαιτίας της μεγάλης εμπειρίας και της πολύχρονης εργασίας της. Αντίθετα, ένας δυνατός άντρας θα φερόταν με μεγάλη σκληρότητα στον Μενέλαο και μπορεί κι’ όλας να τον συλλάμβανε, εφόσον η καταγωγή του είναι ελληνική και ο Θεοκλύμενος έχει δώσει εντολή όποιος έλληνας έρχεται να φυλακίζεται. Στη συνέχεια, η συνάντηση και κατ’ επέκταση η σύγκρουση Μενέλαου- Γερόντισσας τονίζει την άθλια κατάσταση που βρίσκεται ο ήρωας και επιτείνει την τραγικότητα του, καθώς ένας ένδοξος βασιλιάς εκδιώκεται με προσβλητικό τρόπο από μια Γερόντισσα θυρωρό, κάτι που δεν αρμόζει στο αξίωμα του. Συνεπώς η σκηνή αποκτά έναν κωμικοτραγικό χαρακτήρα. Τέλος, ένας άλλος λόγος που δικαιολογεί την επιλογή του Ευριπίδη είναι το γεγονός ότι μέσα από τον διάλογο των προσώπων προωθείται η εξέλιξη του μύθου, αφού ο Μενέλαος πληροφορείται για την παρουσία της Ελένης στην Αίγυπτο. Με αυτό τον τρόπο υπογραμμίζεται η αθλιότητα και η πλάνη του ήρωα, με αποτέλεσμα να επιτείνεται η τραγικότητα του προσώπου του. Συμπερασματικά, η επιλογή μιας αδύναμης γυναίκας- Γερόντισσας στο ρόλο του θυρωρού εξυπηρετεί τη δραματική οικονομία του έργου και όχι μόνο προσδίδει έναν κωμικοτραγικό χαρακτήρα στη σκηνή, αλλά τονίζει και την τραγικότητα της σκηνής.