5η ομάδα (1): Το Α΄ επεισόδιο αρχίζει με την είσοδο του Μενέλαου στη σκηνή. Κάποιοι μελετητές υποστηρίζουν ότι πρόκειται για ένα δεύτερο Πρόλογο. α) Υπάρχουν ομοιότητες με την προλογική ρήση της Ελένης; Υπάρχουν διαφορές; β) Σε ποιον απευθύνονται οι δύο πρωταγωνιστές σε κάθε περίπτωση;

Επεισόδιο Α’ – Πρόλογος

Κάθε επεισόδιο αρχαίας τραγωδίας ξεκινά με την εμφάνιση ενός προσώπου επί σκηνής, το οποίο κομίζει πάντα νέα στοιχεία για την υπόθεση του έργου. Στην Ελένη όμως τα πράγματα δεν ακολουθούν τους παραδοσιακούς θεατρικούς κανόνες. Το Α επεισόδιο λοιπόν, εμφανίζει σημαντικές ομοιότητες με τον πρόλογο της Ελένης. Για το  λόγο αυτό μάλιστα, ορισμένοι μελετητές  υποστηρίζουν ότι χρησιμοποιείται η τεχνική του διπλού προλόγου.

Ομοιότητες: Πρώτα απ’ όλα η πρώτη σκηνή του Προλόγου (στ.1-81) αλλά και του Α’ Επεισοδίου είναι μονόλογοι. Σε αυτούς τους μονολόγους και ο Μενέλαος και η Ελένη εκφράζουν τις δυσκολίες και τα βάσανά τους. Ακόμη, κάνουν αναφορές σε διάφορα μυθικά πρόσωπα, όπως οι Νηρηίδες, η Αφροδίτη, η Αθηνά και η Ήρα όσον αφορά την Ελένη ενώ ο Πέλοπας και ο Οινόμαος όσον αφορά τον Μενέλαο. Επίσης, είναι ξενιτεμένοι με κοινό τόπο καταγωγής την ξακουστή Σπάρτη. Στη συνέχεια, αναφέρονται με αποφθέγματα στη δυστυχία. Η Ελένη λέει πως η ομορφιά της είναι αυτή που της έφερε τη δυστυχία και ο Μενέλαος ότι «ο ευτυχισμένος, όταν κακοπάθει, νιώθει πικρότερη τη δυστυχία, παρ’ όσο αυτός που από παλιά την ξέρει». Και στα δύο αποσπάσματα (στ.1-191 και στ. 437-541) υπάρχουν κάποια σημεία με τραγικά ειρωνεία, γι’ αυτό και τα πρόσωπα είναι τραγικά. Για παράδειγμα, ενώ οι θεατές και η Ελένη γνωρίζουν την αλήθεια, ο Τεύκρος δεν την γνωρίζει. Αντίστοιχα, η γερόντισσα γνωρίζει πού βρίσκεται η πραγματική Ελένη σε αντίθεση με τον Μενέλαο. Σε αυτά τα σημεία υπάρχει αντίθεση μεταξύ των εννοιών «είναι»,  «φαίνεσθαι» και «γνώση», «άγνοια». Επιπλέον, στη δεύτερη σκηνή συμμετέχει και κάποια άλλο πρόσωπο και η συνομιλία γίνεται με στιχομυθία (στ.105-165 και στ.503-533). Τέλος, όσον αφορά τη σκηνική παρουσία στέκονται και οι δύο μπροστά από το παλάτι, καθώς ο Τεύκρος και ο Μενέλαος αναφέρονται στους «ωραίους θριγκούς» του.

Διαφορές: Οι δύο μονόλογοι παρουσιάζουν αρκετές διαφορές ως προς το περιεχόμενο καθώς ο ρόλος τους είναι διαφορετικός. Αρχικά η Ελένη (στ. 1) είναι ένα πρόσωπο που γνωρίζει το χώρο δράσης και ξέρει που βρίσκεται, αντίθετα ο Μενέλαος είναι ναυαγός και δεν γνωρίζει που βρίσκεται (στ.471). Ο Μενέλαος αποκαλύπτει την ταυτότητά του έμμεσα μέσα από μια ευχή, (στ.437-444), ενώ η Ελένη ενημερώνει τους θεατές για την καταγωγή της, αφού έχει παρουσιάσει τον τόπο που βρίσκεται (στ.25). Επίσης, ο Μενέλαος  όταν  αναφέρεται στον Πέλοπα αφήνει να φανεί έμμεσα ότι η αρχή των δεινών βρίσκεται στη ίδια την γενιά του (στ.437-344), σε αντίθεση με την Ελένη που κατηγορεί την ίδια την ύπαρξή της. Επιπλέον, η ηρωίδα διακατέχεται από ευπιστία (στ.163) απέναντι στα λόγια δευτερευόντων προσώπων (Τεύκρος), ενώ ο Μενέλαος είναι δύσπιστος ως προς τα λόγια της γερόντισσας (στ.556-560). Η απόγνωση της ηρωίδας φαίνεται να είναι μεγαλύτερη από αυτή του Μενέλαου καθώς  μας πληροφορεί ότι το μόνο που την κρατάει στην ζωή είναι η διαβεβαίωση του Ερμή ότι θα γυρίσει στην πατρίδα της. Η αξιοθρήνητη κατάστασή της φαίνεται και από το γεγονός ότι έχει καταφύγει ικέτισσα στον τάφο του Πρωτέα. Αντίθετα,  ο Μενέλαος διατυπώνει έμμεσα την ευχή να μην είχε γεννηθεί και φαίνεται να μην βρίσκεται στον ίδιο βαθμό απόγνωσης με την ηρωίδα.

Τέλος, παρ’ ότι και οι δύο ήρωες αποδίδουν τις συμφορές τους στους θεούς Ο Μενέλαος διαμαρτύρεται για το γεγονός ότι οι θεοί δεν του επιτρέπουν να γυρίσει στην πατρίδα του ενώ η Ελένη καταγγέλλει τις θεϊκές  παρεμβάσεις  ως υπαίτιες για τον εγκλωβισμό της και την οδυνηρή θέση στην οποία  βρίσκεται.

β) Στην πρώτη περίπτωση η Ελένη αυτοπαρουσιάζεται και απευθύνεται στο κοινό και στον εαυτό της λέγοντας το που βρίσκεται και ,με λύπη, εκφράζοντας τα βάσανά της. Στη συνέχεια, απευθύνεται στον Τεύκρο, ο οποίος είναι ένα δευτερεύον πρόσωπο που εισέρχεται στη σκηνή μετά τον μονόλογό της.

Ο Μενέλαος, επίσης, μονολογεί απευθυνόμενος στο κοινό (θεωρητικά) και έπειτα στον Πέλοπα παρακαλώντας να μην υπήρχε η γενιά του και τέλος στη Γερόντισσα, παρακαλώντας την να εισέλθει στο παλάτι για να βρει φαγητό για τους συντρόφους του.