Β2. ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΥΠΟΔΟΥΛΩΝ

[slideboom id=620145&w=425&h=370]

Αποτέλεσμα της τουρκικής κατάκτησης ήταν οι περισσότερες επιφανείς βυζαντινές οικογένειες που επέζησαν να μεταναστεύσουν σε λατινοκρατούμενες περιοχές ή στη Δυτική Ευρώπη.Μια περιοχή ιδιαίτερα ευνοϊκή για την εγκατάσταση των Ελλήνων ήταν οι Παραδουνάβιες Ηγεμονίες. Οι ηγεμονίες αυτές είχαν αυτονομία και μετά από μια εποχή τη διοίκησή τους είχαν Έλληνες ηγεμόνες.

Πολλοί Έλληνες (Βυζαντινοί) μετακινήθηκαν σε πόλεις της Ευρώπης και δημιούργησαν ελληνικές παροικίες. Οι πιο γνωστές παροικίες ήταν της Βενετίας, της Βιέννης, της Τεργέστης και της Οδησσού.

Οι πλούσιες παροικίες προσέφεραν πολλά στον ελληνισμό μια και διέθεταν χρήματα για να χτιστούν σχολεία, βοηθούσαν νέους να σπουδάσουν, τύπωναν βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες κλπ.

Όσες βυζαντινές οικογένειες παρέμειναν στην Κωνσταντινούπολη, συγχωνεύτηκαν με Έλληνες που εγκαταστάθηκαν στην Πόλη από την Καραμανία, τον Πόντο και τα νησιά του Αιγαίου και πλούτισαν ως έμποροι και βιοτέχνες.

Καραμανία

Καραμανλήδες, προσδιορίζονται οι Έλληνες κάτοικοι της Καραμανίας, οι οποίοι είχαν μία παγκόσμια ιδιαιτερότητα: ήταν Έλληνες, Χριστιανοί Ορθόδοξοι, μίλαγαν Τούρκικα και έγραφαν την Τούρκικη γλώσσα με ελληνικά γράμματα (Καραμανλική γραφή).

Πόντος

Σχηματίστηκε, έτσι, γύρω από το Πατριαρχείο, που έδρα του ήταν το Φανάρι, μία νέα άρχουσα τάξη μορφωμένων και πλούσιων, οι Φαναριώτες, οι οποίοι κατέλαβαν σημαντικές διοικητικές θέσεις.

Φανάρι                                                                 Φάρος

Οικουμενικό Πατριαρχείο

Το Πατριαρχείο εγκαταστάθηκε το 1603 στο Φανάρι, συνοικία της Κωνσταντινούπολης στη νότια ακτή του Κερατίου κόλπου, η οποία ονομάστηκε έτσι από το φάρο, που υπήρχε στη δυτική προεξοχή του σχηματιζόμενου ορμίσκου.

             Έλληνας και Τούρκος ιερέας.                                    Φαναριώτισσες

                           Φαναριώτης                   Έλληνας έμπορος      Ελληνίδα από το Πέρα

Αν και θεωρητικά οι Οθωμανοί Σουλτάνοι παραχωρούσαν κάποιες ελευθερίες στους «απίστους» υπηκόους τους, στην καθημερινή ζωή οι περιορισμοί ήταν πολλοί, ιδιαίτερα τους πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας. Οι Χριστιανοί :

1. υποχρεώνονταν να κατοικούν σε φτωχικές συνοικίες των πόλεων
2. υπηρετούσαν στο στρατό μόνο σε βοηθητικές υπηρεσίες είτε ως ναύτες και οδηγοί
3. απαγορεύονταν οι λιτανείες
4. οι σοβαρές δικαστικές υποθέσεις που αφορούσαν Χριστιανούς, εξετάζονταν στα μουσουλμανικά ιεροδικεία και όχι στα εκκλησιαστικά δικαστήρια.
5. επιβαρύνονταν οικονομικά περισσότερο από τους μουσουλμάνους πληρώνοντας βαρύτατη φορολογία.

Οι φόροι που καλούνταν να πληρώσουν οι υπόδουλοι χριστιανικοί λαοί ήταν:

1. Ο κεφαλικός φόρος : Ήταν η αποζημίωση για την παραχώρηση του δικαιώματος να ζει κανείς και να λατρεύει τον θεό του. Κάθε χριστιανός από το δωδέκατο έτος της ηλικίας του και μέχρι τον θάνατό του όφειλε να εξαγοράζει κάθε χρόνο την άδεια αυτή. Πλήρωνε τον φόρο και παραλάμβανε από τον εισπράκτορα την προσωπική του απόδειξη, η οποία λεγότανε χαράτσι.
2. Ο φόρος εστίας για τις κατοικίες τους.
3. Ο έγγειος φόρος για την ιδιοκτησία και τη χρήση της γης.
4. Η δεκάτη : η καταβολή του 1/10 της παραγωγής στους Οθωμανούς.
5. Ο φόρος αίματος ή παιδομάζωμα : στρατολογούνταν νέοι που προορίζονταν για τα τάγματα των Γενιτσάρων. Επίλεκτα τάγματα όπου τα νεαρά αγόρια αφού εκπαιδεύονταν ως φανατικοί Μουσουλμάνοι στελέχωναν το στρατό και κρατικές υπηρεσίες.

Γενίτσαροι

  Το παιδομάζωμα και ο θρήνος των μητέρων για τα παιδιά τους καταγράφεται σε πολλά δημοτικά τραγούδια:

Ανάθεμά σε, βασιλιά,                                                 και τρις ανάθεμα σε,                                                   με το κακό οπόκαμες,                                                   και το κακό που κάνεις.                                  Στέλνεις, δένεις τους γέροντας,                             τους πρώτους τους παπάδες                                     Να μάσης παιδομάζωμα,                                           να κάμης γενιτσάρους.                                                 Κλαιν’ οι γοναιοι τα παιδιά,                                        κ’ οι αδελφές τ’ αδέλφια,                                               Κλαίγω κ’ εγώ και καίγομαι                                      και όσο θα ζω θα κλαίγω.                                             Πέρσι πήραν τον γιόκα μου,                                         φέτο τον αδελφό μου.

Εμπνευστής του παιδομαζώματος υπήρξε ο Καρά Χαλίλ Πασάς, μεγάλος βεζίρης επί σουλτάνου Μουράτ Α΄ . Το τελευταίο καταγεγραμμένο παιδομάζωμα είναι αυτό που επιχειρήθηκε στη Νάουσατο 1705, το οποίο ήταν και αιτία εξέγερσης των Ναουσαίων υπό τον αρματολό Ζήση Καραδήμο και τους δύο γιούς του Βασίλη και Δημήτρη και σκότωσαν τον σελιχτάρη (τον υπεύθυνο του παιδομαζώματος) και τους δύο συνοδούς του.

Οι διακρίσεις σε βάρος των Χριστιανών ήταν πιο έντονες σε απομακρυσμένες περιοχές. Οι τοπικοί διοικητές, εκμεταλλευόμενοι το γεγονός ότι η κεντρική εξουσία δεν μπορούσε εύκολα να τους ελέγξει, δεν δίσταζαν να τους κακομεταχειρίζονται, ιδίως σε περιόδους ταραχών αλλά και για την ενίσχυση του προσωπικού τους ταμείου.

Βασανιστήρια Ελλήνων από Οθωμανούς

Τα πιο σκληρά μέτρα που αντιμετώπισαν οι Χριστιανοί, ιδιαίτερα τους πρώτους αιώνες της κατάκτησης, ήταν οι σφαγές και οι αιχμαλωσίες, οι εξισλαμισμοί, το παιδομάζωμα καθώς και ηεγκατάσταση τουρκικών και άλλων φύλων σε εύφορα εδάφη, με συνέπεια την αναγκαστική μετακίνηση ελληνικών πληθυσμών στο εξωτερικό ή σε απομονωμένα και ορεινά μέρη στο εσωτερικό.Οι περισσότεροι υπόδουλοι κατείχαν εκτάσεις γης κυρίως σε άγονες περιοχές ή σε νησιά. Αντίθετα, τα πιο εύφορα κτήματα ανήκαν στο Σουλτάνο και τους Οθωμανούς.

Σφαγές υπόδουλων χριστιανών από Οθωμανούς.

                      Το παιδομάζωμα (Ν.Γύζης)                               Εξισλαμισμός

Εξισλαμισμός (εξ + Ισλάμ) ονομάζεται η προσχώρηση στη θρησκεία του Ισλάμ με αποκήρυξη της προηγούμενης θρησκευτικής πίστης, είτε με την πειθώ είτε με τη βία. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που προτίμησαν το μαρτυρικό θάνατο από το να αλλάξουν την πίστη τους. Πολλούς από αυτούς τουςνεομάρτυρες η εκκλησία τους τιμά ως αγίους. Ωστόσο, αρκετοί από τους υπόδουλους που υποχρεώθηκαν να ασπαστούν τον ισλαμισμό, κρυφά παρέμεναν χριστιανοί. Ήταν οι λεγόμενοι κρυπτοχριστιανοί.

  
Το κρυφό σχολειό