Οι μικροί αγρότες του «Βαρνάλειου» σπέρνουν σιτάρι

(στα πλαίσια του προγράμματος «Για μια φέτα ψωμί…»)

Γράφουν οι δασκάλες του Β1 & Β2

Τα παλιά χρόνια, η σπορά άρχιζε στα τέλη του Σεπτέμβρη και τελείωνε το Δεκέμβρη. Στις 14 Σεπτεμβρίου, ημέρα του Σταυρού, οι γεωργοί πήγαιναν στην εκκλησία λίγο σπόρο να τον ευλογήσει ο παπάς. Μετά, τον έπαιρναν και τον ανακάτευαν με τον υπόλοιπο σπόρο, για να έχουν καλή σοδειά. Άλλοι κρατούσαν αγιασμό και ράντιζαν το σπόρο για να πάρει ευλογία.

Όταν άρχιζαν οι πρώτες βροχές και μαλάκωνε το χώμα, οι γεωργοί άρχιζαν το όργωμα του χωραφιού. Τότε δεν είχαν μηχανές και χρησιμοποιούσαν ζώα για να τους βοηθούν στο όργωμα. Το αλέτρι ήταν ξύλινο και το έδεναν συνήθως σε δυο άλογα ή σε δυο βόδια.

Αφού τελείωνε το όργωμα, έριχναν το σπόρο με το χέρι. Το σπόρο τον είχαν μέσα σε ένα «δισάκι» (διπλό σάκο), που στη μέση είχε ένα άνοιγμα, για να το κρεμάνε στο λαιμό.

Αφού τελείωνε η σπορά, για να σκεπαστεί ο σπόρος με χώμα, έκοβαν ένα μεγάλο κλωνάρι δέντρου και το σβάρνιζαν στο χωράφι.

Σε περιόδους μεγάλης ξηρασίας, μην μπορώντας να κάνουν κάτι άλλο, απευθύνονταν στον ιερέα του χωριού να κάνει λιτανεία. Έπαιρναν τα εικονίσματα και τα λάβαρα από την εκκλησία και πήγαιναν στα χωράφια. Εκεί ο ιερέας διάβαζε ευχές και όλοι μαζί παρακαλούσαν το Θεό να βρέξει.

Σήμερα, οι μηχανές αντικατέστησαν τη χειρονακτική εργασία των γεωργών. Επίσης, με τα φυτοφάρμακα καταπολεμούν τις διάφορες ασθένειες και τα ζιζάνια.

Νωρίς το φθινόπωρο οι γεωργοί καίνε τις καλαμιές, που έχουν μείνει στα χωράφια, για να καταστραφούν τα ζιζάνια και μόλις πιάσουν οι πρώτες βροχές αρχίζει το όργωμα, που γίνεται με τα τρακτέρ. Η διαδικασία της σποράς διαρκεί μέχρι τα Χριστούγεννα.

Στα τέλη, περίπου, του Οκτώβρη, λοιπόν, γίναμε κι εμείς «γεωργοί» και σπείραμε το δικό μας σιτάρι. Βάλαμε χώμα σε μεγάλες ζαρντινιέρες, ρίξαμε τους σπόρους σιταριού, τους σκεπάσαμε με λίγο ακόμη χώμα και τους ποτίσαμε.

Τώρα δε μένει παρά να τους δούμε να μεγαλώνουν μέρα με τη μέρα…

21 Νοεμβρίου 2013

Παναγία η Πολυσπορίτισσα

Της Παναγιάς της Πολυσπορίτισσας σήμερα.

Έθιμα με πανάρχαιες ρίζες, έθιμα που ομολογούσαν τον ιδιαίτερο σεβασμό που έτρεφαν οι πρόγονοί μας για τη μάνα φύση και την ευγνωμοσύνη τους για την καρποφόρα και ζωοδότρα γη, έθιμα που διατηρήθηκαν χιλιετίες ολάκερες, που χρωμάτιζαν με τις πινελιές τους κάθε ημέρα του χρόνου και κάθε εποχή, που έδιναν αφορμή για γιορτάσια, για συναναστροφή, για χαμόγελα και επικοινωνία, έθιμα που κρατούσαν τους ανθρώπους ενωμένους και που έκρυβαν στο συμβολισμό τους αξίες διαχρονικές!

(Παναγιά η Πολυσπορίτισσα…) Η Παναγιά η Αποσπορίτισσα, όπως τη λεν, μιας και τη μέρα της γιορτής της λαμβάνει χώρα η τελευταία σπορά. Από δω και μπρος, δεν έχουμε παρά να περιμένουμε να θρέψει ο σπόρος κάτω από τη μητέρα γη, να ριζώσει κι ύστερα σιγά-σιγά να βλαστήσει και, με την επιστροφή της Περσεφόνης από τα κρυερά, τα χειμωνιάτικα, παλάτια του Άδη, να μας χαρίσει τους πολύτιμους καρπούς του…

Και αφού αναφερθήκαμε στο μύθο της θεάς Δήμητρας και της κόρης της Περσεφόνης, οι μικροί μας μαθητές παρακολούθησαν την ιστορία σε κινούμενα σχέδια και μετά ζωγράφισαν τη θεά Δήμητρα.

Της Παναγιάς της Πολυσπορίτισσας, λοιπόν… Και καταγράφει ο Φίλιππος Βρετάκος (“Οι δώδεκα μήνες του έτους και αι κυριώτεραι εορταί των”): “Ονομάζουν όμως αυτήν και Πολυσπορίτισσα (Ευρυτανία, Δυτ. Μακεδονία, κ.α.), επειδή την ημέρα αυτήν, κατά το έθιμο, έβραζαν εντός χύτρας “πολυσπόρια”, ήτοι διαφόρους δημητριακούς καρπούς και όσπρια, ως σιτάρι, αραβόσιτο (καλαμπόκι), λαθούρια, ρεβίθια, φασόλια, κουκιά κ.τ.λ., τα οποία μοίραζαν εις τον κόσμο “για τα χρόνια πολλά”, δια να εξασφαλίσουν δηλαδή κατά το ερχόμενο έτος την αφθονία των καρπών. […] μοιράζουν δηλαδή “απαρχές” και θυμίζουν τα αρχαία “Πυανέψια” του ίδιου περίπου μήνα. Και ο Δημ. Λουκόπουλος (“Γεωργικά της Ρούμελης”, Αθήναι 1938, σ.171) αναφέρει: “Την 21ην Νοεμβρίου, οι γεωργοί γιορτάζουν την πολυσπορίτισσα ή Μεσοσπορίτισσα. Πολυσπορίτισσα λένε, γιατί σε πολλά χωριά παίρνουν πολυσπόρια (σιτάρι, καλαμπόκι, κουκκιά, κ.λ.π.) και πάνε στην πηγή, τα ρίχνουν μέσα και λένε: όπως τρέχει το νερό, να τρέχη το βιό. Παίρνουν νερό και γυρίζουν. Επίσης τη μέρα αυτή αντίς άλλο φαγητό βράζουν τα πολυσπόρια, τρώνε και μοιράζουν και σε δικούς τους για χρόνια πολλά. Μεσοσπορίτισσα, όπως λένε, το είπαν με το να μεσιάζη τότε η πρώιμη σπορά τους. Κι αυτή τη μέρα βασιλεύει η πούλια, αν τύχη ξαστεριά. Κι όπως θα κάμη αυτήν τη μέρα, θα κάμη και τις σαράντα κατοπινές μέρες.”