RSS Feed for ΕΘΙΜΑCategory: ΕΘΙΜΑ

Το έθιμο της Πρωταπριλιάς »

Κατά την 1η Απριλίου, συνηθίζεται να λέγονται καλοπροαίρετα ψέματα λόγω εθίμου.
Προέλευση του Εθίμου

Τα ψέματα της Πρωταπριλιάς είναι ένα έθιμο που μας έχει έρθει από την Ευρώπη. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές σχετικά με τον τόπο και τον χρόνο που γεννήθηκε το έθιμο αυτό. Δύο από αυτές, όμως, είναι οι επικρατέστερες.
Από τους Κέλτες

Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή, το έθιμο ξεκίνησε από τους Κέλτες. Λαός της βορειοδυτικής Ευρώπης, οι Κέλτες, ήταν δεινοί ψαράδες. Η εποχή του ψαρέματος ξεκινούσε την 1η Απριλίου. Όσο καλοί ψαράδες όμως και να ήταν, την εποχή αυτή του χρόνου τα ψάρια πιάνονται δύσκολα. Έτσι και αυτοί, όπως προστάζει ο “κώδικας δεοντολογίας” των ψαράδων όλων των εποχών, έλεγαν ψέματα σχετικά με τα πόσα ψάρια είχαν πιάσει. Αυτή η συνήθεια, έγινε με το πέρασμα του χρόνου έθιμο.
Από τη Γαλλία

Η δεύτερη εκδοχή, που θεωρείται και πιο βάσιμη ιστορικά, θέλει γενέτειρα του εθίμου την Γαλλία του 16ου αιώνα. Μέχρι το 1564 η πρωτοχρονιά των Γάλλων ήταν η “1η Απριλίου”. Την χρονιά αυτή όμως, και επί βασιλείας Καρόλου του 9ου, αυτό άλλαξε και Πρωτοχρονιά θεωρούνταν πλέον η 1η Ιανουαρίου. Στην αρχή αυτό δεν το δέχτηκαν όλοι οι πολίτες. Οι αντιδραστικοί συνέχιζαν να γιορτάζουν, την παλαιά πλέον, πρωτοχρονιά τους την 1η Απριλίου, ενώ οι υπόλοιποι τους έστελναν πρωτοχρονιάτικα δώρα για να τους κοροϊδέψουν. Το πείραγμα αυτό μετατράπηκε με τον καιρό σε έθιμο.
Το έθιμο στην Ελλάδα

Το έθιμο αυτό ήρθε και στην Ελλάδα και διαφοροποιήθηκε αποκτώντας μια ελληνική χροιά. Η βασική ιδέα βέβαια παρέμεινε ίδια. Λέμε αθώα ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουμε το «θύμα» μας. Σε κάποιες περιοχές, θεωρούν ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά. Σε κάποιες άλλες πιστεύουν ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειες του. Επίσης το βρόχινο νερό της πρωταπριλιάς, θεωρούν μερικοί, ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες.

Σύμφωνα με τον Έλληνα λαογράφο Λουκάτο το έθιμο αυτό αποτελεί ένα σκόπιμο “ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων που θα εμπόδιζαν την όποια παραγωγή” όπως είναι η αρχή του μήνα τόσο για τον Μάρτιο, όσο και τον Απρίλιο υποχρεώνοντας πολλούς να λαμβάνουν διάφορα “αντίμετρα” (αλεξίκανα μέτρα). Επίσης και ο Έλληνας λαογράφος Γ. Μέγας συμφωνεί πως η πρωταπριλιάτικη “ψευδολογία” παραπλανά ελλοχεύουσες δυνάμεις του κακού, έτσι ώστε να θεωρείται από τον λαό ως σημαντικός όρος μαγνητικής ενέργειας (έλξης ή αποτροπής) για μια επικείμενη επιτυχία.
Περιστατικά

Τον προηγούμενο αιώνα, η τεχνολογία βοήθησε κάποιους να ξεγελάσουν χιλιάδες άτομα την ημέρα αυτή. Για παράδειγμα μια Αμερικάνικη εφημερίδα δημοσίευσε ένα άρθρο (στις αρχές του 20ού αιώνα), στο οποίο αναφερόταν ότι ο Τόμας Έντισον είχε εφεύρει μια μηχανή, η οποία μετέτρεπε το νερό σε κρασί. Οι μετοχές των εταιριών παρασκευής και διακίνησης οίνου, σημείωσαν κατακόρυφη πτώση στο χρηματιστήριο.

Ένα άλλο παράδειγμα μεγάλης πρωταπριλιάτικης φάρσας, είναι αυτή του δικτύου BBC το 1957. Τότε προβλήθηκε από το δίκτυο αυτό ένα ρεπορτάζ, στο οποίο Ιταλοί γεωργοί μάζευαν μακαρόνια από τα δέντρα που υποτίθεται ότι τα παράγουν. Παρόμοια ρεπορτάζ συνεχίζονται όμως μέχρι και σήμερα σχεδόν από το σύνολο των ΜΜΕ, που τις περισσότερες φορές αγγίζουν σημαντικά θέματα οικονομίας, διασκέδασης, κ.λπ.

Γιατί μπακαλιάρο σκορδαλιά την 25η Μαρτίου »

Το πιάτο της ημέρας και παραδοσιακό γαστρονομικό έθιμο για τον Ευαγγελισμό κάθε 25η Μαρτίου είναι ο μπακαλιάρος με σκορδαλιά με ποικίλες συνταγές! Γιατί και πώς Καθιερώθηκε το έθιμο αυτό;

Κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, η Εκκλησία επέτρεπε στους πιστούς μονάχα δύο φορές να φάνε ψάρι, συγκεκριμένα του Ευαγγελισμού και την Κυριακή των Βαΐων.Γιατί όμως μπακαλιάρο;

Στην ορεινή κυρίως Ελλάδα ορεινές και στις απομακρυσμένες και πιο φτωχές περιοχές ο παστός μπακαλιάρος εκείνη την εποχή ήταν η εύκολη και οικονομική λύση.
Όποιες και αν ήταν οι καιρικές συνθήκες οι πιστοί ήξεραν ότι θα βρουν παστό μπακαλιάρο ακόμη και στα μικρά μπακάλικα.Εκτός απο τηγανιτό σε πολλές περιοχές τον έφτιαχναν και κοκκινιστό με χόρτα και σκορδαλιά.

Η ιστορία του μπακαλιάρου ξεκινάει με την εποχή των Βίκινγκς το 800 μ. Χ. Πρώτοι τον πάστωσαν οι Βάσκοι, που ξεκίνησαν το εμπόριο του μπακαλιάρου από το Μεσαίωνα και τον ονόμασαν «ψάρι του βουνού», ενώ στη χώρα μας, ήρθε τον 15ο αιώνα και στο ελληνικό τραπέζι μπήκε μέσω της σαρακοστιανής νηστείας.

Μπακαλιάρος σκορδαλιά και αντίδοτα στην κακοσμία
4 γευστικά αντίδοτα στη σκορδαλιά

Ρόφημα με μαϊντανό

Βράστε μισό λίτρο νερού και προσθέστε μισή κούπα ψιλοκομμένου μαϊντανού. Σκεπάστε το σκεύος και περιμένετε για 15-20 λεπτά. Φιλτράρετε και προσθέστε τον χυμό από ένα φρέσκο λεμόνι και, αν θέλετε, λίγη ζάχαρη. Το ρόφημα πίνεται κρύο ή ζεστό.

Χυμός με σιταρόχορτο (χλωροφύλλη)

Χτυπήστε στο μπλέντερ χυμό από φρέσκα πορτοκάλια, ένα καρότο και –αν βρείτε αυτή την εποχή- μερικές φρέσκες φράουλες, προσθέτοντας μία τσιμπιά από φρέσκο σιταρόχορτο.
Το σιταρόχορτο διατίθεται σε καταστήματα με βιολογικά προϊόντα.

Φετούλες πράσινου μήλου με κανέλα

Μετά το φαγητό, κόψτε και προσφέρετε σε όλους φετούλες πράσινου μήλου τις οποίες θα έχετε πασπαλίσει με μπόλικη κανέλα. Το μήλο είναι χωνευτικό, τα οξέα του απομακρύνουν τα βακτήρια από το στόμα και έτσι η κακοσμία θα περιοριστεί κάπως.

Μους γιαουρτιού με λεμόνι

Το γιαούρτι (όπως και το γάλα) εμποδίζουν την παραμονή των βακτηριδίων στο στόμα, έτσι βοηθά στην καταπολέμηση της δυσοσμίας. Το λεμόνι, επίσης, μπορεί να απομακρύνει την κακοσμία από το δέρμα.

Τι θα χρειαστείτε (για 4 άτομα):

250 γρ. κρέμα γάλακτος
250 γρ. γιαούρτι στραγγιστό
ξύσμα και σάρκα από 2 λεμόνια
3 κ. σούπας ζάχαρη
Για το σιρόπι:
3/4 φλ. τσαγιού ζάχαρη
1 φλ. τσαγιού νερό

Τι θα κάνετε:

Πλένετε καλά τα λεμόνια και τρίβετε τη φλούδα τους στον τρίφτη. Σε ένα μπολάκι ενώνετε το ξύσμα λεμονιού με τις 3 κουταλιές σούπας ζάχαρης και ανακατεύετε καλά με το πιρούνι. Καλύπτετε το μπολάκι με πλαστική μεμβράνη και το αφήνετε στο ψυγείο για 3 ώρες. Όταν το βγάλετε από το ψυγείο τα υλικά θα έχουν ενωθεί καλά σε μια κίτρινη κρέμα.

Χτυπάτε την κρέμα γάλακτος μέχρι να αφρατέψει σε ελαφριά σαντιγύ. Προσθέτετε το κρεμώδες ξύσμα και συνεχίζετε το χτύπημα για 2 λεπτά ακόμα. Προσθέτετε το γιαούρτι και ανακατεύετε με ένα κουτάλι μέχρι να αναμειχτούν καλά τα υλικά.

Μοιράζετε το μείγμα σε μπολάκια και το αφήνετε στο ψυγείο για 3 ώρες να παγώσει. Κόβετε τα λεμόνια σε λεπτές φέτες.

Βάζετε σε ένα κατσαρολάκι τη ζάχαρη με το νερό και μόλις πάρει βράση ρίχνετε τις φέτες λεμονιού. Χαμηλώνετε τη φωτιά και αφήνετε να σιγοβράσει για 5-6 λεπτά μέχρι να δέσει ελαφριά το σιρόπι. Το αφήνετε να κρυώσει.

Σερβίρετε τη μους γιαουρτιού με τις γλασαρισμένες φέτες λεμονιού και λίγο σιρόπι.

ΣΤ Τάξη

Καλή Σαρακοστή »

Η Καθαρά Δευτέρα είναι απαρχή μιας σημαντικότατης περιόδου για την Ορθόδοξη Εκκλησία, τη Σαρακοστή, δηλαδή την προετοιμασία για το Πάσχα που συνδυάζεται με νηστεία τροφών και παθών.
Έτσι η πρώτη βδομάδα της Σαρακοστής ονομάζεται Καθαρά Εβδομάδα και δίνει το χρόνο στο πιστό να εξαγνιστεί και να καθαριστεί και να προετοιμαστεί.
Έτσι ο πιστός τη Καθαρά Δευτέρα τρέφεται με λαγάνα για να θυμάται τη βοήθεια που προσέφερε ο Θεός στους Ισραηλίτες με τα “άζυμα” και τους οδήγησε στη Έξοδο από την Αίγυπτο.
Η παρασκεύη της είναι ίδια με τα άζυμα (δηλαδή χωρίς προζύμι) και με αυτό τον τρόπο αρχίζει η νηστεία των τροφών.

Χαλβάς
Ο συνηθισμένος χαλβάς στη μορφή που τον συναντάμε σε όλα τα Βαλκάνια και την Τουρκία είναι ένα απλό γλυκό. Η πιο κοινή παρασκευή του προϋποθέτει ψήσιμο σιμιγδαλιού, στο οποίο κατόπιν δίνουν σφαιρικό σχήμα και το ζαχαρώνουν είτε με μέλι είτε με “πετιμέζι” σιρόπι από μούστο σταφυλιού.
Για τους Έλληνες ο χαλβάς αποτελεί ένα από τα σαρακοστιανά γλυκά τους και ιδίως η παραλλαγή που φτιάχνεται με ταχίνι και πωλείται σε μορφή κυλίνδρου η παραλληλεπιπέδου. Το είδος αυτό του χαλβά ονομάζεται Μακεδονικός Χαλβάς. Πωλείται με το βάρος του και κυκλοφορεί στο εμπόριο σκέτος, με σοκολάτα ή με καρύδια. Στους Έλληνες αρέσει να τρώνε το Μακεδονικό Χαλβά με χυμό λεμονιού και κανέλα, και τον οποίο συνοδεύουν συχνά με ένα δροσερό ποτήρι ρετσίνα.
Ωστόσο, υπάρχουν τουλάχιστον πέντε ή έξι παραλλαγές του χαλβά στην Ελλάδα .Παρά το γεγονός ότι ο χαλβάς συναντάται σε ολόκληρη την Ελλάδα, φαίνεται ότι το έθυμο και ίσως η καταγωγή του χαλβά είναι τουρκικά

Ταραμάς.
Ταραμάς είναι η λέξη που χρησιμοποιούν οι Έλληνες αναφερόμενοι στους κόκκους από ερυθρό χαβιάρι (αυγά) που βγαίνει από τον μπακαλιάρο ή τον κυπρίνο και το οποίο-όπως και τα ξαδέλφια του, το μαύρο χαβιάρι και το αυγοτάραχο του τόνου – θεωρείται ένα από τα εκλεκτότερα είδη αυγοτάραχου.
– Στο εμπόριο διατίθενται δύο είδη ταραμά. Ο λευκός και αυτός με το βαθύ ρόδινο χρώμα. Ο λευκός ταραμάς θεωρείται ποιοτικά ανώτερος. Ο ροδόχρους έκανε για πρώτη φορά την εμφάνισή του στην αγορά στη δεκαετία του 1950, κυρίως λόγω ενός εμπορικού τεχνάσματος , καθώς οι παραγωγοί πίστευαν, κατά κάποιο τρόπο, ότι ένα έδεσμα με χρώμα ήταν πιο ελκυστικό από τα άγευστα λευκά παρασκευάσματα. Με λίγα λόγια, άρχισαν να προσθέτουν χρωστικές ουσίες. Η επιτυχία θα πρέπει να ήταν αστραπιαία αφού, έκτοτε, ο ροδόχρους είναι και ο πιο κοινός ταραμάς.
– Δύο είναι οι βασικές παραδοσιακές συνταγές με ταραμά. Η πιο γνωστή είναι η ταραμοσαλάτα. Το πλούσιο αυτό επάλειμμα θεωρείται το άλφα και το ωμέγα στο τραπέζι της Σαρακοστής. Ουσιαστικά, η ταραμοσαλάτα είναι ένα κρεμώδες, πολτοποιημένο επάλειμμα από αυγοτάραχο που έχουμε χτυπήσει (κατά προτίμηση στο γουδί) με βρασμένες και ξεφλουδισμένες πατάτες ή ψωμί. Προσθέτουμε, εν συνεχεία, εναλλάξ στο μείγμα ελαιόλαδο και χυμό λεμονιού, αναλόγως με την απαιτούμενη δοσολογία. Συνήθως, η ταραμοσαλάτα που γίνεται με πατάτα είναι πιο κρεμώδης αλλά οι σκληροπυρηνικοί της παράδοσης επιμένουν ότι η μόνη αποδεκτή βάση είναι το ψωμί.

Οι μαθητές του ΣΤ3

Καλή Σαρακοστή »

Παλιότερα, που δεν υπήρχαν ημερολόγια και ήθελαν να έχουν κάποια αντίληψη του χρόνου, οι άνθρωποι του λαού, είχαν βρει έναν εύκολο τρόπο για να υπολογίζουν το χρόνο. Παρίσταναν λοιπόν τη Σαρακοστή, ως καλόγρια ή ως γυναίκα, σχεδιάζοντάς τη σε ένα κομμάτι χαρτί. Η κυρα – Σαρακοστή, δεν είχε στόμα, γιατί νηστεύει. Τα χέρια της ήταν σταυρωμένα, για τις προσευχές. Είχε ένα σταυρό στο κεφάλι και εφτά πόδια, όσες και οι εβδομάδες της Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν ένα πόδι, ενώ το τελευταίο το έκοβαν το μεγάλο Σάββατο, το έβαζαν μέσα σε ένα ξερό σύκο ή καρύδι και όποιος το έβρισκε, του έφερνε γούρι

Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή ή Σαρακοστή είναι χριστιανική χρονική περίοδος νηστείας .Είναι η αρχαιότερη από τις μεγάλες νηστείες της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Καθιερώθηκε τον4ο αιώνα. Αρχικά διαρκούσε έξι εβδομάδες ενώ αργότερα προστέθηκε και η έβδομη εβδομάδα.

Διαρκεί από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι και την Παρασκευή πριν το Σάββατο του Λαζάρου , οπότε ακολουθεί η Κυριακή των Βαΐων και η Μεγάλη Εβδομάδα. Η δε Κυριακή των Βαΐων είναι η τελευταία ημέρα της περιόδου αυτής.

Η Μεγάλη Εβδομάδα δεν περιλαμβάνεται στη Σαρακοστή αν και συνεχίζεται η νηστεία που είναι ιδιαίτερα αυστηρότερη. Στη πραγματικότητα μαζί με την εβδομάδα των Αγίων Παθών είναι πεντηκονθήμερη περίοδος.

Σε όλες τις ημέρες της Μεγάλης Σαρακοστής τηρείται αυστηρή νηστεία εκτός του Σαββάτου και Κυριακής, όπου γίνεται κατάλυση οίνου και ελαίου, επιτρέπεται δηλαδή η κατανάλωση κρασιού και λαδιού. Στις υπόλοιπες ημέρες η νηστεία συνίσταται σε ξεροφαγία , δηλαδή σε φυτικές τροφές χωρίς έλαιο.

Εξαίρεση αποτελεί:

  • η γιορτή των Αγίων Τεσσαράκοντα μαρτύρων όπου καταλύεται το λάδι καθώς και
  • ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου οπότε καταλύεται το ψάρι, όποια μέρα και να γιορτασθεί.

Κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα τηρείται αυστηρή νηστεία ακόμα και το Μεγάλο Σάββατο όπου είναι και το μόνο Σάββατο του έτους που, σύμφωνα με τους κανόνες της εκκλησίας, δεν καταλύεται το λάδι.

Εκ της ονομασίας αυτής τα προς κατανάλωση νηστίσιμα τρόφιμα της περιόδου αυτής, αλλά και οποιαδήποτε έχουν σχέση μ΄ αυτή ονομάζονται σαρακοστιανά σε αντίθεση με τα πασχαλινά.

Οι μαθητές/τριες  Ε2

Η κυρα Σαρακοστή και το Ψωμί της Ανάστασης »

Η κυρά Σαρακοστή και το Ψωμί της Ανάστασης ... Η γιαγιά κρεμούσε τη ζωγραφιά κάτω από το εικονοστάσι. Όταν έμενε το τελευταίο πόδι της Μεγάλης Εβδομάδας, το έκοβε, το τύλιγε σε ένα μικρό μπαλάκι, το έβαζε μέσα στο Ψωμί της Ανάστασης και όταν ο πατέρας έκοβε και μοίραζε τις φέτες  σε όλα τα παρευρισκόμενα μέλη του Πασχαλινού τραπεζιού, ο τυχερός ήταν εκείνος που το έβρισκε  στο κομμάτι του. Κάτι αντίστοιχο δηλαδή με την Πρωτοχρονιάτικη Βασιλόπιτα.

Η κυρα Σαρακοστή »

kerasarakosti-b-2010Στο βιβλίο της Γλώσσας διαβάσαμε για την κυρα Σαρακοστή. Τα παλιότερα χρόνια η γιαγιά ζωγράφιζε σε χαρτί την κυρα Σαρακοστή σαν μια γυναίκα που είχε τα βλέφαρά της χαμηλωμένα , το στόμα της υπομονετικά κλειστό λόγω της νηστείας και τα χέρια της σταυρωμένα σε στάση προσευχής. Τα πόδια της ήταν επτά και αντιστοιχούσαν σε κάθε μία από τις 7 εβδομάδες ως το Πάσχα. Εμείς τη ζωγραφίσαμε, τη βάψαμε και κάθε εβδομάδα κόβουμε από ένα πόδι της. Τώρα έμειναν 3 . Είναι οι υπόλοιπες 3  εβδομάδες ως το Πάσχα.

Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση