Το σχολείο μας τίμησε την επέτειο του Πολυτεχνείου οργανώνοντας “εκλογές” ως χαρακτηριστικό της Δημοκρατίας το δικαίωμα του “εκλέγειν” και του “εκλέγεσθαι”.

Οι μικροί μας μαθητές επισκέφτηκαν το Ολυμπιακό Μουσείο Θεσσαλονίκης και παρακολούθησαν το Εργαστήριο «Μαγειρικής & Υγιεινής Διατροφής». Ο έμπειρος σεφ-παιδαγωγός και οι μικροί μας μάγειρες φόρεσαν τις ποδιές τους κι έζησαν δημιουργικές και υγιεινές μαγειρικές περιπέτειες.

Πριν από την ανάγνωση

Καταρχάς φροντίζουμε να μιλάμε χρησιμοποιώντας ειδικό λεξιλόγιο, ώστε τα μικρά παιδιά να εξοικειωθούν με την τεχνική γλώσσα της ανάγνωσης. Τους δείχνουμε, δηλαδή ποιο είναι το εξώφυλλο και ποιο το οπισθόφυλλο, τι είναι το φύλλο και τι η σελίδα, πού αναγράφεται ο τίτλος και πού η περίληψη της ιστορίας, σε ποια σημεία είναι το κείμενο και σε ποια η εικονογράφηση. Επίσης, αν τα παιδιά είναι σε θέση να το αντιληφθούν, τους εξηγούμε τι είναι ο συγγραφέας, τι ο εικονογράφος και τι δουλειά κάνει ο εκδότης.

Αφού διαβάσουμε στο παιδί τον τίτλο της ιστορίας, μπορούμε να ζητήσουμε από το παιδί να μας πει ελεύθερα τι νομίζει ότι θα λέει αυτό το βιβλίο. Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί καλλιεργεί τη φαντασία του, ενώ ταυτόχρονα κατανοεί καλύτερα το περιεχόμενο του τίτλου. Αντίστοιχα, μπορούμε να ζητήσουμε από το παιδί να ξεφυλλίσει το βιβλίο και να μας πει μια ιστορία, εμπνευσμένο από τις εικόνες που βλέπει. Μέσα από αυτήν τη δραστηριότητα το παιδί ασκείται στην παρατήρηση και μαθαίνει να αναγνωρίζει τις λεπτές διαφορές ανάμεσα στις εικόνες. Όλες αυτές οι παιγνιώδεις δραστηριότητες δεν έχουν, σαφώς, στόχο να βρει το παιδί τη «σωστή» ιστορία. Στις απαντήσεις αυτές δεν υπάρχει σωστό και λάθος, αλλά υπάρχει μόνο πρωτοβουλία και ελεύθερη έκφραση. Αυτές οι ασκήσεις προτείνονται για πριν την ανάγνωση. Εάν γίνουν μετά την ανάγνωση, είναι πολύ πιθανό το παιδί να αναπαράγει αυτό που διάβασε. Και αυτή βέβαια είναι μία σημαντική κατάκτηση, αλλά επιτελεί άλλον παιδαγωγικό στόχο.

Επιπλέον, πριν την ανάγνωση δείχνουμε στο παιδί πώς κρατάμε το βιβλίο, πώς είναι η σωστή φορά ανάγνωσης και βεβαιωνόμαστε ότι καθόμαστε και εμείς και αυτό αναπαυτικά και με τέτοιον τρόπο, ώστε το παιδί να μπορεί να βλέπει, αν θέλει, μέσα στο βιβλίο.

Κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης

Όταν διαβάζουμε στο παιδί μια ιστορία, θέλουμε να την επικοινωνήσουμε. Είμαστε ελεύθεροι να σταματάμε όποτε συναντάμε μία δύσκολη (για το παιδί) ή σπάνια λέξη και να την εξηγούμε. Όταν υπάρχει γρήγορη δράση ή το βιβλίο απευθύνεται σε μεγαλύτερη ηλικία από αυτήν του παιδιού που έχουμε απέναντί μας (ή καλύτερα δίπλα μας), διακόπτουμε και εξηγούμε στο παιδί το επεισόδιο με πιο απλά λόγια ή το ρωτάμε αν το κατάλαβε. Σε αυτό βοηθάνε πολύ και οι εικόνες του βιβλίου. Μπορούμε, αφού διαβάσουμε ένα δισέλιδο, να δείξουμε τις εικόνες και να επαναλάβουμε την ιστορία με βάση τους ήρωες που απεικονίζονται.

Διαβάζουμε την ιστορία αργά και καθαρά. Όταν διαβάζουμε μια ιστορία σε ένα παιδί, είμαστε ελεύθεροι να χρησιμοποιούμε ό,τι φωνή θέλουμε για κάθε ήρωα, να υπερβάλουμε όσο θέλουμε στα επιφωνήματα, καθώς και να προσθέτουμε ήχους σε όποια σημεία νομίζουμε ότι ταιριάζουν, π.χ. «φφφφσσσσς» για τα κύματα της θάλασσας, παλαμάκια για τον καλπασμό ενός αλόγου, «πλιτς, πλιτς, πλιτς» για τον ήχο της βροχής. Είμαστε ελεύθεροι να τραγουδήσουμε όποιο κομμάτι είναι έμμετρο και έχει ομοιοκαταληξία ή να φτιάξουμε με το παιδί ένα τραγουδάκι εκείνη τη στιγμή. Μέσα από όλα αυτά, η ανάγνωση γίνεται πιο παραστατική και ο ενθουσιασμός των παιδιών για το βιβλίο γίνεται ακόμα μεγαλύτερος.

Εάν το παιδί πλησιάζει να φοιτήσει στο Δημοτικό, είναι σημαντικό να του δείχνουμε με το χέρι μας πού διαβάζουμε, δηλαδή να ακολουθάμε με το δείχτη την αράδα και τη λέξη στην οποία βρισκόμαστε. Αυτή η πρακτική είναι σημαντική, για να συνειδητοποιήσουν τα παιδιά ότι αυτά τα «ακαταλαβίστικα σύμβολα» αντιστοιχούν στους ήχους και στις λέξεις που χρησιμοποιούμε στον λόγο μας. Επίσης, ούτως ή άλλως κατά αυτόν τον τρόπο θα ζητήσει ο δάσκαλος ή η δασκάλα της Α’ Δημοτικού να γίνεται η ανάγνωση από τα παιδιά, δείχνοντας την κάθε λέξη που προφέρουν.

Μετά την ανάγνωση

Μετά την ανάγνωση μπορούμε να μην κάνουμε τίποτα και η εμπειρία του παιδιού με το βιβλίο να τελειώσει εκεί. Θα είναι σίγουρα ολοκληρωμένη. Μπορούμε να μην ξαναδιαβάσουμε το ίδιο βιβλίο ή μπορούμε να το διαβάσουμε και πάλι όσες φορές μας το ζητήσει το παιδί και όποτε μας το ζητήσει.

Εάν, ωστόσο, το παιδί έχει όρεξη, μπορούμε, με αφορμή την ιστορία, να κάνουμε αμέτρητες δραστηριότητες. Καταρχάς, ρωτάμε το παιδί εάν του άρεσε η ιστορία και του ζητάμε να την επαναλάβει με δικά του λόγια. Το παιδί, στην προσπάθεια αυτή, είναι πολύ πιθανό να χρησιμοποιήσει για πρώτη φορά νέες για αυτό λέξεις, οι οποίες προέρχονται από την ιστορία. Με τον τρόπο αυτό, εμπλουτίζει το λεξιλόγιό του και τα εκφραστικά του μέσα. Ρωτάμε το παιδί ποιο σημείο της ιστορίας του άρεσε πιο πολύ, το τρόμαξε πιο πολύ, το στενοχώρησε πιο πολύ, το θύμωσε πιο πολύ. Έτσι το παιδί κατανοεί καλύτερα τα συναισθήματά του και ασκείται στο να τα εκφράζει και να τα λεκτικοποιεί.

Ρωτάμε το παιδί αν μπορεί να χαρακτηρίσει τους ήρωες. Φαίνεται δύσκολη ερώτηση, και δικαιολογημένα, καθώς τέτοιου τύπου ζητούμενα συναντάμε όχι μόνο στο Δημοτικό, αλλά και στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο, στο πλαίσιο της γλωσσικής διδασκαλίας. Ωστόσο, ήδη από πολύ μικρά τα παιδιά μπορεί αυθόρμητα να πουν, καθώς τους διαβάζουμε μια ιστορία, ότι αυτός είναι κακός, ή ο τάδε είναι άδικος ή ο παράλλος είναι ευγενικός. Έτσι τα παιδιά αντιλαμβάνονται ποιες συμπεριφορές μπορούν να υιοθετήσουν, ποιους ήρωες θαυμάζουν και αντιμετωπίζουν ως πρότυπα και με ποιους αντι-ήρωες θα «μάχονταν».

Τέλος, ένα (παιδικό) βιβλίο μπορεί να δώσει σε όλη την οικογένεια το έναυσμα για ποικίλες δραστηριότητες. Οι γονείς με τα παιδιά μπορείτε να ζωγραφίσετε σελιδοδείκτες με τους ήρωες του βιβλίου, να φτιάξετε μια δική σας ιστορία-παρωδία της ιστορίας που διαβάσατε και να την παραστήσετε θεατρικά, να αναζητήσετε μουσικές που σχετίζονται με τη θεματική του βιβλίου ή τη χώρα καταγωγής του συγγραφέα, ή ακόμα και να οργανώσετε μία εκδρομή στον χώρο που διαδραματίζεται η ιστορία, π.χ. σε ένα δάσος, σε έναν αρχαιολογικό χώρο, ένα ερημικό χωριό.

Γενικά, είναι σημαντικό ό,τι κάνετε να υποκινείται από ενθουσιασμό και ενδιαφέρον, ώστε αυτά τα συναισθήματα να συνδεθούν με την ανάγνωση στον ψυχισμό του παιδιού. Και μία τελευταία συμβουλή: Συνεχίστε να διαβάζετε στα παιδιά βιβλία ακόμα κι όταν τα ίδια μάθουν να διαβάσουν. Η μοναχική ανάγνωση δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ευχαρίστηση του να τους «χαρίζει» μια ιστορία ο μπαμπάς, η μαμά ή ο δάσκαλός τους.

Ηλ. Ταχ.: vivlio@athinodromio.gr

Κωνσταντίνος Ουρανός

Δάσκαλος

Τα νήπια επισκέφτηκαν το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και παρακολούθησαν το πρόγραμμα «Όταν το φεγγάρι.. κατέβηκε στη γη».

Με «όχημα» ένα ολόγιομο φεγγάρι, τα παιδιά «ταξίδεψαν» σε τόπους ονειρικούς και στη συνέχεια  περιδιάβηκαν  απροσπέλαστα φυσικά τοπία στο ζωγραφικό έργο του Β. Σαλπιστή. Στην διαδρομή τους προσέγγισαν  τα γλυπτικά έργα από οξειδωμένο σίδηρο  του Α. Απέργη και εξοικειώθηκαν με το εικαστικό λεξιλόγιο του Παύλου Διονυσόπουλου καθώς ανακάλυπταν δέντρα από χαρτί και δάση από οικοδομικό σύρμα. Ολοκλήρωσαν το ταξίδι τους στο εικαστικό εργαστήρι σε ειδικά  διαμορφωμένους  χώρους όπου πειραματίστηκαν με υλικά, τεχνικές και αποτύπωσαν εικαστικά  στο φεγγάρι τους,  τις δικές τους σκέψεις, εικόνες και επιθυμίες  για τη σχέση τους με τη φύση.