Αναζητήσαμε την καθημερινότητα των παιδιών κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας . Έτσι γνωρίσαμε το κρυφό σχολειό και το ρόλο των Ιερέων ως δασκάλων των παιδιών. Τα παιδιά στα μέρη όπου δεν λειτουργούσαν σχολεία, πήγαιναν νύχτα με κεριά και φαναράκια στην εκκλησία ή κάποιο μοναστήρι και οι ιερείς τους δίδασκαν γραφή και ανάγνωση από τα εκκλησιαστικά βιβλία και κυρίως απο το Ψαλτήρι. 

Ο θρύλος του Μαρμαρωμένου Βασιλιά

 

Όταν ήλθε η ώρα η Πόλη να τουρκέψει και μπήκαν μέσα οι Τούρκοι, έτρεξε ο βασιλιάς μας καβάλα στ΄ άλογό του να τους εμποδίσει. Ήταν πλήθος αμέτρητο η Τουρκιά, χιλιάδες τον έβαλαν στη μέση κι εκείνος χτυπούσε κι έκοβε με το σπαθί του. Τότε σκοτώθη τ΄ άλογό του κι έπεσε κι αυτός.

Κι εκεί που ένας Αράπης σήκωσε το σπαθί να χτυπήσει το βασιλιά, ήρθε άγγελος Κυρίου και τον άρπαξε και τον πήγε σε μια σπηλιά βαθιά στη γη κάτω. Εκεί μένει μαρμαρωμένος ο βασιλιάς και περιμένει την ώρα να ΄ρθει πάλι ο άγγελος να τον σηκώσει.

Οι Τούρκοι το ξέρουν καλά αυτό, μα δεν μπορούν να βρουν τη σπηλιά που είναι ο βασιλιάς γι΄ αυτό έχτισαν την πόρτα που ξέρουν πως απ΄ αυτή θα μπει ο βασιλιάς να τους πάρει πίσω την Πόλη. Μα, όταν είναι θέλημα Θεού, θα κατέβει ο άγγελος στη σπηλιά και θα τον ξεμαρμαρώσει και θα του δώσει στο χέρι το σπαθί του που είχε στη μάχη. Και θα σηκωθεί ο βασιλιάς και θα μπει στην Πόλη από τη Χρυσόπορτα κα, κυνηγώντας με το στρατό του τους Τούρκους, θα τους διώξει ως την Κόκκινη Μηλιά. Και θα γίνει μεγάλος σκοτωμός, που θα κολυμπήσει το μοσκάρι στο αίμα.

Της Αγια-Σοφιάς (1453)

Σημαίνει ο Θιός, σημαίνει η γης, σημαίνουν τα επουράνια,

σημαίνει κι η Αγια Σοφιά, το μέγα μοναστήρι,

με τετρακόσια σήμαντρα κι εξηνταδυό καμπάνες,

κάθε καμπάνα και παπάς, κάθε παπάς και διάκος.

Ψάλλει ζερβά ο βασιλιάς, δεξιά ο πατριάρχης,

κι απ΄την πολλήν την ψαλμουδιά εσειόντανε οι κολόνες.

Να μπούνε στο χερουβικό και να ‘βγει ο βασιλέας,

φωνή τους ήρθε εξ ουρανού κι απ’ αρχαγγέλου στόμα:

“Πάψετε το χερουβικό κι ας χαμηλώσουν τα ‘αγια,

παπάδες πάρτε τα γιερά και σεις κεριά σβηστήτε,

γιατί είναι θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψει.

Μόν’ στείλτε λόγο στη Φραγκιά, να ‘ρτουνε τρία καράβια°

το ‘να να πάρει το σταυρό και τ’ άλλο το βαγγέλιο,

το τρίτο το καλύτερο, την άγια τράπεζά μας,

μη μας την πάρουν τα σκυλιά και μας τη μαγαρίσουν”.

Η Δέσποινα ταράχτηκε και δάκρυσαν οι εικόνες.

“Σώπασε κυρά Δέσποινα, και μη πολυδακρύζεις,

πάλι με χρόνους, με καιρούς, πάλι δικά μας είναι”.

Τα μισοτηγανισμένα ψάρια

 

«Όταν έπαιρναν οι Τούρκοι την Πόλη, ένας καλόγερος ετηγάνιζε εφτά ψάρια στο τηγάνι. Τα είχε τηγανίσει από τη μια μεριά, κι όταν ήταν να τα γυρίσει από την άλλη, έρχεται ένας και του λέει πως πήραν οι Τούρκοι την Πόλη.

Τότε θα το πιστέψω αυτό, λέει ο καλόγερος, αν τα τηγανισμένα ψάρια ζωντανέψουν…

Δεν απόσωσε το λόγο και τα ψάρια πήδησαν από το τηγάνι ζωντανά κι έπεσαν στο νερό εκεί κοντά. Κι είναι ως τα σήμερα ζωντανεμένα εκείνα ψάρια στο Μπαλουκλί και θα φαίνονται έτσι μισοτηγανισμένα, ως να ΄ρθει η ώρα να πάρουμε την Πόλη.

Τότε, λένε, θα έρθει ένας άλλος καλόγερος να τ΄ αποτηγανίσει».

Λαϊκή παράδοση