Με απόφαση του Υπουργείου Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων το 1ο Πειραματικό Λύκειο συγκαταλέχθηκε σε Πενταμελή Συντονιστική Ομάδα, η οποία ανέλαβε:
1. Το έργο του συντονισμού των δραστηριοτήτων των σχολείων για τον εορτασμό του “Έτους Αριστοτέλη”
Βλ. εδώ το σχέδιο δραστηριοτήτων.
2. Τη διοργάνωση Μαθητικού Φεστιβάλ για τον Αριστοτέλη στις 16 Δεκεμβρίου 2016.
Για τη συμμετοχή του σχολείου μας στο Μαθητικό Φεστιβάλ του Υπουργείου Παιδείας, βλ. τη σχετική σελίδα εδώ.
Εκπρόσωπος του 1ου Πειραματικού Λυκείου στην Πενταμελή Συντονιστική Ομάδα του Υπουργείου Παιδείας ορίστηκε από τον σύλλογο καθηγητών ο εκπαιδευτικός Λάμπρος Πόλκας (ΠΕ 02).
Στο πλαίσιο ανακήρυξης του 2016 ως “¨Ετους Αριστοτέλη” από την Unesco, το 1ο Πειραματικό Λύκειο Αθηνών “Γεννάδειο” συμμετείχε με εκπρόσωπο τον εκπαιδευτικό Λάμπρο Πόλκα στη σύσκεψη του Δικτύου Σχολείων της Unesco ASPnet, που έγινε στο Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων (25/01/2016).
Αντικείμενο της σύσκεψης ήταν ο σχεδιασμός δράσεων και προγραμμάτων που θα μπορούσαν να αναληφθούν από τα σχολεία σχετικά με το έργο του Σταγειρίτη φιλοσόφου (βλ. το δελτίο τύπου του Υπουργείου εδώ).
Στο 1ο Πειραματικό Λύκειο εκπονήθηκαν μία δράση και τέσσερα προγράμματα:
- Δράση: Λέσχη Φιλαναγνωσίας από τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων του σχολείου μας, όπου διαβάστηκαν, παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν τα έργα του Αριστοτέλη: “Περί Ζώων Μορίων” και “Περί Ψυχής”.
Πρόγραμμα 1: “Ο Αριστοτέλης κατά τον Μεσαίωνα: η έννοια της “αυθεντίας” ως τροχοπέδη στην εξέλιξη της επιστήμης”
Υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί: Καλλιόπη Δημητρακοπούλου (ΠΕ 04) και Γεώργιος Γκαράς (ΠΕ 04).
Συμμετέχουσες/ντες μαθήτριες/ές:
- Αντωνιάδη Χάρις,
- Γκέργκη Ειρήνη,
- Ελευθεριάδη Κωνσταντίνα,
- Μαλεζά Τζωρτζίνα,
- Πλαστήρας Νίκος,
- Πολύζος Παναγιώτης,
- Σούκα Αλεξάνδρα,
- Στεφανή Κατερίνα,
- Σταθά Αθανασία
- Χατζημιχαήλ Μαργαρίτα.
Ακολουθεί συστατικό του προγράμματος, συνταγμένο από την ομάδα εργασίας:
Σκοπός:
Σκοπός του προγράμματός μας ήταν να μελετήσουμε την επίδραση της σκέψης του Αριστοτέλη στον Μεσαίωνα όσον αφορά τις Φυσικές Επιστήμες.
Μέθοδος εργασίας:
Για να πραγματοποιήσουμε το σκοπό αυτό, χωριστήκαμε σε ομάδες και, στηριζόμενοι/ες σε σχετική βιβλιογραφία, μελετήσαμε:
α) τις κεντρικές ιδέες της Αριστοτελικής Φυσικής
β) τις απόψεις του Αριστοτέλη για τη δομή του Σύμπαντος
γ) την αποδοχή του γεωκεντρικού συστήματος του Αριστοτέλη από τη χριστιανική θεολογία του Μεσαίωνα
δ) τις αντίθετες απόψεις των επιστημόνων της εποχής που διατυπώθηκαν, κυρίως όσον αφορά τη δομή του σύμπαντος: Κοπέρνικος, Μπρούνο, Γαλιλαίος.
Συμπεράσματα:
Με βάση τα προηγούμενα δεδομένα μας καταλήξαμε στη διαπίστωση ότι: Ο Αριστοτέλης είχε καθιερωθεί τόσο πολύ στη συνείδηση των επιστημόνων και διανοουμένων των μεσαιωνικών χρόνων, ώστε από ένα σημείο και μετά αποτελούσε ανασχετικό παράγοντα στη πρόοδο της Επιστήμης. Όποιος τολμούσε να αμφισβητήσει την ακινησία του πλανήτη μας εθεωρείτο αιρετικός και αντιμετώπιζε το ανάθεμα της εκκλησίας. Τα παραπάνω σαφώς και δεν χρεώνονται στον ίδιο τον Αριστοτέλη, αλλά αποδεικνύουν το ασυμβίβαστο της έννοιας της «αυθεντίας» με τη σύγχρονη Επιστήμη ,που εφαρμόζει τη επιστημονική μέθοδο και δεν έχει δογματισμούς.
Στο Φεστιβάλ Αριστοτέλη (16 Δεκεμβρίου 2016) η ομάδα παρουσίασε το επόμενο βίντεο:
Πρόγραμμα 2: “Από την Τελεολογία του Αριστοτέλη στην Τελεονομία της “φυσικής επιλογής“”
Υπεύθυνος εκπαιδευτικός: Πέτρος Διαμιανός (ΠΕ 04)
Συμμετέχουσες/ντες μαθήτριες/ές.
- Μαλεζά Τζωρζίνα
- Μούλιος Νικόλαος
- Σκουρλέτης Εικοσιπένταρχος Νικηφόρος.
Ακολουθεί συστατικό του προγράμματος από την ομάδα εργασίας:
Στόχος:
Ο στόχος του προγράμματός μας ήταν να αναδειχθεί η δύναμη της αριστοτελικής σκέψης από το γεγονός ότι οι ιδέες του επηρεάζουν ακόμη τις σύγχρονες επιστήμες και ειδικότερα την επιστήμη της Βιολογίας, η οποία θεωρείται ότι θα είναι η πιο σημαντική και εξελισσόμενη επιστήμη του 21ου αιώνα.
Μέθοδος εργασίας:
Για να πετύχουμε τον στόχο μας:
α) προβήκαμε σε έρευνα, προκειμένου να αποσαφηνίσουμε το νόημα των δύο όρων «Τελεολογία» και Τελεονομία, να εντοπίσουμε τις ομοιότητες και διαφορές τους και να κατανοήσουμε τις διαφοροποιήσεις τους μέσα στο χρόνο, ανάλογα με το επίπεδο στο οποίο βρέθηκε η επιστήμη (και οι επιστήμονες που την αντιπροσώπευαν) κάθε εποχή·
β) προβληματιστήκαμε, συζητήσαμε μεταξύ μας και με άλλους καταξιωμένους επιστήμονες και φιλοσόφους της επιστήμης με ενδιαφέροντα συγγενή με το δικό μας·
γ) καταγράψαμε τις σκέψεις και τους προβληματισμούς μας με συστηματικό τρόπο, ώστε να βοηθηθούμε στην καλύτερη συγκρότηση και επεξεργασία τους·
δ) διατυπώσαμε, με νοήματα οικία στην ηλικία μας και στο επίπεδο των δικών μας γνώσεων, απόψεις και συμπεράσματα στα οποία εμείς καταλήξαμε από αυτή την πορεία.
Συμπεράσματα:
Τα συμπεράσματα/διαπιστώσεις που καταλήξαμε είναι πολλά και στη συγκεκριμένη παρουσίαση είναι αδύνατον να παρουσιαστούν, έστω και μερικά από αυτά, επειδή ακόμα και μια μικρή αναφορά μας σε αυτούς τους όρους, αν θέλαμε να τους κάνουμε κατανοητούς, θα μας οδηγούσε έξω από τα δεδομένα χρονικά μας περιθώρια. Όμως, ως πολύ γενικό συμπέρασμα που προέκυψε από την συγκεκριμένη εργασία, θα μπορούσαμε να παραθέσουμε ότι: ολόκληρη η ανθρώπινη σκέψη συνιστά μια αδιάρρηκτη αλυσίδα που φτάνει μέχρι εμάς, από το βάθος του χρόνου και είναι εντυπωσιακό το πόσο ζωντανές και οικίες μας είναι, όταν τις γνωρίζουμε, μεγάλες συνεισφορές, όπως αυτές του Αριστοτέλη, ακόμα και πολλούς αιώνες μετά την διατύπωση τους.
Πρόγραμμα 3: “Η παρουσία του Αριστοτέλη στα εγχειρίδια Ιστορίας του Λυκείου”
Υπεύθυνη καθηγήτρια: Ευσταθία Εργυρού (ΠΕ 02)
Συμμετέχοντες μαθητές:
- Μούλιος Νικόλαος
- Καλλιβρετάκης Φώτης.
Σκοπός:
Ο σκοπός του προγράμματός μας ήταν να διαπιστώσουμε σε ποιον βαθμό και με ποιον τρόπο ο Αριστοτέλης εντάσσεται στα βιβλία Ιστορίας του Λυκείου και κατά συνέπεια ποια σχετική γνώση αποκτούν οι μαθητές του Λυκείου.
Μέθοδος Εργασίας:
Για να πετύχουμε τον στόχο μας δουλέψαμε ως εξής:
1. Αποδελτιώσαμε τις αναφορές τις σχετικές με τον Αριστοτέλη που βρίσκονται:
στην ιστορική αφήγηση,
στις πηγές και τις δραστηριότητες των βιβλίων Ιστορίας.
2. Συγκρίναμε με σχετικές αναφορές στα βιβλία του Γυμνασίου.
3. Επεξεργαστήκαμε ερωτηματολόγιο που δόθηκε σε μαθητές της Γ΄ Λυκείου που αφορούσε τις γνώσεις τους σχετικά με τον Αριστοτέλη.
Συμπεράσματα:
Στο βιβλίο Ιστορίας της Α΄ Λυκείου, στην ιστορική αφήγηση δεν αναφέρονται παρά ελάχιστα για το έργο, τις απόψεις και τη συμβολή του Αριστοτέλη. Συγκρίνοντας με την αναφορά στους Ζήνωνα και Επίκουρο γεννιέται το ερώτημα αν το βιβλίο επιλέγει να τονίσει περισσότερο τη στροφή προς τον άνθρωπο (εσωτερική γαλήνη και ηρεμία) παρά προς το σύνολο (εκκλησία του δήμου / δημοκρατικό ιδεώδες: το συμμετέχειν στα κοινά). Οι αναφορές μάλιστα στον Αριστοτέλη κάποιες φορές αφορούν και άλλους φιλοσόφους χωρίς να δίνονται οι μεταξύ τους διαφορές. Η εικόνα του Αριστοτέλη στην ιστορική αφήγηση δείχνει πόσο προσχηματική είναι η προσθήκη των ενοτήτων των σχετικών με τον πολιτισμό σε κάθε χρονική περίοδο. Κάτι που μαρτυρεί βέβαια και την άποψη των σχολικών εγχειριδίων για τον πολιτισμό και την ιστορία. Από την άλλη δίνονται αρκετές πηγές από το έργο του Αριστοτέλη, όχι όμως από τα καθαρά φιλοσοφικά κείμενά του. Ο ρόλος των πηγών περιορίζεται στο να επικυρώσει ή να συμπληρώσει τα όσα παραθέτει η ιστορική αφήγηση, ενώ σπάνια συνδέονται με δραστηριότητες. Ακόμα, όμως, και στις περιπτώσεις όπου κάποια πηγή συνδέεται και με τις δραστηριότητες δεν αξιοποιείται προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης κριτικής σκέψης, αφού λείπουν τα κατάλληλα ερωτήματα. Δεν υπάρχουν, εξάλλου, ερωτήσεις –δραστηριότητες που να συνδέουν διαφορετικές ενότητες του ίδιου εγχειριδίου ή εγχειριδίων άλλων τάξεων ή ακόμα τις ενότητες της Ιστορίας με ενότητες άλλων γνωστικών αντικειμένων. Στην ίδια λογική κινείται και το βιβλίο της Β΄ Λυκείου όπου είναι ακόμη πιο λίγες οι αναφορές στον Αριστοτέλη
Πρόγραμμα 4:
“Μαθητικό Συμπόσιο Φιλοσοφίας με αφορμή το «έτος Αριστοτέλη»: Διασχολική δράση (etwinning) μεταξύ του 1ου Πειραματικού Λυκείου Αθηνών και του Ευρωπαϊκού Σχολείου του Λουξεμβούργου ΙΙ” (υπεύθυνοι οι εκπαιδευτικοί: Λ. Πόλκας και Σ. Παυλίδου με 14 συμμετέχουσες μαθήτριες).
Στο πλαίσιο του Προγράμματος 4 εκπονήθηκαν οι επόμενες δραστηριότητες:
- Στις 21 Απριλίου 2016 ο καθηγητής φιλοσοφίας από το Ευρωπαϊκό Σχολείο Λουξεμβούργου ΙΙ Christian Overgaard, με έξι μαθήτριες/ές επισκέφθηκαν το 1ο Πειραματικό Λύκειο και παρακολούθησαν διδασκαλία αρχαιοελληνικού κειμένου από τα “Μετά τα Φυσικά Α, 982a 4-19” του Αριστοτέλη (διδάσκων καθηγητής: Λάμπρος Πόλκας, τάξη Β Ανθρωπ. Σπουδών). Τα κείμενα διδασκαλίας είναι προσβάσιμα: το ελληνικό εδώ και το αγγλικό εδώ.
- Στις 23 Σεπτεμβρίου 2016 επισκέφθηκε, μετά από πρόσκληση, το 1ο Πειραματικό Λύκειο ο καθηγητής φιλοσοφίας του ΑΠΘ Βασίλης Κάλφας και συνομίλησε με τις μαθήτριες που θα έπαιρναν μέρος στο Συμπόσιο Φιλοσοφίας του Λουξεμβούργου, για επίκαιρα θέματα της φιλοσοφίας του Αριστοτέλη.
- Στο διάστημα 6 έως και 10 Οκτωβρίου 2016 πραγματοποιήθηκε η μετάβαση 14 μαθητριών στο Βέλγιο-Λουξεμβούργο, προκειμένου να συμμετάσχουν στο Μαθητικό Συμπόσιο Φιλοσοφίας που έγινε στις 7 Οκτωβρίου στο Ευρωπαϊκό Σχολείο Λουξεμβούργου ΙΙ. Συνόδευσαν οι υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί του προγράμματος: Σοφία Παυλίδου και Λάμπρος Πόλκας.
Η προετοιμασία της μετάβασης, ενόψει της συμμετοχής στο Μαθητικό Συμπόσιο Φιλοσοφίας, περιελάμβανε:
- Τη δημιουργία στο facebook κλειστής ομάδας, με τίτλο Αριστοτέλης: Αθήνα-Λουξεμβούργο , προκειμένου οι μαθήτριες/ές των δύο σχολείων (του 1ου Πειραματικού Λυκείου και του Ευρωπαϊκού Σχολείου) να γνωριστούν μεταξύ τους, και γενικότερα να προετοιμαστούν από κάθε άποψη για τις εργασίες του Μαθητικού Συμποσίου Φιλοσοφίας. Η γνωριμία, εξάλλου, ήταν απαραίτητη, δεδομένου ότι οι 14 μαθήτριες από την Ελλάδα θα φιλοξενούνταν από τις μαθήτριες και τους μαθητές του Ευρωπαϊκού Σχολείου του Λουξεμβούργου. Σημειώνεται, επίσης, ότι στον ίδιο χώρο κοινωνικής δικτύωσης αναρτώνταν κατά καιρούς πολυτροπικό υλικό (με κείμενα, βίντεο, εικόνες), το οποίο μπορούσαν οι μαθήτριες/ές να αξιοποιήσουν στο Μαθητικό Συμπόσιο Φιλοσοφίας.
- Τη σύνταξη κειμένων (στα ελληνικά και τα αγγλικά) με οκτώ αριστοτελικά θέματα, τα οποία αποτελούσαν τον βασικό θεματικό κορμό του Μαθητικού Συμποσίου. Τα οκτώ αυτά θέματα, τα οποία μελέτησαν οι μαθήτριες/ές, ήταν:
- Ο Αριστοτέλης μέτοικος στην Αθήνα: μαθητής του Πλάτωνα και δάσκαλος του Μ. Αλέξανδρου
- Η συμβουλή του Αριστοτέλη στον Μ. Αλέξανδρο για τους Έλληνες και τους “βάρβαρους”
- Ο αριστοτελικός άνθρωπος: ζῷον πολιτικὸν
- Ο αριστοτελικός πολίτης: μετέχων κρίσεως καὶ ἀρχῆς
- Ο δούλος: κτῆμά τι ἔμψυχον
- Είδη δημοκρατίας στα “Πολιτικά” του Αριστοτέλη
- Παιδεία και εκπαίδευση στο έργο του Αριστοτέλη
- Η αριστοτελική αρετή: ἕξις και μεσότης.
Οι μαθήτριες/ές που πήραν μέρος στο Μαθητικό Συμπόσιο επεξεργάστηκαν τα οκτώ θέματα σε οκτώ ομάδες εργασίας, ενώ για την εύτακτη παρουσίαση στο Συμπόσιο των εργασιών τους συμβουλεύτηκαν κείμενο καθοδήγησης.
Στιγμιότυπα από το Μαθητικό Συμπόσιο Φιλοσοφία στο Λουξεμβούργο περιλαμβάνονται στο επόμενο βίντεο
Την επίβλεψη του Μαθητικού Συμποσίου Φιλοσοφίας για τον Αριστοτέλη στο Λουξεμβούργο είχαν οι φιλόλογοι εκπαιδευτικοί:
α) Από το Ευρωπαϊκό Σχολείο Λουξεμβούργου ΙΙ: η Κατερίνα Μπρεντάνου
β) Από το 1ο Πειραματικό Λύκειο: η Σοφία Παυλίδου και ο Λάμπρος Πόλκας.
Επιμέλεια σελίδας:
Λάμπρος Πόλκας