από τη Μπίτη Σταυρούλα, Α4
Το σχολείο μας στις 31/03/2023 είχε τη χαρά και την τιμή να υποδεχτεί τον κύριο Χατζηκυριακίδη Κυριάκο, καθηγητή ιστορίας ΑΠΘ στα πλαίσια σχετικών δράσεων του ομίλου τοπικής ιστορίας του σχολείου μας. Πώς ξεκίνησαν και πότε οι πρόγονοι μας ; Πότε και πώς βρέθηκαν από τον Κουκλουτζά της Μικράς Ασίας στο Χαρμάνκιοϊ, σημερινό Ελευθέριο- Κορδελιό; Ποιες δυσκολίες αντιμετώπισαν, ποιες συνήθειες απέκτησαν;
Από την περιοχή του Κουκλουτζά της Μ.Ασίας, από ένα προάστιο της Σμύρνης με καθαρά νερά και δέντρα ( kokulu-cal= ευώδης θάμνος, Εύοσμος ), στα πλαίσια του μεγάλου προσφυγικού ρεύματος της Μικρασιατικής Καταστροφής και της Ανταλλαγής Πληθυσμών από τον Πόντο, τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη (1914-1930), οι πρόγονοί μας βρέθηκαν στη δυτική πλευρά της Θεσσαλονίκης, σε μία αγροκτηνοτροφική περιοχή, στο Χαρμάνκιοϊ, όπου συνάντησαν οικογένειες γηγενών και ημινομάδες κτηνοτρόφων Βλάχων από τα Μεγάλα Λιβάδια του Πάικου. Η περιοχή σταδιακά απέκτησε την ονομασία «Εύοσμον»,( ΦΕΚ 1955) στο ουδέτερο γένος αρχικά και μετέπειτα
«Εύοσμος», που συνδέει τον τόπο με την ιστορική προέλευση των κατοίκων από το θέρετρο της Σμύρνης, τον Κουκλουτζά.
Η προσαρμογή, οι επαγγελματικές ασχολίες, η στέγαση ήταν θέματα που παρουσιάστηκαν και αναλύθηκαν διεξοδικά. Η πολεοδομική ανάπτυξη της περιοχής με ραγδαίους ρυθμούς μετά την έλευση των προσφύγων μετέτρεψε το ξεχασμένο προσφυγόσπιτο σε αστικές πολυκατοικίες και το άλλοτε αραιοκατοικημένο Χαρμανκιοί σε μία πολυπολιτισμική μεγαλούπολη. Τι πρέπει να ξέρουμε ως μαθητές για την προσαρμογή και ενσωμάτωση των προσφύγων και τη σταδιακή μετεξέλιξη της περιοχής μας;
Με ευφάνταστο αλλά και απλό τρόπο, μέσα από εικόνες, φωτογραφίες-ντοκουμέντα της εποχής, βίντεο –πολύτιμο αρχειακό υλικό της κρατικής τηλεόρασης είχαμε την ευκαιρία να μάθουμε για την αρχική εικόνα της περιοχής μας και την πρώτη εστία όλου του οικιστικού συγκροτήματος: Τον Ιερό Ναό του Αγίου Αθανασίου, ήδη από τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα με κτιτορική επιγραφή το 1819, γύρω από τον ναό αυτό και στην ευρύτερη περιοχή του Δυτικού τόξου που οδηγούσε στον οδικό άξονα Θεσσαλονίκης- Μοναστηρίου, οι πρόσφυγες ανέπτυξαν μία δραστήρια επαγγελματική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή. Ταχύτατα ενσωματώθηκαν στην περιοχή, ασκώντας πολλά από τα επαγγέλματα, που ήδη γνώριζαν στη Μικρά Ασία και στρεφόμενοι στη γεωργία και στην κτηνοτροφία, τις ασχολίες των γηγενών κατοίκων. Τα χρόνια περνούν, από το ξεχασμένο προσφυγόσπιτο δεν έμεινε παρά μόνο μία ανάμνηση, καθώς η ταχεία εκβιομηχάνιση έδωσε προβάδισμα οικιστικής εξέλιξης, εγείροντας, όμως νέους προβληματισμούς για το περιβάλλον και την άναρχη δόμηση.
Αυτό που παρέμεινε ίδιο στο πέρασμα των δεκαετιών είναι η εργατικότητα των κατοίκων, οι στενοί δεσμοί με την παράδοση και την ιστορία, ο παιγνιώδης χαρακτήρας. Όσο μεγάλωνε η περιοχή, τόσο επαληθεύονταν η σταθερότητα του χαρακτήρα τους. Βιοτεχνίες και βιομηχανίες εγκαθίστανται στην περιοχή, το εμπόριο αναπτύσσεται, παλιοί έμποροι γίνονται σύγχρονοι επιχειρηματίες. Τα άφθονα ταβερνάκια της περιοχής μας συνεχίζουν τις συνήθειες των προσφύγων, που μετά από μία κουραστική μέρα, ξεχνούσαν τους κόπους με ένα ποτήρι κρασί έξω από τις παράγκες τους. Η διασκέδαση δεν έλειψε ποτέ από την περιοχή, οι πολλοί κινηματογράφοι που ήταν σε πλήρη λειτουργία τις προηγούμενες δεκαετίες αποδεικνύουν του λόγου το αληθές.
Από τα στενά σοκάκια και τους χωμάτινους δρόμους φτάσαμε σε μία μεγαλούπολη – δεύτερος σε πληθυσμό δήμος στη Θεσσαλονίκη, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή με πολλές δυνατότητες ανάπτυξης. Αποτέλεσε μία ευχάριστη και διδακτική για εμάς εμπειρία να μάθουμε από τον κο Χατζηκυριακίδη- απόφοιτο του σχολείου μας- αποκαλυπτικές πληροφορίες για την περιοχή μας και τους προγόνους μας. Ευχαριστούμε τις καθηγήτριες, κα Μάλλιου Ειρήνη- φιλόλογο- υποδιευθύντρια, κα Σαλεπάκη Κυριακή, που είχαν την πρωτοβουλία αυτής της εκδήλωσης και τον καθηγητή του ΑΠΘ, κο Χατζηκυριακίδη Κυριάκο για την άμεση ανταπόκρισή του ευελπιστώντας να ακολουθήσουν παρόμοιες εκδηλώσεις στο μέλλον.
