1o ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΚΙΑΘΟΥ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ

Τίτλος: «Ο ήλιος του Ελύτη και άλλα ποιήματά του»

Υπεύθυνη προγράμματος : Μπόνια Βελησσαρία

Μαθητές που εργάστηκαν :Α1 ΄τάξη

Ιούνιος 2012

ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

“Η ποίηση χαρακτηρίζεται από «απελευθερωτικά» στοιχεία που εμπνέουν ανοιχτό σύστημα μεθόδων προσέγγισης”.

Στόχος ποίησηςαισθητική απόλαυση και αναδημιουργία

Επιδίωξη βιωματικής και επικοινωνιακής προσέγγισης

Η απόλαυση συνδέεται και με την ανάγνωση του ποιήματος =  ο ήχος συμβάλλει στην απόλαυση, βοηθά στην πρόκληση συνειρμών, στη δημιουργία εικόνων, τονίζει τη μουσικότητα του λόγου.

Τα ποιήματα είναι φορείς ποικίλων αξιών και ιδεών που τις διακρίνουμε χωρίς να αποδυναμώνουμε την «ανατρεπτική» τους δύναμη   ≠  όχι προσκόλληση στον «κανόνα» και στα «υψηλά νοήματα»

ΣΚΟΠΟΘΕΣΙΑ

ποίηση  →  παιχνίδι  →  ευχάριστη δημιουργική διαδικασία

Καλλιέργεια αγάπης για ποίηση

Κατανόηση «ποιητικής γλώσσας»

Απομυθοποίηση της «δυσκολίας» της ποίησης

Κατανόηση ρυθμού και μουσικότητας της ποίησης

Εξοικείωση μαθητών με διαφορετικά είδη ποίησης

Ο ελύτης και η ποίησή του : Ο ήλιος ο ηλιάτορας

Διδακτικοί στόχοι

Οι γενικοί στόχοι της διδασκαλίας του ποιήματος αυτού είναι:

•         Να απολαύσουν οι μαθητές το λόγο ως έργο τέχνης.

•         Να εξοικειωθούν με την ποιητική  γλώσσα.

•         Να εξοικειωθούν με στοιχεία δομής, περιεχομένου και ύφους.

•         Να διευρυνθεί η αναγνωστική ικανότητα των παιδιών.

•         Να απελευθερωθεί και να καλλιεργηθεί η φαντασία και η δημιουργική και αποκλίνουσα σκέψη των μαθητών.

Eιδικοί στόχοι

Να έρθουν σε μια πρώτη επαφή με την έννοια της ποιητικής εικόνας

Να εξοικειωθούν με την τεχνική της ομοιοκαταληξίας.

Να προσεγγίσουν την έννοια του ρυθμού σε ένα ποίημα.

Να εξοικειωθούν με την παράλληλη ανάγνωση

Να γίνουν δημιουργοί ποιημάτων

Πορεία  προγράμματος για την Α΄τάξη

Ο Ήλιος ο ηλιάτορας

Αφόρμηση

  • Το δέντρο της χαράς  (= κάθε φύλλο αποκαλύπτει ένα στίχο)
  • Το μπερδεμένο ποίημα (= κομμάτιασμα / ανακάτεμα / «ξεμπέρδεμα» στην κανονική μορφή)

Δραστηριότητες (ένα περιστέρι φέρνει το ποίημα)

1)      Ακούγοντας τον τίτλο μπορείς να μαντέψεις το περιεχόμενο του ποιήματος;

2)      ΠΡΩΤΟ ΒΗΜΑ : Ανάγνωση και Κατανόηση

3)Απαγγελία από εθελοντή [ απαγγελία από τον ίδιο τον ποιητή ή άκουσμα μελοποιημένης εκδοχής] Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι ένα ποίημα μπορεί να διαβαστεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους;

4)Πιστεύετε ότι είναι εύκολο να τραγουδήσει κανείς αυτό το ποίημα; Υπάρχουν κάποια στοιχεία που μας βοηθούν σε αυτό;

5) Ακούμε μελοποιημένα ποιήματα του ποιητή

6) Ακούμε απαγγελίες του ίδιου του ποιητή.

ΠΡΩΤΕΣ ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ :

•         Είναι χαρούμενο ή λυπημένο το ποίημα;

•         Σας αρέσει το ποίημα και γιατί;

•         Τι μουσική θα βάζατε σ’  αυτό το ποίημα αν έπρεπε να γίνει τραγούδι

•         Τι είναι αυτό που σας έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση στο ποίημα ;

•         Υπάρχει και κάτι άλλο που σας έκανε εντύπωση –έστω και μικρότερη;

•         Αυτά τα στοιχεία έχουν σχέση μεταξύ τους (μοιάζουν να συμπληρώνει το ένα το άλλο;) ή διαφοροποιούνται:

•         Τι αίσθηση σας δημιουργεί ;

•         Γιατί;

7)Ρωτάμε τους μαθητές ποια συγκεκριμένα στοιχεία τους οδήγησαν στη διατύπωση των προηγούμενων σκέψεων. Εστιάζοντας στην πρώτη στροφή, ρωτάμε ποιες λέξεις ξεχωρίζουν.

3)

8)Ποιες λέξεις σου κάνουν εντύπωση και για ποιο λόγο;

9)Νομίζεις ότι ταιριάζουν στο ποίημα; Γιατί ή γιατί όχι;

10)Υπάρχουν κάποιες λέξεις που σου είναι άγνωστες; αν ναι ψάξε στο λεξικό με τη βοήθεια της δασκάλας σου.

11) «Εγώ όταν διάβασα το ποίημα αυτό, δεν μου άρεσαν μερικές λέξεις επειδή δεν τις έχω χρησιμοποιήσει ποτέ. Δεν μου άρεσαν επίσης μερικές εικόνες, γιατί μου φάνηκαν παράλογες. Έτσι αποφάσισα να το ξαναγράψω. Ακούστε το. Σας αρέσει;»

Ο ήλιος αυτός ο παντοδύναμος

Αυτός που παίζει με τις πέτρες

Από του κόσμου την άκρη

Ταξιδεύει προς τη δύση

Το σχήμα του είναι στρογγυλό

Κι οι ακτίνες του χρυσές

-Τι σας άρεσε σε αυτό το ποίημα;

12)Ποιες εικόνες σας ήρθαν στο μυαλό; Ποιες λέξεις – φράσεις σας βοήθησαν;

13)Μοιάζει καθόλου με το ποίημα που μας έφερε το περιστέρι;

14)Αν δεν σας αρέσει, μήπως να δούμε μια λίστα άλλων λέξεων για να με βοηθήσετε να επιλέξω ανάμεσα σ’ αυτές;

15)) «Ηλιάτορας», «Ηλιάτορας», …. Κάτι μου θυμίζει αυτή η λέξη, αλλά δεν μου’ρχεται αυτή τη στιγμή στο μυαλό. Μήπως μπορείτε να με βοηθήσετε;

16)) Υπάρχουν κάποια χρώματα που κυριαρχούν; Για ποιο λόγο νομίζετε ότι τα επέλεξε ο ποιητής ;

Η «τυχερή βουτιά» (= δημιουργία ποιήματος μέσα από τυχαία επιλογή στίχων από διάφορα ποιήματα)

17))Όπως ίσως παρατηρήσατε, υπάρχουν κάποιες λέξεις στο ποίημα που όταν τις ακούμε μοιάζουν μεταξύ τους. Μπορείτε να τις βρείτε;

18)Στην ποίηση δύο ή και περισσότεροι στίχοι σε μια στροφή μπορεί να τελειώνουν με ομόηχες λέξεις ή συλλαβές. Αυτό το χαρακτηριστικό των στίχων ονομάζεται ομοιοκαταληξία.

19) Παρουσίαση στην τάξη κολλάζ του Ελύτη.

.

20)Συζήτησε στην τάξη ποιες πληροφορίες μας δίνει το κολλάζ που δεν μπορούμε να δούμε στο ποίημα;

21)Φτιάξε το δικό σου κολλάζ

22)«Ήλιος, θάλασσα, χρυσές ελιές, άσπρα σπίτια βουερά, μαύρη πέτρα, συννεφιά, λύπη, ομορφιά». Κλείστε για λίγο τα μάτια και σκεφτείτε ένα τοπίο ή πολλά τοπία ….. ζωγραφίστε, μαζέψτε φωτογραφίες, βγάλτε φωτογραφίες, φέρτε τραγούδια …

23)Μαθαίνω περισσότερα για τον Ελύτη

www.snhell.gr

http:// elitis.snn.gr

http:// cgi.di.uoa.gr

http://xoomer.alice.it

http://homepages.pathfinder.gr

http://www.philology.gr/bibliographies

24) Χτες το βράδυ, επηρεασμένος/η από το ποίημα είδα ένα περίεργο όνειρο. Ο ήλιος …

Ξύπνησα όμως ξαφνικά και δε θυμάμαι τη συνέχεια.  Μπορείτε να μου δώσετε μερικές ιδέες, μήπως και θυμηθώ τη συνέχεια του ονείρου μου;

25) Ακούμε και άλλα μελοποιημένα ποιήματα του Ελύτη.

26) Μοιράζουμε με κλήρωση στροφές από τα μελοποιημένα ποιήματα του Ελύτη « Ο ήλιος ο ηλιάτορας» και «Τα τζιτζίκια» και ζωγραφίζουν τους στίχους της στροφής.

27) Ετοιμάζουμε μια τελική έκθεση (που περιλαμβάνει όλα τα παραπάνω)

30)Παρουσίαση του ποιήματος ο ήλιος ο ηλιάτορας σε θεατρικό παιχνίδι.

Και άλλα ποιήματα του Ελύτη………..που ακούσαμε στην τάξη:

Στον Aντρέα Kαμπά

Tόσο πολύ τη μέθυσε ο χυμός του ήλιου
Που έγειρε το κεφάλι της και δέχτηκε να γίνει
Σιγά-σιγά : η μικρή Πορτοκαλένια !

Έτσι καθώς γλαυκόλαμψαν οι εφτά ουρανοί
Έτσι καθώς αγγίξαν μια φωτιά τα κρύσταλλα
Έτσι καθώς αστράψανε χελιδονοουρές
Σάστισαν πάνω οι άγγελοι και κάτω οι κοπελιές
Σάστισαν πάνω οι πελαργοί και κάτω τα παγόνια
Kι όλα μαζί συνάχτηκαν κι όλα μαζί την είδαν
Kι όλα μαζί τη φώναξαν : Πορτοκαλένια !

Mεθάει το κλήμα κι ο σκορπιός μεθάει ο κόσμος όλος
Όμως της μέρας η κεντιά τον πόνο δεν αφήνει
Tη λέει ο νάνος ερωδιός μέσα στα σκουληκάκια
Tη λέει ο χτύπος του νερού μέσ’ στις χρυσοστιγμές
Tη λέει κι η δρόσο στου καλού βοριά το απανωχείλι :

Σήκω μικρή μικρή μικρή Πορτοκαλένια !
Όπως σε ξέρει το φιλί κανένας δεν σε ξέρει
Mήτε σε ξέρει ο γελαστός Θεός
Που με το χέρι του ανοιχτό στη φλογερή αντηλιά
Γυμνή σε δείχνει στους τριανταδυό του ανέμους !

ΤΑ ΕΛΛΗΝΑΚΙΑ

Τον Μάρτη περικάλεσα

και τον μικρό Νοέμβρη

Τον Αύγουστο τον φεγγερό
κακό να μη μας έβρει

Γιατ’ είμαστε μικρά παιδιά
είμαστε δυο Ελληνάκια

Μες στα γαλάζια πέλαγα

και στ’ άσπρα συννεφάκια

Γιατ’ είμαστε μικρά παιδιά
κι η αγάπη μας μεγάλη

Που αν τη χωρέσουμε απ’ τη μια
περσεύει από την άλλη

Κύματα σύρετε ζερβά

κι εσείς τα σύννεφα δεξιά
Φάληρο με Περαία

μια γαλανή σημαία.

Η ΜΑΓΙΑ

Η Πούλια πόχει εφτά παιδιά

μέσ’ απ’ τους ουρανούς περνά

Κάποτε λίγο σταματά

στο φτωχικό μου και κοιτά:

Γεια σας τι κάνετε; Καλά;
-Καλά. Πως είναι τα παιδιά;

-Τι να σας πω εκεί ψηλά

τα τρώει τ’ αγιάζι κι η ερημιά

-Γι’ αυτό πικραίνεσαι Κυρά

δε μου τα φέρνεις εδωνά;

-Ευχαριστώ μα ‘ναι πολλά

θα σου τη φάνε τη σοδειά

-Δώσε μου καν την πιο μικρή

τη Μάγια την αστραφτερή

Λάμπουνε γύρω τα βουνά

τα χέρια μου βγάνουν φωτιά

Κι η Πούλια πόχει εφτά παιδιά
φεύγει και μ’ αποχαιρετά.

ΤΑ ΤΖΙΤΖΙΚΙΑ

Η Παναγιά το πέλαγο

κρατούσε στην ποδιά της
Τη Σίκινο την Αμοργό

και τ’ άλλα τα παιδιά της

Από την άκρη του καιρού

και πίσω απ’ τους χειμώνες

Άκουγα σφύριζε η μπουρού
κι έβγαιναν οι Γοργόνες

Κι εγώ μέσα στους αχινούς
στις γούβες στ’ αρμυρίκια

Σαν τους παλιούς θαλασσινούς
ρωτούσα τα τζιτζίκια:

Ε σεις τζιτζίκια μου άγγελοι
γεια σας κι η ώρα η καλή

Ο βασιλιάς ο Ήλιος ζει;

κι ‘ όλ’ αποκρίνονταν μαζί:

-Ζει ζει ζει ζει ζει ζει ζει ζει.

Η ΕΛΕΝΗ

Σήκωνε το κλουβί

μια δω μια κει

κι ο ήλιος πήγαινε απ’ την άλλη
ν’ ανάψει τ’ όμορφο κεφάλι

Μια δω μια κει

ο ήλιος κάθε Κυριακή

Φώναζε στην αυλή

ψι ψι, ψι ψι

κι ο γάτος σήκωνε ποδάρι
μέσ’ απ’ τα μάτια της να πάρει

Ψι ψι, ψι ψι

την αστραπή τους τη χρυσή

Πήγαινε ν’ ανεβεί

σκαλί σκαλί

την αγκαλιά ρούχα γεμάτη
κι έλεγαν οι αγγέλοι να τη

Σκαλί σκαλί

την πιο μικρή μας αδερφή

Κάτασπρο γιασεμί

και μυ- και μυ-

και μυστικέ μου Αποσπερίτη
πάρτε με πάρτε με στην Κρήτη

Και μη και μη

και μη ρωτάτε το γιατί.

ΟΙ ΑΝΟΡΘΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΤΑ ΓΑΤΙΑ

Χάιντε-χα δυο παλιογατιά

χάιντε-χα πάνε για καβγά

Χάιντε-χα μ’ αγριοκοιτάνε

χάιντε-χα κι όλο με φυσάνε

Ψουτ τους κάνω και σταματούν
την ουρά τους μόνο κουνούν

Φουφ τους κάνω και φουφουλιάζω
βγάζω νύχι και καμπουριάζω

Χάιντε-χα και σας έφαγα
χάιντε-χα ενιαούρισα

Χάιντε-χα το τοιχίο πηδάμε

χάιντε-χα και τρεχοκοπάμε

Τα στριμώχνω σε μια γωνιά
μου πατάνε μια δαγκωνιά

Τη μικρή την ξεμοναχιάζω

μες στα δυο μου πόδια τη βάζω

Χάιντε-χα τι γλυκιά βραδιά

χάιντε-χα που ‘ν’ εδώ ψηλά

Χάιντε-χα βγήκε το φεγγάρι

χάιντε-χα κι έχουμε Γενάρη.

Τα λουλουδοποιήματα από τους μαθητές της Α΄τάξης

Ο ήλιος ο ηλιάτορας

ο παιχνιδιάτορας

λάμπει στις αυλές

στου κόσμου τις γειτονιές (Τάσος)

Ο ήλιος που είναι εκεί ψηλά

μας χαμογελά

μας κάνει να γελάμε

και να τραγουδάμε (Μελίνα –Στέλλα)

Ο ήλιος ο ηλιάτορας

ο πρώτος παιχνιδιάτορας

λάμπει με τις αχτίνες τις καφτερές

και πάμε στις δροσερές ακρογιαλιές.(Γαρύφαλλος)

Ο ήλιος πίσω από τα σύννεφα

και από τους χειμώνες

άκουγε να σφυρίζουνε

οι γοργόνες με τις κόρνες.(Παρασκευή-Αναστασία)

Ήλιε μου, ήλιε λαμπερέ

όπου πας εσύ έρχομαι κι εγώ

μου έχουν πει όπου μπαίνεις εσύ

δεν μπαίνουνε γιατροί. (Δημήτρης)

Οι μαθητές εμπνέονται από την ποίηση του Ελύτη

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *