Η ιστορία του σχολείου

Το σχολείο προορίζονταν αρχικά για τα κορίτσια των Μουσουλμάνων του Ρεθύμνου, περίπου διακόσια στον αριθμό. Αλλά με την ίδρυση της Κρητικής Πολιτείας το 1899 μετατράπηκε σε 4/τάξιο μικτό Μουσουλμανικό δημοτικό σχολείο. Λίγο αργότερα, το 1901, διαιρέθηκε ξανά σε αρρεναγωγείο και παρθεναγωγείο, με τα κορίτσια να παραμένουν στο ιστορικό κτήριο.
Ωστόσο από το 1911 στο σχολείο των αγοριών φοιτούσαν και χριστιανόπουλα, τα οποία άλλωστε υπερτερούσαν αριθμητικά. Οι νόμοι της Κρητικής Πολιτείας επέτρεπεαν χριστιανούς και μουσουλμάνους να φοιτούν στα ίδια σχολεία, αρκεί η θρησκευτική διαπαιδαγώγηση να γινότανε ξεχωριστά. Επέτρεπε επίσης αλλόθρησκους δακάλους να διδάσκουν σε σχολεία, δηλαδή Χριστιανούς δασκάλους σε Μουσουλμανικά σχολεία, μια και ο πληθυσμός των Μουσουλμάνων στην Κρήτη έφθινε συνεχώς.
Έτσι το 1920 στο Μουσουλμανικό Παρθεναγωγείο φοιτούσαν 194 μαθήτριες και οι δασκάλες ήταν πέντε, δύο Μουσουλμάνες-η μία και διευθύντρια- και τρεις χριστιανές. Την τελευταία χρονιά που λειτούργησε το σχολείο, το 1923, οι μαθήτριες ήταν λίγο περισσότερες: 203.
Μετά την αναταλλαγή των πληθυσμών οι Τουρκοκρητικοί έφυγαν από το Ρέθυμνο και στο σχολείο συστεγάστηκαν (1924) τα Δημοτικά σχολεία Αρρένων και Θηλέων και το Ανώτερο Θηλέων.
Τυπικά το έτος ίδρυσης του 1ου Δημοτιού Σχολείου είναι το 1929 όταν με το 434/14-12-1929 ΦΕΚ μετονομάζεται το 6/ταξιο Αρρένων Ρεθύμνης σε Α μικτόν Ρεθύμνης. Με το ίδιο ΦΕΚ μετονομάζονται το 6/ ταξιον Θηλέων σε Β μικτόν Ρεθύμνης και το 4/ταξιον Θηλέων σε Δ μικτόν Ρεθύμνης. Προηγουμένως, τον Αύγουστο του 1929 όλα τα σχολεία είχαν γινει μικτά. Και τα τρία στεγάζονταν στον ίδο χώρο.
Το 1933 το 2ο Δημοτικο εγκαταστάθηκε στο χώρο που είναι και σήμερα αλλά το 1ο στον κάτω όροφο και το 4ο στον πάνω συνυπήρχαν ως το 1972 όταν και συγχωνεύτηκαν.