Σχολικός Κήπος

…για ένα κήπο της συμβίωσης, της φροντίδας και της αλληλεγγύης

Ο σχολικός κήπος του 1ου Δημοτικού Σχολείου Μυτιλήνης δημιουργήθηκε με στόχο να αποτελέσει έναν ζωντανό χώρο μάθησης, συνεργασίας και δημιουργίας για τους μαθητές και τις μαθήτριες. Από τα πρώτα του βήματα, ο κήπος δεν λειτούργησε μόνο ως χώρος καλλιέργειας φυτών, αλλά και ως ένα «ανοιχτό βιβλίο» που συνδέει τη γνώση με την πράξη, το περιβάλλον με την εκπαίδευση και την τοπική κοινωνία με το σχολείο.

…for a garden of coexistence, care, and solidarity

The school garden of the 1st Primary School of Mytilene was created on the aim of becoming a living space for learning, collaboration, and creativity for students. From its earliest days, the garden has been served not only as a place of growing plants but also as an “open book” connecting knowledge with practice, the environment with education, and the local community with the school.

Η συστηματική του ανάπτυξη ξεκίνησε το σχολικό έτος 2022-2023, μέσα από εκπαιδευτικά προγράμματα και δράσεις που στόχο είχαν να ευαισθητοποιήσουν τα παιδιά σε θέματα οικολογίας, διατροφής και αειφορίας. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις αρχές της περμακουλτούρας, μιας φιλοσοφίας και πρακτικής που μας διδάσκει να καλλιεργούμε με τρόπο που συνεργάζεται με τη φύση και όχι εναντίον της. Η περμακουλτούρα δεν περιορίζεται στη γεωργία· είναι ένας τρόπος σκέψης και ζωής που στηρίζεται σε τρεις βασικές αξίες:

-Φροντίδα για τη Γη, ώστε να διατηρούμε το έδαφος, το νερό, τα φυτά και τα ζώα υγιή.

-Φροντίδα για τους ανθρώπους, καλλιεργώντας τη συνεργασία, την αλληλεγγύη και τη χαρά της κοινής δημιουργίας.

-Δίκαιη κατανομή των πόρων, ώστε όλοι να έχουν πρόσβαση σε όσα χρειάζονται χωρίς σπατάλη.

Its systematic development began in the 2022–2023 school year, through educational programs and activities designed to raise students’ awareness of ecology, nutrition, and sustainability. Special emphasis was placed on the principles of permaculture, a philosophy and practice that teaches us to cultivate in harmony with nature rather than against it. Permaculture is not limited to agriculture; it is a way of thinking and living based on three core values:

• Care for the Earth, which means keeping soil, water, plants, and animals healthy.
• Care for people, which focuses fostering collaboration, solidarity, and the joy of creating together.
• Fair distribution of resources, ensuring everyone has access to what they need without waste.

Στον κήπο μας τα παιδιά μαθαίνουν πώς οι κύκλοι της φύσης –το χώμα, το νερό, οι σπόροι, τα έντομα, τα πουλιά– συνεργάζονται για να διατηρηθεί η ζωή. Μέσα από παρατήρηση και πράξη, ανακαλύπτουν ότι ακόμη και μικροί οργανισμοί, όπως οι σκώληκες και τα μυρμήγκια, έχουν πολύτιμο ρόλο. Έτσι, η εργασία στον κήπο γίνεται μια εμπειρία οικολογικής εκπαίδευσης που ξεπερνά το πλαίσιο της καλλιέργειας και μετατρέπεται σε μάθημα σεβασμού και αρμονικής συνύπαρξης.

In our garden, children learn how the cycles of nature—the soil, water, seeds, insects, and birds—work together to sustain life. Through observation and hands-on activities, they discover that even small organisms, like worms and ants, play a vital role. Gardening,  thus,  becomes an ecological learning experience that goes beyond cultivation, teaching respect and harmonious coexistence.

Με τα χρόνια, ο κήπος μας απέκτησε υποδομές και δράσεις που ενίσχυσαν τη βιωματική μάθηση:

-Δημιουργήθηκαν παρτέρια με λαχανικά, αρωματικά φυτά και λουλούδια.

-Εφαρμόστηκε κομποστοποίηση, ώστε τα οργανικά υπολείμματα της κουζίνας και του σχολείου να επιστρέφουν στο χώμα ως πολύτιμο λίπασμα.

-Οι μαθητές έμαθαν να συλλέγουν και να διατηρούν παραδοσιακούς σπόρους, προωθώντας την ιδέα της αυτάρκειας και της προστασίας της βιοποικιλότητας.

-Εισήχθησαν μέθοδοι εξοικονόμησης νερού όπως το στάγδην πότισμα και οι εδαφοκαλύψεις, που διατηρούν την υγρασία του εδάφους και μειώνουν τη σπατάλη.

-Τοποθετήθηκαν φωτιστικά με ηλιακή ενέργεια, που ενισχύουν τον χαρακτήρα του κήπου ως αειφόρου και οικολογικού χώρου.

Over the years, our garden has developed infrastructures and activities that enrich experiential learning:

• Raised beds for vegetables, aromatic plants, and flowers were created.
• Composting was implemented so that organic kitchen and school waste returns to the soil as valuable fertilizer.
• Students learned to collect and preserve traditional seeds, promoting self-sufficiency and the protection of biodiversity.
• Water-saving methods, such as drip irrigation and soil mulching, were introduced to maintain soil moisture and reduce waste.
• Solar-powered lighting was installed, reinforcing the garden’s character as a sustainable and eco-friendly space.

-Πραγματοποιήθηκαν συνεργασίες με άλλα σχολεία, τοπικούς φορείς και γονείς, που στήριξαν το έργο του κήπου και το μετέτρεψαν σε κοινή υπόθεση όλης της σχολικής κοινότητας. Εδώ να τονίσουμε την καθοριστική συμβολή του Συλλόγου Γονέων του σχολείου μας για τη δημιουργία και λειτουργία του σχολικού κήπου ενώ στα πρώτα του βήματα πολύτιμη ήταν η συνδρομή της UNHCR.

-Παράλληλα, η εργασία στον κήπο συνδέθηκε με μαθήματα όπως η Γλώσσα, τα Μαθηματικά, οι Φυσικές Επιστήμες, η Ιστορία και η Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή, δείχνοντας πως η μάθηση μπορεί να είναι διεπιστημονική και βιωματική.

• Collaborations with other schools, local organizations, and parents supported the garden project, making it a shared responsibility of the entire school community. Here, the crucial contribution of our School Parent Association in creating and maintaining the school garden should be highlighted while in its early stages the support of the UNHCR was invaluable.

At the same time, work in the garden has been linked with subjects such as Language, Mathematics, Natural Sciences, History, and Social and Civic Education, demonstrating how learning can be interdisciplinary and hands-on.

Ο κήπος μας εξελίσσεται διαρκώς, καθώς αναπτύσσει συνεχώς νέες δραστηριότητες και συνεργασίες. Παράλληλα, αποτελεί σημείο αναφοράς για την κοινότητα του σχολείου, έναν χώρο συνάντησης και δράσης όπου παιδιά, εκπαιδευτικοί και γονείς συμβάλλουν στη φροντίδα και την ανάπτυξή του.

Σήμερα, ο σχολικός μας κήπος δεν είναι απλώς μια καλλιέργεια μέσα στο σχολικό προαύλιο· είναι ένα παράδειγμα του πώς η εκπαίδευση και το δημόσιο σχολείο μπορεί και πρέπει να καλλιεργεί όχι μόνο φυτά, αλλά και αξίες: τη συνεργασία, την υπευθυνότητα, την αλληλεγγύη και την αγάπη για τη φύση. Και ειδικά μέσα από την περμακουλτούρα, τα παιδιά μαθαίνουν ότι το σχολείο μπορεί να γίνει ένας μικρόκοσμος όπου άνθρωποι και φύση συνδημιουργούν ένα βιώσιμο και αλληλέγγυο μέλλον.

Η πορεία αυτή συνεχίζεται με την επέκταση της συνεργασίας μας με τον σχολικό κήπο του 1ου Πρότυπου ΓΕΛ Μυτιλήνης, ανοίγοντας νέους δρόμους για κοινές δράσεις, ανταλλαγή εμπειριών και διάχυση τους στη σχολική και τοπική κοινότητα.

Our garden continues to evolve, constantly developing new activities and collaborations. It also serves as a point of reference for the school community—a meeting place where students, teachers, and parents contribute to its care and development.

Today, our school garden is more than just a cultivated area in the schoolyard; it is an example of how education and public schooling can and should cultivate not only plants but also values: cooperation, responsibility, solidarity, and love for nature. Especially through permaculture, children learn that school can become a microcosm where humans and nature co-create a sustainable and mutually supportive future.

This journey continues with the expansion of our collaboration with the garden of the 1st Model General Lyceum of Mytilene, opening new avenues for joint activities, experience sharing, and the dissemination of those practices within the school and local community.