Οι καταστάσεις που βιώνουμε λόγω της πανδημίας του COVID-19 στη χώρα μας και παγκόσμια είναι πρωτόγνωρες. Η αλλαγή στην καθημερινότητα μας είναι αναμενόμενο και φυσιολογικό να μας δημιουργεί έντονα αρνητικά συναισθήματα, όπως άγχος, φόβος, στεναχώρια, αγωνία, πανικό και στους γονείς και στους εκπαιδευτικούς και στους μαθητές, Επειδή τέτοια συναισθήματα μπορεί να καταλήξουν σε συμπεριφορές μη λειτουργικές, είναι πολύ σημαντικό να εστιάσουμε σε όσα μπορούμε να ελέγξουμε οι ίδιοι και να κάνουμε σε αυτή την περίοδο. Πρέπει ως ενήλικες να φροντίσουμε πρώτα να είμαστε εμείς καλά ώστε να φροντίσουμε και τα παιδιά. Ένας υγιής γονέας θα αποτελέσει πρότυπο μίμησης για τα παιδιά για την προάσπιση της δική τους υγείας.
-Να θυμάστε ότι λειτουργείτε ως πρότυπο για τα παιδιά σας. Διατηρείστε ψύχραιμη στάση, τηρώντας όμως τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης κι υγιεινής.Εάν εμείς φροντίζουμε τον εαυτό μας και αντιμετωπίζουμε την κατάσταση με ψυχραιμία και ρεαλιστική αισιοδοξία, αναλόγως θα πράξουν και τα παιδιά μας. Λειτουργήστε συνεπώς έτσι όπως θα θέλατε να λειτουργήσουν και τα παιδιά σας.
–Μιλήστε στα παιδιά με ειλικρίνεια. Αρχικά διερευνήστε τι γνωρίζουν ήδη και στην συνέχεια μιλήστε αναλυτικά μαζί τους με λόγο αντίστοιχο του αναπτυξιακού σταδίου στο οποίο βρίσκονται. Για παράδειγμα, για τα παιδιά πρώτης σχολικής ηλικίας (Α’ και Β’ Δημοτικού) προσπαθήστε να παρέχετε όσο το δυνατόν απλές, κατανοητές πληροφορίες και να τα διαβεβαιώσετε ότι είναι ασφαλή και ότι οι ενήλικες είναι εκεί για να τα βοηθήσουν και τα φροντίσουν. Για τα παιδιά σχολικής ηλικίας (Γ’, Δ’ Ε’ και ΣΤ’ Δημοτικού) προσπαθήστε να παρέχετε εξηγήσεις με απλά λόγια χωρίς περιττές πληροφορίες, ή ψευδείς καθησυχασμούς. Χρησιμοποιείστε όσο μπορείτε κατάλληλους όρους από τους επίσημους φορείς και βοηθήστε τα να ξεχωρίσουν τα απλά γεγονότα από τις φήμες,, τις διαδόσεις και από αυτά που φαντάζονται ή φοβούνται. Απαντήστε στις ερωτήσεις των παιδιών όσες φορές κι εάν χρειαστεί.
–Προσοχή στην υπερπληροφόρησηκαθώς και στην παραπληροφόρηση. Φροντίστε να ενημερώνεστε τόσο εσείς όσο και τα παιδιά σας σε συγκεκριμένες ώρες μέσα στην ημέρα σας (1-2 φορές μέσα στην ημέρα) από εγκεκριμένα κι αξιόπιστα μέσα πληροφόρησης, καθώς η πολύωρη έκθεση εντείνει το άγχος και την ανασφάλεια. Παράλληλα, περιορίστε την έκθεση των παιδιών στα socialmedia και την τηλεόραση, όπου μπορούν να έρθουν αντιμέτωπα με παραπληροφόρηση, με ψευδείς ειδήσεις ή με πληροφορίες που δεν μπορούν να διαχειριστούν.
-Δώστε χώρο στο παιδί να εκφραστεί. Οφείλουμε να είμαστε διαθέσιμοι στο παιδί για να μιλήσει μαζί μας και να εκφραστεί, εφόσον το επιθυμεί και χωρίς να το πιέζουμε. Αποδεχτείτε τα συναισθήματα που βιώνει κατανοώντας ότι είναι φυσιολογικές συναισθηματικές αντιδράσεις. Εξηγούμε στα παιδιά ότι είναι φυσιολογικό κι αναμενόμενο σε ψυχοπιεστικές καταστάσεις να αισθάνονται άγχος, φόβο, θυμό, θλίψη. Επίσης, τα ενημερώνουμε ότι είναι μια προσωρινή κατάσταση και ότι δεν είμαστε οι μόνοι που βιώνουμε αυτή την κατάσταση.
Είναι σημαντικό να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να μοιράζονται τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους για όσα βιώνουν, αλλά και οι γονείς να έχουν και οι ίδιοι ένα στήριγμα για να κάνουν κάτι ανάλογο. Ένα κλίμα αποδοχής, αλληλοϋποστήριξης και ανοιχτής επικοινωνίας εντός της οικογένειας είναι έτσι και αλλιώς μία καλή πρακτική. Σε περιπτώσεις αντιμετώπισης γενικευμένων κοινωνικών κρίσεων, αυτό το κλίμα βοηθάει ιδιαίτερα στην συναισθηματική αποφόρτιση.
Επιπλέον, ενθαρρύνουμε τα παιδιά να βρουν τρόπους να εκφράσουν τα αρνητικά συναισθήματά τους όχι μόνο μέσω συζήτησης αλλά και μέσα από εναλλακτικούς τρόπους, όπως τη ζωγραφική, το θεατρικό παιχνίδι, τη δημιουργία ενός παραμυθιού, ή ακόμη και μέσα από παιχνίδι παντομίμας, τήρηση προσωπικού ημερολογίου (να γράψουν τις σκέψεις τους και να αποτυπώσουν σε λόγο πώς αισθάνονται).
-Η ρουτίνα προσφέρει ασφάλεια. Προσπαθείτε να διαμορφώσετε και να διατηρήσετε μια καθημερινή ρουτίνα μέσα στο σπίτι.Είναι σημαντικό σε περιόδους κρίσης, τα παιδιά να διατηρούν την καθημερινή τους ρουτίνα όσο το δυνατόν περισσότερο. Προσπαθούμε να μην παρεκκλίνουμε πολύ από την καθημερινότητά μας, όπως για παράδειγμα στην ώρα του ύπνου και των γευμάτων. Φτιάχνουμε μαζί με τα παιδιά ένα καθημερινό πρόγραμμα το οποίο περιλαμβάνει ποικίλες δραστηριότητες, όπως παραδείγματος χάρινψυχαγωγίας, άθλησης αλλά και δραστηριότητες εκπαιδευτικού περιεχομένου καθώς οι πολλές ώρες μέσα στο σπίτι μπορεί να οδηγήσουν σε ένα χάος ή ανία.
-Διατηρείστε τη συνεργασία με το εκπαιδευτικό περιβάλλον του παιδιού και προσπαθήστε να ακολουθήσετε το πρόγραμμα και τις οδηγίες που δίνονται. Υπενθυμίστε στα παιδιά ότι δεν είναι περίοδος διακοπών και ότι θα πρέπει να διατηρούν τις συνήθειες της καθημερινότητάς τους.
-Διατηρείστε επικοινωνία με αγαπημένα πρόσωπα, άλλωστε η τεχνολογία μας το επιτρέπει και με το παραπάνω. Η επικοινωνία του παιδιού με τους φίλους του βοηθά την παραμονή του παιδιού στο σπίτι.
-Φροντίστε να εκμεταλλευτείτε τον ελεύθερο χρόνο με δραστηριότητες που είναι ευχάριστες και σας βοηθούν να χαλαρώσετε (π.χ. επιτραπέζια, μαγειρική, χορός, ποδόσφαιρο στον κήπο, κατασκευές, ζωγραφική κ.ά.).
-Δεν απαγορεύουμε τα τάμπλετ, τον υπολογιστή και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια αλλά τα χρησιμοποιούμε με μέτρο και με ωφέλιμη αξιοποίηση, όπως παρακολούθηση ταινιών-ντοκιμαντέρ, ηλεκτρονική πλοήγηση σε μουσεία.
–Φροντίστε το σώμα σας και το σώμα των παιδιών σας. Παρά τον κατ’ οίκον περιορισμό, είναι σημαντικό να προσπαθούμε να είμαστε σε κίνηση και εάν είναι δυνατό να κάνουμε και ήπιες ασκήσεις. Τέτοιες πρακτικές μας δίνουν την ευκαιρία να εκτονωνόμαστε, ενώ δρουν και αγχολυτικά. Το ίδιο ισχύει βέβαια και για τα παιδιά. Οι σωματικές δραστηριότητες επιτρέπουν στα παιδιά να εκτονώσουν την ενέργειά τους και να περάσουν ευχάριστα και εποικοδομητικά το χρόνο τους.Κάνουμε μικρές μετακινήσεις και περιπάτους όσο μας επιτρέπουν τα μέτρα, ερχόμαστε σε επαφή με τη φύση και τα ζώα. Επιτρέπουμε μεγαλύτερη εκτόνωση ενέργειας και κινητική δραστηριότητα εντός του σπιτιού. Προτείνουμε να αποκτήσετε μεγαλύτερη επιτρεπτικότητα σε«μικρές αταξίες» που μέσα από αυτές εκτονώνεται η ενέργεια των παιδιών.
-Συνεχίζουμε να κάνουμε σχέδια για το μέλλον καθώς οι μελλοντικοί στόχοι αποτελούν κινητήριο δύναμη και προϋπήρχαν της κρίσης που βιώνουμε.
–Απευθυνόμαστε σε ειδικό ψυχικής υγείας σε περίπτωση που παρατηρήσουμε στο παιδί έντονες ψυχικές αντιδράσεις ή συμπεριφορές που δε μπορούμε να διαχειριστούμε.