Η παρουσία των Εβραίων στη Θεσσαλονίκη χρονολογείται από τους πρώτους αιώνες· η Θεσσαλονίκη στάθηκε πάντα το καταφύγιο των καταδιωγμένων Εβραίων της Ευρώπης. Ομως, η Εβραϊκή Κοινότητα ρίζωσε στην πόλη ιδιαίτερα κατά την περίοδο 1492 – 1943 και συνδέθηκε με την πορεία της όλους αυτούς τους αιώνες.
Η πλειονότητα των Ελλήνων Εβραίων ήταν Σεφαραδίτες, των οποίων οι πρόγονοι είχαν εκδιωχθεί από την Ισπανία το 1492. Οι περισσότεροι εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη, όπου ευημερούσαν επί αιώνες.
Η παραδοσιακή γλώσσα των Ελλήνων Σεφαραδιτών ήταν η Ισπανοεβραϊκή ή Λαντίνο και η κοινότητά τους αποτελούσε, μέχρι το Ολοκαύτωμα, ένα μοναδικό μείγμα οθωμανικής, βαλκανικής και ισπανικής επιρροής, ενώ ήταν γνωστή για το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και τον κοσμοπολιτισμό που τη χαρακτήριζε, ιδιαίτερα από τα τέλη του 19ου αιώνα.
Οι περισσότεροι κάτοικοι αυτής της κοινότητας είχαν τραγικό τέλος, ελέω των ναζιστών κατακτητών.
Σύντομο χρονολόγιο:
9 Απριλίου 1941: Είσοδος των Γερμανών στη Θεσσαλονίκη. Κατασχέσεις και λεηλασίες εβραϊκών ιδιωτικών και κοινοτικών περιουσιών. Το «Κομμάντο Ρόζενμπεργκ» (Διοίκηση με έργο την καταγραφή των εβραϊκών περιουσιών) λεηλατεί συστηματικά αρχεία και βιβλιοθήκες της Ισραηλιτικής Κοινότητας.
11 Ιουλίου 1942: Συγκέντρωση όλων των αρρένων Εβραίων της Θεσσαλονίκης στην πλατεία Ελευθερίας με πρόσχημα την καταγραφή τους. Υποχρεώνονται σε πολύωρη ορθοστασία κάτω από τον ήλιο και εξευτελιστικές «γυμναστικές ασκήσεις». Πολλοί οδηγούνται σε καταναγκαστικά έργα οδοποιίας, κατασκευής οχυρωματικών έργων ή συντήρησης της σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκης – Αθηνών. Θα απελευθερωθούν τον Οκτώβριο με την καταβολή υπέρογκων λύτρων από την Κοινότητα.
Δεκέμβριος 1942: Καταστροφή του παλαιού εβραϊκού νεκροταφείου της Θεσσαλονίκης. Χρήση των υλικών σε οικοδομές. Τα εβραϊκά καταστήματα και οι επιχειρήσεις κατάσχονται.
Φεβρουάριος 1943: Αρχή της εφαρμογής των αντισημιτικών «Νόμων της Νυρεμβέργης» στη Θεσσαλονίκη. Οι Εβραίοι της πόλης υποχρεούνται να συγκεντρωθούν στα δύο γκέτο που ορίζονται από τους Γερμανούς και να φέρουν τις «κονκάρδες», το κίτρινο άστρο του Δαβίδ. Τους απαγορεύεται η χρήση του τηλεφώνου και των μέσων δημόσιας μεταφοράς, καθώς και η άσκηση επαγγέλματος. Αρχίζουν οι προετοιμασίες για τον εκτοπισμό τους με την άφιξη των Αλοΐς Μπρούνερ (Alois Brunner) και Ντήτερ Βισλιτσένυ (Dieter Wisliceny). Στη Θεσσαλονίκη υπηρέτησε, ως αξιωματικός της Βέρμαχτ, και ο Κουρτ Βαλντχάιμ, μετέπειτα Καγεκλάριος της Αυστρίας και Γ.Γ. του Ο.Η.Ε. Αρχίζει ο σχεδιασμός του εκτοπισμού των Εβραίων της Βουλγαρικής Ζώνης Κατοχής.
1η Μαρτίου 1943: Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης υποχρεούνται σε λεπτομερέστατη δήλωση των περιουσιακών τους στοιχείων, προσωπικών και επαγγελματικών.
14 Μαρτίου – 2 Αυγούστου 1943: Σε συνολικά 19 σιδηροδρομικές αποστολές εκτοπίζονται, κάτω από φρικτές συνθήκες, περίπου 56.000 Εβραίοι της Θεσσαλονίκης. Προορισμός το στρατόπεδο του Άουσβιτς – Μπιρκενάου. Από αυτούς δεν θα ξαναγυρίσουν παρά μόνον περί τους 1.950.
Η μεγαλύτερη εβραϊκή κοινότητα της Μεσογείου δεν θα είναι ποτέ η ίδια ξανά.
Από τα πρώτα μέτρα, η απαγόρευση εισόδου, το αστέρι
Η υποχρεωτική δήλωση για καταναγκαστική εργασία
Τα προγκρόμ
Ο δημόσιος εξευτελισμός
Scherl;
Griechenland: In Übereinstimmung zwischen den deutschen und griechischen Stellen werden
jetzt die Juden in Griechenland erfasst und einer nutzbringenden Arbeit zugeführt.
Kriegsberichter Dick, Juli 1942
Τα τρένα του θανάτου
Πηγές:
Αφήστε μια απάντηση