1)      Η πόλη πριν την πυρκαγιά

Η Θεσσαλονίκη ήταν μια από τις μεγαλύτερες και πιο σύγχρονες πόλεις των Βαλκανίων. Το λιμάνι της ήταν από τα σημαντικότερα κέντρα εμπορίου.Tο μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού αποτελούνταν από Σεφαραδίτες Εβραίους και ακολουθούσαν Έλληνες, Τούρκοι, Βούλγαροι αλλά και άλλοι Βαλκάνιοι και Ευρωπαίοι. Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος είχε ξεκινήσει το 1914. Μετά το 1916 και το Κίνημα της Εθνικής Άμυνας, η Θεσσαλονίκη είχε μετατραπεί σε διαμετακομιστικό κέντρο στρατευμάτων και εφοδίων, γεμίζοντας την πόλη με χιλιάδες Γάλλους και Βρετανούς στρατιώτες και όλα αυτά που χρειάζονταν. Παράλληλα πρόσφυγες συγκεντρώθηκαν στην πόλη.

2)      Η πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης την 5/18 Αυγούστου[1] 1917 ήταν ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία της πόλης. Ήταν ένα τυχαίο γεγονός που άλλαξε σημαντικά τη φυσιογνωμία της πόλης. Η πυρκαγιά μέσα σε 32 ώρες έκαψε 9.500 σπίτια σε έκταση 1.000.000 m2 και άφησε άστεγα πάνω από 70.000 άτομα. Οικονομικές και εμπορικές λειτουργίες, διοικητικές υπηρεσίες, χώροι αναψυχής και τα σημαντικότερα πνευματικά και θρησκευτικά ιδρύματα των εθνο-θρησκευτικών κοινοτήτων, μαζί με τα αρχεία τους καταστράφηκαν ολοσχερώς. Εκτός από κάποιους Γάλλους στρατιώτες, κανένας κάτοικος της πόλης δεν έχασε τη ζωή του.

3)      Η αρχή

Η πυρκαγιά, όπως προέκυψε από την ανάκριση που διεξήγαγαν οι δικαστικές αρχές της Θεσσαλονίκης, ξεκίνησε το Σάββατο 5/18 Αυγούστου 1917 περίπου στις 3 το μεσημέρι από ένα φτωχικό σπίτι προσφύγων στη διεύθυνση Ολυμπιάδος 3, στη συνοικία Μεβλανέ μεταξύ του κέντρου και της Άνω Πόλης. Προκλήθηκε από σπίθα της φωτιάς μιας κουζίνας, που έπεσε σε παρακείμενη αποθήκη με άχυρο. Η έλλειψη νερού και η αδιαφορία των γειτόνων δεν έκανε δυνατή την κατάσβεση της αρχικής πυρκαγιάς και σε σύντομο διάστημα, λόγω του ισχυρού ανέμου, η πυρκαγιά μεταδόθηκε στα γειτονικά σπίτια και άρχισε να εξαπλώνεται σε όλη τη Θεσσαλονίκη. Σύντομα η κατάσταση ξέφυγε από τον έλεγχο. Τα μέσα πυρόσβεσης της πόλης ήταν σχεδόν ανύπαρκτα . Υπήρξε βοήθεια από πλευράς των ξένων στρατευμάτων, αλλά μικρή, ενώ Γάλλοι στρατιώτες προέβησαν σε λεηλασίες σε αντίθεση με Βρετανούς που βοήθησαν όσο μπορούσαν.

4)      Μετά την πυρκαγιά.

Πολλά και σημαντικά θέματα έπρεπε να επιλύσουν οι  αρχές αμέσως μετά την τελική κατάσβεση της πυρκαγιάς. Απλή αναφορά: η περίθαλψη πυροπαθών, η καταγραφή των καταστροφών, οι αποζημιώσεις, η ανοικοδόμηση της πόλης…