Η Πτολεμαΐδα (καθ. Πτολεμαΐς), πρώην Καϊλάρια (τα), είναι πόλη στη βόρεια Ελλάδα, στο Διοικητικό Διαμέρισμα της Δυτικής Μακεδονίας, ανήκει στο νομό Κοζάνης, και είναι πρωτεύουσα της επαρχίας Εορδαίας. Απέχει περίπου 28 χιλιόμετρα από την Κοζάνη, πρωτεύουσα του νομού, και είναι η δεύτερη σε πληθυσμό πόλη του νομού και της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. Αποτελεί την έδρα του Δήμου Εορδαίας.

Από τη δεκαετία του 1960, η εθνική οδός GR- 3/E65 παρακάμπτει την πόλη στην ανατολή. Χαρακτηρίζεται ως ενεργειακό κέντρο της Ελλάδος λόγω των θερμοηλεκτρικών σταθμών που εκμεταλλεύονται το λιγνίτη της περιοχής για παραγωγή ενέργειας.

Η περιοχή της Εορδαίας μαζί με την υπόλοιπη Άνω Μακεδονία της αρχαιότητας ή τη σημερινή Δυτ. Μακεδονία, η οποία καταλαμβάνει τη Β.Δ γωνία του Ελληνικού κράτους, αποτελεί την πανάρχαια κοιτίδα των Μακεδόνων.