Καλό Μήνα!!!
Έτοιμο το στεφάνι μας!!!
Παιδιά σας ευχαριστούμε για τα όμορφα λουλούδια!!
Έθιμα πρωτομαγιάς
Ο Μάιος αφιερωμένος στη θεά της γεωργίας Δήμητρα και την κόρη της Περσεφόνη, που βγαίνει από τον Άδη κι έρχεται στη γη. Η πρώτη μέρα του, η Πρωτομαγιά, συμβολίζει τη νίκη της Άνοιξης πάνω στο Χειμώνα και έχει χαρακτηρισθεί ημέρα αργίας-απεργίας, ως εργατική γιορτή και ημέρα μνήμης κοινωνικών αγώνων. Η Πρωτομαγιά έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Γιορτές γίνονταν και στην αρχαία Ρώμη που τις έλεγαν “ροσύλλια” τις οποίες διατήρησαν και οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες. Τα Ανθεστήρια, η γιορτή των λουλουδιών, ήταν η πρώτη επίσημη γιορτή ανθέων των Ελλήνων.
Σύμφωνα με το μύθο, στα Ανθεστήρια «ανασταινόταν» ο… σκοτωμένος θεός Ευάνθης, επίθετο του Διόνυσου, και από το χυμένο αίμα του οποίου φύτρωσε η άμπελος.Οι αρχαίοι πίστευαν, ότι τα λουλούδια αντιπροσωπεύουν την ομορφιά των θεών και φέρνουν δύναμη, δόξα , ευτυχία και υγεία. Με το πέρασμα των αιώνων, επιβίωσαν έθιμα ως απλές λαϊκές γιορτές. Το πρωτομαγιάτικο στεφάνι
Το μαγιάτικο στεφάνι που φτιάχνεται από διάφορα άνθη και καρπούς ,κρεμιέται στην πόρτα των σπιτιών.
Στα μέρη της Μικράς Ασίας, σε κάθε στεφάνι έβαζαν, εκτός από λουλούδια, ένα σκόρδο για τη βασκανία, ένα αγκάθι για τον εχθρό κι ένα στάχυ για την καλή σοδειά. Το μαγιάτικο στεφάνι στόλιζε τις πόρτες των σπιτιών ως του Αϊ – Γιαννιού του Θεριστή ή τ’ Αγιαννιού του Ριζικάρη (24 Ιουνίου) και τότε, το καίγανε στις φωτιές του αγίου, του Κλήδονα.
Στα Δωδεκάνησα, μαζεύουν ένα λουλούδι που το λένε “ανοιχτομάτη” και πιστεύουν πως όποιος το έχει είναι πάντα γερός και τυχερός.
Το αμίλητο νερό
Σε νησιά του Αιγαίου την Πρωτομαγιά, τα κορίτσια σηκώνονταν την αυγή και έπαιρναν μαζί τους τα λουλούδια, που είχαν μαζέψει από την παραμονή και πήγαιναν στα πηγάδια να φέρουν το «αμίλητο νερό» (αμίλητο γιατί το κουβαλούσαν χωρίς να μιλούν). Όταν το έφερναν στο σπίτι, πλένονταν όλοι με αυτό.
Η Πρωτομαγιά των αγροτών
Το στεφάνι, πρέπει απαραίτητα να έχει εκτός από τα λουλούδια, σκόρδο για το κακό μάτι, αγκάθι για τους εχθρούς, στάχυ για την ευφορία της γης, κάποια ρίζα φυτού που διώχνει τη γλωσσοφαγιά, ελιά για την ευτυχία και πάντα ένα κομμάτι λυγαριάς, γιατί: «Όποιος λυγαριά δεν πιάσει, την αγάπη του θα χάσει», συμβούλευαν τους νέους οι παλιοί που… ήξεραν απ’ αυτά! Πριν το κρεμάσουν, το βρέχουν με λίγο νερό και ραντίζουν με τις σταγόνες του, μέσα το σπίτι, λέγοντας:
Έξω ψύλλοι και κοριοί, μέσα Μάης και γιορτή.
Στις περιοχές της Σμύρνης, την παραμονή της Πρωτομαγιάς, οι αγρότες πήγαιναν στην εξοχή, για να κόψουν οτιδήποτε είχε καρπό: σιτάρι, κριθάρι, σκόρδα, κρεμμύδια, κλαδιά συκιάς με τα σύκα, κλαδιά αμυγδαλιάς με τα αμύγδαλα, κλαδιά ροδιάς με τα ρόδια.
Στη Σέριφο, από το βράδυ της παραμονής, κρεμούν στην πόρτα ένα στεφάνι από λουλούδια τσουκνίδες, κριθάρι και σκόρδο.
Το Πήδημα της φωτιάς
Νέοι και γυναίκες μεγάλης ηλικίας μαζεύονται την παραμονή της Πρωτομαγιάς, μόλις δύσει ο ήλιος και ανάβουν φωτιές με ξερά κλαδιά . Όσο η φωτιά είναι αναμμένη οι γυναίκες χορεύουν κυκλικούς χορούς γύρω από τη φωτιά και τραγουδούν παραδοσιακά τραγούδια για την Πρωτομαγιά. Πηδούν πάνω από τις φωτιές σαν μία συμβολική πράξη που αποσκοπεί στο να διώξει τον χειμώνα και την αρρώστια. Στην συνέχεια όλοι παίρνουν έναν δαυλό από φωτιά και την πηγαίνουν στο σπίτι τους για να φύγουν όλα τα κακά.
Το Πρωτομαγιάτικο έθιμο της “πιπεριάς” Ροβιές, Ιστιαία και άλλα χωριά της Β. Εύβοιας με παραλλαγές
Aπό τα χαράματα της Πρωτομαγιάς, ντύνουν έναν άνθρωπο του χωριού «πιπεριά».Τον βάζουν σε όλο το σώμα του φτέρες, τόσες πολλές που τον σκεπάζουν ολόκληρο. Του κρεμάνε ένα κουδούνι και αυτός είναι ο «πιπεριάς». Ακολουθεί ένας άλλος συγχωριανός, που βαστάει ένα τσαπί, ακουμπισμένο στην πλάτη του.
Αυτός είναι ο «γεωργός». Πίσω τους ακολουθεί μια μεγάλη ομάδα. Μπροστά ο «πιπεριάς» με το «γεωργό» και πίσω οι άλλοι, γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι σε όλο το χωριό και τραγουδάνε:
«Πιπεριά γλυκιά ροδιά γλήγορα στον Αη-Λια κι Αη-Λιάς στον ουρανό για να βρέξει θιος νερό για τα στάρια, για τα κθάρια για τ’ φτωχού τα παρασπόρια κάθε στάχυ και πινάκι και χειρόβολο δεμάτι. Γούρνες γούρνες το κρασί αυλάκια αυλάκια το νερό κι ο γιωργός με το τσαπί να στουμών’ καλά τη γη».
Μόλις λένε το τραγούδι, ο νοικοκύρης του σπιτιού τους ραντίζει με νερό.
Ο «γεωργός» τότε με το τσαπί βαράει δύο τσαπιές στο χώμα έξω από το σπίτι.
Ο νοικοκύρης ύστερα τους φιλεύει και φεύγουν. Με τα χρήματα που θα μαζέψουν κάνουν γλέντι το μεσημέρι στην πλατεία του χωριού και μαζεύονται όλοι οι χωριανοί για να φάνε και να πιούνε.
Τα Ξόρκια της Πρωτομαγιάς
Ενήλικες και παιδιά για να προστατεύονται όλο το χρόνο
από τα φίδια, τη Πρωτομαγιά δεν έμπαιναν για δουλειές
στα χωράφια και ευκαιρίας δοθείσας έλεγαν το ξόρκι εναντίον των φιδιών:
Σήμερα Πρωτομαγιά
Βγαίνουν τα φίδια απ΄ τη φωλιά
Ούτε ήλιος να τα δει
Ούτε μπροστά μου να φανεί
Η συνήχηση των λέξεων μάγια, μαγεία και Μάης, ήταν η αφορμή για τις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις του λαού μας:
Μάη μήνα μη φυτέψεις, Μάη μη στεφανωθείς,
Μάη μήνα μη δουλέψεις, Μάη μη ταξιδευτείς.
Το Μάη εγεννήθηκα και μάγια δεν φοβούμαι.
Μόνο μη με μαγέψουνε στην κλίνη που κοιμούμαι.
Για τη λαϊκή μούσα όλη η φύση γιορτάζει:
Το Μάη λαλούν οι πέρδικες, το Μάη λαλούν τ’ αηδόνια,
Το Μάη κατεβαίνουνε στις βρύσες τα τρυγόνια.
Καλό μήνα σε όλους και καλή Πρωτομαγιά!
πηγή: agelioforos.gr και paidika.gr και Λίνα Μπόγρη-Πετρίτου που ασχολείται συστηματικά με την Τοπική Ιστορία και την Λαογραφία της Αίγινας και αρθρογραφεί για τα θέματα αυτά στον τοπικό τύπο.