ΕΝΙΣΧΥΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ- Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ
Ως αυτοεκτίμηση ορίζεται η συνολική εικόνα του εαυτού. Η αντίληψη που έχει κάποιος για τον εαυτό του, τις ικανότητές του, τα ταλέντα του, την εμφάνισή του, τα επιτεύγματά του, τα συναισθήματά του. Σχετίζεται με την εμπιστοσύνη, τον σεβασμό και την εκτίμηση προς τον ίδιο του τον εαυτό (Παπάνης, 2011).
Η αυτοεκτίμηση του παιδιού ξεκινάει από τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Η οικογένεια συμβάλει στην ανάπτυξη της. Καθώς το παιδί μεγαλώνει η αυτοεκτίμησή του αρχίζει να τροποποιείται και να επηρεάζεται από τους σημαντικούς άλλους ανθρώπους στη ζωή του οι οποίοι είναι πέρα από την οικογένεια (δάσκαλοι, φίλοι…).
Τα παιδιά μέσα από τις εμπειρίες τους, τις καθημερινές τους συναναστροφές, τα ερεθίσματα που τους δίνονται διαμορφώνουν υψηλή ή χαμηλή αυτοεκτίμηση (Ματσαγγούρα, 1983). Παρακάτω μπορούμε να διαβάσουμε τα χαρακτηριστικά των παιδιών με υψηλή και χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Χαρακτηριστικά παιδιών με χαμηλή αυτοεκτίμηση:
-
Συχνά αναφέρονται στον εαυτό τους με αρνητικούς χαρακτηρισμούς ή μειώνουν τα θετικά τους χαρακτηριστικά.
-
Παρουσιάζουν δυσκολίες στις σχέσεις τους με τους φίλους τους και βιώνουν συχνά την απόρριψη από τους άλλους.
-
Επηρεάζονται συναισθηματικά από τα σχόλια των συνομηλίκων τους και δεν δέχονται εύκολα την αρνητική κριτική.
-
Στενοχωριούνται υπερβολικά για τις αποτυχίες τους και είναι ιδιαίτερα επιρρεπή στο άγχος και στην κατάθλιψη.
-
Χρειάζονται συνεχή επιβεβαίωση από τους άλλους.
-
Δεν αναλαμβάνουν την ευθύνη του εαυτού τους.
-
Xαμηλές προσδοκίες από τον εαυτό τους.
-
Δυσκολεύονται στη λήψη αποφάσεων.
Χαρακτηριστικά παιδιών με υψηλή αυτοεκτίμηση:
-
Παίρνουν πρωτοβουλίες.
-
Έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους.
-
Βρίσκουν ευκολότερα λύσεις.
-
Αντλούν ευχαρίστηση από ομαδικές και ατομικές δραστηριότητες.
-
Διαχειρίζονται με ευκολία τα αρνητικά συναισθήματα.
-
Μπορούν να μοιραστούν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους.
-
Δεν διστάζουν να ζητήσουν βοήθεια.
-
Αντιμετωπίζουν με αποτελεσματικότητα την ψυχολογική πίεση.
-
Δημιουργούν υγιείς σχέσεις με άλλα παιδιά της ηλικίας τους.
-
Ανταποκρίνονται θετικά στις προκλήσεις.
-
Αναγνωρίζουν τα δυνατά και αδύνατα σημεία τους.
-
Είναι περίεργα και κάνουν ερωτήσεις.
-
Αποδέχονται τον εαυτό τους ότι είναι «εντάξει».
-
Δε φοβούνται να κάνουν λάθη.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναφέρουμε πως μερικά παιδιά είναι από τη φύση τους εσωστρεφή και ντροπαλά. Αυτό δε σημαίνει απαραίτητα πως έχουν και χαμηλή αυτοεκτίμηση επειδή δεν κάνουν πολλές ερωτήσεις ή δεν απαντούν αυθόρμητα (Μακρή- Μπότσαρη, 2001).
Η αυτοεκτίμηση αλλάζει καθώς το παιδί προχωράει στα διάφορα εξελικτικά στάδια. Ο ρόλος του γονιού είναι να αφουγκράζεται τις ανησυχίες και τις αλλαγές στη ζωή του παιδιού και να προσπαθεί να το ενισχύει, να το ενδυναμώσει και να του προσφέρει όλα τα εφόδια για να εξελιχθεί σε ένα επαρκές και δυναμικό άτομο. Στη συνέχεια θα δούμε κάποια πράγματα που μπορούν να κάνουν οι γονείς για να ενισχύσουν την αυτοεκτίμηση των παιδιών τους.
Προτάσεις προς γονείς για την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης των παιδιών
-
Δημιουργία ενός κλίματος ασφάλειας, εμπιστοσύνης, αγάπης στήριξης και ελπίδας μέσα στην οικογένεια.
-
Θέτουμε τις βάσεις για υγιή επικοινωνία σε ένα κλίμα σεβασμού, ασφάλειας και εμπιστοσύνης.
-
Επιβραβεύουμε το παιδί για τις επιδόσεις του και το ενθαρρύνουμε να συνεχίσει.
-
Περιορίσουμε τις δικές μας προσδοκίες από το παιδί και δεν το συγκρίνουμε με άλλα παιδιά.
-
Υιοθετούμε την εποικοδομητική κριτική χωρίς να γελοιοποιούμε και να υποτιμούμε το παιδί μας.
-
Αποφεύγουμε τις ταμπέλες- λειτουργούν ως «αυτοεκπληρούμενες προφητείες» (για παράδειγμα όταν αντιμετωπίζουμε ένα παιδί ως τεμπέλη, στο τέλος το ίδιο το παιδί αρχίζει να λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο και να αποδέχεται τον ρόλο που του έχουμε δώσει).
-
Αποφεύγουμε τις συγκρίσεις.
-
Τους εξηγούμε ότι το αγαπούμε ακόμη κι αν κάνει λάθη.
-
Δείχνουμε πως όλοι κάνουμε λάθη.
-
Δείχνουμε πως όλοι έχουμε δυνατά και αδύνατα σημεία και πως είναι σημαντικό να βρίσκουμε τρόπους να αναπληρώσουμε τα δεύτερα.
-
Του εξηγούμε ότι αποδοκιμάζουμε την πράξη του και όχι το ίδιο το παιδί.
-
Ενθαρρύνουμε το παιδί να αναλάβει πρωτοβουλίες και δεν αναλαμβάνουμε αρμοδιότητες που του αναλογούν. Η υπερπροστασία προκαλεί ανασφάλεια.
-
Δείχνουμε εμπιστοσύνη και αφήνουμε και το παιδί να συμμετάσχει σε αποφάσεις που αφορούν όλη την οικογένεια επιτρέποντας του έτσι να λέει ελεύθερα τη γνώμη του.
-
Αφήνουμε το παιδί να κάνει λάθη και να μάθει από αυτά.
-
Ακούμε με προσοχή τι έχει να μας πει και λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη μας την άποψή του.
-
Δημιουργούμε ένα σαφές πλαίσιο με κανόνες και ξεκάθαρα όρια.
-
Δίνουμε έμφαση στην καλλιέργεια της δημιουργικότητας και της φαντασίας.
-
Ενθαρρύνουμε το παιδί να καλλιεργήσει τα ταλέντα και τις δεξιότητές του.
-
Φροντίζουμε, ως γονείς, την προσωπική μας ζωή και δίνουμε χρόνο σε δραστηριότητες που μας γεμίζουν χαρά και ενέργεια.
-
Ως γονείς να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας και να μεταδίδουμε τη χαρά και την εμπιστοσύνη στο παιδί μας. Ας μην ξεχνούμε ότι τα παιδιά υιοθετούν τη στάση και τη συμπεριφορά των ίδιων των γονέων.
-
Να δείχνουμε στα παιδιά μας πόσο πολύ τα αγαπάμε. Μια αγκαλιά και ένα φιλί είναι το παν.
-
Υιοθετήστε μια σχέση που να βασίζεται στην ειλικρίνεια, στο σεβασμό, στην κατανόηση και στην αγάπη.
Να θυμόμαστε πως αν ένα παιδί ζει σε ένα περιβάλλον που το αγαπούν, το στηρίζουν, το εκτιμούν, το ενθαρρύνουν και το επιβραβεύουν, μαθαίνει να αντιμετωπίζει και τον εαυτό μου με αυτό τον τρόπο και έτσι ενισχύεται η αυτοεκτίμησή του.
Μαρία Βογιατζή
Ψυχολόγος
M.Sc. Σχολική Συμβουλευτική