10/04/2019
Διαδίκτυο: Το «δίχτυ» που ολοένα απλώνεται
Το internet έχει διεισδύσει στην καθημερινή μας ζωή και επηρεάζει σταδιακά κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα. Προκαλεί μεταβολές στην εργασία, αλλάζει τις αγοραστικές συνήθειες, αγγίζει την ψυχαγωγία, οδηγεί στη δημιουργία του «δικτυακού πολίτη» (Netizen), ο οποίος, χωρίς τη φυσική παρουσία του, συμμετέχει σε νέου τύπου κοινότητες, τις εικονικές κοινότητες (Virtual Communities), παρέχει στα άτομα τις δυνατότητες έκφρασης της προσωπικής άποψης για όλα τα πολιτικά ζητήματα, φέρνει σε επαφή πολλές ομάδες με διαφορετικές συνήθειες και κουλτούρες, δίνει στην εκπαίδευση νέες ευκαιρίες για τον εμπλουτισμό της διδακτικής διαδικασίας και την ενεργητική μάθηση.
Συγχρόνως όμως, πολλοί χρήστες, όλων των ηλικιών, γονείς και παιδιά, ζουν την εικονική πραγματικότητα (Virtual Reality) ή εικονική ζωή (virtual life). Μεταφέρονται σε ένα συνθετικό, εικονικό και φτιαγμένο από υπολογιστή περιβάλλον, γεμάτο παγίδες, ιδιαιτέρως για τους εφήβους και τα παιδιά, αν δεν διατηρηθεί η υγιής ισορροπία ανάμεσα στην πραγματική και τη φανταστική ζωή.
Το μεγάλο πρόβλημα του εθισμού, εκτός αυτών της θυματοποίησης, των αυτοκτονιών και της πορνογραφίας, έχει ήδη αρχίσει να εμφανίζει ανησυχητικά ποσοστά, γι’ αυτό και αναπτύσσονται, πλέον, αρκετές μονάδες στα νοσοκομεία, που σχετίζονται με τέτοιου είδους θέματα. Προσέγγιση του ίδιου προβλήματος προσπάθησε να κάνει και η Εταιρία Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο, διοργανώνοντας το 2009 το 1ο Διεπιστημονικό Συνέδριο στη Λάρισα και τον Απρίλιο του 2011 το 2ο Πανελλήνιο Διεπιστημονικό Συνέδριο στη Θεσσαλονίκη.
Τις περισσότερες φορές, ο εθισμός είναι η κορυφή του παγόβουνου, τονίζει ο κ. Λάππας, ψυχίατρος Παιδιών, Εφήβων και Οικογενειών. Το βαθύτερο πρόβλημα είναι οι διαταραχές στη συμπεριφορά, ίσως και καταθλιπτικά συναισθήματα, καθώς όλοι οι εθισμοί προκαλούν κοινωνική ψυχολογική και επαγγελματική έκπτωση.
Είναι σημαντικό να εστιάζουν οι γονείς το βλέμμα τους στα παιδιά τους, που είναι πολλές ώρες μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή, και αν παρατηρήσουν τα παρακάτω σημάδια, να ανησυχήσουν.
- Παραμονή on line (στο διαδίκτυο), όλο και περισσότερο χρόνο
- Πραγματική λαχτάρα για το internet και συχνά ψέματα, για να καλυφθεί ο αληθινός χρόνος χρήσης του
- Αδυναμία διαχείρισης των συναισθημάτων, κατάθλιψη, θυμός ή άγχος, σε περίπτωση απαγόρευσης της χρήσης
- Παραμέληση της οικογένειας, του σχολείου, των φίλων, των φλερτ, εξαιτίας της υπερβολικής χρήσης
- Κακές διατροφικές συνήθειες (πρόχειρο ή ελάχιστο φαγητό μπροστά στην οθόνη) και πλημμελής προσωπική υγιεινή
- Προβλήματα με τον ύπνο
- Παράπονα για πονοκεφάλους, ξηροφθαλμίες, πόνους στον αυχένα και στην πλάτη
- Η άποψη: «Ξέρω ότι με χαλάει κι όμως συνεχίζω».
Στην πρόληψη τέτοιων εκδηλώσεων μπορεί να βοηθήσουν οι γονείς, αν φροντίσουν:
- Να εξετάσουν τις δικές τους συνήθειες, σχετικά με τη χρήση του internet
- Να έχει τοποθετηθεί ο υπολογιστής σε κοινόχρηστο και ελεγχόμενο χώρο
- Να συζητήσουν με τα παιδιά τους και, από κοινού, να φτιάξουν κανόνες
- Να έχουν στο μυαλό τους το ενδεχόμενο ότι τα παιδιά μπορεί να έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, από σπίτια φίλων, βιβλιοθήκες, internet café, i-pod, το σχολείο τους
- Να τα ενημερώνουν για τα φαινόμενα εθισμού και τα κρούσματα παρενόχλησης
- Να ενισχύουν την κοινωνικότητα των παιδιών, με διάφορες εκδηλώσεις, ώστε να αυξηθεί η εξωστρέφειά τους
- Να συζητούν με τα παιδιά, προτείνοντας εναλλακτικές λύσεις, αν οι δραστηριότητές τους στο internet τούς φαίνονται ακατάλληλες. Η απαγόρευση αποτελεί, συχνά, τη χειρότερη λύση
- Να τα ενημερώνουν και να επαναλαμβάνουν συχνά ότι δεν πρέπει να δίνουν προσωπικές πληροφορίες
- Να εξηγούν ότι δεν πρέπει να στέλνουν τις φωτογραφίες τους σε κανέναν, αν πρώτα δεν τους συμβουλευτούν
- Να τονίζουν ότι δεν πρέπει να συναντήσουν κανέναν, με τον οποίο μίλησαν στο διαδίκτυο, χωρίς να τους ρωτήσουν
- Να ελέγχουν μαζί τα θέματα που επιθυμούν να «κατεβάσουν».
- Να ενθαρρύνουν τα παιδιά να μοιράζονται μαζί τους προβλήματα, που αντιμετωπίζουν κατά την περιήγησή τους στο διαδίκτυο
- Να ανακαλύψουν ιστοσελίδες με ενημερωτικό, εκπαιδευτικό και ψυχαγωγικό περιεχόμενο, που ανταποκρίνονται στην ηλικία των παιδιών
Γίνεται καταφανές πως δεν μπορούν οι γονείς να μείνουν απλοί θεατές. Πρέπει να κατανοήσουν, όπως τονίζει ο κ. Λάππας, πως οι ίδιοι είναι ψηφιακοί μετανάστες – έχουν ολοκληρώσει την προσωπικότητά τους, πριν χτυπήσουν τα πλήκτρα του υπολογιστή – ενώ τα παιδιά τους είναι ψηφιακοί ιθαγενείς. Αν δεν μπορέσουν να πειστούν για τον ψηφιακούς ιθαγενείς, που μένουν στο σπίτι τους, θα μπορέσουν να βγουν από τον πανικό και να τους ζητήσουν να τους δείξουν κάτι.
Έχοντας πάντα ανοιχτές τις οικογενειακές «γέφυρες» επικοινωνίας, μπορούν οι γονείς να ελπίζουν ότι δε θα «χάσουν» το δρόμο που ακολουθούν τα παιδιά τους.
Ειρήνη Νίτη
Δασκάλα στην Ειδική Αγωγή & Εκπ/ση – Λογοθεραπεύτρια – Συστημική Σύμβουλος – Θεραπεύτρια
