1) Παραγωγή ποιητικού λόγου από μια ιστορία (Γ΄τάξη)
“Τότε που πήγαμε βόλτα τον Επιτάφιο”, Βούλα Μάστορη (Ανθολόγιο σελ. 79)
1η ομάδα (Λυδία Θ., Κωνσταντίνος, Γεωργία, Γιάννης, Μαρίνα)
Πήγαμε με την οικογένειά μου
στον Επιτάφιο του χωριού
και τα τραγούδια άκουγα
καθενός κοριτσιού.
Άντρας όμως δεν ερχότανε
τον Επιτάφιο να κρατήσει
και ο μπαμπάς έτσι
ήταν έτοιμος να ρωτήσει.
Έξω από την εκκλησία
τον Επιτάφιο έβγαλαν τελικά
στολισμένο με λουλούδια
και κεριά που ήταν φωτεινά.
Και οι γιαγιάδες τσακωνόταν
ποια θα πάρει το κερί
και ο παπάς μας τότε τους λέει:
“περιμένετε μια στιγμή!”.
Όλα ήταν σκοτεινά μαζί με τα μπαλκόνια
και η μανούλα μου η καλή
μου είπε: “Πρόσεχε,
γιατί θα με κάψεις με το κερί”.
Σαν φτάσαμε στην εκκλησιά μετά την περιφορά
οι άντρες σήκωσαν τον Επιτάφιο με χαρά
και περάσαμε από κάτω
σαν να παίζαμε το … “περνά, περνά …”.
Κι έτσι όλοι πήραμε κερί
τη μέρα της Μεγάλης Παρασκευής!
2η ομάδα (Λάμπρος, Νεφέλη Ζ., Ματίνα, Αθηνά, Βασίλης)
Μια φορά κι έναν καιρό
ήταν ένα αγόρι μικρό
πήγε στην εκκλησία με χαρά
με τον μπαμπά και τη μαμά.
Από τον Επιτάφιο λουλούδια έπαιρνε πολλά
και ο παππούλης δεν τον μάλωνε συχνά
τα κορίτσια άκουγε προσεκτικά
και μάλιστα με πολλή χαρά.
Τον Επιτάφιο έκαναν περιφορά
κι ο παππούλης μάλωσε τις γριές αυστηρά,
γιατί έπαιρναν κεριά
κατά την περιφορά.
Μα τον μάλωσε τον μικρό και η μαμά,
γιατί θα της έκαιγε τα μαλλιά
και φοβήθηκε πολύ
κι έτσι έσβησε το κερί.
Νύχτωσε τελικά
και τα αστέρια άναψαν ψηλά
πήγανε σπίτι με χαρά
κι έτσι τέλειωσε αυτή η βραδιά.
3η ομάδα (Λυδία Σ., Αποστόλης, Αλεξάνδρα, Βαγγέλης)
Ένα μικρό παιδί
με την οικογένειά του περπατεί
και στον Επιτάφιο πάει,
για να πάρει ένα κερί.
Του άρεσε η εκκλησία
που ήτανε τόσο μικρή,
αλλά εκείνη τη μέρα δε χωρούσε
ούτε ακόμη ένα παπί.
Έξω από την εκκλησία
περίμεναν όλοι να πάρουν το κερί
αλλά οι γριές ήθελαν πρώτες να το πάρουν,
γιατί βιάζονταν πολύ.
Στον Επιτάφιο λουλούδια υπήρχαν
γύρω-γύρω μαζί με τα κεριά
και φύλλα πεταμένα
μάζεψαν τα παιδιά.
Έτσι το παιδί γύρισε σπίτι
με το αναμμένο κερί
και άναψε ένα καντήλι,
για να θυμάται τη γιορτή.
4η ομάδα (Νεφέλη Ξ., Φάνης, Ηλέκτρα, Χρήστος)
Μια φορά ήταν ένα μικρό παιδί
που πήγαινε στον Επιτάφιο
εκείνη τη Λαμπρή.
Κι έπιανε στο χέρι του κερί
και οι σταγόνες του
το έκαιγαν πολύ.
Κανένας το τραγούδι του δεν ήξερε
μονάχα αυτός το τραγουδούσε
“Θ΄αναστηθεί ο Χριστούλης”
έλεγε και γελούσε.
Μετά την εκκλησία βγήκαν όλοι έξω
κι έκαναν τον γύρο του χωριού
και στο τέλος γέμισαν τον ουρανό
με φως φωτεινό!
5η ομάδα (Γιώργος, Ανδρεάνα, Ιάσονας, Σοφία)
Ένα παιδάκι πήγε στην εκκλησία
τη Μεγάλη Παρασκευή
και του άρεσε πολύ
παρ΄όλο που ήταν μικρή.
Δίπλα από τον Επιτάφιο
που ήταν στολισμένος
κορίτσια τραγουδούσανε
κι ο μικρός ήταν ενθουσιασμένος!
Τότε οι ψάλτες σήκωσαν
τον Επιτάφιο ψηλά
κι ο παπάς ζήτησε έναν νέο,
για να κρατά τον Σταυρό μπροστά.
Μετά ήρθε η στιγμή της περιφοράς
και φέραμε τον Επιτάφιο βόλτα
ενώ όλα ήταν σκοτεινά.
Όταν γυρίσαμε στην εκκλησία,
οι ψάλτες σήκωσαν τον Επιτάφιο
και όλοι περάσαμε από κάτω
εκείνη τη Μεγάλη Παρασκευή.
Σας ευχόμαστε ολόψυχα “Καλό Πάσχα”!
2) α) Η ίδια πρόταση γίνεται η αρχή της ιστορίας και το τέλος μιας άλλης ιστορίας.
1η ομάδα: Αφροδίτη και Χρύσα
Τα δέντρα άνθισαν και έβγαλαν πανέμορφα λουλούδια. Η μικρή Ροζέτα άνοιξε το παράθυρό της και μύρισε την άνοιξη. Κατέβηκε τρέχοντας τα σκαλοπάτια του σπιτιού της και πήγε στην αυλή, για να θαυμάσει τα δέντρα. Εκεί βρήκε τον σκύλο της, τον Ρόκι, να παίζει με το αγαπημένο της παπούτσι, αλλά δεν τον μάλωσε, παρόλο που είχε νευριάσει, γιατί είδε γύρω της τα πανέμορφα λουλούδια! Αμέσως πήρε τηλέφωνο τους φίλους της, για να παίξουν όλοι μαζί στον κήπο. Και τι δεν έπαιξαν! Κρυφτό και κυνηγητό γύρω από τα πανέμορφα δέντρα, ξάπλωσαν στο γρασίδι, απόλαυσαν το άρωμα των λουλουδιών και είπαν φανταστικές ιστορίες. Τελικά, η άνοιξη είχε ξεκινήσει πολύ ωραία για τη Ροζέτα και τους φίλους της!
2η ομάδα: Αναστασία και Ελένη
Μια φορά κι έναν καιρό ήταν μια μικρή κοπέλα, που την έλεγαν Σίση. Αυτή κάθε μέρα έπαιζε με τις φίλες της στην αυλή ενός παλιού σπιτιού. Τα παιχνίδια που έπαιζαν, τα σκέφτονταν μόνες τους. Μια μέρα όμως μια από τις κοπέλες σκέφτηκε να φυτέψουν μικρούς σπόρους, για να ανθίσουν μεγάλα δέντρα με πολύχρονα λουλούδια.
Κάθε μέρα τα παιδιά συναντιόταν στην ίδια αυλή και πότιζαν τους σπόρους. Οι μέρες περνούσαν και τα παιδιά συνέχιζαν να περιποιούνται τους σπόρους. Είχε γίνει η μόνη τους έγνοια!
Οι σπόροι, καθώς είχε έρθει πια η άνοιξη, άρχισαν να φυτρώνουν και να προβάλουν τα πρώτα βλαστάρια. Τα παιδιά χάρηκαν πάρα πολύ και έτρεξαν να φωνάξουν και τους γονείς τους. Εκείνοι έμειναν έκπληκτοι βλέποντας την αυλή καταπράσινη.
Έγιναν όλοι μαζί μια ομάδα και αποφάσισαν να φροντίζουν τα μικρά βλαστάρια. Τελικά, οι βλαστοί έγιναν δέντρα, τα δέντρα άνθισαν και έβγαλαν πανέμορφα λουλούδια!
β) Σκυταλοπαραγωγή παραμυθιού: με τη λέξη που τελειώνει η μία περίοδος αρχίζει η επόμενη πρόταση. Ο ένας μαθητής γράφει μετά τον άλλο με την προϋπόθεση ότι “απαγορεύεται να μιλήσουν”.
(Ελένη, Αναστασία, Αφροδίτη, Χρύσα – Ε΄ τάξη)
Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα κορίτσι. Το κορίτσι ήταν όμορφο. Το όμορφο κορίτσι λοιπόν, που είχε και ένα σκυλάκι, ήταν ερωτευμένο με ένα πριγκιπόπουλο (όπως συμβαίνει στα περισσότερα … παραμύθια). Το πριγκιπόπουλο αυτό ήταν από ένα μακρινό βασίλειο. Το βασίλειο ήταν στολισμένο με πολύ όμορφα λουλούδια. Τα λουλούδια ήταν όμορφα, όπως και το βασίλειο. Το βασίλειο διοικούνταν από το παλάτι, που ήταν τεράστιο και διέθετε είκοσι κρεβατοκάμαρες και δέκα σαλόνια. Τα σαλόνια είχαν πάρα πολλούς και αναπαυτικούς καναπέδες. Οι καναπέδες μπορούσαν να μπουν και στο μπαλκόνι. Το μπαλκόνι έβλεπε στο σπίτι της κοπέλας. Η κοπέλα ζούσε με τη γιαγιά της. Η γιαγιά της ήταν πολύ ενθουσιασμένη γι’ αυτό. Γι’ αυτό η γιαγιά αγαπούσε πολύ την κοπέλα, αλλά και τον σκύλο της. Ο σκύλος ήταν ένα μικρό και όμορφο κουταβάκι. Το κουταβάκι λοιπόν μια μέρα πέταξε την μπάλα που έπαιζε, μέσα στο ποτάμι. Το ποτάμι ήταν βρόμικο και η μπάλα έγινε βρόμικη και αυτή. Αυτή, με την ορμή του ποταμού, χτύπησε ένα ψάρι. Το ψάρι νευρίασε και πέταξε την μπάλα έξω. Έξω από το ποτάμι υπήρχε ωραίο γρασίδι. Το γρασίδι ήταν πολύ βρεγμένο. Βρεγμένο και πράσινο. Το πράσινο ήταν το αγαπημένο χρώμα της κοπέλας. Η κοπέλα, που έτυχε να περπατάει στο γρασίδι, είδε την μπάλα και την πήρε σπίτι της, για να παίξει με τον σκύλο της. Ο σκύλος, χαρούμενος που έπαιζε με την κοπέλα, γάβγιζε τόσο δυνατά, ώστε τον άκουσε το πριγκιπόπουλο που καθόταν στο μπαλκόνι του. Από το μπαλκόνι όμως είδε και το όμορφο κορίτσι. Κορίτσι και πριγκιπόπουλο από εκείνη τη μέρα αγαπήθηκαν και … τη συνέχεια τη γνωρίζετε! … Και έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα!
3) Η ενεργητική πρόσληψη της λογοτεχνίας (Γ΄ τάξη)
“Παππούς και εγγονή”, Φωτεινή Φραγκούλη (Ανθολόγιο σελ. 160)
1η ομάδα (Νεφέλη Ξ., Φάνης, Ηλέκτρα, Χρήστος)
Τι να έγιναν άραγε η Μελτέμ και ο Αχμέτ; Μπορείς να συνεχίσεις το παραμύθι του παππού;
Μέσα στη φούρια, της ξέφυγε το πασουμάκι κι έμεινε στην αυλή! Το πήρε ο σκύλος του Αχμέτ και άρχισε τα παιχνίδια δίπλα στη θάλασσα. Ο δυνατός όμως άνεμος και το κύμα που σηκώθηκε, πήραν το πασουμάκι μέσα στη θάλασσα και το πήγαν στην απέναντι πλευρά, στην Ελλάδα.
Ο Αχμέτ, όσο και αν προσπάθησε να τραβήξει έξω από τη θάλασσα το πασουμάκι της αγαπημένης του Μελτέμ, δεν μπόρεσε. Ήξερε πως η Μελτέμ θα είναι πολύ στενοχωρημένη. Έτσι, πήγε κρυφά στην αυλή του σπιτιού της και βρήκε το άλλο της πασουμάκι. Μέσα εκεί της άφησε ένα σημείωμα:
Αγαπημένη μου Μελτέμ,
σε προσκαλώ σε ένα ταξίδι στην Ελλάδα, για να βρούμε το πασουμάκι σου. Στο ταξίδι αυτό θα πρέπει να πάρεις όχι μόνο τα καλά σου ρούχα, αλλά τους γονείς σου και όλους τους συγγενείς σου. Αν βρούμε το πασουμάκι σου, θα έχεις ένα τέλειο ζευγάρι παραδοσιακά παπούτσια για τον γάμο μας. Αν δεν το βρούμε, θα αγοράσουμε παπούτσια από την Ελλάδα.
Περιμένω την απάντησή σου!
Με αγάπη Αχμέτ
Ο γάμος της Μελτέμ και του Αχμέτ έγινε στη Μυτιλήνη και κουμπάρα ήταν η Λενιώ, που είχε βρει το τούρκικο πασουμάκι. Έτσι η Μελτέμ δεν χρειάστηκε να πάρει καινούργια παπούτσια για τον γάμο της και έζησαν όλοι μαζί αγαπημένοι!
2η ομάδα (Γιώργος, Ανδρεάνα, Ιάσονας, Σοφία)
Φανταστείτε ότι ο παππούς της Μελτέμ στην Τουρκία βρήκε ένα πασουμάκι της Ελένης.
Τι θα έλεγε στην εγγονή του;
Μια μέρα ο παππούς πήγε βόλτα στο χωριό με την εγγονή του, τη Μελτέμ. Ήταν ωραία να κάνεις βόλτα την άνοιξη δίπλα στη θάλασσα και να βλέπεις απέναντι τη Μυτιλήνη. Ξαφνικά ο παππούς παρατήρησε κάτι παράξενο κάτω από ένα δέντρο. Ήταν ένα πασουμάκι! Το πήρε και το έδειξε στην εγγονή του, τη Μελτέμ. Η Μελτέμ το πήρε στα χέρια της και ρώτησε τον παππού της:
– Σε ποιον ανήκει; Από πού να ήρθε;
Ο παππούς είδε ότι πάνω του είχε μια επιγραφή με ελληνικά γράμματα. Και τότε απάντησε στην εγγονή του ότι το πασουμάκι το είχαν φέρει από την Ελλάδα τα κύματα. Τα πασουμάκια ήταν της Λενιώς. Τα φορούσε συνέχεια τα πασουμάκια της, γιατί ήταν τα αγαπημένα της. Η μαμά της βέβαια της έλεγε να τα φοράει μόνο στις βόλτες, στην πλατεία της Μυτιλήνης, αλλά εκείνη δεν άκουγε. ‘Ετσι, μια μέρα που έπαιζε στην παραλία με τις φίλες της, φύσηξε ένας δυνατός άνεμος και της πήρε το ένα πασουμάκι.
– Τώρα, Μελτέμ, έχεις εσύ το ένα πασουμάκι της Λενιώς. Τι σκέφτεσαι να το κάνεις; ρώτησε ο παππούς την εγγονή του.
– Θα το έχω για να θυμάμαι τη Λενιώ από την Ελλάδα και εύχομαι να τη συναντήσω κάποτε, για να γίνουμε φίλες, απάντησε η Μελτέμ.
3η ομάδα (Λυδία Θ., Κωνσταντίνος, Γεωργία, Γιάννης, Μαρίνα)
Πώς νιώθει ο παππούς και η εγγονή;
Ζωγραφίζω τα συναισθήματά τους.
Οι άλλες ομάδες προσπαθούν να αποκωδικοποιήσουν τις εικόνες.
Ποια συναισθήματα αναγνωρίζω;
4η ομάδα (Λυδία Σ., Αποστόλης, Αλεξάνδρα, Βαγγέλης)
Αν η Ελένη έστελνε ένα γράμμα στη Μελτέμ, τι θα της έγραφε;
Μυτιλήνη, 27 Απριλίου 2017
Αγαπητή μου Μελτέμ,
Σου γράφω αυτό το γράμμα, για να σου πω ότι βρήκα το πασουμάκι σου. Είναι πολύ ωραίο! Επιθυμώ πάρα πολύ να σε δω και να σου πω ότι θέλω να γίνουμε φίλες και να σου δώσω πίσω και το πασουμάκι σου.
Θα ήθελα τόσα πολλά πράγματα να μάθω για σένα. Είσαι μικρή σαν κι εμένα; Τι σου αρέσει να κάνεις; Ποια είναι τα αγαπημένα σου πρόσωπα και πράγματα; Όλα αυτά θέλω να τα πούμε στη συνάντησή μας
Ελπίζω μια μέρα να γίνουμε πραγματικές φίλες!
Με αγάπη
η φίλη σου Ελένη
5η ομάδα (Λάμπρος, Νεφέλη Ζ., Ματίνα, Αθηνά, Βασίλης)
Να γράψετε ένα παραμύθι με ήρωες έναν παππού και το εγγόνι του
για το “Παραμυθοβιβλίο” της τάξης μας
Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας παππούς και ο εγγονός του, που αγαπιόντουσαν πολύ. Μια μέρα με καλό καιρό πήγαν βόλτα στην πλατεία του χωριού, για να δουν τα περιστέρια και να κάνουν μια ευχή στο συντριβάνι. Η ευχή που έκαναν ήταν “να είναι όλος ο κόσμος υγιής και ευτυχισμένος”. Και η ευχή τους πραγματοποιήθηκε, αφού όλα μπορούν να γίνουν στα παραμύθια!
Ξαφνικά είδαν ότι δεν υπήρχαν πια νοσοκομεία και όλοι οι άνθρωποι γύρω τους ήταν ευτυχισμένοι όλοι μαζί. Τότε ο παππούς και ο εγγονός κατάλαβαν ότι η ευχή τους είχε πραγματοποιηθεί!
– Εγγονάκι μου, η ευχή μας πραγματοποιήθηκε.Όλος ο κόσμος είναι ευτυχισμένος και υγιής, είπε ο παππούς.
– Είναι ωραίο να κάνεις ευχές, συμπλήρωσε ο εγγονός.
Όταν γύρισαν στο σπίτι, τα είπαν όλα στη γιαγιά, όμως εκείνη τους αποπήρε και τους είπε ότι όλα αυτά ήταν … ανοησίες!
– Δεν πραγματοποιούνται οι ευχές στο συντριβάνι, είπε η γιαγιά νευριασμένη.
Μα μόλις κοίταξε έξω από το παράθυρο, είδε ότι το νοσοκομείο που έβλεπε από το σπίτι της δεν υπήρχε πια και ότι οι άνθρωποι ήτα διαφορετικοί εκείνη τη μέρα, ευτυχισμένοι και γελαστοί. Έτσι, αναγκάστηκε να αλλάξει γνώμη και να πιστέψει στα παραμύθια του παππού και του εγγονού της.
Η δημιουργική γραφή θα πρέπει να είναι “προαιρετική”με την έννοια ότι, εφ΄ όσον οι μαθητές δεν επιθυμούν να ασκηθούν στο γράψιμο, έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν μια άλλη δραστηριότητα του λογοτεχνικού γραμματισμού, που έρχεται ως παραπλήρωμα της δημιουργικής γραφής: φωναχτή ανάγνωση και κριτική ακρόαση απαγγελιών, εικονογράφηση, τυπογραφία, βιβλιοδεσία …
Βάκη Παπακωστοπούλου ΠΕ70
