Γραμματικὴ τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς γλώσσας
-
ΤΕΛΙΚΕΣ – ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Όταν προτείνουμε σε κάποιον κάτι ή τον προσκαλούμε κάπου ή απλά του μιλάμε για κάτι που κάνουμε στοχεύοντας κάπου, συχνά πρέπει να αναφέρουμε το σκοπό αυτής της πρόσκλησης, της πρότασης ή της ενέργειάς μας. Χρησιμοποιούμε λοιπόν τις αποτελεσματικές ή συμπερασματικές προτάσεις και τις τελικές προτάσεις
Οι τελικές προτάσεις αρχίζουν με το για να ή με το να και εκφράζουν σκοπό.
Π. χ. Σε προσκαλώ στο σπίτι μου για να δούμε τηλεόραση ή σε προσκαλώ στο σπίτι μου να δούμε τηλεόραση.
Οι τελικές προτάσεις πήραν την ονομασία τους από την αρχαία ελληνική λέξη “τέλος” που σημαίνει σκοπός
ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν πρέπει να μπερδεύεις τις τελικές προτάσεις που αρχίζουν με το να με τις προτάσεις που αρχίζουν επίσης με το να και είναι αντικείμενα ρημάτων.
Π. χ. μου είπε να φύγω(η πρόταση να φύγω δεν είναι τελική, γιατί δεν εκφράζει σκοπό. Είναι αντικείμενο του ρήματος είπε)
Ένας τρόπος για να τις ξεχωρίζουμε είναι να δοκιμάσουμε να βάλουμε στη θέση του να το για να.
Δες και σχετικά εδώ
Οι αποτελεσματικές ή συμπερασματικές αρχίζουν με το ώστε και εκφράζουν ένα σκοπό ή ένα συμπέρασμα.
Π. χ. Έφυγα νωρίς, ώστε να προλάβω τον αγώνα.
Δες σχετικά και εδώ
Και οι δυο οι παραπάνω προτάσεις είναι εξαρτημένες προτάσεις και δε στέκονται μόνες τους στο λόγο.
Βρες ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι τελικές και ποιες λειτουργούν ως αντικείμενα ρημάτων
α) Του είπε να έρθει γρήγορα
β) Πες του ότι θα περάσουμε στις πέντε να τον πάρουμε
γ) Τη βοήθησε να λύσει την άσκηση των μαθηματικών
δ) Ήθελε να πάει στο σπίτι του να ξεκουραστεί
-
ΑΠΡΟΣΩΠΑ ΡΗΜΑΤΑ
λλω και τα σύνθετά του γράφονται με δύο λ στους εξακολουθητικούς χρόνους (ενεστώτα, παρατατικό και εξακολουθητικό μέλλοντα ), ενώ με ένα λ στους στιγμιαίους ( αόριστο, στιγμιαίο μέλλοντα, παρακείμενο, υπερσυντέλικο ). π.χ. μήπως αμφιβάλλεις; (= ενεστώτας) κατέβαλλε μεγάλες προσπάθειες στη διάρκεια της προηγούμενης χρονιάς (= παρατατικός) τα βάσανα τον κατέβαλαν (= αόριστος ) αν δεν μπορείς θα το αναβάλω για αύριο (= στιγμιαίος μέλλοντας ) θα υπερβάλλει διαρκώς κατά τη διάρκεια της συζήτησης, γι’ αυτό να είσαι υπομονετικός και ψύχραιμος (= εξακολουθητικός μέλλοντας )
+βάλλω
αμφιβάλλω αναβάλλω αντικαταβάλλω αντιπαραβάλλω αποβάλλω βάλλω διαβάλλω εισβάλλω
εκβάλλω εμβάλλω καταβάλλω μεταβάλλω πανικοβάλλω παραβάλλω
ΟΜΩΝΥΜΑ – ΠΑΡΩΝΥΜΑ
Ομώνυμα ή ομόηχες λέξεις είναι οι λέξεις που έχουν ακριβώς ίδια προφορά αλλά διαφορετική ορθογραφία και σημασία. π. χ. σήκω – σύκο, μίλα – μήλα, λίπη – λύπη κλπ
Παρώνυμα είναι είναι οι λέξεις που μοιάζουν κάπως στην προφορά, αλλά έχουν διαφορετική ορθογραφία και σημασία. π. χ. αμυγδαλές – αμυγδαλιές, αμαρτωλός – αρματολός κλπ
Τονικά παρώνυμα είναι οι λέξεις που έχουν την ίδια προφορά αλλά διαφέρουν στον τονισμό. Έχουν επίσης διαφορετική σημασία και τις περισσότερες φορές διαφορετική ορθογραφία π. χ. παίρνω – περνώ, νόμος – νομός κλπ
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
Η Προστακτική είναι η έγκλιση που χρησιμοποιούμε για να εκφράσουμε προσταγή, παράκληση, προτροπή ή ευχή.
Τη συναντούμε σε δυο πρόσωπα, β΄ ενικό και β΄ πληθυντικό.
Να θυμόμαστε :
Η Προστακτική δεν παίρνει αύξηση.
Η κατάληξη –ηστε γράφεται με –η. Χρησιμοποιείται από ρήματα που στο α΄ ενικό πρόσωπο του ενεστώτα καταλήγουν σε –ώ (δεύτερη συζυγία). π.χ. οδηγώ – οδηγήστε, τολμώ – τολμήστε, αγαπώ – αγαπήστε κ.λπ.
Τα ρήματα της πρώτης συζυγίας σχηματίζουν την προστακτική με ανάλογα με το θέμα και το χαρακτήρα τους π.χ. ποτίζω ποτίστε, δανείζω – δανείστε, λύνω – λύστε κ.λπ.
Η κατάληξη –ειτε γράφεται με –ει. Π.χ. λύνομαι – λύθηκα – λυθείτε, ανεβαίνω – ανέβηκα – ανεβείτε, χαίρομαι – χάρηκα – χαρείτε , κινούμαι – κινήθηκα – κινηθείτε κ.λπ.