Ετικέτα: έμπνευση

Διαβάζοντας την προηγούμενη ανάρτηση, θα παρατηρήσετε ότι για τις δημιουργίες και τις κατασκευές των παιδιών, επιμένω να λέω ότι είναι «δικές τους» δημιουργίες. Δεν το κάνω τυχαία. Εμείς μπορούμε να δίνουμε τις γενικές οδηγίες και ιδέες για το κάθε έργο, αλλά το έργο πρέπει να είναι δημιούργημα του παιδιού. Θα μου πείτε ότι λέω το αυτονόητο; Και όμως, δεν είναι τόσο αυτονόητο.

Ας πάρουμε ένα παράδειγμα. Υποθέτουμε ότι θέλουμε να κατασκευάσουμε μία απλή κάρτα με κοτοπουλάκια. Για να το κάνουμε πιο συγκεκριμένο, η κάρτα θα είναι από κανσόν χαρτί και επάνω θα είναι κολλημένα τα κοτοπουλάκια, που θα έχουν φτιαχτεί από άλλο χαρτί. Αυτή η κάρτα μπορεί να γίνει με τους ακόλουθους τρόπους:

1) Το κοτοπουλάκια είναι κομμένα από τη νηπιαγωγό και τα παιδιά έχουν για μοναδικό έργο να τα κολλήσουν.
2) Τα κοτοπουλάκια είναι όμοια ζωγραφισμένα από την νηπιαγωγό στο χαρτί και τα παιδιά έχουν ως έργο να τα κόψουν και να τα κολλήσουν.
3) Το κάθε παιδί ζωγραφίζει τα κοτοπουλάκια του σε ένα χαρτί, τα κόβει και τα κολλάει επάνω στην κάρτα.

«Γαλάζιο πουλί και κολοκύθα», Πωλ Κλέε (Paul Klee), 1939

Φυσικά και η τρίτη εκδοχή είναι αυτή που επιλέγουμε:

α) Είναι δημιουργία (αισθητικός τομέας)

β) Κάνοντάς την τα παιδιά αποκτούν αυτοπεποίθηση  – «μπορώ και εγώ να το κάνω», «η δασκάλα μου πιστεύει σε εμένα και θεωρεί ωραίο αυτό που κάνω» (συναισθηματικός τομέας)

γ) Αποτυπώνουν μορφές που ίσως και να μην είχαν ξαναδοκιμάσει, π.χ. κοτόπουλο, και έτσι αναγκάζονται να σκεφτούν πώς είναι, ή να το αναζητήσουν στα βιβλία μας για να το παρατηρήσουν (νοητικός τομέας)

«Ο κυνηγός» (λεπτομέρεια), Χουάν Μιρό (Joan Miró), Paesaggio catalano (Il cacciatore), 1923-24, MoMA, New York

δ) Ασκούν τη λεπτή κινητικότητα, και στο σχέδιο, και στο κόψιμο, και στο κόλλημα (νοητική και σωματική άσκηση)

ε) Μαθαίνουν ότι η διαφορά μας είναι η ομορφιά μας, ενώ αντίθετα η ομοιότητα είναι στοιχείο του ολοκληρωτισμού (κοινωνικός τομέας)

«Μπλε τοπίο» λεπτομέρεια (Paysage bleu), Μαρκ Σαγκάλ (Marc Chagall), 1949

Αλλά ακόμη και εάν δεν υπήρχαν όλα τα προηγούμενα που συνηγορούν υπέρ του τρίτου τρόπου δουλειάς, θα ήταν αρκετό το ακόλουθο: Η τρίτη κάρτα είναι πιο ωραία! Τα έργα των παιδιών είναι πάντα πιο ωραία από τα έργα των νηπιαγωγών, ακόμη και αν τα κρίνουμε με καθαρά εικαστικά κριτήρια (εξαιρούνται μόνο οι νηπιαγωγοί που τυγχάνει να είναι και σπουδαίες/οι δημιουργοί).

«Ο κόκορας» (Le coq), Χουάν Μιρό (Joan Miró)

Άσχημο στην τέχνη είναι το αντίγραφο. Η καθαρή σχέση με την τέχνη που έχουν τα παιδιά, η αδιαμεσολάβητη από τους, τις περισσότερες φορές, στρεβλούς κανόνες περί ωραίου που έχουμε υιοθετήσει, και η αγάπη τους για αυτό που κάνουν, είναι στοιχεία που εγγυώνται ένα ουσιαστικά όμορφο και ενδιαφέρον αποτέλεσμα.

«Το σπουργίτι» (le moineau), Πάμπλο Πικάσο (Pablo Picasso), 1907

Σημείωση:

Αναφέροντας αυτό το παράδειγμα, δεν εννοώ ότι ποτέ δεν δίνουμε όμοιες, κομμένες από εμάς μορφές. Εάν έχουμε ως στόχο να δουλέψουμε τη ζωγραφική των παιδιών πάνω στην ίδια φόρμα, τότε μπορεί να τους δώσουμε την ίδια μορφή κομμένη από εμάς και πάνω σε αυτήν να ζωγραφίσει το παιδί με το δικό του τρόπο. Μπορεί ακόμη να κολλήσουν όμοιες μορφές (στο παράδειγμά μας κοτοπουλάκια) πάνω σε ένα χαρτί και στη συνέχεια να παρέμβουν με τη δική τους ζωγραφική (ζωγραφίζοντας είτε τις ίδιες τις κότες, είτε το τοπίο εντός του οποίου κινούνται) και να έχουμε ένα πολύ ενδιαφέρον αποτέλεσμα. Σε κάθε άσκηση, σε κάθε οργανωμένη εικαστική πράξη, αναλόγως του στόχου μας, η παρέμβαση των παιδιών ποικίλει. Πάντα όμως το έργο του ίδιου του παιδιού πρέπει να είναι καθοριστικό στο τελικό αποτέλεσμα.

Ματίας Άντολφσον (Mattias Adolfsson), σύγχρονος εικονογράφος, Στοκχόλμη, Σουηδία

Σχετικά άρθρα:

Πάμπλο Πικάσο, ο ανατρεπτικός

Επηρεασμένα και εμπνευσμένα από τον Θεόφιλο τα παιδιά μας, έφτιαξαν το σκηνικό της παράστασης για την επέτειο της Επανάστασης.

Το σκηνικό αυτό είχε δύο μέρη. Πίσω υπήρχε ένα μεγάλο έργο ζωγραφισμένο σε χαρτί του μέτρου (με μαρκαδόρους και νερομπογιές) εμπνευσμένο από το έργο του Θεόφιλου «Ελαιώνας». Το έργο αυτό το ζωγράφισαν όλα τα παιδιά.

Σε ένα δεύτερο επίπεδο μπροστά από αυτό, έπεφταν από ψηλά 7 λάβαρα (έμοιαζαν βέβαια και με κουρτίνες αλλά εμείς τα ονομάσαμε λάβαρα και τα πράγματα είναι ό,τι τα ονομάζεις).
Κάθε λάβαρο (ζωγραφική με μαρκαδόρους και νερομπογιές πάνω σε φόδρα) είχε ως θέμα ένα κομμάτι της παράστασης. Τα παιδιά χωρίστηκαν σε 7 ομάδες και επέλεξαν το θέμα που θα αναπαραστήσουν.

Είχαμε λοιπόν τα ακόλουθα λάβαρα:

η Επανάσταση, "καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή"

Μπότσαρης

στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη

Μεσολόγγι

Καραϊσκάκης

ο Κολοκοτρώνης μιλάει στους μαθητές, στην Πνύκα

Μακρυγιάννης: "σήκω απάνου!"

Η παράσταση ξεκινούσε με τον Θεόφιλο, και έκανε μία αναδρομή στην ιστορική πορεία από την έκρηξη της Επανάστασης, μέχρι τις 3 του Σεπτέμβρη και τη διεκδίκηση του συντάγματος από τον Όθωνα.

Εκτός από το σκηνικό, τα παιδιά έφτιαξαν και αφίσες, προσκλήσεις, όπως και την κλασική πινακίδα με το θέμα μας, που βάζουμε πάντα στις ανακοινώσεις έξω από την αίθουσα.

Τα παιδιά ζωγραφίζουν όπως οι άνθρωποι των σπηλαίων.

Φτιάξαμε τους δικούς μας αετούς από χαρτί (=χαρταετούς). Άλλους εξάγωνους και άλλους τετράπλευρους.  Άλλους από χαρτόνι για να τους πετάμε οι ίδιοι, κι άλλους ζωγραφισμένους σε χαρτί μαζί με το τοπίο στο οποίο πετάνε.

Αυτές τις μέρες κάναμε διάφορες μάσκες. Αυτές είναι οι πιο αγαπημένες μας.

Δεν μπορούσαμε βέβαια να μη ζωγραφίσουμε τον Πάμπλο, τον ήρωα του παραμυθιού μας.

Μέσα από το παραμύθι μας γνωρίσαμε το έργο της ροζ περιόδου του Πικάσο. Τα παιδιά ζωγράφισαν δύο από τα μοντέλα της σκηνής των Σαλτιμπάγκων. Και ιδού τα έργα!

Υλικά: χαρτί κανσόν, ξυλομπογιές, μαρκαδόροι.

Ο Πάμπλο Πικάσο (Pablo Picasso) είναι από τους σπουδαιότερους ζωγράφους στην ιστορία της ζωγραφικής. Γεννήθηκε το 1881 στην Ισπανία και από το 1900 μέχρι το τέλος (1973) του, ζούσε στη Γαλλία.

«Η Τραγωδία» (The Tragedy), 1903, λάδι σε καμβά, Εθνική Πινακοθήκη της Τέχνης, Ουάσινγκτον, ΗΠΑ

Στο παραμύθι μας, ο μπαμπάς του Πάμπλο, λέει πως η ζωή είναι αλλαγή και κίνηση. Τα λόγια του μπαμπά θα μπορούσε να τα έχει πει ο ίδιος ο Πικάσο. Καθοριστικό στοιχείο του έργου του Πικάσο είναι η αλλαγή και η κίνηση.

«Αγόρι με πίπα» (Boy with a Pipe), 1905, λάδι σε καμβά, ροζ περίοδος, Ιδιωτική συλλογή.

Ο Πικάσο ήταν ένας ανατρεπτικός ζωγράφος που δεν αμφισβήτησε μόνο την κυρίαρχη τεχνοτροπία, αλλά δεν δίστασε να ανατρέψει και να αλλάξει ακόμη και το δικό του έργο. Έτσι, μπορούμε να περιγράψουμε τη ζωγραφική του Πικάσο, μόνο αν τη χωρίσουμε σε περιόδους.

«Μητέρα και Παιδί» (Mother and Child), 1906, μαύρο κραγιόν σε χαρτί, ροζ περίοδος, Μουσεία Τέχνης του Χάρβαρντ, Μουσείο Φογκ, ΗΠΑ.

Ο κυριότερες από τις περιόδους αυτές είναι:

Μπλε ή Γαλάζια περίοδος (1901 – 1904): Το όνομά της το πήρε από το μπλε χρώμα που κυριαρχεί στους πίνακες αυτής της περιόδου. Κατά την μπλε περίοδο ο Πικάσο ζωγραφίζει φτωχούς και περιθωριοποιημένους ανθρώπους της εποχής του. Οι λεπτές και όρθιες (δείγμα της επιρροής του Θεοτοκόπουλου) μορφές του, κινούμενες σε ένα κλειστό και κρύο τοπίο (λόγω της ψυχρότητας του μπλε), με την ένταση και τη σκληρότητα των γραμμών τους, καταγγέλλουν την εξαθλίωση και την εγκατάλειψη της κοινωνίας.

Πορτρέτο του Αμπρουάζ Βολάρ (Portrait of Ambroise Vollard), 1910, λάδι σε καμβά, Μουσείο Καλών Τεχνών Πούσκιν, Μόσχα, Ρωσία.

Ροζ ή Ρόδινη περίοδος (1905 – 1907): Το όνομά της το πήρε και πάλι από τους ρόδινους-γήινους (ώχρα, κεραμιδί, καφέ, κίτρινα, κόκκινα, πορτοκαλί κλπ) τόνους που κυριαρχούν στα έργα. Οι πίνακες αυτής της περιόδου είναι πιο φωτεινοί και χαρούμενοι από τους προηγούμενους, οι μορφές συνεχίζουν να είναι ισχνές αλλά είναι και αιθέριες, έχουν λεπτή κίνηση και αποπνέουν έντονο συναίσθημα. Αν τα έργα της πρώτης περιόδου είναι καταγγελτικά (καταγγέλλουν μία κατάσταση), τώρα γίνονται λυρικά (γεμάτα συναίσθημα). Θέμα των έργων του είναι οι εργαζόμενοι στο τσίρκο, οι αρλεκίνοι, οι χορεύτριες και οι ακροβάτες του. Κάποια από τα έργα αυτής της περιόδου ενέπνευσαν και εικονογραφούν το παραμύθι μας.

Πορτρέτο του Κανβάιλερ (Portrait of Kahnweiler), 1910, λάδι σε καμβά, Ινστιτούτο τέχνης του Σικάγο, ΗΠΑ.

Αναλυτικός κυβισμός (1907 – 1912): Μαζί με τον ζωγράφο Ζωρζ Μπρακ (Georges Braque), ο Πικάσο αναπτύσσει την τεχνοτροπία του Κυβισμού. Σύμφωνα με τον Κυβισμό, ο ζωγράφος, δεν ζωγραφίζει μόνο τη μία όψη του αντικειμένου του, αλλά όλες τις όψεις του, από κάθε οπτική γωνία. Είναι σαν να παίρνουμε πολλές φωτογραφίες γύρω από ένα αντικείμενο και μετά να τις κόβουμε, να τις ενώνουμε και να τις συνθέτουμε σε ένα έργο. Ο Πικάσο ήθελε μέσω του κυβισμού να αποδράσει από το ένα επίπεδο του πίνακα αποδίδοντας τον όγκο του αντικειμένου, όχι όμως ξεγελώντας το μάτι, αλλά δίνοντας του ό,τι θα έβλεπε σε ένα γλυπτό. Ταυτοχρόνως, ήθελε μέσω του κυβισμού να απελευθερωθεί από τα στενά όρια της πιστής απόδοσης, ανασυνθέτοντας με ελεύθερο τρόπο, αναδημιουργώντας το αντικείμενο.

«Νεκρή φύση με πλεχτό καρέκλας» (Still-Life with Chair Caning). 1911/12, λάδι και κολάζ σε καμβά, Μουσείο Πικάσο, Παρίσι, Γαλλία.

Συνθετικός κυβισμός (1912 – 1915): Η περίοδος κατά την οποία ο Πικάσο και ο Μπρακ εξέλιξαν τον κυβισμό, χρησιμοποιώντας την τεχνική του κολάζ (μικτή τεχνική κατά την οποία επάνω στο έργο κολλάμε διάφορα υλικά, με συνηθέστερο το χαρτί).

«Κιθάρα» (Guitar), 1913, Μικτή τεχνική, Μουσείο μοντέρνας Τέχνης (ΜΟΜΑ), Νέα Υόρκη, ΗΠΑ.

Παρά το γεγονός ότι ο κυβισμός τον έκανε γνωστό σε όλο τον κόσμο, ο Πικάσο άλλαξε και πάλι την τεχνική του, αναζητώντας νέους τρόπους έκφρασης μέσω της τέχνης του.

«Γυναίκα με καπέλο με φούντες και εμπριμέ μπλούζα» (Woman in a Hat with Pompoms and a Printed Blouse), 1962, ιδιωτική συλλογή

Στο ύστερο έργο του επηρεάστηκε από την πριμιτίβ (πρωτόγονη) τέχνη αφρικανικών φυλών, από την ναΐφ (φυσική, αδιαμεσολάβητη, απλή) ζωγραφική ζωγράφων όπως ο Ρουσώ, αλλά και από τα πιο ανατρεπτικά έργα των σύγχρονών του ζωγράφων, δημιουργώντας πάντα νέες φόρμες, αναζητώντας νέες μορφές έκφρασης.

Σχέδια Νο.95, (Sketchbook No. 95), 1927

Το έργο του Πικάσο δεν περιγράφεται μέσα σε μία σελίδα, και αυτό γιατί ήταν ο ορισμός του επαναστάτη στην τέχνη.

Λουόμενοι με Παραλία (Bathers with Beach), 1928, λάδι σε καμβά, Ιδιωτική συλλογή

Σύνδεσμοι:

http://www.e-telescope.gr/el/arts-and-culture/211-picasso

http://www.all-art.org/art_20th_century/picasso5.html

http://www.abcgallery.com/P/picasso/picasso.html

Σχετικά άρθρα:

τα έργα των παιδιών ή “τρία πουλάκια κάθονταν…”, οι σαλτιμπάγκοι

Μια φορά κι έναν καιρό, σε μία μακρινή χώρα, ζούσε ένα αγαπημένο ζευγάρι. Η γυναίκα ήταν χορεύτρια και ο άνδρας αρλεκίνος.

Είχαν φτιάξει έναν περιφερόμενο θίασο,  μαζί με τους φίλους τους, τους “Σαλτιμπάγκους”, και γύριζαν από πόλη σε πόλη δίνοντας παραστάσεις. 

Κάποτε η γυναίκα έμεινε έγκυος και γέννησε ένα αγοράκι, τον Πάμπλο. Πόσο ευτυχισμένοι ένιωθαν οι γονείς!

Κάθε άγγιγμα, κάθε χάδι τους, ήταν τόσο απαλό και ζεστό, που μετέδιδε στον Πάμπλο, όλη την αγάπη τους.
 

Η οικογένεια ζούσε φτωχικά και επειδή μετακινούνταν από τόπο σε τόπο, δεν είχαν σπίτι, αλλά σκηνή για κατάλυμα. Όσο φτωχοί ήταν όμως σε χρήματα, τόσο πλούσιοι ήταν σε αγάπη.  

Όπου πήγαιναν οι Σαλτιμπάγκοι, τους αντιμετώπιζαν σαν κάτι περίεργο και εξωτικό, που ήρθε για να τους διασκεδάσει. Έτσι, τους δέχονταν στην κοινωνία τους, χωρίς να τους δημιουργούν προβλήματα. 

Όταν όμως μεγάλωσε ο Πάμπλο, οι γονείς του αποφάσισαν να μείνουν σε έναν τόπο για να πάει ο Πάμπλο στο σχολείο. Έτσι, όταν ήρθε ο Σεπτέμβριος, δεν έφυγαν αλλά έμειναν στον ίδιο τόπο.

Τότε άρχισαν και τα προβλήματα. Οι άνθρωποι άλλαξαν. Άρχισαν να τους μιλάνε άσχημα, να τους ντροπιάζουν και να τους κατατρέχουν.

«Πώς γίνεται να πηγαίνει το παιδί των Σαλτιμπάγκων, στο ίδιο σχολείο με το δικό μας;» έλεγαν, φώναζαν, τσίριζαν, ωρύονταν. «Τι ζητάνε αυτοί οι ξένοι στον τόπο μας; Να φύγουν! Είναι ανεπιθύμητοι! Δεν έχουν σπίτι, είναι φτωχοί, μιλάνε διαφορετικά και συμπεριφέρονται διαφορετικά.»

«Αφήνουν το παιδί τους ξυπόλυτο, να παίζει όλη μέρα με τους σκύλους και τα χώματα. Δεν τους θέλουμε, να φύγουν!» 

Τότε ένας γέρος που μιλούσε σπάνια, τους είπε: «Μα είναι φυσικό να μιλάνε διαφορετικά, αφού μετακινούνται. Για τον ίδιο λόγο έχουν και διαφορετικές συνήθειες. Σιγά σιγά θα μάθουν από εμάς, όπως θα μάθουμε κι εμείς από αυτούς. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να μας μάθουν ιππασία.»

«Δεν θέλουμε να μάθουμε ιππασία. Δεν θέλουμε να αλλάξουμε. Θέλουμε μόνο να φύγουν!»

«Γιατί δεν μας θέλουν μπαμπά;» ρώτησε ο Πάμπλο. «Γιατί είμαστε διαφορετικοί παιδί μου, και οι περισσότεροι άνθρωποι φοβούνται το διαφορετικό. Φοβούνται την αλλαγή, γιατί δεν ξέρουν εάν θα είναι για το καλύτερο ή για το χειρότερο. Έτσι όμως, μένουν στάσιμοι. Δεν καταλαβαίνουν ότι η ζωή είναι κίνηση και αλλαγή. Ό,τι μένει στάσιμο, πεθαίνει.» 

Ξημέρωνε. Ο ήλιος ανέτελλε μέσα από πορτοκαλί και κόκκινα σύννεφα. Κάποια κοκόρια που ακούγονταν από μακριά, έσπαγαν την ησυχία της πόλης που δεν είχε ξυπνήσει ακόμη. Οι Σαλτιμπάγκοι ήταν έτοιμοι.  

Πού πάμε μπαμπά;» ρώτησε ο Πάμπλο.
«Πηγαίνουμε να βρούμε τον τόπο όπου οι άνθρωποι δεν φοβούνται να ζήσουν, παιδί μου.»
«Υπάρχει;»
«Έχω ακούσει ιστορίες που λένε πως υπάρχει.»

Υ/Γ. Αφορμή και οδηγός για το παραμύθι αυτό, ήταν τα έργα της ροζ περιόδου, του Πάμπλο Πικάσο, που το εικονογραφούν. Αιτία, η ξενοφοβία και ο ρατσισμός. 

Μάγδα Παπαδάκη

Εμπνευσμένα από τα νούφαρα του Μονέ τα παιδιά έκαναν τα δικά τους έργα. Η αίθουσα πλημμύρισε με χρώμα!