Κατηγορία: ΥΓΕΙΑ

Copyright ©jeanpaulmallozzi

Η ενδοσχολική βία (ή εκφοβισμός, ή μπούλινγκ / Bullying) είναι ένα τεράστιο πρόβλημα που υπήρχε πάντα στα σχολεία, αλλά σήμερα απέκτησε όνομα και ως τέτοιο μας επέτρεψε να το δούμε. Δυστυχώς η βία και ο εκφοβισμός είναι στοιχεία της κοινωνίας (θέμα που δεν άπτεται του παρόντος άρθρου) κατά συνέπεια είναι και στοιχείο της μικρής κοινωνίας του σχολείου. Σε περιόδους κατά τις οποίες ο νταής, ο μάγκας, ο μάτσο άνδρας, είναι αποδεκτοί ως πρότυπα για την κοινωνία, έχουμε μεταφορά αυτών των προτύπων και εντός της σχολικής κοινότητας, με αποτέλεσμα να οξύνεται ο ενδοσχολικός εκφοβισμός. Σε περιόδους έξαρσης του εκφοβισμού στην κοινωνία, υπάρχει και έξαρση του εκφοβισμού εντός του σχολείου. Σε περιόδους μη αποδοχής τους διαφορετικού στην κοινωνία, συναντάμε δυσανεξία στο διαφορετικό και εντός του σχολείου.
Όμως πώς ορίζεται το μπούλινγκ (γενικώς και όχι μόνο ενδοσχολικό); Παίρνουμε τον ορισμό από τη βικιπαίδεια:

«Το μπούλινγκ (νταηλίκι – bulliying) είναι μια μορφή κακοποίησης, πιο συγκεκριμένα εκφοβισμού ή εξαναγκασμού. Αυτή συνεπάγεται περιοδικά επαναλαμβανόμενες πράξεις που σκοπό έχουν την επιβολή ενός ατόμου ή μιας ομάδας πάνω σε ένα άλλο άτομο ή ομάδα, επομένως μια «ανισορροπία δυνάμεων». Η εν λόγω ανισορροπία μπορεί να είναι κοινωνική ή/και σωματική. Το θύμα του εκφοβισμού αναφέρεται και ως στόχος.
Το νταηλίκι αποτελείται από τρία βασικά είδη κακοποίησης – συναισθηματική, λεκτική και σωματική. Συνήθως, πρόκειται για ανεπαίσθητες μεθόδους εξαναγκασμού όπως ηψυχολογική χειραγώγηση.
Το νταηλίκι κυμαίνεται από την απλή μορφή εκφοβισμού σε πιο σύνθετες μορφές, στις οποίες ο νταής ενδέχεται να έχει έναν περισσότερους «υπαρχηγούς» που μπορεί να φαίνεται να είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν τον «αρχι-νταή» στις δραστηριότητές του. Το νταηλίκι στο σχολικό ή εργασιακό χώρο αναφέρεται και ως ομότιμη κακοποίηση.
Το νταηλίκι μπορεί να προκύψει σε οποιοδήποτε περιβάλλον στο οποίο ανθρώπινα όντα αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Αυτό περιλαμβάνει το σχολείο,το στρατό, την οικογένεια, το χώρο εργασίας, το σπίτι και τις γειτονιές. Ο εκφοβισμός είναι δυνατό να λαμβάνει χώρα μεταξύ κοινωνικών ομάδων, κοινωνικών τάξεων και ακόμη και μεταξύ χωρών (υπερβολική εθνικοφροσύνη, σοβινισμός, φασισμός).»

από τη σελίδα: imgkid.com

Στο νηπιαγωγείο η βία δεν είναι άγνωστη λέξη. Θεωρώ όμως ότι είναι δύσκολο να υπάρξει ενδοσχολική βία-εκφοβισμός, δηλαδή (βάσει του ορισμού) μία διαρκής κατάσταση εκφοβισμού ενός παιδιού από άλλα, γιατί τότε το νηπιαγωγείο έχει αποτύχει στους βασικούς στόχους που έχει θέσει ως σχολείο.
Και γιατί δεν μπορεί να υπάρξει εκφοβισμός; Επειδή η νηπιαγωγός είναι κάθε δευτερόλεπτο κοντά στα παιδιά και παρεμβαίνει σε κάθε διένεξη και διαπληκτισμό τους (με βάση τα αποτελέσματα μιας μελέτης που πραγματοποίησε η Εταιρία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου σε συνεργασία με την Παιδαγωγική σχολή του Α.Π.Θ., ο σχολικός εκφοβισμός εμφανίζεται κυρίως στο σχολικό περιβάλλον σε χώρους χωρίς επίβλεψη από τους εκπαιδευτικούς, όπως η αυλή, ο διάδρομος και η τάξη κατά τη διάρκεια του διαλείμματος – πηγή). Επειδή τα νήπια συνηθίζουν να λένε στην νηπιαγωγό αυτό που τους συμβαίνει, εν αντιθέσει με τα μεγαλύτερα παιδιά που ντρέπονται ή φοβούνται (βάσει της ίδιας μελέτης, τα μεγαλύτερα παιδιά μιλάνε στους φίλους και όχι στους εκπαιδευτικούς ή τους γονείς). Επειδή τα νήπια λειτουργούν περισσότερο αυθόρμητα. Επειδή η αυθεντία του μεγάλου, όταν τον εμπιστεύονται, όπως και η προστασία και η ασφάλεια που αυτός τους προσφέρει, λειτουργεί αποτρεπτικά στην εμφάνιση του φαινομένου του εκφοβισμού. Διευκρινίζω ότι για να θεωρηθεί ένα φαινόμενο ως σχολικός εκφοβισμός, θα πρέπει να είναι επαναλαμβανόμενο και να έχει προκαλέσει ένα διαρκή φόβο, μία τραυματική εμπειρία στο παιδί-στόχο. Εάν κάποια ημέρα ένα παιδί φοβηθεί από ένα γεγονός, ή εάν του ασκηθεί μία φορά βία από ένα άλλο παιδί, αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί εκφοβισμός.
Η δουλειά μας είναι να παρεμβαίνουμε καθημερινά και να μην επιτρέπουμε τα μεμονωμένα γεγονότα και γίνουν σταθερές, να μην επιτρέψουμε να ασκηθεί οποιαδήποτε μορφή εκφοβισμού, ακόμη και ως μεμονωμένο συμβάν.

από τη σελίδα: imgkid.com

Εδώ θα πρέπει να πω πως είμαι αντίθετη με τις ημέρες – αφιερώματα (γενικά, αλλά και ειδικά στο θέμα μας), αν και μπορεί να είναι αφορμές για να αρχίσει ένα ουσιαστικό έργο σε βάθος χρόνου. Στο νηπιαγωγείο έχουμε, βάσει του προγράμματός μας, κάποιους εκπαιδευτικούς στόχους. Το έργο μας είναι να δουλεύουμε για την επίτευξη αυτών των στόχων καθημερινά. Καθημερινά λοιπόν δουλεύουμε έτσι ώστε να αναπτυχθεί μεταξύ των παιδιών πνεύμα συνεργασίας, αλληλοσεβασμού, εκτίμησης και αποδοχής της διαφοράς, του άλλου, του ξένου. Βήμα βήμα, λιθαράκι λιθαράκι, χτίζουμε αυτή τη σχέση, μέσα από αντιξοότητες και προβλήματα, χρησιμοποιώντας όλες τις μεθόδους μάθησης, διαπερνώντας οριζόντιως όλους τους τομείς μάθησης. Η βία, ο φόβος, η καταπίεση, η απαξίωση, η μείωση της προσωπικότητας, είναι μορφές συμπεριφοράς που δεν μπορεί να γίνουν αποδεκτές καμία ημέρα, καμία ώρα, κανένα λεπτό της κοινής μας ζωής στο σχολείο.
Τα βιβλία, οι ταινίες, οι συζητήσεις, οι τέχνες, είναι και πρέπει να είναι καθημερινοί συνεργάτες στην προσπάθειά μας να εξορίσουμε τη βία και το φόβο από τα σχολειά μας. Όμως, για να παραχθεί ουσιαστικό έργο, θα πρέπει η δουλειά μας σχετικά με τον εκφοβισμό να εκτείνεται σε όλη τη χρονιά, να γίνεται σε βάθος, δηλαδή να αφορά στην ευρύτερη συγκρότηση του χαρακτήρα του κάθε παιδιού, τη θέση του απέναντι στους άλλους ανθρώπους και την ίδια του τη ζωή. Κανένα βιβλίο, καμία ημέρα, καμία ταινία δεν μπορεί να κάνει τίποτε, εάν η στάση ζωής που διδάσκουμε στην καθημερινότητα, αποδέχεται τα πρότυπα της βίας, του ισχυρού έναντι του ασθενούς, των ικανών, άξιων και άριστων έναντι των ανίκανων, αδύναμων και διαφορετικών.

Η ερώτηση “ποιους ανθρώπους θέλουμε” προηγείται της ερώτησης “ποιο σχολείο θέλουμε”. Στόχος του νηπιαγωγείου είναι να εκπαιδεύσει ελεύθερους, δημιουργικούς, χαρούμενους ανθρώπους, που θα λειτουργούν μέσα σε ένα κλίμα συνεργασίας, αποδοχής και αλληλοεκτίμησης.

Μην είσαι θεατής ή ακόλουθος
Γίνε ανεξάρτητος
Πίστεψε στον εαυτό σου
Δράσε συλλογικά και συνεργατικά

Σχετικά με το σχολικό εκφοβισμό, βρήκα πολύ καλά αφιερώματα με προγράμματα και δράσεις, και σίγουρα θα υπάρχουν και πολλά ανάλογα:
Α΄ Σύλλογος Αθηνών Εκπαιδευτικών Π.Ε.,
περιφερειακή διέυθυνση α’θμιας β’θμιας εκπ/σης νοτίου αιγαίου,
πυθαγόρειο νηπιαγωγείο,
popi it,
11ο νηπιαγωγείο Χίου,
το νηπιαγωγείο που ονειρεύομαι,
εταιρεία Ψυχοκοινωνικής υγείας παιδιού και εφήβου

Και κάτι τελευταίο, που όμως δείχνει το ευρύτερο πρόβλημα που υπάρχει στην κοινωνία μας σήμερα. Αναζητώντας εικόνες για το μπούλινγκ, βρήκα μία εικόνα που έγραφε:

«Η ΒΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΑΓΚΙΑ»

Τι σημαίνει αυτό; Ότι η μαγκιά είναι κάτι καλό και η βία που είναι το κακό, δεν πρέπει να συγχέεται μαζί της; Μέσω αυτού του συνθήματος επιχειρείται η “νομιμοποίηση”, “κάθαρση” και αποδοχή της μαγκιάς. Θεωρώ ότι η μαγκιά είναι απορριπτέα, η μαγκιά η οποία σίγουρα δεν έχει καμία σχέση με τον “μάγκα” της εποχής του ρεμπέτικου. Η μαγκιά σήμερα ταυτίζεται με το νταηλίκι και υπό αυτή την έννοια η μαγκιά είναι εξ ορισμού βία. Εάν δεν αρνηθούμε το πρότυπο του μάγκα και του νταή, δε θα μπορέσουμε να απαλλαχθούμε από τη βία, όχι μόνο εντός του σχολείου, αλλά και ευρύτερα στην κοινωνία μας.

τι είναι ο σχολικός εκφοβισμός:
– Αποκλεισμός
– Σωματική βία
– Ψέματα ή φήμες
– Απειλές
– Λεκτική κακοποίηση και παρενόχληση