Διαφωτισμός: εδώ τελειώνει το ταξίδι

Ακόμη κι αν είχαμε έναν ολόκληρο χρόνο δε θα έφτανε για να μιλήσουμε για την Αναγέννηση, πόσο μάλλον για το Διαφωτισμό. Τι να πρωτοπείς, σε ποιο πρόσωπο, σε ποια σχολή της φιλοσοφικής σκέψης, σε ποια από όλες τις επιστήμες που για πρώτη φορά συστάθηκαν ως κλάδοι να αναφερθείς. Να πεις ότι τότε ορίστηκε η επιστήμη όπως την ξέρουμε σήμερα. Να μιλήσεις για την τέχνη που άνθισε. Να αναφερθείς στον όμορφο νέο κόσμο (πάντα βέβαια με τις άσχημες κατακτητικές διαθέσεις της Ευρώπης) που ανακαλύφθηκε. Να αναφερθείς στις κοινωνικοπολιτικές αλλαγές που έφερε η Γαλλική Επανάσταση. Να αναφερθείς στο είδωλο του κόσμου που δημιούργησε ο Διαφωτισμός. Ακόμη κι αν είχαμε ένα χρόνο δε θα έφτανε, αλλά μήπως και δεν είχαμε έναν ολόκληρο χρόνο;

Ιμμάνουελ Καντ, από τους σημαντικότερους φιλοσόφους της ιστορίας της ανθρωπότητας

Τι κάνουμε ένα χρόνο τώρα; Ένα ταξίδι στην ιστορία της Γης, των έμβιων όντων και της ανθρωπότητας. Από τη μεγάλη έκρηξη και τη δημιουργία της Γης, περάσαμε στους δεινόσαυρους και την εξέλιξη του ανθρώπινου γένους. Από την προϊστορία μπήκαμε στην ιστορία και βρεθήκαμε στην Αίγυπτο, την αρχαία Αθήνα, τη Μακεδονία, τη Ρώμη και μέσω του Βυζαντίου φτάσαμε αισίως στην Αναγέννηση και το Διαφωτισμό. Όμως κάναμε και τρεις στάσεις μετά το Διαφωτισμό, που αφορούν στη σύγχρονη ελληνική ιστορία: η πρώτη ήταν στην Ελληνική Επανάσταση, η επόμενη στη Ναζιστική κατοχή και την απελευθέρωση, και η τελευταία στην εξέγερση του Πολυτεχνείου.

Ζαν Ζακ Ρουσσώ και «Κοινωνικό Συμβόλαιο»

Από όλες τις αφηγήσεις της ιστορίας επιλέξαμε την αφήγηση του Διαφωτισμού. Η επιλογή δεν ήταν τυχαία. Οι αξίες και τα διδάγματα του Διαφωτισμού, η ελευθερία, η ισότητα, η δικαιοσύνη, η αλληλεγγύη, ο ορθολογισμός και το κριτικό πνεύμα, η αμφισβήτηση, η κίνηση, η αλλαγή και η δημιουργία, είναι σήμερα πιο επίκαιρες παρά ποτέ.

Η Γαλλική Επανάσταση ζωγραφισμένη από τον Κλοντ Μονέ

Έναν ολόκληρο χρόνο λοιπόν αυτό που κάνουμε είναι ένα ταξίδι, μια εξερεύνηση, μια αναζήτηση εκείνων των αξιών που ορίζουν ή θα έπρεπε να ορίζουν τη ζωή μας. Ένα πέρασμα από το μύθο, τη δεισιδαιμονία και το μυστικισμό, στην επιστήμη και τον ορθολογισμό, από την υποταγή στη χειραφέτηση, από την τυφλή πίστη στην ελεύθερη αναζήτηση. Κάθε ένας σταθμός του ταξιδιού, κάθε αναφορά, κάθε δράση ή έργο μας,  αποσκοπούσαν  στην επίτευξη αυτής της μετάβασης.

«Οι Άθλιοι», του Βίκτορος Ουγκώ, εξώφυλλο από την πρώτη έκδοση

Και να που φτάσαμε στο τέλος του ταξιδιού. Τελευταία στάση: Διαφωτισμός.

Θέλουμε να πιστεύουμε ότι περάστε ωραία στο ταξίδι μας, και ελπίζουμε να είμαστε συνταξιδιώτες στα επόμενα ταξίδια της ζωής μας. Γιατί το ταξίδι δεν τελειώνει ποτέ…