Η κατάκτηση των κινητικών δεξιοτήτων αποτελεί μέρος της ολόπλευρης ανάπτυξης των παιδιών αλλά και μέρος των στόχων του Αναλυτικού Προγράμματος για το Νηπιαγωγείο (ΙΕΠ, 2022). Χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, σε δεξιότητες αδρής και λεπτής κινητικότητας. Στην αδρή περιλαμβάνονται κινήσεις του σώματος , που χρησιμοποιούν μεγάλες μυϊκές ομάδες, όπως το τρέξιμο, τα άλματα κ.α. Στη λεπτή περιλαμβάνονται μικρές κινήσεις των χεριών και των δακτύλων, όπως η χρήση εργαλείων γραφής, η γραφή, η ζωγραφική κ.α.
Η γραφή και η σωστή χρήση των εργαλείων της αποτελεί σημαντικό κομμάτι της λεπτής κινητικότητας. Η σύλληψη και το κράτημα ή αλλιώς λαβή του μολυβιού με τα δάχτυλα ξεκινά ήδη από τις πολύ μικρές ηλικίες και με μη λειτουργικά είδη (λαβής) όπως είναι τα παρακάτω.
Η παλαμιαία λαβή, όπου το μολύβι πιάνεται με όλη την γροθιά και η άκρη του μολυβιού ακουμπάει στο μικρό δάχτυλο .
Η όρθια λαβή, όπου το μολύβι πιάνεται με τις άκρες του αντίχειρα, του δείκτη και του μέσου σε διαγώνια όρθια θέση. Αποτελεί τυπική λαβή στην ηλικία των 2-3 ετών.
Καθώς το παιδί αναπτύσσεται ( 4-6,5 ετών), οι πιο λειτουργικές λαβές είναι
- η δυναμική τριποδική λαβή, όπου το μολύβι πιάνεται με τον αντίχειρα και τον δείκτη και ξεκουράζεται στο μέσο.
- η προσαρμοσμένη τριποδική λαβή, όπου το μολύβι βρίσκεται ανάμεσα στο δείκτη και τον παράμεσο και οι άκρες του αντίχειρα και του δείκτη πιάνουν το μολύβι.
- η τετραποδική λαβή με ανοιχτό κενό, όπου το μολύβι πιάνεται με τον αντίχειρα τον δείκτη και τον μέσο και ξεκουράζεται στον παράμεσο (Schneck & Amundson, 2013).
Η τριποδική λαβή είναι σημαντική γιατί αποτελεί βάση για δεξιότητες γραφής στο Δημοτικό και συνδέεται άμεσα με την προγραφική και γραφική ανάπτυξη. Επιπλέον,
- παρέχει σταθερότητα στις κινήσεις των δαχτύλων
- επιτρέπει καλύτερο έλεγχο πίεσης στο χαρτί
- συμβάλει στην λιγότερη κόπωση του χεριού κατά την γραφή
- εξασφαλίζει καθαρά γράμματα και καλύτερη ταχύτητα γραφής.
Απαραίτητη προϋπόθεση για να αναπτυχθεί η λειτουργική λαβή είναι η ενδυνάμωση των μικρών μυών των δαχτύλων και η εξάσκηση μέσα από παιγνιώδεις δραστηριότητες. Ενδεικτικά, αναφέρονται παιχνίδι με υλικά πλαστικής, όπως το ζυμάρι, η πλαστελίνη και ο πηλός. Επιπλέον, η σύλληψη μικρών αντικειμένων με τσιμπιδάκια, μανταλάκια ή με τα δύο δάχτυλα, η γραφή σε ανάγλυφο πίνακα και η χρήση εργονομικών εργαλείων εκμάθησης γραφής ή μολυβιών με επιπρόσθετο βάρος (Ξηρού, 2009).
Επανερχόμενοι στις δράσεις του σχολείου μας, με αφορμή τα εργαλεία εξάσκησης τριποδικής λαβής, που βρέθηκαν στην τάξη μας αλλά και με την έναρξη του μήνα των Χριστουγέννων ξεκινήσαμε χριστουγεννιάτικες δραστηριότητες. Γράψαμε ευχές σε κάρτες που θα στείλουμε αλλά και τις προσκλήσεις για την γιορτή μας. Φυσικά, οι εκπλήξεις δεν σταματούν εδώ. Μείνετε συντονισμένοι και αναμείνατε για νεότερά μας.
Ινστιτούτο εκπαιδευτικής Πολιτικής (2022). Πρόγραμμα Σπουδών για την Προσχολική Εκπαίδευση (Διευρυμένη Εκδοχή). Αθήνα
Schneck, C. M. & Amudson, S.J. (2013). Prewriting and Handwriting Skills. In J. Case-Smith & J.C.O’ Brien (Eds.), Occupational Therapy for Children (6th ed.) USA:Elesvier, 425-450.
Ξηρού, Π. (2009). Εργονομικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη γραφή και εργοθεραπευτικές προσαρμογές. Εργοθεραπεία, 38, 66-70.
