92 Χρόνια Μνήμης
Μάνα, η Σμύρνη καίγεται ….
· Ένα σύντομο Χρονικό…
· Τα αίτια της Καταστροφής…
· Οι πρόσφυγες…
· Ο Μικρασιάτικος Πολιτισμός
Κάποιοι που την έζησαν ίσως υπάρχουν ακόμα. Τα παιδιά και τα εγγόνια τους την έχουν κάνει βίωμά τους μέσα από τις αφηγήσεις. Αυτές τις αφηγήσεις συλλέξαμε από διάφορα βιβλία και ιστορικές πηγές. Ενώσαμε τα κομμάτια της ζωντανής ιστορίας για να κρατήσουμε τη μνήμη ζωντανή. Για να θυμόμαστε εμείς οι νεότεροι, , για να μην ξεχνάμε τι πέρασαν οι πρόγονοί μας, για να συνεχίσουμε την παράδοση, να μάθουμε πως αυτά που έγιναν το 1922 ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΣΥΝΩΣΤΙΣΜΟΣ … έτσι απλά…
Η συγγραφέας Διδώ Σωτηρίου αναφέρει στον πρόλογο του βιβλίου της “Ματωμένα χώματα”:
«…με μοναδική έγνοια να συμβάλλω στην ανάπλαση ενός κόσμου που χάθηκε για πάντα, να μην ξεχνούν οι παλιοί, να βγάλουν σωστή κρίση οι νέοι.»
Έτσι σήμερα μέσα από ένα σύντομο χρονικό θα προσπαθήσουμε να σας ταξιδέψουμε στο παρελθόν που μας ενώνει με το μέλλον …Ένας γάμος που διακόπτεται από την σφαγή!!!
Δεν θα «συνωστίσουμε» την Ιστορία …απλά θα αναφερθούμε στα σημάδια που έμειναν ανεξίτηλα στις μνήμες μας….
Οι μαθητές και οι μαθήτριες
της ΣΤ΄ τάξης
Κείμενα- Γενική επιμέλεια: Ελένη Σαββάκη Σκηνοθεσία: Μαρία Αναστασίου
Εικαστικές παρεμβάσεις: Πολυξένη Τσοπάνογλου
Λίγα λόγια….
Η Μικρασιατική Καταστροφή ήρθε ως αποτέλεσμα όλων των γεγονότων που είχαν προηγηθεί: των Βαλκανικών πολέμων, της συμμετοχής της Τουρκίας στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων, της εισχώρησης του ελληνικού στρατού στα βάθη της Μ. Ασίας.
Τα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων κατέστρεψαν την Μικρά Ασία.
Η Σμύρνη ήταν μία πολυπολιτισμική κοινωνία. Η πλειονότητα των κατοίκων ήταν Έλληνες, υπήρχαν όμως και Τούρκοι, Εβραίοι και Αρμένιοι. Η πόλη αυτή ήταν το πολιτιστικό κέντρο της Μικράς Ασίας. Από το λιμάνι της ξεκινούσαν τα καράβια με τα προϊόντα της Ανατολής για τις χώρες της Ευρώπης. Στα εμπορικά καταστήματα της πουλούσαν Τούρκοι και Έλληνες αγρότες την σοδειά τους. Η πόλη ήταν καθημερινά γεμάτη κίνηση.
Πολλές μαρτυρίες αποτυπώνουν την αλήθεια…της μεγάλης καταστροφής. Η Φιλιώ Χαϊδεμένου ήταν η ζωντανή μαρτυρία, η ασίγαστη λαλιά των προσφύγων της πρώτης γενιάς και δεν εφησύχαζε μόνο με τις αναμνήσεις της. Συγκέντρωσε ταξιδεύοντας σε όλη την Ελλάδα εικονίσματα, κεντήματα, στολίσματα, διπλώματα και δημιούργησε ένα μουσείο κειμηλίων από τις αλύτρωτες πατρίδες …
«Όσο ζω κι αναπνέω δεν θα σταματήσω ποτέ να μιλώ για όσα ζήσαμε οι Έλληνες της Σμύρνης, της Μικράς Ασίας, με τη Φωτιά, τον διωγμό, τον ξεριζωμό μας από τα άγια χώματα, την καταδίκη σε προσφυγιά… Αυτά τα μάτια ώσπου να κλείσουν, θα βλέπουν μπροστά τους τα όσα έγιναν, και δεν συμφέρουν, και το στόμα μου θα μιλά για το άδικο του Ελληνισμού και θα ζητά την επιστροφή εκεί που είδαμε το φως, που μεγαλώσαμε, προκόψαμε, για να χαθούν όλα μέσα στον καπνό και στη φωτιά»…
“ Η Μικρασιατική καταστροφή δεν είναι η μεγαλύτερη του αιώνα μας, αλλά η μεγαλύτερη των αιώνων, διότι τέτοια καταστροφή, μαζική σφαγή, φωτιά και καταστροφή, εγώ τουλάχιστον που διάβαζα από παιδί και παρακολουθούσα, δεν έχει γίνει. Έχουν γίνει πολλές καταστροφές στους αιώνες, όμως τόσο μαζική καταστροφή, πολλών ατόμων μαζί, δεν έχει γίνει, ούτε και με τέτοιο τρόπο που έγινε η καταστροφή αυτή η δική μας, η μικρασιατική καταστροφή.
ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΓΑΜΟΣ
Για τους Μικρασιάτες ο γάμος αποτελούσε ιερό καθήκον, τόσο για τους ίδιους όσο και για την κοινωνία. Αγαπούσαν την οικογένεια και φρόντιζαν να τη δημιουργήσουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Όπως κρατούσαν τις αρχές και την παράδοση στην πατρίδα, έτσι κι εδώ τώρα δεν άλλαξαν καμιά από τις όμορφες συνήθειές τους, όπως αυτή του γάμου.
Η ετοιμασία του γάμου αρχίζει το Σάββατο το πρωί . Στο σπίτι του γαμπρού όλοι οι συγγενείς και οι φίλοι είναι μαζεμένοι για να παρακολουθήσουν το πατροπαράδοτο ξύρισμα και να ευχηθούν στο γαμπρό “καλά στέφανα”. Την ίδια μέρα το σόι του γαμπρού σφάζει τ’ αρνιά που θα αποτελέσουν το γαμήλιο τραπέζι και αρχίζει το γλέντι… αλλά η φωτιά τα σταμάτησε όλα…
Φωτιά!
-Φωτιά!
-Βάλαν φωτιά στη Σμύρνη!
Πεταχτήκαμε ορθοί. Κοκκινόμαυρες φλόγες τινάζονταν στον ουρανό, χοροπηδηχτές.[…] Η φωτιά απλωνόταν παντού…
Οι αναμνήσεις δεν χάνονται ποτέ. Οι Χαμένες Πατρίδες δεν ξεχνιούνται, όσο μακριά κι αν είναι. Άλλο τόσο όμως δεν ξεχάστηκαν τα ήθη και τα έθιμα. Η μοναδική αυτή ένωση του τότε και του τώρα. Η γλυκιά χαρά που ένωνε τους ανθρώπους στα πατρικά χώματα. Ακόμα και σήμερα είναι ζωντανή η παράδοση του Μικρασιάτικου γάμου.
“ Ξέρεις ποιο είναι εκείνο που θυμάμαι και μου σκίζει τα φυλλοκάρδια; Ο τρόπος της υποδοχής που μας έκαναν εδώ.
Όμως, αυτό που είδα εδώ, να είμαστε στην αποβάθρα, να είναι γεμάτη από κόσμο και να βλέπεις γυναίκα, μάνα, να έχει ένα σκοινί με πέντε παιδιά δεμένα ένα ένα για να τα’ χει δίπλα της να μην τα χάσει, και να είναι γυμνή και αυτή και τα παιδιά να κλαίνε, να μην λένε “μαμά ψωμί”.
Πού θα το’ βρισκε; Αλλά να κλαίνε τα μωρά και αυτή να τα αγκαλιάζει και να περνάει ένας με το ψαθάκι του και να λέει:
“Ααα, κοίτα χάλια, κοίτα χάλια! Μωρέ καλά σας κάνανε οι Τούρκοι”. “Α! Ποιος είναι; Πρόσφυγες. Πω, πω, πω, πω, πω! Πρόσφυγες”.
Τουρκόσποροι , σκατοουγλούδες…
ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ!!!!
«Όμως εγώ θα σας πω ένα άλλο πράγμα. Εάν έγινε αυτή η καταστροφή δεν φταίνε οι Τούρκοι. Φταίμε εμείς. Φταίνε οι δικοί μας διευθύνοντες, γιατί εμείς είμαστε ένας λαός που πονάει, που σέβεται, που εκτιμά ο ένας τον άλλο, είμαστε οι καλύτεροι άνθρωποι του κόσμου. Όταν πιάσουμε όμως έστω και την παραμικρή θέση, εκεί αμέσως αλλάζουμε. Δεν ξέρω αυτός ο εγωισμός από που είναι γεννημένος και γίνεται και δεν έχουμε διευθύνοντες και δεν έχουμε ανθρώπους σωστούς να μας υπερασπίσουν σε κάθε κατάσταση».
Διδώ Σωτηρίου
