Στην 20η Σύνοδο της Μόνιμης Διάσκεψης των Υπουργών Παιδείας του Συμβουλίου της Ευρώπης, που πραγματοποιήθηκε στις 15-17 Οκτωβρίου 2000 στην Κρακοβία, υιοθετήθηκε η πρόταση για τη θεσμοθέτηση Ημέρας για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος και την πρόληψη των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας στα σχολεία (άρθρο 9 της Διακήρυξης των Υπουργών Παιδείας).
Η Ελληνική Βουλή με τον νόμο 3218/2004 (ΦΕΚ Α’ 12) καθιέρωσε την 27η
Ιανουαρίου ως Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων μαρτύρων και ηρώων του Ολοκαυτώματος, ενώ και ο ΟΗΕ με το Ψήφισμα Α/RES/60/7 της 1ης Νοεμβρίου 2005, καθιέρωσε την ίδια ημέρα ως Διεθνή Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος.
Στο πλαίσιο αυτό, το σχολείο μας, τη Δευτέρα 27 Ιανουαρίου 2025, υλοποίησε διαδραστική παρουσίαση του βιβλίου «Το βότσαλο: Μια ιστορία για το Ολοκαύτωμα», που έγραψε ο Μάριους Μαρτσινκεβίτσιους, εικονογράφησε η Ίνγκα Ντάγκιλε και μετέφρασε ο Αλέξανδρος Πανούσης (εκδόσεις Διάπλαση). Το βιβλίο αγγίζει σημαντικά θέματα όπως:
- η αποδοχή,
- η δικαιοσύνη,
- τα ανθρώπινα δικαιώματα,
- η ξενοφοβία,
- ο αντισημιτισμός (η συστηματική αντίθεση προς τους Εβραίους, καθώς και η προσπάθεια περιορισμού της έκφρασης τους, φτάνοντας πολύ συχνά στην εχθρότητα, αλλά και σε προσπάθειες ακόμη και της εξόντωση τους)
- ο ρατσισμός,
- η μισαλλοδοξία (μίσος εναντίον όσων έχουν διαφορετική άποψη -πολιτική τοποθέτηση, θρησκεία κ.λπ)
- ο φανατισμός (η προσήλωση σε κάτι -ιδέα, θρησκεία, ομάδα, πολιτική, πρόσωπο- με υπέρμετρο ζήλο και μίσος προς ό,τι αντίθετο)
- η φιλία,
- η ειρήνη και ο πόλεμος,
- η αντιπολεμική στάση, καθώς και
- η αγάπη για τη μουσική.
Σκοπός της δράσης ήταν να τιμηθεί η μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος, υπενθυμίζοντας τον πόνο και τις διώξεις που υπέστησαν. Είναι ευθύνη όλων μας να διασφαλίσουμε πως τέτοιες τραγωδίες δεν θα επαναληφθούν ποτέ ξανά.
Κατά τη διάρκεια της αφήγησης, οι μαθητές και οι μαθήτριες παρατήρησαν τις εικόνες καθώς και τον τρόπο με τον οποίο ξεκινά και ολοκληρώνεται η ιστορία. Η εικονογράφος ξεκινά το βιβλίο παρουσιάζοντας κάθε χαρακτήρα ξεχωριστά, χρησιμοποιώντας ένα έντονο κίτρινο φόντο, που παραπέμπει στο αστέρι του Δαυίδ – το διακριτικό που αναγκάζονταν να φορούν οι Εβραίοι. Στο τέλος, κάθε όνομα συνοδεύεται από ένα βότσαλο, εκτός από τη Ρίβκα, τη μοναδική επιζήσασα, της οποίας η εικόνα παραμένει.
Επιπλέον, ενημερώθηκαν πως η εικονογράφος, σε συνέντευξή της, αποκάλυψε ότι οι χαρακτήρες του βιβλίου βασίζονται σε αληθινές φωτογραφίες ανθρώπων από γκέτο ευρωπαϊκών πόλεων, ως φόρος τιμής σε αυτούς. Τα κτίρια που απεικονίζονται αντλούν έμπνευση από το Βίλνιους εκείνης της εποχής, ενώ η χρωματική παλέτα αποτυπώνει την ατμόσφαιρα και την αισθητική της περιόδου.
Οι μαθητές και οι μαθήτριες εντόπισαν αλληγορικά στοιχεία, όπως τα κοράκια που συμβολίζουν τον πόλεμο και τους Ναζί στρατιώτες, ενώ οι κραυγές τους συγκρίνονται με τον τραχύ ήχο της γερμανικής γλώσσας. Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στο συμβολισμό του βότσαλου, που εκφράζει τη σύνδεση μεταξύ των ζωντανών και των νεκρών, λειτουργώντας ως φόρος τιμής στη μνήμη των θυμάτων. Γι’ αυτό τον λόγο, η εβραϊκή παράδοση θέλει τους επισκέπτες να τοποθετούν ένα βότσαλο στους τάφους.
Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου: Αυτή η ιστορία συνέβη στο Βίλνιους. Ή µήπως στη Βαρσοβία; Ή ίσως στο Βερολίνο, στη Ρώµη, στο Παρίσι, στη Θεσσαλονίκη; Στον Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο αυτή η ιστορία θα µπορούσε να συµβεί οπουδήποτε στην Ευρώπη. Είναι µια ιστορία για ένα αγόρι κι ένα κορίτσι, για ένα ζεστό καλοκαίρι, ένα λαχταριστό κουλούρι κι ένα θυµωµένο κοράκι. Μια ιστορία για την αληθινή φιλία, τον φόβο και την ελπίδα. Και για τη µνήµη.
Το βιβλίο έχει τιμηθεί με το Βραβείο Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου 2024 σε ξένο συγγραφέα, μεταφραστή και Έλληνα εκδότη.
Μήνυμα του Υπουργού Παιδείας, Θρησκευμάτων & Αθλητισμού Κυριάκου Πιερρακάκη: «Η 27η Ιανουαρίου είναι αφιερωμένη στους έξι εκατομμύρια Εβραίους που οδηγήθηκαν σε μαρτυρικό θάνατο από τους Ναζί. Η Διεθνής Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος υπενθυμίζει σε όλους μας ότι ο αντισημιτισμός, ο ρατσισμός, η μισαλλοδοξία και ο τυφλός φανατισμός μπορούν να οδηγήσουν σε θηριωδίες που τραυματίζουν ανεξίτηλα την ανθρωπότητα. Το Ολοκαύτωμα άφησε βαθιές πληγές και στην πατρίδα μας. Υπολογίζεται ότι δολοφονήθηκαν μαζικά περίπου 60.000 Έλληνες Εβραίοι. Ιδιαίτερα στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη το ποσοστό εξόντωσης των Ελλήνων Εβραίων ξεπέρασε το 90%. Γι’ αυτό και, προκειμένου να τιμήσουμε τη μνήμη των συμπολιτών μας, η σημερινή ημέρα έχει ανακηρυχθεί από τη Βουλή των Ελλήνων και ως Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος. Καθώς οι αναφορές από ανθρώπους που έζησαν τα γεγονότα λιγοστεύουν, αυξάνουν οι κίνδυνοι της λήθης και της αναβίωσης του αντισημιτισμού στην Ευρώπη και στον κόσμο. Είναι χρέος μας να θυμόμαστε τι συνέβη στα στρατόπεδα της φρίκης, να διδαχθούμε από το παρελθόν και να μην επιτρέψουμε να συμβεί «Ποτέ Ξανά» στο μέλλον. Η μνήμη δείχνει τον δρόμο της αλληλεγγύης, της ειρήνης, της ισότητας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.»
Σχεδιασμός και υλοποίηση δράσης: Μαρία Παππά
Εκπαιδευτικός Πληροφορικής
