Διάβασε το μάθημα στο διαδραστικό βιβλίο [κλικ]

Κεφάλαιο 1: Ο χάρτης

 

 Σ’ αυτό το κεφάλαιο θα μάθουμε:

 

• τι είναι χάρτης
• για τη χρησιμότητα του χάρτη στη ζωή των ανθρώπων

 

 

 

 Το «εργαλείο» που θα χρησιμοποιήσετε, για να επικοινωνήσετε και να σχεδιάσετε την εκδρομή σας, είναι ο χάρτης. Κάθε χάρτης απεικονίζει τη μορφή που έχει ένα μέρος της επιφάνειας της Γης, όσο μικρό ή μεγάλο κι αν είναι αυτό. Αναπαριστά την πραγματικότητα που υπάρχει γύρω μας, δηλαδή τις φυσικές ομορφιές και τα ανθρώπινα δημιουργήματα. Η απεικόνιση γίνεται με διάφορα σύμβολα που όλοι οι άνθρωποι μπορούν να καταλάβουν.

 

 

Η ιστορία του χάρτη

(δημιουργός Γ. Σουδίας)

[slideboom id=1070290&w=425&h=370]

Η λέξη «χάρτης» στα αρχαία ελληνικά σήμαινε φύλλο παπύρου κατάλληλα επεξεργασμένου για γραφή. Οι αρχαίοι Έλληνες, για να εκφράσουν αυτό που εμείς σήμερα λέμε «χάρτη», χρησιμοποιούσαν τη λέξη «πίναξ» ή «περίοδος», οι Λατίνοι τη λέξη «charta». 

Και σήμερα ακόμη στα ιταλικά ο χάρτης λέγεται «carta», στα γαλλικά «carte», στα ρώσικα «karta». Στα αγγλικά, πολωνικά και ισπανικά ο αντίστοιχος όρος προέρχεται από τη λατινική λέξη «mappa», που σημαίνει «ύφασμα».

– Ο άνθρωπος άρχισε να ασχολείται με τη χρήση των χαρτών πολύ πριν ανακαλύψει τη γραφή.

– Τα αρχαιότερα δείγματα χαρτών χρονολογούνται στο 2300 π.Χ. και δημιουργήθηκαν από τους Βαβυλώνιους, οι οποίοι σχεδίαζαν χάρτες πάνω σε πήλινες πλάκες, για να απεικονίσουν διάφορα τμήματα της Γης.

Χάρτης Βαβυλωνίων

– Την ίδια εποχή οι Αιγύπτιοι έφτιαχναν σχέδια της ξηράς, τα οποία βρέθηκαν σε τάφους. Οι πρώτοι χάρτες απεικόνιζαν δρομολόγια προς γειτονικές φυλές, όπου θα μπορούσαν να βρουν νερό ή τρόφιμα ή τις θέσεις των εχθρών.

– Από την αρχαία Αίγυπτο δεν έχει σωθεί κανένας πραγματικός χάρτης, είναι όμως γνωστό ότι οι Αιγύπτιοι πριν από το 3000 π.Χ. κατασκεύαζαν «χάρτες»,  ώστε να μπορούν να βρίσκουν τα κτήματά τους κάθε φορά που τα σημάδια τους παρασύρονταν από τις περιοδικές πλημμύρες του Νείλου. Οι «χάρτες» αυτοί, που απεικόνιζαν την ιδιοκτησία της γης και τα όρια των ιδιόκτητων περιοχών, θα μπορούσαν να θεωρηθούν κτηματογραφικοί χάρτες.

– Οι Ινδιάνοι έφτιαχναν τους χάρτες τους πάνω σε δέρμα ελαφιού. Οι Ίνκας σκάλιζαν χάρτες πάνω σε πέτρες, για να δείξουν τα χαρακτηριστικά του ανάγλυφου.

– Οι Εσκιμώοι κατασκεύαζαν χάρτες πάνω σε δέρμα, ξύλο και οστά.

– Ο Αναξίμανδρος ο Μιλήσιος (6^ος αι. π.Χ.) είναι ο πρώτος που σχεδίασε παγκόσμιο χάρτη του γνωστού τότε κόσμου με μορφή κυκλικού “πίνακα”.

– Ο δεύτερος που κατασκεύασε παγκόσμιο χάρτη ήταν ο Εκαταίος ο Μιλήσιος το 500 π.Χ. . Ο χάρτης του ήταν πιο πλήρης και ακριβής από εκείνον του Αναξίμανδρου.

Χάρτης τουΕκαταίου του Μιλήσιου

Χάρτης του Ερατοσθένη. (194π.Χ.)

 

Ο ρωμαίος γεωγράφος Pomponius Mela πρότεινε έναν μοναδικό χάρτη του κόσμου το έτος 43 μ.Χ.

– Η μεγαλύτερη μορφή του αρχαίου κόσμου στη δημιουργία χαρτών ήταν ο Κλαύδιος ο Πτολεμαίος (90-168 μ.Χ.), ο οποίος σχεδίασε πολλούς αξιόλογους χάρτες της Γης.

 

 

 

 

– Ο Μ. Αλέξανδρος ασχολήθηκε με τις χαρτογραφήσεις των νέων του κτήσεων. Οι «βηματιστές» μετρούσαν τις αποστάσεις, οι οποίες καταγράφονταν από τους χαρτογράφους στις αποκαλούμενες «εφημερίδες».

Από τους ελληνιστικούς χρόνους εμφανίζονται οι πρώτοι ναυτικοί χάρτες (Πορτολάνοι). 

Η Κίνα ανέπτυξε εξελιγμένες τεχνικές απεικόνισης περίπου την ίδια στιγμή με την αρχαία Ρώμη, έτσι από τη μεσαιωνική περίοδο η χώρα είχε χαρτογραφηθεί με μεγάλη λεπτομέρεια και ακρίβεια. Κινεζικοί παγκόσμιοι χάρτες δείχνουν την Κίνα στο κέντρο και τμήμα της Ευρώπης.

ο Theatrum Orbis Terrarum ή «Θέατρο του Κόσμου» θεωρείται ότι είναι ο πρώτος πραγματικός σύγχρονος άτλαντας. Συντάχθηκε από τον Abraham Ortelius και τυπώθηκε αρχικά στις 20 Μαΐου 1570, στην Αμβέρσα, αποτελούνταν από μια συλλογή ενιαίων φύλλων χάρτη. Ο άτλαντας συνέχισε να είναι σε ζήτηση μέχρι περίπου 1612.

Πηγές:

1)  http://paidio.blogspot.gr/2011/09/blog-post_13.html

2)  http://anoixtosxoleio.weebly.com/epsilonnu972tauetataualpha-alpha.html#.VgLw931GRrY

3)  http://archive.apan.gr/gr/data/Accompanying-Item/7037

4)  http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=420826

 

 

 

 

__________________________________________________________________________________________________________________________

 

 

 

 

Διάβασε το μάθημα στο διαδραστικό βιβλίο [κλικ]

 

Κεφ. 2: Τα είδη χαρτών

 

Σ’ αυτό το κεφάλαιο θα μάθουμε:

 

• για τα διαφορετικά είδη των χαρτών

• να βρίσκετε τις κύριες πληροφορίες που δίνει ο χάρτης

*

Δείτε την παρουσίαση του μαθήματος

(δημιουργός Γ. Σουδίας)

[slideboom id=1072654&w=425&h=370]

*

Quiz!

Βρες το είδος του χάρτη

__________________________________________________________________________________________________________________________

Διάβασε το μάθημα στο διαδραστικό βιβλίο [κλικ]

κεφ. 3: Η ταυτότητα του χάρτη: Τίτλος και Yπόμνημα

 

 

Σ’ αυτό το κεφάλαιο θα μάθουμε:

 

 

• για τα βασικά χαρακτηριστικά ενός χάρτη

 

• για το υπόμνημα του χάρτη

 

 

 

 

Ο τίτλος είναι μια χαρακτηριστική φράση, η οποία δηλώνει το περιεχόμενο του χάρτη και επομένως αποτελεί στοιχείο της ταυτότητάς του.

Ο χάρτης είναι ένα «εργαλείο» που μας δίνει πληροφορίες για έναν τόπο. Για να απεικονίζουμε ευκολότερα αυτές τις πληροφορίες, χρησιμοποιούμε αντί για λέξεις σύμβολα και χρώματα, το καθένα από τα οποία αντιστοιχεί σε ένα συγκεκριμένο στοιχείο του τόπου που απεικονίζει ο χάρτης. Τα σύμβολα και τα χρώματα αυτά σχηματίζουν ένα «χαρτογραφικό αλφάβητο», με το οποίο μπορούμε να «διαβάζουμε»τους χάρτες σε όποια γλώσσα κι αν είναι γραμμένοι και αποτελούν το υπόμνημα του χάρτη.

Δείτε την παρουσίαση του μαθήματος

(Δημιουργός Γ. Σουδίας)

[slideboom id=1079892&w=425&h=370]

__________________________________________________________________________________________________________________________

 

 

Διάβασε το μάθημα στο διαδραστικό βιβλίο [κλικ]

Σ’ αυτό το κεφάλαιο θα μάθουμε:

• τι είναι η κλίμακα του χάρτη

 

• πώς να υπολογίζετε αποστάσεις με τη βοήθεια της κλίμακας

 

 

 

Η κλίμακα ενός χάρτη είναι ένας αριθμός που δείχνει πόσες φορές είναι μικρότερη μια περιοχή πάνω στο χάρτη από το μέγεθός της στην επιφάνεια της Γης.

Kάθε χάρτης μάς δίνει λιγότερες ή περισσότερες πληροφορίες για μια περιοχή. Όταν ο χάρτης δείχνει πολλές λεπτομέρειες, λέμε ότι η κλίμακά του είναι μεγάλη (ο παρανομαστής μικραίνει), ενώ όταν η κλίμακα μικραίνει (ο παρονομαστής μεγαλώνει), ο χάρτης μάς δείχνει λιγότερες λεπτομέρειες.

 

 

 

Δείτε την παρουσίαση του μαθήματος

(Δημιουργός Γ. Σουδίας)

[slideboom id=1099195&w=425&h=370]

*

Κάντε κλικ στην παρακάτω εικόνα για να δείτε πως αλλάζει η κλίμακα καθώς μεγαλώνουν οι λεπτομέρειες των χαρτών.

*

Ώρα για εξάσκηση…

πάτησε στην εικόνα

__________________________________________________________________________________________________________________________