Σ’ αυτή την ενότητα:

• Θα μάθουμε:
  • Να περιγράφουμε με λεπτομέρειες μια διαδρομή με κάποιο μεταφορικό μέσο.
  • Να γράφουμε μια ταξιδιωτική κάρτα.
  • Να διαβάζουμε έναν τουριστικό χάρτη.
  • Να γράφουμε ένα ταξιδιωτικό ημερολόγιο.
• Θα μάθουμε επίσης:
  • Να χρησιμοποιούμε τα παραθετικά των επιθέτων.
  • Να κλίνουμε το επίθετο ο πολύς, η πολλή, το πολύ.
  • Tα εθνικά ονόματα.
  • Να ξεχωρίζουμε τα επίθετα από τις μετοχές.
• Θα γνωρίσουμε διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας

 

…και όλα αυτά ταξιδεύοντας
στην Ελλάδα!

Το παραδεισένιο Πήλιο

 

Το Πήλιο είναι μια ορεινή χερσόνησος (μέγιστο υψόμετρο 1624μ.) στην ανατολική πλευρά της κεντρικής Ελλάδας, στο νομό Μαγνησίας. Αν και ανήκει στην ηπειρωτική χώρα, είναι περιτριγυρισμένο στην κυριολεξία από θάλασσα, δίνοντας την αίσθηση ενός νησιού, ιδανικό για διακοπές όλες τις εποχές. Στα ανατολικά βρίσκεται το Αιγαίο Πέλαγος και στα δυτικά ο Κόλπος του Βόλου (Παγασητικός Κόλπος).

Το Πήλιο τιμήθηκε ως το μυθικό πέρασμα Θεών, Ημίθεων και Ηρώων. Υμνήθηκε από τους αρχαίους για την πυκνή του βλάστηση και τη μυστηριακή ομορφιά του. Ο Όμηρος το αποκαλεί “εινοσίφυλλον” για τις καταιγίδες που το δέρνουν. Ο Ησίοδος το αποκαλεί “υλήεν” για τα δάση του, ενώ ο Ευρυπίδης “άξενον” για τις τρικυμίες. Ο Δικαίαρχος και ο Πίνδαρος περιγράφουν τους γάμους του Πηλέα και της Θέτιδας που έγιναν σε μια απ’ τις πιο ψηλές κορφές του.

 

 

Πάτησε εδώ για να διαβάσεις περισσότερες πληροφορίες για το Πήλιο.

 

 

Το Πήλιο στο χάρτη

 

Οι κένταυροι

Ο Όμηρος περιγράφει τους Κένταυρους ως δασύτριχους άγριους που κατοικούσαν στα θεσσαλικά όρη, ανάμεσα στο Πήλιο και την Όσσα, έως την εποχή που νικήθηκαν στην περίφημη Κενταυρομαχία.

 

 

Το τρένο του Πηλίου

 Ας το ακολουθήσουμε σε μια μαγευτική διαδρομή!

 

 

Παρομοιώσεις

Πολλές φορές, όταν θέλουμε να τονίσουμε ιδιαίτερα ένα ουσιαστικό, το παρομοιάζουμε με ένα άλλο, περισσότερο γνωστό, το οποίο έχει σε μεγάλο βαθμό την ιδιότητα που θέλουμε να δώσουμε στο ουσιαστικό που χρησιμοποιούμε. Τότε δημιουργείται ένα άλλο σχήμα λόγου που λέγεται παρομοίωση.

Με την παρομοίωση γίνεται πιο κατανοητό αυτό που θέλουμε να πούμε.

 

** Για να σχηματίσουμε μία παρομοίωση χρησιμοποιούμε τις λέξεις σαν και όπως, μοιάζει με, ή μοιάζουν με.

 

Η παρομοίωση, όμως για να είναι πετυχημένη θέλει… τέχνη!
Δεν αρκεί μονάχα το σαν και το όπως. Πιο πολύ μετράει αυτό που είναι πριν και μετά!

Βλέπετε, η παρομοίωση θεωρείται τόσο πετυχημένη όσο μεγαλύτερη είναι η ομοιότητα των πραγμάτων που συγκρίνονται.

Μερικοί τα καταφέρνουν λίγο καλύτερα από άλλους, όπως ο Όμηρος, του οποίου οι παρομοιώσεις έχουν ιδιαίτερη λογοτεχνική αξία: 

Κι όπως απάνω στα ψηλά βουνά το χιόνι λυώνει,
που ο Ζέφυρος το στοίβαξε και τό ‘λυωσε ο Σιρόκος, 
κι όσο αυτό λυώνει, οι ποταμοί φουσκώνουν κι όλο τρέχουν,
έτσι στα δάκρυα λυώνανε τα ωραία μάγουλά της,σαν έκλαιγε τον άντρα της που πλάγι της καθόταν. 
(Ομήρου Οδύσσεια, ραψωδία τ, στίχοι 205-209, μετάφραση Αργύρη Εφταλιώτη)

και πέφτοντας στη θάλασσα κολύμπαγε σα γλάρος,
που μέσα στους αχνούς βυθούς του ατρύγητου πελάγου
ψάρια ζητάει, και τα φτερά συχνοβουτάει στην άρμη•
όμοιος μ’ αυτόν τ’ αρίθμητα τα κύματα περνούσε
(Ομήρου Οδύσσεια, ραψωδία ε, στίχοι 51-54, μετάφραση Αργύρη Εφταλιώτη)

Κάποιοι από εμάς όμως, συνηθίζουμε να  χρησιμοποιούμε πιο τυποποιημένες παρομοιώσεις. Δηλαδή εντοπίζουμε σε κάθε πράγμα ένα μόνο χαρακτηριστικό, το πιο εμφανές, με αποτέλεσμα …

 

• …ο γρήγορος να είναι πάντα σαν αστραπή
• …ο κόκκινος να είναι πάντα σαν παντζάρι
• …ο ψηλός να είναι πάντα σαν κυπαρίσσι
• …ο λευκός να είναι πάντα σαν το χιόνι

 

Όμως δε θα είχε περισσότερο ενδιαφέρον αν εφευρίσκαμε κάθε φορά ένα άλλο αντικείμενο με την ιδιότητα που θέλουμε να αναδείξουμε;

 

 

Έτσι …

…ο γρήγορος θα ήταν σαν την ταχύτητα του φωτός ή σαν πύραυλος ή σαν το πουλί-δρομέα (ξέρετε, τον …μπιπ-μπιπ!)

 

• …ο κόκκινος θα ήταν σαν πασχαλινό αυγό ή σαν τη μύτη του Ρούντολφ
• …ο ψηλός θα ήταν σαν ουρανοξύστης ή σαν το Έβερεστ
• …ο λευκός θα ήταν σαν το δέρμα της Χιονάτης ή σαν πολική αρκούδα
• …η αφράτη θα ήταν …

 

Επειδή κάθε αντικείμενο έχει περισσότερες από μία ιδιότητες, θα μπορούσαμε να το χρησιμοποιήσουμε  σε περισσότερες από μία παρομοιώσεις.

Για παράδειγμα…

• …σαν το χιόνι θα μπορούσε να είναι κάτι που είναι άσπρο, κρύο, απαλό,  ανάλαφρο
• …σαν αρκούδα θα μπορούσε να είναι κάποιος που είναι στρουμπουλός, δυνατός, μαλλιαρός
• …σαν κουνέλι θα μπορούσε να είναι κάποιος που είναι χαριτωμένος, φοβητσιάρης, γόνιμος
• …σαν γαϊδούρι θα μπορούσε να είναι κάποιος που είναι υπομονετικός, πεισματάρης, κακόφωνος

Οι παρομοιώσεις προσφέρουν ένα απεριόριστο πεδίο για να παίξει κανείς με τις λέξεις και τις έννοιες.

 

Συμπληρώστε τις παρομοιώσεις στα σχόλια, με χιούμορ και πρωτοτυπία!

1. Είσαι τρυφερός σαν …
2. Τα μάτια σου είναι γαλάζια σαν …
3. Το νερό είναι κρύο σαν …
4. Το σακάκι μου είναι πράσινο σαν …
5. Είσαι μεγάλος σαν …
6. Είναι ξινό σαν …
7. Είμαι κοντή σαν …
8. Είσαι ελαφριά σαν …
9. Είναι αστείος σαν …

 

πηγή για το κείμενο των παρομοιώσεων:http://meta-sxoleio.blogspot.gr/2014/01/san-paromoioseis.html

 

***

Η χρήση του επιθέτου

Ένα επίθετο μπορεί:

α) να εμφανίζεται δίπλα στο ουσιαστικό π.χ. πανέμορφα ακρογιάλια ή

β) να συνδέεται με το ουσιαστικό με ένα συνδετικό ρήμα π.χ. είμαι,
φαίνομαι, γίνομαι, ονομάζομαι κ.ά. (να είναι δηλαδή κατηγορούμενο)

π.χ. Τα ακρογιάλια του νησιού είναι πανέμορφα.

Η Ρόδος

 

 

Το νησί της Ρόδου βρίσκεται στο σταυροδρόμι δυο μεγάλων θαλάσσιων διαδρομών της Μεσογείου, ανάμεσα στο Αιγαίο πέλαγος και των ακτών της Μέσης Ανατολής όπως είναι η Κύπρος και η Αίγυπτος. Ως σημείο συνάντησης τριών πολιτισμών, η Ρόδος έχει γνωρίσει πολλούς πολιτισμούς.

Μέσω της μακραίωνης της ιστορίας, όλοι οι διαφορετικοί λαοί που κατοίκησαν στη Ρόδο έχουν αφήσει το σημάδι τους σε όλες τις πλευρές του πολιτισμού του νησιού: στην τέχνη, τη γλώσσα, την αρχιτεκτονική. Η στρατηγική του θέση απέφερε στο νησί μεγάλο πλούτο και κατέστησε την πόλη της Ρόδου μια από τις εξέχουσες πόλεις της αρχαίας Ελλάδας.

Η Ρόδος είναι το μεγαλύτερο νησί της Δωδεκανήσου. Η πρωτεύουσα του νησιού βρίσκεται στο βόρειο άκρο του και αποτελεί την πρωτεύουσα του νομού έχοντας στο κέντρο της την Μεσαιωνική Πόλη. Το 1988, η Μεσαιωνική Πόλη αναγνωρίστηκε ως Πόλη Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Η Μεσαιωνική Πόλη είναι μείγμα διαφορετικών αρχιτεκτονικών από διάφορες ιστορικές περιόδους με δεσπόζουσα την περίοδο της παραμονής στο νησί του τάγματος των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη καθώς και αυτής των Οθωμανών. Σήμερα, αποτελεί ένα ζωντανό κομμάτι της σύγχρονης πόλης όπου αναπτύσσονται εμπορικές, τουριστικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες ενώ περιλαμβάνει και κατοικήσιμες περιοχές.

Πάτησε στην αντίστοιχη ιστορική περίοδο

• Κλασική Περίοδος
• Ρωμαϊκή Περίοδος
• Βυζαντινή Περίοδος
• Ιπποτική Περίοδος
• Οθωμανική Περίοδος
• Ιταλική Περίοδος
• Σύγχρονη Περίοδος

Πάτησε στην εικόνα και διάβασε χρήσιμες πληροφορίες αν θέλεις να επισκεφθείς την Ρόδο

Πάτησε στην εικόνα και δες την Μεσαιωνική πόλη της Ρόδου

Πάτησε στο χάρτη για να δεις λεπτομέρειες για την Μεσαιωνική πόλη της Ρόδου

 Δείτε “Φωτογραφίες της Ρόδου”

Τα παραθετικά (ή οι βαθμοί) των επιθέτων

 

Οι βαθμοί του επιθέτου είναι τρεις: ο θετικός, ο συγκριτικός και ο υπερθετικός. Ο συγκριτικός και ο υπερθετικός βαθμός ενός επιθέτου ονομάζονται παραθετικά του επιθέτου.

 

 

Θετικός Βαθμός Επιθέτων

Ο Γιάννης είναι ψηλός.

Το επίθετο «ψηλός» φανερώνει ότι ο Γιάννης έχει απλώς μια ιδιότητα, ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα (το ύψος), χωρίς να γίνεται σύγκριση με άλλο πρόσωπο.

 

 

Συγκριτικός Βαθμός Επιθέτων

 

Ο Γιάννης είναι ψηλότερος (ή πιο ψηλός) από τον Κώστα.

Το επίθετο «ψηλότερος (ή πιο ψηλός)» φανερώνει ότι ο Γιάννης έχει το γνώρισμα ή την ιδιότητα του ύψους σε μεγαλύτερο βαθμό από τον Κώστα. Όταν λοιπόν συγκρίνονται δύο ουσιαστικά και το επίθετο φανερώνει ότι το ένα από αυτά έχει μια ιδιότητα σε μεγαλύτερο βαθμό από το άλλο, λέγεται επίθετο συγκριτικού βαθμού.

 

Για να συγκρίνουμε λοιπόν δύο ουσιαστικά υπάρχουν δύο τρόποι:

 

1ος  τρόπος:

Προσθέτουμε στο επίθετο την κατάληξη –ότερος, -ότερη, ότερο ή -ύτερος, -ύτερη, -ύτερο και βάζουμε δίπλα του τη λέξη «από». Π.χ.:  

Ο Κωνσταντίνος είναι μεγαλύτερος από τον Τάσο.
Η Ερμιόνη είναι ψηλότερη από τη Σοφία.
Το παιχνίδι μου είναι μεγαλύτερο από του αδερφού μου.

2ος τρόπος:

Χρησιμοποιούμε το επίθετο όπως είναι, χωρίς να το αλλάξουμε, αλλά πριν από αυτό βάζουμε το επίρρημα «πιο». Π.χ.:

Ο Κωνσταντίνος είναι πιο μεγάλος από τον Τάσο.
Η Ερμιόνη είναι πιο ψηλή από τη Σοφία.
Το παιχνίδι μου είναι πιο μεγάλο από του αδερφού μου.

 

 

Υπερθετικός Βαθμός Επιθέτων

 

Ο Γιάννης είναι ο ψηλότερος (ή ο πιο ψηλός) από τους φίλους του. / Ο Γιάννης είναι ψηλότατος.

Οι τύποι «ο ψηλότερος (ή ο πιο ψηλός)», «ψηλότατος» φανερώνουν ότι ο Γιάννης έχει μια ιδιότητα, το ύψος, σε πολύ μεγάλο βαθμό ή στο μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με τους φίλους του. Όταν λοιπόν το επίθετο φανερώνει ότι ένα ουσιαστικό έχει ένα γνώρισμα στον πιο μεγάλο βαθμό, λέγεται επίθετο υπερθετικού βαθμού.

 

Ο υπερθετικός μπορεί να σχηματιστεί με δύο τρόπους: μονολεκτικά (δηλαδή με μία λέξη) ή περιφραστικά (δηλαδή με περισσότερες από μια λέξεις)

 

1ος  τρόπος:

Μονολεκτικά: Προσθέτουμε στο θέμα του θετικού βαθμού τις καταλήξεις:

-ότατος, -ότατη, -ότατο (στα επίθετα σε –ος)
πχ: ωραιότατος, ωραιότατη, ωραιότατο
φρεσκότατος, φρεσκότατη, φρεσκότατο

-ύτατος, -ύτατη, -ύτατο (στα επίθετα σε –ύς)
πχ: βαρύτερος, βαρύτερη. βαρύτατο
φαρδύτατος, φαρδύτατη, φαρδύτατο

-έστατος, έστατη, -έστατο (στα επίθετα σε –ης)
πχ: υγιέστατος, υγιέστατη, υγιέστατο
επιεικέστατος, επιεικέστατη, επιεικέστατο

 

2ος  τρόπος:

Περιφραστικά: Βάζουμε το άρθρο ο, η, το μπροστά από το μονολεκτικό ή περιφραστικό συγκριτικό.  πχ: ο μικρότερος ή ο πιο μικρός
ζωηρότερες ή οι πιο ζωηρές

 

 

 

Σχηματισμός παραθετικών

 

 

Πηγή:http://users.sch.gr/parantoniou/site/glwssa/grammar_vathmoi_epithetwn.html

 

 

ΑΝΩΜΑΛΑ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ
θετικός	συγκριτικός		σχετικός υπερθετικός		απόλυτος υπερθετικός
	μονολεκτικά	περιφραστικά	μονολεκτικά	περιφραστικά	μονολεκτικά	περιφραστικά
απλός	απλούστερος	πιο απλός	ο απλούστερος	ο πιο απλός	απλούστατος	πολύ απλός
γέρος	γεροντότερος	πιο γέρος	ο γεροντότερος	ο πιο γέρος		πολύ γέρος
κακός	χειρότερος	πιο κακός	ο χειρότερος	ο πιο κακός	χείριστος κάκιστος	πολύ κακός
καλός	καλύτερος	πιο καλός	ο καλύτερος	ο πιο καλός	κάλλιστος άριστος	πολύ καλός
κοντός	κοντύτερος	πιο κοντός	ο κοντύτερος	ο πιο κοντός	κοντότατος	πολύ κοντός
λίγος	λιγότερος		ο λιγότερος	ο πιο λίγος	ελάχιστος	πολύ λίγος
μακρύς	μακρύτερος	πιο μακρύς	ο μακρύτερος	ο πιο μακρύς	μακρύτατος	πολύ μακρύς
μεγάλος	μεγαλύτερος	πιο μεγάλος	ο μεγαλύτερος	ο πιο μεγάλος	μέγιστος	πολύ μεγάλος
μικρός	μικρότερος	πιο μικρός	ο μικρότερος	ο πιο μικρός	ελάχιστος	πολύ μικρός
πολύς	περισσότερος	πιο πολύς	ο περισσότερος	ο πιο πολύς	πλείστος	πάρα πολύς
πρώτος	πρωτύτερος		ο πρωτύτερος		πρώτιστος

 

 

 

 

 

 

Εξάσκηση

• Μπορείς να σχηματίσεις μονολεκτικά τα παραθετικά των επιθέτων; [κλικ]

 

 

 

 

 

Δε σχηματίζουν παραθετικά

 

Τα επίθετα σε:

• -ής, -ιά, -ί π.χ. σταχτής, σταχτιά, σταχτί
• -ης, -α, -ικο π.χ. γκρινιάρης, γκρινιάρα, γκρινιάρικο
• -ής, ή -ά -ού, -άδικο, ή –ούδικο, ή –ήδικο, π.χ. πλακατζής, πλακατζού, πλακατζήδικο, φωνακλάς, φωνακλού, φωνακλάδικο
• -ούρης, -ούρα, -ούρικο, π.χ. λιγούρης, λιγούρα, λιγούρικο

 

Όσα δηλώνουν:

• ύλη, π.χ. ασημένιος, μάλλινος, τενεκεδένιος, κ.ά.
• καταγωγή, π.χ. ελληνικός, γαλλικός, κ.ά.
• συγγένεια, π.χ. πατρικός, μητρικός, κ.ά.
• τόπο, π.χ. θαλασσινός, ουράνιος, κ.ά.
• χρόνο, π.χ. χθεσινός, κυριακάτικος, κ.ά.
• κατάσταση που δεν αλλάζει, π.χ. μισός, αθάνατος, κ.ά.

 

Πηγή:http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20Nea/epitheto-parathetika.htm

 

 

Ταξιδιωτικές εντυπώσεις

 

Πολλοί ξένοι, συγγραφείς, επιστήμονες, καλλιτέχνες αλλά και απλοί άνθρωποι, επισκέπτονται κάθε χρόνο την όμορφη πατρίδα μας για να θαυμάσουν τη φυσική ομορφιά, τις απέραντες γαλάζιες θάλασσες με τα όμορφα νησιά, το φωτεινό μας ήλιο και τους αρχαιολογικούς μας θησαυρούς.

Το επίθετο πολύς – πολλή – πολύ

Το επίθετο πολύς – πολλή – πολύ συνοδεύει ουσιαστικά και κλίνεται και στα τρία γένη:
π.χ. έπεσε πολλή βροχή, έφαγε πολύ φαγητό κλπ.

Ενικός Αριθμός
	αρσενικό	θηλυκό	ουδέτερο
Ονομ.	ο πολύς	η πολλή	το πολύ
Γεν.		της πολλής
Αιτ.	τον πολύ	την πολλή	το πολύ

Πληθυντικός αριθμός
	αρσενικό	θηλυκό	ουδέτερο
Ονομ.	οι πολλοί	οι πολλές	τα πολλά
Γεν.	των πολλών	των πολλών	των πολλών
Αιτ.	τους πολλούς	τις πολλές	τα πολλά

Το επίρρημα πολύ δεν κλίνεται και συνοδεύει ρήματα, επιρρήματα, επίθετα ή μετοχές:

π.χ. Έβρεξε πολύ, έτρεξε πολύ γρήγορα, είναι πολύ καλός μαθητής, ήταν πολύ ευτυχισμένος κλπ.

 

Εξάσκηση

• Το επίρρημα πολύ και το επίθετο πολύς- πολλή – πολύ [κλικ]

• Μπορείς να βρεις το λάθος και να το διορθώσεις; [κλικ]

• Μπορείς να ξεχωρίσεις το επίθετο από το επίρρημα; [κλικ]

 

 

 

 

Άνοιξα του Αιγαίου τη θύρα

 

 

Άνοιξα του Αιγαίου τη θύρα
την περνώ φτάνω στη Θήρα

απ’ την Άνδρο και τη Σύρο
κύματα χορό θα σύρω

για να πάω στην Αίγινα
γλαροπούλι έγινα

Πάτμο, Λέρο, Κω και Ρόδο
ροδοπέταλα από ρόδο

άπορος πατάω στον Πόρο
δίχως να ’χω κάποιον πόρο

όλοι παίρνουν απ’ την Πάρο
κι εγώ πάω για να πάρω

και ρωτάω έναν ψαρά
«προς τα πού είναι τα Ψαρά;»

Τήνος, Μύκονος και Μήλος
στα φτερά του μ’ έχει ο μύλος

«δεν υπάρχει σκόπελος»
μου φωνάζει η Σκόπελος

παίζω σε γιαλό και σ’ άμμο
απ’ τη Λήμνο πάω στη Σάμο

Μυτιλήνη και στη Χιο
τριγυρίζω σαν στοιχειό

σ’ ένα δέλφινα καβάλα
πάω στη Θάσο, στην Καβάλα

στη Μακεδονία, στη Θράκη
κι από Κρήτη Σαμοθράκη.

Θέτη Χορτιάτη,
Παιχνιδόλεξα, εκδ. Κέδρος, Αθήνα, 1986

Θυμάμαι!

Εθνικά ονόματα είναι οι λέξεις που δηλώνουν τον κάτοικο ενός τόπου (χώρας, πόλης κτλ.) ή αυτόν που κατάγεται από αυτό τον τόπο.

Προσοχή

Τα επίθετα που βγαίνουν από εθνικά ονόματα όμως αρχίζουν με μικρό γράμμα.

Θεσσαλονίκη – Θεσσαλονικιός – …αλλά: θεσσαλονικιώτικη μπουγάτσα!

Εξάσκηση

Κύρια και Εθνικά ονόματα [κλικ]