Κεφάλαιο 1: Η Κάθοδος των Δωριέων
Οι Δωριείς κατεβαίνοντας από την περιοχή της Πίνδου προς τη νότια Ελλάδα, γύρω στο 1.100 π.Χ. (11ος αιώνας), προκάλεσαν μεγάλη αναστάτωση. Μερικοί από αυτούς εγκαταστάθηκαν στη Σπάρτη.
Oι ∆ωριείς ήταν το τελευταίο ελληνικό φύλο που µετακινήθηκε προς τη νότια Ελλάδα. Είναι δύσκολο σήµερα να εξηγήσουµε τους λόγους που τους έκαναν να αναζητήσουν άλλη πατρίδα.
Oι άνθρωποι ακόµη και σήµερα εγκαταλείπουν ένα χώρο, όταν κινδυνεύουν ή όταν θέλουν να ζήσουν καλύτερα.
Η πορεία προς το νότο έγινε αργά. Πολλές οµάδες άρχισαν τότε να µένουν άλλοτε προσωρινά και άλλοτε µόνιµα σε διάφορα µέρη. Κάποιοι από αυτούς φαίνεται ότι παρέµειναν στη Στερεά Ελλάδα και ειδικά στην περιοχή της ∆ωρίδας, όπως και η λέξη φανερώνει.
Η κάθοδος των ∆ωριέων δεν έγινε µονοµιάς. Χρειάστηκαν πολλά χρόνια. Σήµερα µας είναι άγνωστοι ακόµη και οι δρόµοι που ακολούθησαν. Το πιο πιθανό είναι ότι πέρασαν στην Πελοπόννησο από τον ισθµό της Κορίνθου.
Ισθμός Κορίνθου
Στην Πελοπόννησο χωρίστηκαν σε µικρότερες οµάδες και κατευθύνθηκαν σε διαφορετικές περιοχές.
Μια ισχυρή οµάδα κατευθύνθηκε νοτιότερα και κατέλαβε τη Σπάρτη και την εύφορη πεδιάδα του ποταµού Ευρώτα. Oι παλιοί κάτοικοι έγιναν είλωτες που αναγκάστηκαν να καλλιεργούν τη γη.
Σπάρτη Ποταμός Ευρώτας
Oι ∆ωριείς φαίνεται ότι στην αρχή ήταν πιο πολλοί, γι’ αυτό όλοι οι κάτοικοι µίλησαν αργότερα τη διάλεκτό τους, τη δωρική.
Oι ∆ωριείς κυριάρχησαν µε τη δύναµή τους σε διάφορα µέρη της Πελοποννήσου. Πολλοί από τους παλιούς κατοίκους έχασαν την περιουσία τους και έγιναν δούλοι.
O µυκηναϊκός πολιτισµός σταµάτησε να αναπτύσσεται. Μερικοί, βλέποντας ότι δεν µπορούσαν πια να ζήσουν στον τόπο τους, αναγκάστηκαν να φύγουν.
Αποτελέσματα της καθόδου των Δωριέων
- Παρακμάζει ο μυκηναϊκός πολιτισμός
- Οι παλιοί κάτοικοι μεταναστεύουν (αποικισμός)
- Επικρατεί η δωρική διάλεκτος
- Αιχμαλωσία κατοίκων (δούλοι-είλωτες)
Η παρουσίαση του μαθήματος από το συνάδελφο Ηλιάδη Ηλία
[slideboom id=811782&w=425&h=370]
Ερωτήσεις
- Γιατί νομίζεις ότι οι Δωριείς μετακινήθηκαν νότια;
- Ποια ήταν τα αποτελέσματα της καθόδου των Δωριέων;
- Με ποιον τρόπο έγινε η κάθοδος των Δωριέων;
Κεφάλαιο 2: Οι Έλληνες δημιουργούν αποικίες
Oι µετακινήσεις πληθυσµών στην Ελλάδα ανάγκασαν διάφορα ελληνικά φύλα να µεταναστεύσουν. Αιολείς, Ίωνες και ∆ωριείς εγκαταστάθηκαν στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και τη Μ. Ασία, όπου ανέπτυξαν σπουδαίο πολιτισµό
Oι µετακινήσεις πληθυσµών στην Ελλάδα ανάγκασαν διάφορα ελληνικά φύλα να µεταναστεύσουν. Αιολείς, Ίωνες και ∆ωριείς εγκαταστάθηκαν στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και τη Μ. Ασία, όπου ανέπτυξαν σπουδαίο πολιτισµό. Oι µετακινήσεις πληθυσµών αναστάτωσαν τη ζωή των κατοίκων της Ελλάδας. Τα κτήµατα έπαψαν να καλλιεργούνται και η κτηνοτροφία λιγόστεψε. Oι φτωχοί έγιναν περισσότεροι µε αποτέλεσµα οι τεχνίτες να µη βρίσκουν αγοραστές για τα προϊόντα τους. Πολλοί άρχισαν να φεύγουν από τον τόπο τους.
Η µετανάστευση δε γινόταν µε τρόπο οργανωµένο. Άλλοι έφευγαν γιατί δεν ένιωθαν πια ασφάλεια και άλλοι για να βρούνε καλύτερη τύχη.
Oι Αιολείς από τη Θεσσαλία πλέοντας στο Αιγαίο έφτασαν στη Λέσβο, την Τένεδο και την απέναντι πλευρά της Μ.Ασίας. Oι Ίωνες, ξεκινώντας από την Αττική, κατευθύνθηκαν προς τη Σάµο και τη Χίο. Από εκεί πέρασαν στη Μ. Ασία. Oι ∆ωριείς, που συνεχώς κατέφθαναν στην Πελοπόννησο, είδαν ότι οι περιοχές που κατέλαβαν δεν τους χωρούσαν. Ακολουθώντας και αυτοί το παράδειγµα των άλλων Ελλήνων, έφτασαν στη Ρόδο και µετά στη Μ. Ασία.
Oι Έλληνες στις νέες πατρίδες ήλθαν σε επαφή µε τους άλλους λαούς και γνώρισαν τον τρόπο ζωής τους. Κράτησαν όµως τις παλιές τους συνήθειες. Λάτρεψαν ιδιαίτερα τους θεούς τους, προς τιµήν των οποίων έχτισαν λαµπρούς ναούς. Στις µεγάλες θρησκευτικές γιορτές οι άποικοι συγκεντρώνονταν στα ιερά και γιόρταζαν όλοι µαζί.
Oι γιορτές τούς έκαναν να νιώθουν πιο έντονα την κοινή καταγωγή τους. Το Αιγαίο έγινε ελληνική θάλασσα, αφού στις δυο πλευρές του κατοικούσαν Έλληνες.
Η εγκατάσταση στους ξένους τόπους δεν ήταν πάντα ειρηνική. Πολλές φορές οι άποικοι είχαν να αντιµετωπίσουν και ντόπιους λαούς. Εικόνα από αγγείο που δείχνει την προσπάθεια των αποίκων να κατέβουν από το πλοίο (Ελευσίνα, Αρχαιολογικό Μουσείο).
Δείτε την παρουσίαση του μαθήματος
[slideboom id=811781&w=425&h=370]
Κεφάλαιο 3: Η ποίηση και η θρησκεία των Ελλήνων
O Όµηρος δηµιούργησε δύο µεγάλα ποιήµατα, την Ιλιάδα και την Oδύσσεια.
Oι Έλληνες πίστευαν στους δώδεκα θεούς, τους οποίους φαντάζονταν ότι κατοικούσαν στον Όλυµπο.
O πόλεµος που έκαναν οι Έλληνες για να καταλάβουν την Τροία ήταν ένα µεγάλο γεγονός. Τα κατορθώµατα των πολεµιστών έγιναν τραγούδια, που τα τραγουδούσαν οι ραψωδοί στις γιορτές και τα πανηγύρια.
Τον 8ο αιώνα π.Χ. ο Όµηρος, ένας σπουδαίος ποιητής, έγραψε δύο µεγάλα ποιήµατα, την Ιλιάδα και την Oδύσσεια. Η Ιλιάδα µιλάει για τους αγώνες των Ελλήνων για την κατάληψη της Τροίας. Η Oδύσσεια έχει ως θέµα της τις περιπέτειες που γνώρισε ο Oδυσσέας στην προσπάθειά του να γυρίσει στην αγαπηµένη του πατρίδα, την Ιθάκη.
Από τα ποιήµατα αυτά µαθαίνουµε πολλά για τους ανθρώπους εκείνης της εποχής και τη θρησκεία τους. Παλιότερα, κάθε περιοχή είχε το δικό της θεό και τις δικές της γιορτές. Στο χώρο όπου λατρευόταν ο θεός συγκεντρώνονταν οι άνθρωποι και τον τιµούσαν µε διάφορες τελετές. Μερικές φορές ένας τοπικός θεός αποκτούσε µεγαλύτερη φήµη. Στη γιορτή του τότε έπαιρναν µέρος και κάτοικοι άλλων περιοχών.
Στην οµηρική εποχή οι Έλληνες πίστευαν στους δώδεκα θεούς, τους οποίους φαντάζονταν ότι κατοικούσαν στον Όλυµπο, το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας.
Πίστευαν ότι πάνω εκεί υπήρχε ένα λαµπρό παλάτι, όπου έµενε ο ∆ίας και η γυναίκα του η Ήρα, ενώ οι άλλοι θεοί έµεναν σε χαµηλότερα σπίτια που τα είχε χτίσει ο Ήφαιστος. Για τους αρχαίους Έλληνες όλοι οι θεοί ζούσαν σαν µια οικογένεια, έτρωγαν αμβροσία και έπιναν νέκταρ. Αρχηγός όλων ήταν ο ∆ίας, τον οποίο οι Έλληνες ονόµαζαν «πατέρα των θεών και των ανθρώπων». Είχε µεγάλη δύναµη και κρατούσε στα χέρια του το φοβερό κεραυνό.
Οι Θεοί του Ολύμπου. Αναπαράσταση σε σαρκοφάγο. Μουσείο του Λούβρου.
Oι δώδεκα θεοί του Oλύµπου
∆ίας:
ο µεγαλύτερος από τους δώδεκα θεούς, κυρίαρχος του ουρανού, της γης και της θάλασσας.
Σύµβολό του ήταν ο φοβερός κεραυνός.
Ήρα:
η σύζυγος του ∆ία, προστάτευε το γάµο.
Ποσειδώνας:
αδελφός του ∆ία, ο θεός της θάλασσας. Σύµβολό του ήταν η τρίαινα.
Αθηνά:
κόρη του ∆ία, γεννήθηκε από το κεφάλι του. Ήταν η θεά της σοφίας και της εργασίας.
Σύµβολά της ήταν η περικεφαλαία, το κοντάρι και η ασπίδα της.
Απόλλωνας:
γιος του ∆ία και της Λητώς, θεός της µουσικής και της µαντικής.
Άρτεµις:
δίδυµη αδελφή του Απόλλωνα, θεά του φεγγαριού, του κυνηγιού και των δασών.
Ήφαιστος:
γιος του ∆ία και της Ήρας, θεός της φωτιάς και της µεταλλοτεχνίας. Oι αρχαίοι πίστευαν πως ήταν κουτσός.
Άρης:
γιος του ∆ία και της Ήρας, θεός του πολέµου.
Αφροδίτη:
θεά της γυναικείας οµορφιάς.
∆ήµητρα:
αδελφή του ∆ία, θεά της γεωργίας.
Εστία:
αδελφή του ∆ία, προστάτευε την οικογενειακή ζωή.
Ερµής:
αγγελιαφόρος των θεών και οδηγός των ψυχών των νεκρών στον Κάτω Κόσµο.
Δείτε την παρουσίαση του μαθήματος
[slideboom id=811780&w=425&h=370]
Δείτε κι αυτό…
ΘΕΟΓΟΝΙΑ – ΟΙ 12 ΘΕΟΙ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ
…κι αυτό
… για να δούμε τι μάθαμε!
- Γιατί νοµίζεις ότι οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι η κατοικία των θεών ήταν στην κορυφή του Oλύµπου;
- Ποια είναι η υπόθεση της Ιλιάδας και ποια της Oδύσσειας;
Κεφάλαιο 4: Η τέχνη και η γραφή
Δείτε την παρουσίαση του μαθήματος
[slideboom id=812008&w=425&h=370]