γάσελα

28 Ιουλίου 2020

Μεζεδοπωλεῖον ἡ Hellas

Κάτω από: θέατρο —— Βασιλης Τασσης @ 23:34

Παρακολούθησα στην Επίδαυρο το Σάββατο, 25 Ιουλίου, τους Πέρσες του Αισχύλου από το Εθνικό. Δεν θα αναφερθώ στην σκηνική παρουσίαση της τραγωδίας – αυτό είναι έργο του κριτικού κι εγώ δεν είμαι. Θα αναφερθώ σε ένα άλλο στοιχείο της παράστασης  που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση: το πρόγραμμα ήταν γραμμένο σε πολυτονικό σύστημα. Εξηγούμαι: το πολυτονικό μου αρέσει και το χρησιμοποιώ συχνά σε γραπτά μου, αλλά το τι του αρέσει του καθενός δεν νομίζω ότι πρέπει να είναι το κριτήριο για το τι θα χρησιμοποιήσει όταν βρεθεί σε μια θέση ανάλογη με αυτή του καλλιτεχνικού διευθυντή της κρατικής σκηνής.

Δεν θα σκεφτόμουν ποτέ να διαβάσω ή να αναπαραγάγω αρχαιοελληνικό κείμενο σε μονοτονικό σύστημα· οι τόνοι και τα πνεύματα φυσικά εξυπηρετούν  την  κατανόηση αυτών των κειμένων, την προσωδιακή προφορά τους, γι’ αυτό άλλωστε επινοήθηκαν από τους αλεξανδρινούς φιλολόγους. Οι αιώνες όμως πέρασαν και η χρησιμότητα που είχαν τότε αυτά τα σημάδια δεν υφίσταται πλέον. Το να τα διατηρούμε στο όνομα της συνέχειας της γλώσσας μας είναι α-νόητο και μόνο δυσκολίες προκαλεί στην γλωσσική κοινότητα. Η προφορικότητα της γλώσσας –της κάθε γλώσσας– είναι εκείνη που δείχνει τον δρόμο και η πολιτεία ακολουθεί. Έτσι έγινε στο τέλος του 5ου αι. π.Χ. και καταργήθηκε για παράδειγμα το δίγαμμα από την ελληνική γραφή, έτσι έγινε και πριν από 40 περίπου χρόνια και θεσπίστηκε το μονοτονικό. «Εν μία νυκτί και με προχειρότητα» φωνάζουν πολλοί· ίσως. Έχω κι εγώ τις επιφυλάξεις μου (π.χ. για την φωνολογική αξία της δασείας), αλλά εκ του αποτελέσματος διαπιστώνουμε ότι έτσι έπρεπε να γίνει.

Δεν είναι οι τόνοι και τα πνεύματα τα πιστοποιητικά καταγωγής της γλώσσας μας. Αυτά ήταν τεχνικές παρεμβάσεις για να ανταποκριθούν σε μια ανάγκη που πια δεν υπάρχει. Αλλού, ευτυχώς, θα βρούμε αποδείξεις για την σχέση της αρχαίας με την νέα ελληνική. Για παράδειγμα η λέξη μεζεδοπωλείο του τίτλου είναι ένα θαυμάσιο παράδειγμα για το πώς η νέα ελληνική συνθέτει λέξεις (εν προκειμένω μια τουρκική και μια ελληνική) με διαλεκτικό τρόπο και δεν τις παράγει απλώς με το να συγκολλά τα συνθετικά· τρανό παράδειγμα για την κλασσική καταγωγή της γλώσσας μας.

Επανέρχομαι στην παράσταση: τι εξυπηρέτησε η συγγραφή ολόκληρου του προγράμματος της κρατικής μας σκηνής στην νεοελληνική γλώσσα αλλά με πολυτονικό σύστημα; γιατί, αφού τάχα ήθελαν οι συντάκτες του την σύνδεση με τον αρχαιοελληνικό λόγο, η τραγωδία ονομάστηκε Πέρσες και όχι Πέρσαι, όπως την ονόμασε ο Αισχύλος; Η απάντηση, κατά την γνώμη μου, βρίσκεται στο πομφολυγώδες σημείωμα του σκηνοθέτη, ο οποίος λιγώθηκε μπροστά στους εθνικούς μεζέδες που απλόχερα μοίρασε στο μεζεδοπωλεῖον του.

24 Μαρτίου 2019

in the Gallery

Κάτω από: Γενικά —— Βασιλης Τασσης @ 11:29

27 Ιουνίου 2017

Λατινικά στο Λύκειο: ο επιθανάτιος ρόγχος μιας πολυτέλειας

Κάτω από: λατινικά —— Βασιλης Τασσης @ 01:59

Οβίδιος, Οράτιος, Κικέρωνας, Βιργίλιος, Ιούλιος Καίσαρας, Πλίνιος, Σαλλούστιος, Κορνήλιος Νέπωτας, Σουητώνιος, Σενέκας, Μαρτιάλης. Αυτοί, μεταξύ άλλων, είναι οι συγγραφείς που διδάσκονται οι μαθητές της Ομάδας Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών Γ΄ Λυκείου στο μάθημα των Λατινικών. Όμως πόσοι μαθητές συνειδητοποιούν ότι έρχονται σε επαφή με αυτόν τον πλούτο του κλασσικού πολιτισμού; Μήπως όμως πρέπει να αναρωτηθούμε και για το πόσοι διδάσκοντες το αντιλαμβάνονται; Το τριαντατριάχρονο (είναι άραγε τόσο καλό ή δεν έχουμε αξιωθεί να εκδώσουμε κάτι καλύτερο;) αναγνωστικό που διανέμεται πλέον μόνο στην Γ΄ Λυκείου δεν μπορεί να χρησιμεύσει για τον σκοπό τον οποίο καλείται να υπηρετήσει: άθλια πετσοκομμένο μετά την τελευταία (θοῦ Κύριε) μεταρρύθμιση εξυπηρετεί(;) μόνο την εκμάθηση κάποιων γραμματικών και συντακτικών φαινομένων της λατινικής γλώσσας, γιατί σε αυτά θα διαγωνιστούν οι μαθητές στις Πανελλήνιες Εξετάσεις και μόνο σε αυτά. Πρόκειται, ίσως, για το πιο ξεκομμένο μάθημα της λυκειακής εκπαίδευσης: αφού κάνουμε αρχαία, ας ξεμπερδεύουμε με την κλασσική παιδεία τοποθετώντας στην ουρά και λίγο από λατινικά —έτσι κι αλλιώς οτιδήποτε ρωμαϊκό είναι πάντοτε στην ουρά του ελληνικού: οι Ρωμαίοι το μόνο που προσέφεραν ήταν να μιμηθούν τους ενδόξους προγόνους μας· ο ελληναρισμός (συγχωρέστε μου τον όρο-τέρας) εμπεδώνεται και στην εκπαίδευση. Έτσι λοιπόν ο διδάσκων καλείται να μεταδώσει μια γνώση στους υποψηφίους (όχι μαθητές, αλλά υποψηφίους) για κάποια γλώσσα που γράφτηκε κάποτε, από κάποιους wannabe Έλληνες και που η μόνη χρησιμότητά της είναι να εξασφαλίσει έναν καλό βαθμό στον υποψήφιο, επισύροντας παράλληλα την ζήλεια των υποψηφίων των άλλων Ομάδων Προσανατολισμού, οι οποίοι διαγωνίζονται σε πιο δύσκολα, αλλά και πιο “χρήσιμα” για την ζωή μαθήματα.

Πότε επιτέλους θα αντιληφθούμε ότι η κλασσική παιδεία είναι μια ακριβή πολυτέλεια που πρέπει να απολαμβάνουμε όσο μπορούμε περισσότερο; Δεν μιλώ για ρίζες, καταγωγές, παρελθόντα και όλα τα συναφή που με το ζόρι έχουν φορεθεί από παντός είδους εθνικισμούς. Μιλώ για το ρίγος, την συγκίνηση που μπορεί να φέρει η επαφή με την πνευματική δημιουργία ανεξαρτήτως εποχής και τόπου. Η κλασσική γραμματεία είναι μία από τις κορυφές του πνεύματος· ας δώσουμε την ευκαιρία στους μαθητές να ανέβουν σε αυτή την κορυφή, έχοντας ως εφόδιο και την ρωμαϊκή σκέψη, πέρα από την αρχαιοελληνική· ας αφήσουμε το μάθημα να «ανασάνει» απλώνοντάς το σε δύο τάξεις· ας διδάξουμε (και ας εξετάσουμε, αφού δεν μπορούμε να το αποφύγουμε) όχι μόνο γλωσσικά φαινόμενα, αλλά και στοιχεία του πολιτισμού. Το υπάρχον βιβλίο, παρά το προκεχωρημένον της ηλικίας του, έχει αρετές. Πριν καταφύγουμε στην εύκολη λύση της αντικατάστασής του, ας αξιοποιήσουμε τις δυνατότητές του, πράγμα που δεν πράξαμε ποτέ. Το ζήτημα βεβαίως είναι πάντοτε το ίδιο: ποιο σχολείο θέλουμε;

Υ.Γ. Ο Οβίδιος πάντως κάτι θα είχε να πει σχετικά με αυτό: Exitus acta probat (ο σκοπός δικαιώνει την πράξη)

25 Μαΐου 2017

Α΄παγκόσμιος πόλεμος

Κάτω από: ιστορία —— Βασιλης Τασσης @ 00:34

Τα αίτια του α΄παγκοσμίου πολέμου σε rap εκδοχή.

Η καθημερινή εξέλιξη του α΄παγκοσμίου πολέμου.

Όταν οι φιλόσοφοι έπαιξαν μπάλα

Κάτω από: φιλοσοφία —— Βασιλης Τασσης @ 00:13

Ποδοσφαιρικός αγώνας μεταξύ Ελλήνων και Γερμανών φιλοσόφων από τους Monty Pythons

24 Μαΐου 2017

Το κυπριακό στην Eurovision

Κάτω από: ιστορία —— Βασιλης Τασσης @ 23:36

Το 1975 η Ελλάδα απείχε από τον διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974. Το 1976 επιστρέφει στον διαγωνισμό, που διεξάγεται στην Χάγη της Ολλανδίας, με το τραγούδι Παναγιά μου, Παναγιά μου, κατόπιν προτροπής του Μάνου Χατζιδάκη. Όταν έγινε διεθνώς γνωστό το περιεχόμενο του κομματιού και πλησίαζε η μέρα διεξαγωγής του διαγωνισμού, στη Χάγη οργανώθηκαν μεγάλες πορείες διαμαρτυρίας από τους Τούρκους που ζούσαν εκεί, αλλά και στις γύρω χώρες, εναντίον της ελληνικής συμμετοχής . Τελικά το τραγούδι καταλαμβάνει την 13η θέση με είκοσι ψήφους.

“Ο Χατζιδάκις μου ζήτησε να πάω με ένα λαούτο μόνο. Συμβούλεψαν εμένα και τον μουσικό να υπογράψουμε κάποιο χαρτί που έλεγε ότι βγαίνουμε να το παρουσιάσουμε με δική μας ευθύνη. Φήμες οργίαζαν ότι θα υπήρχε ελεύθερος σκοπευτής την ώρα που θα τραγουδούσα. Το κτήριο, βλέπεις, στη Χάγη καθαριζόταν από Τούρκους και δε μπορούσαν να τους ελέγξουν. Τελικά, την ώρα μετάδοσής του, οι Τούρκοι έδειξαν χορό της κοιλιάς κι όλα τα άλλα κράτη με την ψήφο τους, έδειξαν και το πρόσωπό τους απέναντι στην τραγωδία που είχε συντελεστεί στην Κύπρο”. (απόσπασμα από συνέντευξη της Μαρίζας Κωχ στο περιοδικό Μετρονόμος, Ιανουάριος-Φεβρουάριος-Μάρτιος 2006, σελ. 20)

Στίχοι: Μιχάλης Φωτιάδης

Μουσική, ερμηνεία: Μαρίζα Κωχ

Διεύθυνση ορχήστρας: Μιχάλης (Μάικ) Ροζάκης

Κάμπος γεμάτος πορτοκάλια, όι όι, μάνα μου!
Που πέρα ως πέρα απλώνετ’ η ελιά
Γύρω χρυσίζουν τ’ ακρογιάλια, όι όι, μάνα μου!
Και σε θαμπώνει, θαμπώνει η αντηλιά

Στον τόπο αυτό όταν θα πάτε, όι όι, μάνα μου!
Σκηνές αν δείτε, αν δείτε στη σειρά
Δε θα `ναι κάμπινγκ για τουρίστες, όι όι, μάνα μου!
Θα `ναι μονάχα, μονάχα προσφυγιά

Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου!
Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου!

Κι αν δείτε ερείπια γκρεμισμένα, όι όι, μάνα μου!
Δε θα `ναι απ’ άλλες, απ’ άλλες εποχές
Από ναπάλμ θα `ναι καμένα, όι όι, μάνα μου!
Θα `ναι τα μύρια χαλάσματα του χτες

Κι αν δείτε γη φρεσκοσκαμμένη, όι όι, μάνα μου!
Δε θα `ναι κάμπος, `ναι κάμπος καρπερός
Σταυροί θα είναι φυτεμένοι, όι όι, μάνα μου!
Που τους σαπίζει, σαπίζει ο καιρός

Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου!
Παναγιά μου, Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου!

Commedia del΄Arte

Κάτω από: θέατρο —— Βασιλης Τασσης @ 15:30

οι βασικοί τύποι της Commedia dell΄Arte.

 

Ο Ferruccio Soleri ως Τρουφαλντίνο (Αρλεκίνος) στο Υπηρέτης δύο αφεντάδων του Carlo Goldoni.

to be or not to be?

Κάτω από: θέατρο —— Βασιλης Τασσης @ 15:13

Στον Hamlet του Shakespear (πράξη III, σκηνή πρώτη) ο Άμλετ μονολογεί, δίχως να αντιλαμβάνεται την παρουσία της Οφηλίας:

To be, or not to be- that is the question:  Whether ’tis nobler in the mind to suffer 1750
The slings and arrows of outrageous fortune
Or to take arms against a sea of troubles,
And by opposing end them. To die- to sleep-
No more; and by a sleep to say we end
The heartache, and the thousand natural shocks 1755
That flesh is heir to. ‘Tis a consummation
Devoutly to be wish’d. To die- to sleep.
To sleep- perchance to dream: ay, there’s the rub!
For in that sleep of death what dreams may come
When we have shuffled off this mortal coil, 1760
Must give us pause. There’s the respect
That makes calamity of so long life.
For who would bear the whips and scorns of time,
Th’ oppressor’s wrong, the proud man’s contumely,
The pangs of despis’d love, the law’s delay, 1765
The insolence of office, and the spurns
That patient merit of th’ unworthy takes,
When he himself might his quietus make
With a bare bodkin? Who would these fardels bear,
To grunt and sweat under a weary life, 1770
But that the dread of something after death-
The undiscover’d country, from whose bourn
No traveller returns- puzzles the will,
And makes us rather bear those ills we have
Than fly to others that we know not of? 1775
Thus conscience does make cowards of us all,
And thus the native hue of resolution
Is sicklied o’er with the pale cast of thought,
And enterprises of great pith and moment
With this regard their currents turn awry 1780
And lose the name of action
Να ζει κανείς ή να μην ζει – αυτή είν’ η απορία. Τι είναι αλήθεια πιο σωστό, να υπομένεις τα χτυπήματα μιας μοίρας ελεεινής, ή να ορθωθείς στην τρικυμία των συμφορών, και να την πολεμήσεις μέχρι τέλους; Και, αν πεθάνεις… θα κοιμηθείς, αυτό είναι… θα κοιμηθείς και θα γλυτώσεις απ’ τον το πόνο, κι από τα χίλια δυό δεινά, Που δυναστεύουνε τη σάρκα. Ποιος δεν το εύχεται ένα τέτοιο τέλος! Να κοιμηθείς, να ονειρευτείς… Α, εδώ σε θέλω! Γιατί, στον ύπνο ετούτο του θανάτου, τί όνειρα θα αναδυθούν, όταν απαλλαγούμε απ’ το θνητό περίβλημά μας; Ετούτο μας τρομάζει. Να, η αιτία που μας κάνει να δεχτούμε την καταδίκη μιας μακριάς ζωής. Γιατί, ποιος θα ανεχότανε τις ταπεινώσεις που μας φέρνει η ηλικία, τις αδικίες της εξουσίας, την έπαρση του πλούσιου, τον πόνο του έρωτα που μένει δίχως ανταπόκριση, την απραξία του νόμου, το θράσος του υπαλλήλου, και όλες τις προσβολές που αντέχει ο ταπεινός απ’ τον ανάξιο, όταν μπορούσε ο ίδιος, τόσο απλά, να κλείσει την αυλαία του, με ένα γυμνό μαχαίρι; Ποιος θα άντεχε τα βάρη; Να αγκομαχάει και να ιδρώνει σε μια ύπαρξη ανούσια, αν δεν τον συγκρατούσε ο τρόμος της μετά θάνατον πορείας, στη χώρα την ανεξερεύνητη, απ’ όπου κανένας ταξιδιώτης ποτέ δεν επιστρέφει! Αυτός ο τρόμος τη θέληση παγώνει κι αυτός μας οδηγεί να προτιμάμε τα τωρινά δεινά, παρά να σπεύσουμε σε άλλα, άγνωστα. Έτσι, η συνείδηση μας κάνει όλους δειλούς. Και της επιθυμίας η φυσική ροπή εξασθενεί μες στη χλωμή σκιά της σκέψης, και έργα θαυμαστά και μεγαλόπνοα, χάνουμε τον παλμό τους καθ’ οδόν, και μένουν άυλα νεφελώματα, ανυπόστατα.(Σαίξπηρ. Άμλετ, μτφρ. Απόστολος Δοξιάδης, θεατρικό πρόγραμμα του Αμφι-θεάτρου, 1992).

Στο video παρουσιάζονται 5 ερμηνευτικές εκδοχές του μονολόγου από τους: Kenneth Branaugh (0:28), Laurence Olivier (3:17), Mel Gibson (6:42), Richard Burton (10:23) και David Tennant (12:48)

 

19 Μαΐου 2017

Από το αττικό δράμα στο σύγχρονο θέατρο

Κάτω από: θέατρο —— Βασιλης Τασσης @ 17:48

 



Λήψη αρχείου

λεπτομέρειες           κριτική (Walter Puchner)

©2024 γάσελα Φιλοξενείται από Blogs.sch.gr

Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση