Η γρίπη είναι μια οξεία νόσος του αναπνευστικού συστήματος που προκαλείται από τους ιούς Α, Β και C της γρίπης (Εικ. 1), μεταδίδεται πολύ εύκολα από το ένα άτομο στο άλλο και εκδηλώνεται συνήθως με πυρετό, βήχα, κεφαλαλγία και μυαλγίες. Οι επιπλοκές της γρίπης είναι σοβαρές. Μεγαλύτερο κίνδυνο επιπλοκών έχουν ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, π.χ. εργαζόμενοι σε χώρους υγείας, ηλικιωμένοι, άτομα που πάσχουν από χρόνια νοσήματα, κλπ. Μέχρι σήμερα ο κύριος τρόπος για να προστατευθεί κάποιος από τη γρίπη και τις επιπλοκές της είναι ο εμβολιασμός (Εικ. 2), ο οποίος ΜΕΙΩΝΕΙ την πιθανότητα να νοσήσει κάποιος από γρίπη αλλά και την βαρύτητά της στα άτομα που τελικά θα νοσήσουν.
Η εποχή της γρίπης στην Ελλάδα έφθασε (η περίοδος της εποχικής γρίπης είναι από τον Οκτώβριο έως και τον Απρίλιο), και για μια άλλη φορά ο αρμόδιος φορέας (ΚΕΕΛΠΝΟ, 21-9-2017, εξέδωσε Οδηγίες σχετικά με την εποχική γρίπη 2017-2018 και τον αντιγριπικό εμβολιασμό) ενθαρρύνει τους ανθρώπους να προβούν στον ετήσιο εμβολιασμό τους, ο οποίος συστήνεται να γίνεται κατά τους μήνες Οκτώβριο – Νοέμβριο, κάθε χρόνο, αλλά μπορεί να συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου γρίπης. Δυστυχώς το ποσοστό όσων εμβολιάζονται είναι μικρό** (Εικ. 3, το αντιγριπικό εμβόλιο π.χ. έκανε μόνο το 35% των εργαζομένων σε Κέντρα Υγείας το 2016) και πολύς κόσμος νομίζει ότι αν κάνει το εμβόλιο της γρίπης δεν θα αρρωστήσει τον χειμώνα. Ουδέν αναληθέστερον.
Το εμβόλιο της εποχικής γρίπης προστατεύει ΜΟΝΟ από τον ιό της γρίπης, όχι από οποιονδήποτε ιό ή μικρόβιο που μπορεί να προκαλέσει λοιμώξεις του αναπνευστικού. Προστατεύει δε ΜΟΝΟ για τη χρονιά που το κάνει κάποιος, διότι ο ιός της γρίπης μεταλλάσσεται πολύ γρήγορα, και ενδέχεται να κυκλοφορούν κάθε χρόνο διαφορετικά μεταλλαγμένα στελέχη του. Η παραδοσιακή λοιπόν εξήγηση (Why is the flu vaccine so mediocre? Why last year’s flu vaccine didn’t work so well. Science 22/9/2017, Τόμος 357, σελ. 1222-1223) για την ποικίλη αποτελεσματικότητά του είναι:
Οι επιστήμονες παρασκευάζουν νέα εμβόλια κάθε χρόνο γιατί το στέλεχος του ιού της γρίπης δεν μένει ίδιο 6-8 μήνες πριν από τη νέα εποχική έξαρση της γρίπης, μια και μεταλλάσσεται με γοργούς ρυθμούς. Οι εταιρείες ή Κρατικοί φορείς παρασκευάζουν ένα καινούριο εμβόλιο σχεδιασμένο να παρέχει προστασία κατά των στελεχών του ιού που αναμένεται να κυκλοφορήσουν στον πληθυσμό κατά το επόμενο έτος. Με απλά λόγια, τα στελέχη της γρίπης που επιλέγονται για το εμβόλιο αλλάζουν κάθε χρόνο με βάση το τι ιός κυκλοφόρησε την προηγούμενη χρονιά και οι επιστήμονες κατηγορούνται για αποτυχία του σε νέες μεταλλάξεις που συμβαίνουν στους κυκλοφορούντες ιούς 6-8 μήνες μετά την παραγωγή των στελεχών των ιών για την παραγωγή του εμβολίου. Η προηγούμενη έκθεση των ανθρώπων στη γρίπη μπορεί επίσης να προκαλέσει μεροληψία στο ανοσοποιητικό τους σύστημα προς μια απάντηση που υπονομεύει την ανοσία που προκαλείται από το εμβόλιο. Τέλος, η διαδικασία επιλογής του στελέχους/ιού του εμβολίου βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε λογισμικό, το οποίο μπορεί επίσης να δώσει μερικές φορές παραπλανητικά στοιχεία.
Είναι ελπιδοφόρο, ότι αρκετές επιστημονικές ομάδες εργάζονται πλέον να αναπτύξουν πολυδύναμα εμβόλια γρίπης που να λειτουργούν εναντίον ΠΟΛΛΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΙΩΝ (ήδη στην Ελλάδα κυκλοφορούν εξελιγμένα εμβόλια για ΕΝΗΛΙΚΕΣ που καλύπτουν όχι ένα, αλλά τα ακόλουθα στελέχη του ιού της γρίπης: ένα στέλεχος για τον ιό Α, Η1Ν1, ένα στέλεχος για τον ιό Α, Η3Ν2, ένα στέλεχος για τον ιό Β, Η1Ν1, και από επιπλέον στέλεχος του ιού), να διαρκεί για πολλά χρόνια, αν όχι για μια ολόκληρη ζωή!!
—————————
*Το αντιγριπικό εμβόλιο αποτελείται είτε από πλήρως αδρανοποιημένο ιό της γρίπης είτε από μικρά τμήματα αυτού, τα οποία ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό μας σύστημα ώστε να παράγει αντισώματα ενάντια στον ιό της γρίπης. Φυσικά, επειδή ακριβώς ο ιός δεν είναι ζωντανός, δεν μπορεί να μολύνει τον οργανισμό, αλλά μόνο να προκαλέσει ανοσία έναντι του ιού της γρίπης μέσω της παραγωγής αντισωμάτων.
**Το άρθρο αποβλέπει απλώς στην ενημέρωση και όχι στην αποφυγή εμβολιασμού. Ο υπογράφων κάνει κάθε χρόνο εμβόλιο εναντίον της εποχικής γρίπης. ΄Αλλωστε το παράδειγμα της επιδημικής έξαρσης ιλαράς στην Ελλάδα επιβάλλει τον εμβολιασμό. Τέλος, η όλη παραφιλολογία για την επικινδυνότητα των εμβολίων βασίζεται σε άρθρο στο περιοδικό Lancet, το οποίο αποσύρθηκε από τη βιβλιογραφία, γιατί διαπιστώθηκε – δυστυχώς μετά από αρκετά χρόνια – ότι ο συγκεκριμένος ερευνητής είχε μαγειρέψει τα αποτελέσματα, κλπ……….Το σκίτσο από την εφημερίδα New Yorkers (Εικ. 4) αφιερώνεται σε γονείς που πρωτοστατούν στον αντιεμβολιακό κίνημα, με αποτέλεσμα να υπάρχει έξαρση ιλαράς με σοβαρά προβλήματα στην υγεία των παιδιών τους.
του Κωνσταντίνου Τριανταφυλλίδη, Καθηγητή Γενετικής ΑΠΘ