H ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ/ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΑΙ Η ΕΞΩΓΑΜΙΑ* ΗΤΑΝ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟ της ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΑΠΌ ΤΗΝ ΥΣΤΕΡΗ ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ.

21616223_485197981859883_2409316487515101541_nΗ διαφοροποίηση της γενετικής σύστασης (κυρίως) των γυναικών της Κεντρικής Ευρώπης από την Ύστερη Νεολιθική Εποχή στην Εποχή του Χαλκού υποδεικνύει ότι η κινητικότητα/μετακίνηση/μετανάστευση γυναικών ήταν ζωτικής σημασίας για τον πολιτισμικό μετασχηματισμό της περιοχής. Το άρθρο είναι σχετικό με τις Ευρωπαϊκές Ήμερες Πολιτιστικής Κληρονομιάς (Εικ. 1), Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης (22, 23 και 24/9/2017). Στόχος, να προταθεί μια διαφορετική αφήγηση της ιστορίας της Ελλάδας, αλλά και της Ευρώπης.
Στην επιστημονική κοινότητα συνεχίζονται ενδιαφέρουσες συζητήσεις για το πώς, πότε και από ποιους μεταφέρθηκε κατά τη Νεολιθική εποχή η νέα γεωργο-κτηνοτροφική τεχνογνωσία στην Ευρώπη. Πώς πραγματοποιήθηκε το επίτευγμα της μετάβασης από τη νομαδική ζωή του ανθρώπου κυνηγού-τροφοσυλλέκτη, στην εποχή του μόνιμα εγκατεστημένου γεωργοκτηνοτρόφου; Το ερώτημα, κατά συνέπεια είναι εάν ο νέος τρόπος ζωής οφειλόταν σε μια απλή διάδοση ιδεών, ή στην ταυτόχρονη μετακίνηση Νεολιθικών αγροτικών πληθυσμιακών ομάδων, χρηστών αυτών των ιδεών και τεχνολογιών ή συνέβησαν και τα δύο. Ειδικότερα, στην Κεντρική Ευρώπη εμφανίστηκαν αρκετοί πολιτισμοί πριν 5.000 χρόνια έως την εποχή του Χαλκού, αλλά δεν είναι σαφές εάν αυτό συνέβη ως αποτέλεσμα της μετανάστευσης πληθυσμιακών ομάδων, της πολιτιστικής διάδοσης των καινοτόμων ιδεών ή και των δύο.

21765555_485198015193213_5294301540450174472_o
Επιστημονική ομάδα από το Κέντρο Αρχαιομετρίας Curt Engelhorn της Γερμανίας εξέτασε (Female exogamy and gene pool diversification at the transition from the Final Neolithic to the Early Bronze Age in central Europe, Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 5/9/2017) το μιτοχονδριακό DNA (αυτό που κληρονομείται αποκλειστικά από τη μητέρα στα παιδιά της) από 84 σκελετούς (Εικ. 2) που χρονολογούνται από το 2.500 π.Χ έως το 1.650 π.Χ. που ανακαλύφθηκαν στην κοιλάδα του ποταμού Lech (Εικ. 3) στη Βαυαρία (Νότια Γερμανία). Τα αντικείμενα που θάφτηκαν μαζί τους ήταν χαρακτηριστικά του Πολιτισμού του κωδωνόσχημου λάγυνου (ή κωδωνοειδών κυπέλλων = Bell Beaker culture, Εικ. 3), είτε της πρώιμης εποχής του Χαλκού που ακολούθησε.

21762577_485198098526538_638537521435432199_o
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι σκελετοί της πρώιμης Εποχής του Χαλκού είχαν περισσότερο διαφοροποιημένο μιτοχονδριακό DNA σε σύγκριση με εκείνο από την εποχή του Πολιτισμού του κωδωνόσχημου λάγυνου. Η ανάλυση των ισοτόπων στροντίου και οξυγόνου στα δόντια ενηλίκων, που επιτρέπει να εκτιμηθεί που ζούσε το ενήλικο όταν σχηματίστηκαν τα δόντια του, υποδηλώνει ότι το 60% των γυναικών που ζούσαν στην κοιλάδα Lech (Νότια Βαυαρία Γερμανίας) ήρθαν από άλλη γεωγραφική περιοχή (πιθανόν τη Βοημία ή την Κεντρική Γερμανία), σε σύγκριση με μόνο το 11% των ανδρών.
Σύμφωνα με τους συγγραφείς το γεγονός ότι οι γυναίκες φέρουν διαφορετικούς μιτοχονδριακούς δείκτες, υποδηλώνει ότι μετακινήθηκαν στην περιοχή, προσφέροντας στους ντόπιους κατοίκους νέες καλλιεργητικές πρακτικές. Αντίθετα, η πλειονότητα των ανδρών είχε γεννηθεί και μεγαλώσει στη Νότια Βαυαρία.

*ΕΞΩΓΑΜΙΑ. Το έθιμο (ή η συνήθεια) του γάμου με άτομα που βρίσκονται έξω από μια συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα ανθρώπων ή “φυλή”, στην οποία ανήκει το άτομο. Αντίθετα, η Ενδογαμία, σημαίνει σύναψη γάμων μεταξύ ατόμων της ίδιας τοπικής κοινότητας, τάξης ή “φυλής”.

Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης, Καθηγητής Γενετικής ΑΠΘ

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση