Άρθρα με ετικέτα “Καβάφης”

Cavafy_poster_Boo_finalΕίκοσι ένας Ιάπωνες φοιτητές (12 κορίτσια και 9 αγόρια), με τη διακριτική συμβολή του καθηγητή τους Dino Sato, προσέγγισαν τον τιμώμενο Αλεξανδρινό, δημιουργώντας σύντομες ταινίες animation, βασισμένες σε ποιήματά του, που οι ίδιοι επέλεξαν να εικονοποιήσουν, με το σύγχρονο αισθητικό ιδίωμα του animation.
Οι φοιτητές, μη γνωρίζοντας τίποτα για τον Κ. Π. Καβάφη, αναζήτησαν τα ποιήματά του, που είναι μεταφρασμένα στη γλώσσα τους, από τον Hisao Nakai, “Cavafy, C.P., C.P. Cavafy Complete Poems”, Misuzu Shobo, 1991 και ξεκίνησαν τη δημιουργική ενασχόλησή τους με αυτά.

Ο Dino Sato, αναφερόμενος στη διαδικασία, αναφέρει:

«Μέχρι εκείνη τη στιγμή εγώ και οι μαθητές μου δεν ξέραμε τίποτα για τον Καβάφη. Πολλοί μαθητές δεν γνώριζαν ιδιαιτέρως την ελληνική ιστορία. Έτσι, μας δόθηκε η ευκαιρία να ενημερωθούμε για τον συγκεκριμένο ποιητή και να διαβάσουμε τα ποιήματά του, μαθαίνοντας ταυτόχρονα μέσα από αυτά, για την αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή ιστορία. Παρακινηθήκαμε μάλιστα να αναζητήσουμε τους διάσημους αρχαίους Έλληνες και Λατίνους ποιητές. 
Στη συνέχεια, ο καθένας επέλεξε ένα ποίημα του Καβάφη, που του άρεσε και ξεκινήσαμε να κάνουμε σκίτσα, χαρακτήρες και storyboards για να ολοκληρώσουμε τις ταινίες, σύμφωνα με την πάγια τακτική δημιουργίας ταινιών animation. 
Στα έργα τους, οι φοιτητές προσπάθησαν να συμπεριλάβουν τις ομοιότητες και τις διαφορές ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ιαπωνία. 
Ένας μάλιστα είπε, ότι η αρχαία Ελλάδα έχει πολλούς θεούς, όπως και η Ιαπωνία! 
Τα ερωτήματα που ετίθεντο εξ αρχής ήταν: Πώς οι Ιάπωνες φοιτητές του σήμερα μπορούν να προσλάβουν τα ποιήματα του Καβάφη, γραμμένα περίπου 100 χρόνια πριν, και πώς οι Έλληνες θα μπορέσουν να κατανοήσουν τα κινούμενα σχέδια των Ιαπώνων φοιτητών. 
Νομίζω, ότι αυτή η ανταλλαγή στο χώρο των τεχνών, μεταξύ των δύο χωρών είναι πολύ σημαντική».

Οι ταινίες θα προβληθούν στα πλαίσια του φεστιβάλ ANIMFEST

http://tokyo.cavafy.eu/gr

Comments 1 σχόλιο »

Στο Διαπολιτισμικό Γυμνάσιο Αθηνών, ένας μαθητής από τη Συρία επιχειρεί να διαβάσει φωναχτά μέσα στην αίθουσα το «Όσο μπορείς» του Κ. Π. Καβάφη. Μια αλληγορική ιστορία για το ταξίδι του κάθε ανθρώπου μέσα από τα μάτια του πρωταγωνιστή. Με αφορμή στο «Όσο μπορείς» του Αλεξανδρινού ποιητή, ο Γρηγόρης Ρέντης (σκηνοθεσία) και η παιδοψυχίατρος / σκηνοθέτης και επικεφαλής της Εφηβικής Σκηνής της Στέγης, Σοφία Βγενοπούλου (σενάριο), γύρισαν μια ταινία μικρού μήκους, η οποία συγκινεί με το μήνυμά της. Το έργο του Κ. Π. Καβάφη για άλλη μια φορά υπερπηδά τα στεγανά του ελλαδικού πολιτισμικού χώρου, καθώς ενώνει τα διακριτά μέλη της τάξης σε ένα κοινωνικό σύνολο, το οποίο χαρακτηρίζεται από πραγματική αλληλεγγύη. H ταινία θα προβληθεί σε σχολεία σε όλη τη χώρα και σε κινηματογραφικές αίθουσες.

Comments 0 σχόλια »

Κάθε χρόνο εμφανίζονται κάτι σκόρπιοι στίχοι στους συρμούς του μετρό κοντά στην ημέρα της ποίησης. Δεν θέλω να ψάξω πόσο μας κοστίζει αυτή η κίνηση. Η επιλογή, η εκτύπωση των πόστερ. Ούτε αν γίνεται με απευθείας ανάθεση. Η ιδέα προέρχεται από το μετρό του Λονδίνου. Η κίνηση Poems on the Underground ξεκίνησε το 1986 και έκτοτε εξελίχθηκε φιλοξενώντας πόστερ με ποιήματα σύγχρονων και κλασικών ποιητών, βρετανών και ξένων, καλύπτοντας όλα τα είδη ποίησης, αναδεικνύοντας ακόμα και νέους ποιητές, και συνήθως αλλάζουν τρεις φορές το χρόνο.Τα επιλεγμένα ποιήματα εκδίδονται σε συλλογές και πωλούνται στα γκισέ του tube.

Μπορείτε να δείτε τη συλλογή στη σελίδα του tube

Ανάμεσά τους οι επιθυμίες του Κ. Π. Καβάφη

Comments 0 σχόλια »

Τα τελευταία έξι χρόνια, μια μικρή ομάδα καλλιτεχνών από τη Σύρο ταξιδεύει ανά την υφήλιο με μόνη αποστολή της να μυήσει τους αμύητους στο έργο του Κωνσταντίνου Καβάφη, αλλά και να προσφέρει στους ήδη «μυημένους» την ευκαιρία να ακούσουν 32 ποιήματά του όπως δεν τα έχουν ακούσει ποτέ ξανά. Ανταμοιβή των συντελεστών της ομάδας «Καβάφης» δεν είναι τα χρήματα ούτε καν η επαγγελματική καταξίωση, αλλά οι ένθερμες αντιδράσεις των θεατών, ανεξαρτήτως ηλικίας, μορφωτικού επιπέδου και χώρας προέλευσης. Για τον Μπάμπη Κουλούρα, ιθύνοντα νου και ψυχή του εγχειρήματος, η σχέση με τον Αλεξανδρινό ποιητή είναι σχέση λατρείας και η επικοινωνία με το κοινό αποτελεί έκφραση της ανάγκης του να μεταδώσει αυτό το πάθος σε όσο περισσότερους ανθρώπους γίνεται. Οι απαγγελίες του δεν είναι θεατρικές, αλλά γίνονται από μνήμης και χαρακτηρίζονται από την αμεσότητα του προφορικού λόγου. «Εμείς δεν κάνουμε βαθυστόχαστες αναλύσεις, δεν παρουσιάζουμε τον Καβάφη ως αναλυτές και κριτικοί. Εμείς τον λατρεύουμε… “απ’ έξω και τραγουδιστά”», υπογραμμίζει ο ίδιος.

Ολα ξεκίνησαν πριν από σχεδόν δύο δεκαετίες, όταν ο κ. Κουλούρας, πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Ανω Σύρου και επί 17 χρόνια διευθυντής του δημοτικού καναλιού του νησιού, ανακάλυψε ότι τα ποιήματα, που διάβαζε ξανά και ξανά από τα νεανικά του χρόνια, είχαν χαραχτεί ανεξίτηλα στη μνήμη του. Αν και στην παράσταση «Απ’ έξω και τραγουδιστά» απαγγέλλει από μνήμης μόλις 20 ποιήματα του Καβάφη -δέκα από τα πιο προβεβλημένα, όπως «Η πόλις», η «Ιθάκη», οι «Θερμοπύλες» και «Οι Βάρβαροι», καθώς και δέκα λιγότερο γνωστά στο ευρύ κοινό, τα οποία είναι διαφορετικά σε κάθε παράσταση- στην πραγματικότητα γνωρίζει απ’ έξω περισσότερα από 100. Εκτός από απαγγελία, το πρόγραμμα της παράστασης περιλαμβάνει 12 μελοποιημένα ποιήματα σε μουσική των Χατζιδάκι, Μικρούτσικου, Ρεμπούτσικα, Μάλαμα, Μούτση, Παπαδημητρίου, Νικολόπουλου, καθώς και του ίδιου του Μπάμπη Κουλούρα.

Το αφιέρωμα πρωτοπαρουσιάστηκε την αυγουστιάτικη πανσέληνο του 2006 στο χωριό Κίνι της Σύρου και έκτοτε έχει μεταφερθεί, μεταξύ άλλων, στο σπίτι του ποιητή στην Αλεξάνδρεια, στη Ρωμαϊκή Αγορά Αθηνών, στον Αρχαιολογικό Χώρο της Δήλου, στη Μεγάλη του Γένους Σχολή στην Κωνσταντινούπολη παρουσία του Πατριάρχη, στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, καθώς και στη Νέα Υόρκη και τη Βοστώνη κατόπιν πρόσκλησης των σωματείων των ομογενών. Στα ταξίδια της, η ομάδα «Καβάφης» δεν προβάλλει μόνο το έργο του μεγάλου ποιητή, αλλά και μια εικόνα της Ελλάδας αρκετά διαφορετική από αυτήν που κυριαρχεί στα διεθνή ΜΜΕ, τουλάχιστον το τελευταίο διάστημα. «Δείχνουμε ότι η Ελλάδα είναι και ο λαός του μόχθου και του πολιτισμού, άνθρωποι που παλεύουν και ονειρεύονται. Μια πατρίδα όμορφη, με αξιοπρέπεια και νοικοκυροσύνη», αναφέρει ο κ. Κουλούρας. «Οι ποιητές μας είναι το καϊμάκι, η αφρόκρεμα του πολιτισμού μας», προσθέτει.

Επόμενοι σταθμοί είναι το Λονδίνο, το Παρίσι, η Βιέννη, η Γενεύη, τα Γιάννενα και η Ιθάκη. Ωστόσο, όνειρο της ομάδας είναι να εμφανιστεί στο Ηρώδειο το καλοκαίρι του 2013, στο πλαίσιο και των εκδηλώσεων για το Ετος Καβάφη. Εφόσον γίνει δεκτό το αίτημά τους για την παραχώρηση του Αρχαίου Ωδείου, μαζί με τα μόνιμα μέλη στη συγκεκριμένη παράσταση θα εμφανιστούν γνωστά ονόματα της εγχώριας μουσικής σκηνής, όπως η Καλλιόπη Βέτα, ο Δημήτρης Μπάσης, η Υρώ Μανέ, αλλά και η Παιδική Χορωδία Τυπάλδου και η Μεικτή Χορωδία της Σύρου, ενώ τα έσοδα θα διατεθούν για τους σκοπούς των Γιατρών του Κόσμου. «Ο πολιτισμός, για να έχει κάποια ουσία, πρέπει να είναι δεμένος με την ανθρωπιά» υποστηρίζει ο κ. Κουλούρας, που, όπως και οι υπόλοιποι συντελεστές του εγχειρήματος, εργάζεται αφιλοκερδώς.

Τα τραγούδια της παράστασης «Απ’ έξω και τραγουδιστά» ερμηνεύει η Χρυσούλα Κεχαγιόγλου, συνοδευόμενη από μία ομάδα μουσικών από τη Σύρο – πρόκειται για τους Νίκο Ρούσσο, Ζαννή Μαραγκό, Δημήτρη Οικονομάκη, Αντώνη Κονσολάκη, Νίκο Απέργη, Αποστόλη Μάρη και Κατερίνα Βαρδούση. Ενδιαμέσως, η σύζυγος του Μπάμπη Κουλούρα, Νικολέττα Ρούσσου, αφηγείται στιγμές από τη ζωή του Καβάφη.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_2_18/11/2012_501901 Της Χριστίνας Σανούδου

Comments 0 σχόλια »

ποίηση : Κ.Π.Καβάφης | μουσική : Μάνος Χατζιδάκις | ανάγνωση : Έλλη Λαμπέτη | επιμέλεια : Τάσος Σταυρόπουλος

ακούγονται αποσπάσματα με τη φωνή της Έλλης Λαμπέτη από το δίσκο “Η Έλλη Λαμπέτη διαβάζει Καβάφη” (LYRA)
σε αδισκογράφητο μουσικό θέμα του Μάνου Χατζιδάκι από την ταινία “Ο Λέων της Σπάρτης ( Τhe lion of Sparta )”.

Comments 0 σχόλια »

Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου σκηνοθετεί τον νέο κύκλο τραγουδιών της Λένας Πλάτωνος βασισμένο σε 13 ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη.

Η Λένα Πλάτωνος, μετά από 28 χρόνια από τον θρυλικό Καρυωτάκη, μελοποιεί ξανά έναν μεγάλο ποιητή, και ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, μετά από 10 χρόνια, επιχειρεί ξανά την σκηνοθεσία ενός μουσικού θεάματος, αυτή την φορά χρησιμοποιώντας πρωταγωνιστικά την video-εικόνα, και προτείνοντας 13 μικρά φιλμ που γύρισε και μόνταρε ο ίδιος.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 10 ΚΑΙ ΣΑΒΒΑΤΟ 11 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2010 ΣΤΟ ΠΑΛΛΑΣ


Comments 0 σχόλια »

O Δημήτρης Παπαϊωάννου επιστρέφει αυτό το χειμώνα σκηνοθετώντας τον Καβάφη την νέα δισκογραφική δουλειά της Λένας Πλάτωνος τον Δεκέμβριο @ Παλλάς.
(ημερομηνίες θ’ ανακοινωθούν)

Comments 0 σχόλια »

p2090186.JPG«Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ, μεγάλα κι υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη» Κ.Π. Καβάφης, «Τείχη», 1896 Την τελευταία ημέρα του Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, 27 Ιουνίου 2010, η μαθητική ομάδα «Οι Κυρίες της Αυλής» παρουσίασε ένα βίντεο με αποσπάσματα από μαγνητοσκοπημένες απαντήσεις μαθητών στους οποίους υποβλήθηκαν ερωτήματα σχετικά με την ομοφυλοφιλία και την ομοφοβία. Μία από αυτές τις ερωτήσεις ήταν και η εξής: «Γνωρίζετε ότι ο Καβάφης ήταν ομοφυλόφιλος; Πιστεύετε ότι θα έπρεπε να διδασκόμαστε τα ερωτικά του ποιήματα στο σχολείο;».

«Δεν μας ενδιαφέρει τι έκανε ο Καβάφης στο κρεβάτι του, έτσι κι αλλιώς ήταν μέγιστος» ειπώθηκε πολλές φορές. Μπορούμε να πούμε ότι και μόνο αυτή η φράση αντανακλά μια στάση, μια στάση που ίσως να ονομάζαμε τη στάση της «καλής πρόθεσης».

Γιατί αυτός που παίρνει αυτή τη στάση έχει μάθει ότι δεν πρέπει να είναι ρατσιστής και έχει την πρόθεση να απαντήσει «μη ρατσιστικά». Απαντά με βάση αυτό που πιστεύει ότι είναι ρατσισμός.

Έχει φοιτήσει στο ελληνικό σχολείο από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 και μετά, σε ένα σχολείο δηλαδή που προσπαθεί με διάφορους τρόπους να είναι πολιτικά ορθό, που έχει κολλημένες στους διαδρόμους του αφίσες με αγκαλιασμένα λευκά και μαύρα παιδάκια και που σε μαθαίνει ότι «δεν κρίνουμε τον άλλον γι’ αυτό που είναι». Τι σημαίνει όμως δεν κρίνουμε τον άλλον για αυτό που είναι; Αυτή είναι κατά τη γνώμη μου μια εντελώς κενή φράση, μια φράση πάνω στην οποία θεμελιώνεται ένας δεύτερης γενιάς ρατσισμός, ένας ρατσισμός της ανεκτικότητας αλλά της μη αποδοχής.

Και αυτό φαίνεται στην περίπτωση Καβάφη. Δεν κρίνουμε λοιπόν τον Καβάφη για αυτό που είναι. Μας ενδιαφέρει τι έκανε στο γραφείο του και όχι στην κρεβατοκάμαρά του. Θέλουμε να μπούμε στο σπίτι του Καβάφη από το παράθυρο του γραφείου χωρίς να περάσουμε καθόλου από την κρεβατοκάμαρα. Θέλουμε να προσπεράσουμε, να ανεχτούμε και όχι να αποδεχτούμε την ομοφυλοφιλία του, λόγω και μόνο λόγω της αξίας του ποιητικού του έργου. Προτείνουμε δηλαδή στον Καβάφη μια ανταλλαγή, μας δίνει τις «Θερμοπύλες» ή την «Ιθάκη» κι εμείς ανεχόμαστε την ομοφυλοφιλία του σαν ένα είδος ποιητικής άδειας.

Το ίδιο συμβαίνει και με τα κείμενα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας που αναφέρονται σε ομοφυλοφιλικές σχέσεις. Αν και εφόσον συζητηθεί το θέμα, αυτό γίνεται πάντα με διευκρίνιση όπως: «οι αρχαίοι Έλληνες ήταν μεγάλοι κι ας είχαν αυτά τα γούστα». Τι θα πει «κι ας είχαν αυτά τα γούστα»;

Ό,τι θα πει και δεν κρίνουμε τον άλλο «γι’ αυτό που είναι». Εγκαθιδρύουμε μια ανταλλακτική σχέση. Παίρνουμε από τον Πλάτωνα αυτό που θέλουμε να μας δώσει, το επονομαζόμενο «μεγαλείο», και σε αντάλλαγμα ανεχόμαστε τις ομοφυλοφιλικές σχέσεις, τα επονομαζόμενα «γούστα».

Τι μας μαθαίνουν αυτές οι ανταλλαγές; Μας μαθαίνουν μόνο να προεκτείνουμε αυτή τη λογική πέρα από τη λογοτεχνία. Μικρές χιλιάδες ανταλλαγές, μικρές χιλιάδες προϋποθέσεις για να είσαι αυτό που είσαι και για να το δέχομαι. Και η στάση της καλής πρόθεσης γίνεται στάση της ανταλλαγής.

Ποτέ όμως καμία ανταλλακτική λογική δεν οδήγησε στην πραγματική γνώση. Δεν γνωρίζεις έτσι ολόκληρη την ποίηση ενός ολόκληρου ανθρώπου, ούτε την ιδιαιτερότητα μιας «μεγαλειώδους» εποχής.

«Τα ποιήματα που διδάσκονται στο σχολείο πρέπει να είναι καθαρά εκπαιδευτικού περιεχομένου» λέει κατηγορηματικά στην κάμερα ένας μαθητής. Κι ας μην ήθελε να πει αυτό, θα εκμεταλλευτώ τα λόγια του. Πρέπει να είναι εκπαιδευτικού περιεχομένου, άρα να μας παρέχουν παιδεία. Να μας μαθαίνουν τον κόσμο ενός ποιητή, το πνεύμα μιας εποχής. Να κρίνουν τον άλλον για αυτό που είναι. Για όλο αυτό που είναι. Πρέπει δηλαδή να μας βάζουν στο σπίτι του Καβάφη και όχι μόνο στο γραφείο του.


Της Ιωάννας Μπαρτσίδη, μαθήτριας Λυκείου

AthensVoice

Comments 0 σχόλια »

lena.jpgΒρισκόμαστε στο σπίτι της Λένας Πλάτωνος στον Χολαργό, έτοιμοι να ακούσουμε για πρώτη φορά τον Καβάφη της στην οριστική του μορφή. Νιώθω τυχερός που έζησα τα τραγούδια αυτά από τη γέννησή τους, απόψε όμως δεν είμαστε μόνοι μας, η συνθέτρια κι εγώ. Είναι μαζί μας και οι φίλοι τραγουδοποιοί, ο Παντελής Δημητριάδης με τον Αλέξανδρο Μακρή των Κόρε.Ύδρο., ο Αλέξανδρος Μίαρης των Electric Litany, ο Νίκος Χαλβατζής και ο Lolek. Είμαι σίγουρος πως οι συγκεκριμένοι πέντε νέοι δημιουργοί πρόκειται να πάρουν το σημαντικότερο μάθημα μουσικής και μάλιστα όχι σε μιαν αποστειρωμένη αίθουσα ωδείου -απ’ αυτές που αντιπαθούσε ο Μάνος Χατζιδάκις- ούτε καν μέσα σ’ ένα φτηνό προβάδικο στούντιο, αλλά στο δωμάτιο της Λένας με τους ροζ τοίχους, με το τσάι και τα ρωσικά εδέσματα της Βικτώριας.

Τη ρωτάω ποια είναι η ενδεχόμενη βασική διαφορά του Κώστα Καρυωτάκη από τον Κωνσταντίνο Καβάφη, 13 τραγούδια τότε, 13 και τώρα. Μου απαντάει πως ο Καρυωτάκης σαν να παίζει με τη θλίψη του, γλυκαίνεται απ’ αυτή, ενώ ο Καβάφης δεν αφήνει κανένα περιθώριο.

Η ακρόαση ξεκινάει και κοιταζόμαστε όλοι κατάματα. Ο ήχος ξεχύνεται από τα ηχεία του pc. Η Πλάτωνος ανακάθεται στην κλίνη της κι ακούει κι αυτή μαζί μας με τα μάτια κλειστά, ήρεμη κι ατάραχη ως σοφός γκουρού.

Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον: Η επαναληπτικότητα των strings που έρχονται από μακριά θα έβρισκε σύμφωνο τον ποιητή που ήθελε ως τελευταία απόλαυση τους ήχους, τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου. Τα πολλά και διαφορετικά ηχοχρώματα της φωνής του Γιάννη Παλαμίδα και το αφηγηματικό ύφος του είναι καθοριστικά για τη μετατροπή του πεζογραφικού καβαφικού λόγου σε τραγούδι. Με την έναρξη αυτή η Λένα Πλάτωνος πετυχαίνει δυο πράγματα: να ξεμπερδέψει νωρίς νωρίς με τον θάνατο και να μεταδώσει το φως της Αλεξάνδρειας, από το οποίο σφύζει κυριολεκτικά το συγκεκριμένο ποίημα.

Μακρυά: Ένα από τα πιο αγαπημένα ποιήματα της συνθέτριας, για την ακρίβεια το πρώτο ποίημα που έμαθε απ’ έξω σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών. Το ακούμε και κρίνω ιδιαίτερα τολμηρή την άποψη της να επενδύσει το δεύτερο μέρος του με τον θεϊκό ήχο των βιολιών και της άρπας.

Περιμένοντας τους βαρβάρους: Πραγματικό ηλεκτροσόκ για τον ακροατή, ένα ανελέητο σφυροκόπημα των νεύρων και των αισθήσεων του. Σίγουρα έτσι θα μελοποιούσαν τον Καβάφη και οι Prodigy! Παρόλο που η μουσική του προοριζόταν για συνοδεία στην απαγγελία του Παλαμίδα, εντούτοις προέκυψε αυτό το industrial trip-hop τραγούδι, ίσως το πιο ρυθμικό του κύκλου.

Τα παράθυρα: Συγκλονιζόμαστε! Με τη μελωδική γραμμή της Πλάτωνος, με την ερμηνεία του τραγουδιστή, αλλά και με το ενορχηστρωτικό εύρημα, το οποίο δεν θα ήθελα να αποκαλύψω. Ίσως γιατί δεν θα καταφέρω να αποδώσω την αίσθησή του ως τραγουδιού.

Η προθήκη του καπνοπωλείου: Περιέχει ηλεκτρονικούς ήχους, ικανούς να περιγράψουν το αντάλλαγμα των βλεμμάτων πριν το άγγιγμα των χεριών. Δεν διακόπτω την ακρόαση, δεν θέλω να ρωτήσω κάτι, εφόσον θυμάμαι τη Λένα που μου έλεγε ότι επέλεξε συνειδητά το εν λόγω ποίημα στοχεύοντας στην ανάδειξη του ερωτικά ασυμβίβαστου Καβάφη. Ένα φαινομενικά κυνικό ψωνιστήρι που όμως, κατά τη μελοποιό του, περιέχει έναν απίστευτο συναισθηματισμό: τα χέρια που αγγίζονται δεν είναι τίποτα περισσότερο από την πολυπόθητη ψυχική επαφή.

Μονοτονία: Έχουμε πραγματική σπουδή στη μουσική μονοτονία και στην έννοια του χρόνου που έρχεται και ξανάρχεται. Το κομμάτι γράφτηκε πολύ αργά τη νύχτα, σε συνθήκη απόλυτης ησυχίας. Η φωνή του Γιάννη Παλαμίδα ελίσσεται μέσα στην ηλεκτρονική συχνότητα όπως το ψάρι στο νερό. Μεγάλη ερμηνεία!

Η Πόλις: Το οριακό αυτό ποίημα, έτσι όπως ασφαλτοστρώθηκε με ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά υλικά, θυμίζει ραδιενεργό τοπίο. Αν το άκουγε ο Αντρέι Ταρκόφσκι θα το επέλεγε για το Σολάρις του, δεν υπάρχει περίπτωση! Γνωρίζω, ωστόσο, πως η μελοποίησή του δεν έγινε μπροστά στο συνθεσάιζερ, ούτε στο πιάνο, αλλά με τη Λένα ξαπλωμένη να σκαρώνει μελωδίες στο σημειωματάριο που της έφερα πέρσι από την Κίνα. Όπως γνωρίζω ακόμη ότι προέκυψε πολύ πιο ροκ και ρυθμικό, συγκριτικά με ό,τι είχε αρχικά στον νου της. Η καβαφική – πλατωνική «Πόλις» με παραπέμπει ευθέως στον Κύκλο Καρυωτάκη: αν υποτεθεί πως τότε σαν να είχε καθοδηγήσει τη δημιουργό το πνεύμα του αυτόχειρα ποιητή, έτσι κι εδώ τώρα ακούγεται σαν κάποιος να της είχε υπαγορεύσει τη μουσική μέσα της.

Δέησις: φτιάχτηκε από την καταναγκαστική προσήλωση του ανθρώπου στα θεία και τις φωνές που μεταφέρουν μηνύματα από τον Κάτω Κόσμο. Η θρησκευτική μουσική υφή της και τα electronics οδηγούν σε ένα πρωτόγνωρο αμάλγαμα βυζαντινής ψυχεδέλειας.

Επιθυμίες: η εργασία της Πλάτωνος υπερθεματίζει στο κυρίαρχο στοιχείο του καβαφικού ποιητικού σύμπαντος – και πάλι βαθιά μελαγχολία. Στο σημείο αυτό, διακόπτει η ίδια την ακρόαση και επαναλαμβάνει τους στίχους που τραγούδησε λίγο πριν ο Παλαμίδας: «Έτσ’ οι επιθυμίες μοιάζουν που επέρασαν χωρίς να εκπληρωθούν, χωρίς ν’ αξιωθεί καμιά της ηδονής μια νύχτα…». Και προσθέτει: να πώς το υπαρξιακό άλγος του Καβάφη ξεπερνάει κατά πολύ κι αυτό του Καρυωτάκη.

Όσο η ώρα της ακρόασης περνάει και ο ψηφιακός δίσκος φτάνει προς το τέλος του, νιώθουμε μύστες και μέτοχοι ενός ακατάληπτου και μυστηριακού progressive γεγονότος. Ενός ενιαίου ηχητικού concept, για να γίνω πιο συγκεκριμένος, που ναι μεν περιέχει μελοποιημένο τον φιλοσοφικό, ιστορικό και ηδονικό Καβάφη, είναι όμως τόσο αλληλένδετα όλα αυτά μεταξύ τους, ώστε σχεδόν να μην επιτρέπεται η μεμονωμένη απόσπασή τους. Τι κρίμα να μη ζει ο Μάνος Χατζιδάκις, που αγαπούσε τόσο τη Λένα Πλάτωνος, για ν’ ακούσει τούτο το καινούργιο έργο της.

Η Θάλασσα του πρωιού: Το τελευταίο κομμάτι. Το αρχικό βαρύ περίβλημα εξελίσσεται σ’ ένα ορμητικό ροκ μοτίβο. Ο Καβάφης λέει «Εδώ ας σταθώ» και η συνθέτρια τον παίρνει από το χέρι. Η δική της «Θάλασσα του πρωιού» είναι ένα πανέμορφο ιντερλούδιο, μέσα στο οποίο πλέει ο ποιητής. Το ροκ ποτάμι επανέρχεται ακόμη πιο ορμητικό, φέρνοντάς τον face to face με ό,τι θέλησε εμπειρικά να αποφύγει. Το τραγούδι, ωστόσο, και ο «Κύκλος Καβάφη» τελειώνουν με τη φράση «Εδώ ας σταθώ». Εντελώς αυθαίρετα, η Πλάτωνος πίστεψε πως πρόκειται για τον λυτρωμό και την κάθαρση, διά της ποιητικής οδού, του Κωνσταντίνου Καβάφη.

Κατά την προσωπική μου εκτίμηση, το νέο έργο της Λένας Πλάτωνος αποτελεί το μεγαλύτερο δώρο του 21ου αιώνα στην τέχνη της μουσικής, με εθνική και παγκόσμια εμβέλεια. Όχι ότι έβαλε απλώς τον Κωνσταντίνο Καβάφη μέσα σε μια διάφανη κάψουλα και τον έστειλε για πάντα στο Διάστημα. Αυτό ενδεχομένως και να ‘χει ήδη συμβεί, δίχως τη δική της παρέμβαση. Θα έλεγα ότι αποτελεί επίσης τον πιο άμεσο συνδετικό αρμό του παρελθόντος με το προαναφερθέν μέλλον. Και όχι ενός παρελθόντος που περιορίζεται κατ’ ανάγκη στα της μουσικής, αλλά εκτείνεται σε ό,τι εμπεριέχει ο όρος τέχνη. Δεν ξέρω γιατί, αλλά όση ώρα άκουγα το έργο για πολλοστή φορά η αίσθηση ήταν ίδια: σαν να με ξεναγούσε κάποιος σε μια έκθεση αριστουργημάτων του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου. Φαίνεται μάλλον πως αυτή η τάση επιμήκυνσης, στα όρια της εξαΰλωσης, των σωμάτων του αναγεννησιακού ζωγράφου είναι στοιχείο κάλλιστα συγκρίσιμο με την ψυχική ανάταση και την κατάργηση της συντηρητικής έννοιας του χωροχρόνου που προξενεί ο κατά Λένα Πλάτωνος Κωνσταντίνος Καβάφης.

Η Λένα Πλάτωνος μελοποιεί Κωνσταντίνο Καβάφη, 9-10 Ιουλίου, 21:30, Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου. Η προπώληση αρχίζει στις 18 Ιουνίου.

LIFO

Comments 0 σχόλια »

kavafis-21.jpgΔεν είδαν, επί αιώνας, τέτοια ωραία δώρα στους Δελφούς
σαν τούτα που εστάλθησαν από τους δύο τους αδελφούς,
τους αντιζήλους Πτολεμαίους βασιλείς. Αφού τα πήραν
όμως, ανησύχησαν οι ιερείς για τον χρησμό. Την πείραν
όλην των θα χρειασθούν το πώς με οξύνοιαν να συνταχθεί,
ποιός απ’ τους δυο, ποιός από τέτοιους δυο να δυσαρεστηθεί.
Και συνεδριάζουνε την νύχτα μυστικά
και συζητούν των Λαγιδών τα οικογενειακά.
Αλλά ιδού οι πρέσβεις επανήλθαν. Χαιρετούν.
Στην Αλεξάνδρεια επιστρέφουν, λεν. Και δεν ζητούν
χρησμό κανένα. Κ’ οι ιερείς τ’ ακούνε με χαρά
(εννοείται, που κρατούν τα δώρα τα λαμπρά),
αλλ’ είναι και στο έπακρον απορημένοι,
μη νοιώθοντας τι η εξαφνική αδιαφορία αυτή σημαίνει.
Γιατί αγνοούν που χθες στους πρέσβεις ήλθαν νέα βαριά.
Στη Ρώμη δόθηκε ο χρησμός• έγειν’ εκεί η μοιρασιά.

Comments 0 σχόλια »

«Ξέρουμε με πόση μανιακή επιμονή το αισθανότανε το Εθνος ο Καβάφης. “Δεν είμαι Ελλην, είμαι Ελληνικός”, συνήθιζε να λέει», έγραφε το 1946 ο Γιώργος Σεφέρης και, σε υποσημείωσή του παρέπεμπε στον Τίμο Μαλάνο: «Ο Καβάφης, ερωτώμενος, λέγει ότι δεν είναι πατριώτης αλλά φυλετικός. Εννοεί δε λέγοντας φυλετισμό μια πλήρη αποκατάσταση της Ελληνικής φυλής» – τι ακριβώς σημαίνει αυτή η «πλήρης αποκατάσταση» πάντως δεν είμαστε σίγουροι. Νωρίτερα, το 1932, ο Νικόλας Κάλας διερευνούσε επίσης τη σχέση του Καβάφη με τον πατριωτισμό και σημείωνε: «Το μεγάλο ιστορικό γεγονός που ενέπνευσε τον Καβάφη είναι ο ελληνισμός. Κανείς δεν ήταν καταλληλότερος από αυτόν για να αναλάβει αυτό το έργο. […] Οταν λέγω όμως πως ο Καβάφης είναι ποιητής του ελληνισμού, δεν σημαίνει πως πρέπει να θεωρηθεί πατριωτικός ποιητής. Ο πατριωτισμός είναι μια αισιόδοξη στάση στη ζωή, προϋποθέτει πίστη στην πνευματική και πολιτική ανάπτυξη και εξέλιξη ορισμένου λαού. Αυτό όμως λείπει στον Καβάφη – είναι απαισιόδοξος, δεν μεταδίδει πίστη, εμπνέει απογοήτευση, δεν υμνεί, το άσμα του είναι κύκνειο, και η ιδέα του τάφου τον κατατρέχει, και επανέρχεται συχνά στην ποίησή του. […] Το ότι ο Καβάφης δεν μπορεί να θεωρηθεί πατριωτικός ποιητής, ίσως λυπήσει μερικούς, ίσως τους ενοχλεί [που] δεν βρίσκουν στην ποίησή του ποιο είναι “το χρέος προς την πατρίδα, κι άλλα ηχηρά παρόμοια”».

Διαβάστε τη συνέχεια στο άρθρο του Π. Μπουκαλά στην Καθημερινή

Comments 0 σχόλια »

27-1-thumb-small.jpgΤι συνδέει τον Καβάφη με τον Πεσόα και την Πολυδούρη με τον Καρυωτάκη; Δύο βιβλία επιχειρούν να δώσουν την απάντηση
Οι συμπτώσεις είναι το λιγότερο μοιραίες και ειδικά σε ό,τι αφορά τη λογοτεχνία. Συμπτώσεις που μπορεί να αφορούν απρόοπτες συναντήσεις, αλλά και κοινούς τόπους ανθρώπων που δεν βρέθηκαν ποτέ μαζί. Ακόμα περισσότερο που έζησαν σε εντελώς διαφορετικές χώρες.
Σ’ αυτές ακριβώς τις περιπτώσεις αναφέρονται οι δυο τόμοι με τίτλους «Φερνάντο Πεσόα – Κ. Π. Καβάφης. Τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου» σε εισαγωγή-μετάφραση-ανθολόγηση Γιάννη Σουλιώτη, και «Κώστας Καρυωτάκης – Μαρία Πολυδούρη. Ερωτας και θάνατος στη σκιά της ποίησης» σε επιμέλεια και ανθολόγηση του Γιάννη Η. Παππά (και οι δύο από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο», στη σειρά «Αντικρυστοί καθρέφτες»).

Ο Πεσόα γεννήθηκε στη Λισαβόνα το 1888 και ο Καβάφης στην Αλεξάνδρεια το 1863. Εννοείται πως δεν συναντήθηκαν ποτέ, όπως και ουδέποτε έμαθε ο ένας για την ύπαρξη του άλλου. Και όμως, αμφότεροι έχασαν σε τρυφερή ηλικία τον πατέρα τους και δέθηκαν με τις μανάδες τους, απέκτησαν αγγλική παιδεία, δεν υπηρέτησαν στο στράτευμα, είχαν αδυναμία στην αγγλική ποίηση και στα αστυνομικά μυθιστορήματα, δεν πήραν πανεπιστημιακό πτυχίο, εργάστηκαν σε εμπορικά γραφεία απασχολούμενοι με την αλληλογραφία, είχαν μέτριο ανάστημα, έπιναν ρακί και κάπνιζαν πολύ.

Και ακόμα ο Καβάφης ήταν ομοφυλόφιλος, ενώ ο Πεσόα ήταν «λευκής» σεξουαλικότητας με τάσεις ομοφυλοφιλίας. Ομως ο Πορτογάλλος δεν έζησε έμπρακτα τα σαρκικά πάθη των ηρώων του όπως ο Αλεξανδρινός, αλλά μάλλον ήταν ο άτολμος ιδεολόγος που τα βίωνε με τη φαντασία του.

Πόλεις-σύμβολα

Ο Πεσόα όπως και ο Καβάφης είχε στις φλέβες του τον ελληνισμό της αρχαιότητας. Ο Απόλλωνας και ο Διόνυσος ήταν κοινοί και για τους δύο. Οπως κοινή ήταν η αγάπη για την αλήθεια και τη μοναξιά, ο πεσιμισμός, η απουσία του γέλιου και του μελοδραματικού στοιχείου στο έργο τους, ο ρόλος του πεπρωμένου στη ζωή του καθενός.

Το αντικείμενο της ποίησής τους είναι ο άνθρωπος, αλλά με διαφορετική θεώρηση από τον καθένα. Το παναθρώπινο πάθος για τον έρωτα δεσπόζει στο έργο του Καβάφη, ενώ η ζωή σ’ εκείνο του Πεσόα. Και οι συμπτώσεις συνεχίζονται, αφού χάρη στον Πεσόα η Λισαβόνα μπήκε στην παγκόσμια λογοτεχνία ως μια πόλη σύμβολο, όπως η Αλεξάνδρεια μέσω του Καβάφη.

Υστερα είναι τα ποιήματα! Το 1893 ο Καβάφης έγραφε δίνοντας ζωή στη θάλασσα: «Βγάζει η θάλασσα κρυφή φωνή/ φωνή που μπαίνει/ μες την καρδιά μας και τη συγκινεί/ και την ευφραίνει». Και το 1915 ο Πεσόα τραγουδάει: «Στη θάλασσα, στη θάλασσα, στη θάλασσα, στη θάλασσα/ Αχ! Στη θάλασσα, στον άνεμο, στα κύματα, τη ζωή μου/ Να πετάξω».

Το 1901 ο Καβάφης μονολογούσε: «Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μια μέρα/ που πρέπει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο το Οχι/ να πούνε», ενώ το 1928 ο Πεσόα εξομολογείται: «Εάν μια κάποια στιγμή/ Είπα ναι αντί να πω το όχι ή όχι αντί του ναι/ Θα ήμουν άλλος σήμερα και ίσως το σύμπαν όλο/ Διαφορετικό να ήταν».

Παραθέτει και άλλα παραδείγματα ο Γιάννης Σουλιώτης, που επισημαίνει: «Η συνάντηση των δύο ποιητών συμβαίνει και σε άλλες περιπτώσεις, όπου στίχοι του Πεσόα, αν και δεν έχουν ακριβώς το ίδιο ποιητικό στίγμα με εκείνο του Καβάφη, μοιάζουν σαν να έχουν πλασθεί από την ίδια εκείνη ευαισθησία που διακρίνει τον αλεξανδρινό ποιητή. Η ίδια θαλασσινή αύρα, η ίδια του αλατιού γεύση, η λύρα, το τραγούδι του ανέμου στα χείλη και των δύο».

Και για να περάσουμε στο μυθικό ζευγάρι της ελληνικής ποίησης, ο Κώστας Καρυωτάκης γεννήθηκε το 1896 και αυτοκτόνησε τον Ιούλιο του 1928.

Η Πολυδούρη γεννημένη το 1902 «έφυγε» το 1930, όταν ζήτησε να της περάσει ένας θαυμαστής της ενέσεις μορφίνης (αυτοκτονία;) στην κλινική Χριστομάνου, όπου νοσηλευόταν.

Αιώνια ερωμένη

Οι δυο τους συναντήθηκαν τον Απρίλιο 1922, η Πολυδούρη τον ερωτεύτηκε παράφορα (η σχέση σημάδεψε τη ζωή και το έργο της), ενώ αυτός σχετιζόταν ακόμα με τη Χανιώτισσα Αννα Σκορδύλη. Τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου τού πρότεινε να παντρευτούν, αν και της είχε δηλώσει πως έπασχε από σύφιλη.

Του έγραφε με μεγάλη τόλμη: «Δεν έχω απέναντί σου τις ψεύτικες ντροπές, τις μικρές δειλίες, τους απάνθρωπους εγωισμούς μιας κοινής ερωμένης… Δεν θα ‘μαι η γυναίκα εκείνη που θα σου φέρνει γύρω σου τις ενοχλητικές σκέψεις του οικοκυριού. Οχι, θα ‘μαι η αιώνια ερωμένη σου».

Ο δεσμός τους δεν θ’ αντέξει δυο χρόνια. Το 1924 η Πολυδούρη θα γνωριστεί με τον νεαρό δικηγόρο Αριστοτέλη Στεργίου, θα αρραβωνιαστεί τον επόμενο χρόνο και θα τον χωρίσει τον μεθεπόμενο. Ηταν επόμενο…

Λίγες μέρες πριν την αυτοκτονία του ο Καρυωτάκης θα της στείλει από την Πρέβεζα μια τελευταία επιστολή, προσφωνώντας την «Δεσποινίς». Περιγράφει τη ζωή του με τα πιο βαρετά χρώματα και τη συμβουλεύει για την υγεία της.

Οπως σημειώνει ο Γιάννης Η. Παππάς, η ανθολογία που επιμελήθηκε έχει διπλό στόχο: Από τη μία να συμπεριλάβει σε έναν τόμο τα καλύτερα ποιήματα των δύο ποιητών που έζησαν και ερωτεύτηκαν με πάθος και από την άλλη να ενώσει για πάντα δυο ανθρώπους, τους οποίους οι συγκυρίες και οι καταστάσεις κράτησαν χώρια στη ζωή.

Ελευθεροτυπία

Comments 0 σχόλια »

Θάθελα αυτήν την μνήμη να την πω…
Μα έτσι εσβύσθη πια… σαν τίποτε δεν απομένει —
γιατί μακρυά, στα πρώτα εφηβικά μου χρόνια κείται.

Δέρμα σαν καμωμένο από ιασεμί…
Εκείνη του Aυγούστου — Aύγουστος ήταν; — η βραδυά…
Μόλις θυμούμαι πια τα μάτια· ήσαν, θαρρώ, μαβιά…
A ναι, μαβιά· ένα σαπφείρινο μαβί. 

Comments 0 σχόλια »

Η παράσταση του Νίκου Ξυδάκη στο «Σχολείον» (14-15 Ιουλίου), με τίτλο «δανεισμένο» από την αλεξανδρινή οδό που ταυτίστηκε με την κατοικία του Κωνσταντίνου Καβάφη, συστήνεται ως μουσική προσωπογραφία του ποιητή.

Κι όμως το «Rue Lepsius» δεν περιλαμβάνει μελοποιημένο Καβάφη, αλλά μελοποιημένα τα ποιήματα που εμπνεύστηκε ο Διονύσης Καψάλης από τον μεγάλο Αλεξανδρινό.

Στα τραγούδια, που στοιχειοθετούν μεμονωμένα επεισόδια της ζωής του, αναμειγνύονται καβαφικοί απόηχοι ή και φράσεις ατόφιες από ποιήματά του. Παρεμβάλλονται μέρη αμιγώς μουσικά, σαν κι αυτά που διαχέονταν στους δρόμους της Αλεξάνδρειας…

Με τη σκηνική παρουσία του Καψάλη αλλά και του Δημήτρη Μαρωνίτη στον ρόλο των αφηγητών, με τον Ξυδάκη αλλά και τον Τάση Χριστογιαννόπουλο στην ερμηνεία και με τη συμμετοχή επτά βιολοντσέλων της Οπερας του Καιρού και της Ορχήστρας Κλασικής Αραβικής Μουσικής Al Mahabba, το έργο ξετυλίγει (σε σκηνοθεσία της Μάρθας Φριντζήλα) το μουσικό-ποιητικό του νήμα, με οδηγό το καβαφικό ποίημα «Τα ενδύματα»: «Μέσα σ’ ένα κιβώτιο ή μέσα σ’ ένα έπιπλο από πολύτιμον έβενο θα βάλω και θα φυλάξω τα ενδύματα της ζωής μου (…) Θα βλέπω τα ρούχα και θα θυμούμαι τη μεγάλη εορτή – που θα είναι τότε όλως διόλου τελειωμένη(…)».

Ελευθεροτυπία

Comments 0 σχόλια »

βασισμένο στο ποίημα του Καβάφη “Απολείπειν ο θεός Αντώνιον”

Comments 0 σχόλια »

Comments 0 σχόλια »

Σαν σήμερα το 1933 ο Κωνσταντίνος Καβάφης πεθαίνει στην Αλεξάνδρεια τη μέρα που συμπλήρωνε 70 χρόνια ζωής.

Ενα σύντομο αυτοβιογραφικό σημείωμα του ποιητή:
«Είμαι Κωνσταντινουπολίτης την καταγωγήν, αλλά εγεννήθηκα στην Αλεξάνδρεια – σ’ ένα σπίτι της οδού Σερίφ· μικρός πολύ έφυγα, και αρκετό μέρος της παιδικής μου ηλικίας το πέρασα στην Αγγλία. Κατόπιν επισκέφθην την χώραν αυτήν μεγάλος, αλλά για μικρόν χρονικόν διάστημα. Διέμεινα και στη Γαλλία. Στην εφηβικήν μου ηλικίαν κατοίκησα υπέρ τα δύο έτη στην Κωνσταντινούπολη. Στην Ελλάδα είναι πολλά χρόνια που δεν επήγα. Η τελευταία μου εργασία ήταν υπαλλήλου εις ένα κυβερνητικόν γραφείον εξαρτώμενον από το υπουργείον των Δημοσίων Έργων της Αιγύπτου. Ξέρω Αγγλικά, Γαλλικά και ολίγα Ιταλικά».

Η ταινία

Comments 0 σχόλια »

kavafis.jpgΟ Καβάφης σύχναζε στην κακόφημη πλευρά της πόλης με την ίδια ευκολία που ανέσυρε από την ελληνιστική αρχαιότητα τους μικρούς, αποτυχημένους, περιθωριακούς ήρωές του, εκείνους που η επίσημη ιστοριογραφία προσπέρασε για να δοξάσει τους μεγάλους νικητές.

Δεν εξέδιδε ποτέ τα ποιήματά του, τα μοίραζε ο ίδιος στον κύκλο του, καθώς δεν άντεχε την εικόνα των «απούλητων αντιτύπων που γεμίζουν σκόνη στα βιβλιοπωλεία δίνοντας χαρά στους εχθρούς του», όπως έγραψε ο βιογράφος του Ρόμπερτ Λίντελ.

Η ιστορία, όμως, τον διεύψευσε. Η έκδοση μιας νέας αγγλικής μετάφρασης από τον Ντάνιελ Μέντελσον μιας ανθολογίας ποιημάτων του Καβάφη αλλά και η πρώτη μετάφραση στα αγγλικά των γνωστών πια 30 «ατελών» ποιημάτων του που ανακαλύφθηκαν τη δεκαετία του ’60 (και πρωτοκυκλοφόρησαν το 1994 από τον «Ικαρο»), δεν πέρασαν καθόλου απαρατήρητες. Από το «New Yorker» μέχρι το διαδικτυακό ομοφυλοφιλικό site advocate.com, το δίτομο έργο «C.Ρ. Cavafy: The Collected Poems» και «Unfinished Poems» (εκδόσεις Knopf) του Αμερικανού κριτικού και συγγραφέα Ντάνιελ Μέντελσον βρήκε πολύ και φιλόξενο χώρο. Εβδομήντα έξι χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Καβάφης εξακολουθεί να κινείται με την ίδια ευκολία σε όλες τις πλευρές της πόλης…

Ο 49χρονος Ντάνιελ Μέντελσον αφιέρωσε 10 ολόκληρα χρόνια μεταφράζοντας τα ποιήματα του Καβάφη. Δεν πήγαν χαμένα. Η κριτική εκθειάζει το έργο του. Ο Νταν Τσιάσον σε 5,5 σελίδες στο «New Yorker» χαρακτηρίζει τη δουλειά του «εξαιρετική». Ο Μέντελσον μελέτησε πολύ καλά τα ποιήματα του Καβάφη που μετέφρασαν στα αγγλικά οι Εντμουντ Κίλι και Φίλιπ Σέραρντ στα τέλη της δεκαετίας του ’70. Θεώρησε, όμως, ότι οι δυο τους συνειδητά δεν ασχολήθηκαν με τον ρυθμό του Αλεξανδρινού, αναζητώντας σε αντιδιαστολή τη μυστηριώδη πειθαρχία στους στίχους του.

Ο Μέντελσον, αντίθετα, ασχολήθηκε με το μέτρο. «Οσο περισσότερο βυθιζόμουν στους στίχους του τόσο συνειδητοποιούσα ότι δεν χρειάζονταν απλώς μια νέα μετάφραση, αλλά ένα πλήρες επίμετρο με ερμηνευτικά σχόλια για έξυπνους, αλλά όχι μυημένους αναγνώστες, που επιθυμούν να μάθουν περί τίνος πρόκειται», εξηγεί στη συνέντευξή του στο advocate.com. «Ενας φίλος μου, διαπρεπής κλασικιστής, μου είπε: “Δεν μπορούμε να καταλάβουμε τα ποιήματα του Καβάφη εάν δεν καταλάβουμε τις ειρωνείες που κρύβονται πίσω από τις ιστορικές λεπτομέρειες”. Προσπάθησα επιπλέον να επαναφέρω το μέτρο, τη συνήχηση, τον ρυθμό. Οι προηγούμενες μεταφράσεις επιδίωξαν να παρουσιάσουν τον Καβάφη ως έναν προσιτό ποιητή και “ίσιωσαν” τα ποιήματά του. Εγώ θέλησα να αναδείξω τη λάμψη τους».

Διαπιστώνεται συχνά ότι ο Καβάφης μεταφράζεται εύκολα. Δεν είναι λίγοι, μάλιστα, όσοι υποστηρίζουν ότι ο Αλεξανδρινός ποιητής κέρδισε από τη μετάφραση. Επειδή γενικά αποφεύγει τις μεταφορές και τις λεκτικές περίτεχνες διακοσμήσεις, τα ποιήματά του συχνά εκλαμβάνονται και ως σκέτη πρόζα. «Αυτό είναι δώρο και κατάρα μαζί», τονίζει ο Μέντελσον. Γιατί αν εκ πρώτης όψεως «φαίνεται ότι ο Καβάφης χρησιμοποιεί τη γλώσσα της καθημερινότητας, την ίδια στιγμή ανασύρει αρχαίες λέξεις, τις γυαλίζει και τις διαθέτει προς χρήση. Ετσι η γλώσσα του έχει μια μουσικότητα που δεν βρίσκει το αντίστοιχό της στην αγγλική», καταλήγει.

Ο Ντάνιελ Μέντελσον, χρόνια κριτικός βιβλίου στα «New York magazine» και «New York book review», έχει γράψει και ο ίδιος έξι βιβλία. Το μπεστ σέλερ του «Lost: Α search for six of six million» για την αναζήτηση της μοίρας έξι μελών της οικογένειάς του στο Ολοκαύτωμα απέσπασε το 2006 το βραβείο του National Book Critics Circle. Εχει ασχοληθεί και με την αρχαία τραγωδία και συγκεκριμένα τον Ευριπίδη στο «Gender and the City in Euripides’ Political Plays» (Oxford University Press, 2002).

Τι τον τράβηξε στον Καβάφη; «Το γεγονός ότι ασχολείται με το περιθώριο, τις σκοτεινές περιοχές. Είναι ένας κορυφαίος ποιητής του 20ού αιώνα, που μας χαμογελάει από το περιθώριο του 20ού αιώνα. Θεωρώ ότι σήμερα περισσότερο από ποτέ πρέπει να διαβάσουμε την ποίησή του. Θα αναγνωρίσουμε στον χαιρέκακο, σαρδόνιο τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε την πτώση τόσων πολιτισμών, την αποσύνθεση αυτοκρατοριών, το αναπόφευκτο τέλος του πολιτικού στάτους κβο, τον κόσμο γύρω μας».

Ελευθεροτυπία

Chiasson, Dan. “Man with a Past: Cavafy Revisited.”The New Yorker 23 Mar. 2009: 70-75.

Comments 0 σχόλια »


H αδιάλειπτη συντροφιά που κρατούσαν κάποια ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη στο συνθέτη Θάνο Μικρούτσικο ήρθε η ώρα να μετουσιωθούν σε ένα νέο, δημιουργικό έργο υπό την αιγίδα του Ιanos. Ένα έργο συνολικό, που περιλαμβάνει επιλεγμένα ποιήματα, κείμενα, επτά προσωπογραφίες του Καβάφη από τον Γιάννη Ψυχοπαίδη και φυσικά δέκα τραγούδια με μελοποιημένα ποιήματα του Αλεξανδρινού ποιητή. Η συνάντηση του μουσουργού με τον ποιητή δεν είναι τυχαία. Η ποίηση ηχούσε στο οικογενειακό σπίτι στην Πάτρα από τότε που ήταν παιδί, καθώς ο πατέρας του Στέργιος απήγγειλε Καρυωτάκη, Λαπαθιώτη, Χατζόπουλο, Μπάρα, Σαραντάρη. Εξάλλου, αρκετά χρόνια αργότερα, έμελλε ένας ποιητής, ο Νίκος Καββαδίας, να χαρίσει στον Θάνο Μικρούτσικο ένα δημιουργικό κύκλο που ταυτίστηκε με τη μουσική του έκφραση.

Όπως σημειώνει ο Γιώργος Μονεμβασίτης στην έκδοση του Ιanos, ήταν ο Καβάφης αυτός που βασάνισε περισσότερο τον Θάνο Μικρούτσικο: για πρώτη φορά προσπάθησε να μελοποιήσει το λόγο του το 1971, αλλά τα ποιήματα «του αντιστέκονταν». Τέσσερα χρόνια μετά συνέθεσε το Αποχαιρετισμός και Αντιθέσεις, τριμερές έργο για υψίφωνο, βαρύτονο, αφηγητή, με μελοποιημένα κείμενα των Καβάφη, Σεφέρη Ρίτσου, Μπρεχτ. Και πάλι ο Μικρούτσικος αισθανόταν πως δεν είχε εκπληρώσει την αποστολή του. Η «ένωσή» του με τον ποιητή προέκυψε ουσιαστικά μέσω της συνεργασίας του με τον Ανρί Ρονς για την παράσταση Ο γέρος της Αλεξάνδρειας σε κείμενα Καβάφη και Λόρενς Ντάρρελ. Η πρώτη παράσταση έγινε στις Βρυξέλλες το 1982 και την επόμενη χρονιά ηχογραφήθηκε ο κύκλος τραγουδιών Ο Γέρος της Αλεξάνδρειας. Είκοσι χρόνια μετά, ετοιμάζοντας το πρόγραμμα ενός αφιερώματος στην τραγουδοποιία του από το Μέγαρο Μουσικής, συνέθεσε το ποίημα Για να ‘ρθουν.

Αναφερόμενος στο βιβλίο-CD ο Θάνος Μικρούτσικος, σημειώνει: «Δεν μου πέρασε από το μυαλό να γίνω ανθολόγος ποίησης, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για τον Καβάφη, τον οποίο θεωρώ από τους μεγαλύτερους ποιητές παγκοσμίως. Όλα του τα ποιήματα ανεξαιρέτως τα θεωρώ σπουδαία, είτε τα αναγνωρισμένα είτε τα ανέκδοτα. Έτσι κι αλλιώς δεν είμαι ούτε φιλόλογος, ούτε κριτικός της ποίησης. Είμαι ένας καλλιτέχνης που λατρεύει την Ποίηση και τους Ποιητές, και μια από τις εμμονές μου είναι να ξεκλειδώνω μουσικά τους κόσμους τους. Το μοναδικό λοιπόν κριτήριο για την επιλογή των ποιημάτων του Καβάφη ήταν πολύ προσωπικό: ποια ποιήματα του Αλεξανδρινού -είτε μελοποιήθηκαν από μένα είτε όχι- με ακολουθούσαν συνεχώς σε πολλές φάσεις της ζωής μου, ποια με συντρόφευσαν αδιαλείπτως όλα αυτά τα χρόνια, ποια με ταξιδεύουν σε κόσμους που δεν υπάρχουν πια, ποια με πονάνε, ποια με συνθλίβουν…».

Το βιβλίο-CD o Kαβάφης του Θάνου Μικρούτσικου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ianos περιλαμβάνει 10 συνθέσεις του Μικρούτσικου σε νέα μουσική επεξεργασία και ενορχήστρωση. Ανάμεσα στα ποιήματα του Κ. Π. Καβάφη, ο συνθέτης επέλεξε να μελοποιήσει στη συγκεκριμένη έκδοση τα εξής: «Επέστρεφε», «Σύγχυσις», «Ο Γενάρης του 1904», «Μονοτονία», «Για να ‘ρθουν», «Επήγα», «Επιθυμίες», «Ο Δεκέμβρης του 1903», «105 αργότερα», «Η πόλις». Στο CD τραγουδούν οι Κώστας Θωμαΐδης, Θόδωρος Δημήτριεφ, Σάκης Μπουλάς και Γεωργία Συλλαίου.

Για να μη με καταραστείτε να σας εξομολογηθώ την αμαρτία μου, ότι όταν το άκουσα κάπως απογοητεύτηκα. Εγκεφαλική προσέγγιση η οποία κατά την ταπεινή μου άποψη δε συνάντησε την καβαφική ατμόσφαιρα.

LIFO

Comments 0 σχόλια »

Είναι ο πλέον μεταφρασμένος, αλλά και ο πλέον μελοποιημένος Ελληνας ποιητής. Ο μουσικολόγος Γιώργος Μονεμβασίτης μέτρησε 160 συνθέσεις λόγιας μουσικής που έντυσαν ποιήματα του Κωνσταντίνου Π. Καβάφη, χωρίς να συμπεριλάβει σ’ αυτή την καταγραφή τους Ελληνες συνθέτες της διασποράς. Την αρχή έκανε ο Δημήτρης Μητρόπουλος το 1924 και ακολούθησαν πολλοί άλλοι (Θεοδωράκης, Χατζιδάκις, Μούτσης, Δ. Παπαδημητρίου, κ.λπ.). Χθες ήταν η σειρά του συνθέτη Θάνου Μικρούτσικου να παρουσιάσει τη δική του μουσική με την οποία έντυσε δέκα ποιήματα του «Γέρου της Αλεξάνδρειας». Δεν πρόκειται απλώς για ένα cd με κάποια μελοποιημένα ποιήματα, αλλά για μια καλαίσθητη έκδοση που περιλαμβάνει ανθολογημένα ποιήματα του Κ. Π. Καβάφη, κείμενο του Γιώργου Μονεμβασίτη και επτά προσωπογραφίες του Αλεξανδρινού ποιητή από τον Γιάννη Ψυχοπαίδη.

Ο Θάνος Μικρούτσικος ελπίζει ότι θα εγκαινιάσει μια νέα σειρά, που θα συνδέει την ποίηση με τη μουσική, και ίσως να είναι μια λύση, αφού «εδώ και τρία χρόνια θρηνούμε το θάνατο της δισκογραφίας».

Συμμετέχουν: Κώστας Θωμαϊδης, Γεωργία Συλλαίου, Θόδωρος Δημήτριεφ και Σάκης Μπουλάς

Τα τραγούδια:

Επέστρεφε, Σύγχυσις, Ο Γενάρης του 1904, Μονοτονία, Για να ‘ρθουν, Επήγα, Επιθυμίες, Ο Δεκέμβρης του 1903, 105 χρόνια αργότερα, Η πόλις

 

Comments 0 σχόλια »

Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση
Μετάβαση σε γραμμή εργαλείων