Terra Computerata

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης -Ο αρχιστράτηγος του 21

εκπομπή: Μηχανή του χρόνου

«Κρυφό σχολειό» δεν υπήρξε ποτέ. Κατά το μεγαλύτερο μέρος της οθωμανικής περιόδου δίδασκαν, πράγματι, παπάδες. Από τα τέλη του 18ου αιώνα αρχίζουν και διδάσκουν και μη ιερωμένοι- κάποιοι έμπαιναν στην τάξη με κοστούμι, άλλοι πετούσαν τα ράσα. Από το 1818 εφαρμόζεται η αλληλοδιδακτική μέθοδος- ο καλός μαθητής δίδασκε τους νεώτερους.

● Στρατιωτικά, η Ελλάδα ηττήθηκε κατά κράτος. Στα τέλη του 1827 ο Ιμπραήμ ήλεγχε την Πελοπόννησο και ο Κιουταχής τη Στερεά. Ο Γάλλος στρατηγός Μαιζόν έδιωξε από την Πελοπόννησο τον Ιμπραήμ.

Τα Νέα

Ο Κωστής Παπαγιώργης συνειδητοποιεί πως δεν ενδιαφέρουν τα συμβάντα αλλά ο τρόπος που τα είδαν οι ξένοι:

“Από την εποχή που ο Κ. Δημαράς ανακάλυψε το νεοελληνικό διαφωτισμό (1945), μέγα πεδίο ελευθερώθηκε για τη νεοελληνική ιστορική επιστήμη. Το συμπέρασμα είναι προφανές: η χώρα μας ανήκε αναμπάμ παπαντάμ στην ευρωπαϊκή οικογένεια, κατά συνέπεια αστοχούμε αν μιλάμε για πληθυσμούς που ξεσηκώθηκαν κατά της οθωμανικής κυριαρχίας. Δεν είμαστε Αλγέρι, ούτε Αίγυπτος, ούτε Βουλγαρία, ούτε Σερβία, ούτε Αλβανία – η Ελλάδα είναι μια χώρα αταύτιστη γεωγραφικά και πολιτισμικά· ενδέχεται κάποιες ιστορικές συγχύσεις να τη μείωσαν παραδειγματικά, ωστόσο η ουσία του ελληνισμού αντλεί τη δύναμή του από το Παρίσι και το Λονδίνο. Σε τι απέβλεπε λοιπόν η νέα ιστορική επιταγή; Σταματήστε να κατατρίβεστε με τις περιγραφές γεγονότων, με τις «ηρωικές μορφές του ‘21» και άλλα παρόμοια συμπαρομαρτούντα. Καλοί οι κατσαπλιάδες, άλλα ο Αγώνας -αν ευοδώθηκε- το οφείλει στην κάθοδο 100 μορφωμένων Ελλήνων που -ενάντια στους ντόπιους άγριους- κατάφεραν να στήσουν τον πρωτογενή κρατικό μηχανισμό.

Ο μέσος πολίτης που κατά τύχη ή κατά ειδική πρόθεση διάβασε κάποια κιτάπια επί του φλέγοντος θέματος, μένει με την απορία: γιατί η Ελληνική Επανάσταση είναι η μόνη που δεν είχε αρχηγό; Γιατί στην Ελληνική Επανάσταση όλοι οι στρατιωτικοί αρχηγοί βγήκαν προδότες (Κολοκοτρώνης, Καραϊσκάκης, Μπακόλας, Βαρνακιώτης, Λόντος, Ζαΐμης, Τουρκοφάγος, Ανδρούτσος) ενώ, για παράδειγμα, μηδαμινά ανδράρια (και συνεργάτες των Τούρκων) όπως ο διαβόητος Τάτσης Μαγγίνας σταδιοδρόμησαν λαμπρά; Υπάρχει άλλη επανάσταση που να ξεκίνησε έξω από τα υποτιθέμενα σύνορα της χώρας της; Σε ποια άλλη επανάσταση η πολιτική εξουσία σκάρωνε κάθε χρόνο ένα Σύνταγμα ώστε να έχει τους στρατιωτικούς αρχηγούς στο χέρι; Σε ποια άλλη επανάσταση, οσάκις γινόταν μάχη, οι πολιτικοί έτρεμαν στη σκέψη ότι θα την κέρδιζαν οι στρατιωτικοί;

Χωρίς καμιά υπερβολή, το ‘21 είναι μια εποχή που, για να ευδοκιμήσει δεόντως και να την ενστερνιστούν οι κατοπινές γενιές, επιβάλλεται να τεθεί «υπό επιστασία» από τους ιστορικούς – όπως και η οικονομία της χώρας μας σύμφωνα με την πρόσφατη απανταχούσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Άλλωστε η ίδια η Επανάσταση -που απέτυχε παταγωδώς, λόγω Ιμπραήμ- τέθηκε ήδη από τότε υπό αγγλική επιστασία λόγω δανείων. «Μας χρειάζεται μια Ελλάδα!» είχε δηλώσει ρεαλιστικότατα ο Κάνινγκ. Το λέει ακόμη στην πλατεία Κάνιγγος (φωτό).

Τόση τύφλα απέναντι στην ίδια του την ιστορία, τόση βορβορώδη ψευδολογία και εγκληματική διαβουκόληση του πληθυσμού του, κανένα κράτος δεν έχει να παρουσιάσει. Ωστόσο η κοινή συνείδηση παρέμεινε πιστή στα πάτρια. Επί δύο αιώνες όλοι βολεύονται με το μέγα κυβερνητικό αξίωμα του ‘21: όστις κλέπτει το κράτος ουδένα κλέπτει”.

LIFO

Από τον Σεπτέμβριο του 1814 η Φιλική Εταιρεία, δημιούργημα των Αθανασίου Τσακάλωφ, Εμμανουήλ Ξάνθου και
Νικολάου Σκουφά, είχε αναλάβει την προετοιμασία του ξεσηκωμού – γράφει το Νational Geographic. Οι ιδρυτές της επέλεξαν την Οδησσό ως βάση της Εταιρείας γιατί σε αυτήν υπήρχε ακμάζον από το εμπόριο ελληνικό στοιχείο, ήταν ασφαλής πόλη για τους ομογενείς, μια και ανήκε στη Ρωσική Αυτοκρατορία, και τέλος γιατί βρισκόταν κοντά στον ευρύτερο ελληνικό χώρο.Οι τρεις φίλοι δημιούργησαν πέντε βαθμούς μελών και αργότερα πρόσθεσαν και δύο στρατιωτικούς βαθμούς. Δημιούργησαν, για λόγους ασφαλείας, ένα κρυπτογραφικό σύστημα αναγνώρισης και ονόμασαν Αρχήν την ανώτατη, αλλά ανύπαρκτη ακόμη, εξουσία του απελευθερωτικού κινήματος. Γύρω από την Αρχή σκόπιμα είχαν δημιουργήσει μιαν ατμόσφαιρα μυστηρίου και άφηναν να πλανάται η εντύπωση πως ίσως ήταν ο τσάρος. Η Εταιρεία σύντομα απέκτησε χιλιάδες μέλη, αποστόλους της ιδέας της επανάστασης. Η ορκωμοσία των πρώτων Φιλικών στην Οδησσό γινόταν στην ελληνική εκκλησία της Αγίας Τριάδας που λειτουργεί ακόμη και σήμερα.

Τον Φεβρουάριο του 1820 προτάθηκε στον ίδιο τον Καποδίστρια, υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας, να αναλάβει την αρχηγία της Εταιρείας, αλλά αυτός αρνήθηκε γιατί δεν πίστευε πως ο καιρός ήταν κατάλληλος για επαναστάσεις. Αντίθετα ο πρίγκιπας Αλέξανδρος Υψηλάντης, γιος του ηγεμόνα της Βλαχίας και της Μολδαβίας και υπασπιστής του τσάρου Αλεξάνδρου Α΄, ενθουσιώδης πατριώτης και ρομαντικός, δέχθηκε.

Λίγο μετά ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, επικεφαλής πλέον της Εταιρείας, επισπεύδει την εφαρμογή του επαναστατικού σχεδίου το οποίο είχε κυρίως χαρακτήρα αντιπερισπασμού, ώστε η επανάσταση στη Νότια Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο να εξελιχθεί χωρίς την πίεση ισχυρών τουρκικών στρατευμάτων.

Ετσι, στις 26 Φεβρουαρίου του 1821 στην εκκλησία των Τριών Ιεραρχών του Ιασίου, ετελέσθη δοξολογία στη διάρκεια της οποίας ο Μητροπολίτης Βενιαμίν ευλόγησε την ελληνική σημαία και ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ξεκίνησε την Επανάσταση.

Δυστυχώς, όμως, η άδεια την οποία παραχώρησε ο τσάρος για την είσοδο τουρκικών στρατευμάτων στις αποστρατιωτικοποιημένες ηγεμονίες οδήγησε στις 6-7 Ιουνίου του 1821 στη δραματική μάχη του Δραγατσανίου. Εκεί παρά τον ηρωικό αγώνα των Ιερολοχιτών τα επαναστατικά στρατεύματα ηττήθηκαν. Ο Υψηλάντης στη συνέχεια κατέφυγε στην Αυστρία όπου τον συνέλαβαν οι αυστριακές αρχές και τον φυλάκισαν ως το 1827. Εναν χρόνο μετά την απελευθέρωσή του πέθανε.

Στην Πελοπόννησο, ήδη από την 21η Μαρτίου, οι επαναστάτες κατέλαβαν τα Καλάβρυτα, στις 22 Μαρτίου ο Ανδρέας Λόντος ύψωσε τη σημαία της επανάστασης στη Βοστίτσα, το σημερινό Αίγιο, ενώ στις 23 Μαρτίου η φλόγα της επανάστασης ανάβει και στην Πάτρα. Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός στήνει στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου μια κόκκινη σημαία με μαύρο σταυρό και ορκίζει τους αγωνιστές. Την ίδια ημέρα ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, επικεφαλής πολλών άλλων αγωνιστών, απελευθέρωσαν την Καλαμάτα και κήρυξαν την επανάσταση στον ναό των Αγίων Αποστόλων.

Ασφαλώς φαίνεται περίεργο το γεγονός της αναφοράς της 25ης Μαρτίου ως αρχής της επανάστασης στην Αγία Λαύρα και, μάλιστα, συνδυασμένης με την ευλογία του λαβάρου από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό. Το ίδιο λάβαρο που χρησιμοποίησε ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος στις συγκεντρώσεις που αφορούσαν τις ταυτότητες και το οποίο ουδεμία σχέση έχει ακόμη και με το λάβαρο των επαναστατών που ευλόγησε στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου των Πατρών ο Παλαιών Πατρών Γερμανός. Το οποίο ήταν κόκκινο με μαύρο σταυρό στη μέση. Αλλωστε στην ίδια πλατεία υπάρχει και μνημείο που αφορά την εν λόγω εκδήλωση. Φαίνεται, πάντως, ότι η 25η Μαρτίου δεν ορίστηκε χωρίς να υπάρχει κάποιος λόγος, πέρα από τον συνδυασμό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Σύμφωνα με στοιχεία τα οποία σχετίζονται με τους αρχικούς σχεδιασμούς του Υψηλάντη η έναρξη της επανάστασης στην Πελοπόννησο είχε σχεδιαστεί για την 25η Μαρτίου.

Το Βήμα

Ο καθηγητής Γ. Μπαμπινιώτης στο Βήμα της Κυριακής
http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=15082&m=B60&aa=1