Terra Computerata

Κάθε Σεπτέμβριο εκατομμύρια γονείς πασχίζουν να βρουν τον καλύτερο τρόπο για να ξαναβάλουν τα παιδιά σε πρόγραμμα και ρυθμούς σχολείου μετά την ανεμελιά των διακοπών. Οι συμβουλές είναι γνωστές: Δημιουργήστε έναν ήσυχο χώρο όπου θα μπορούν να μελετούν. Βάλτε πρόγραμμα για το διάβασμα στο σπίτι. Βάλτε τους στόχους. Βάλτε τους όρια.

Αλλά, αντίθετα από ό,τι πιστεύαμε ως σήμερα, για να εντυπωθεί καλύτερα η γνώση απαιτείται ένας βαθμός «επιθυμητής δυσκολίας» στη διάρκεια της μελέτης. Οπως λένε ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Αντζελες (UCLΑ), «όσο μεγαλύτερη είναι η πρόκληση για να αποθηκευτεί μια πληροφορίατόσο πιο δύσκολα σβήνεται από τη μνήμη αυτή η πληροφορία αργότερα».

Οι αμερικανοί ψυχολόγοι κατέληξαν σε ορισμένες «καλές συνήθειες» που αν καλλιεργήσουμε μικροί και μεγάλοι θα εξασφαλίσουμε το καλύτερο δυνατόν αποτέλεσμα. Με δυο λόγια, θα πετύχουμε την έξυπνη μελέτη.

Η πρώτη είναι να εναλλάσσουμε συχνά τον χώρο στον οποίο διαβάζουμε. Η ιδέα μπορεί να ακούγεται ανορθόδοξη, έχει όμως αποδειχθεί ότι η αλλαγή του χώρου όχι μόνο δεν αποσυντονίζει τον εγκέφαλο αλλά αυξάνει τις πληροφορίες που συγκρατούμε μελετώντας.

Φαίνεται λοιπόν ότι η συμβουλή που δίνουμε στους μαθητές να βρουν έναν συγκεκριμένο χώρο στο σπίτι ή μια ήσυχη γωνιά σε κάποια βιβλιοθήκη δεν βοηθάει το διάβασμά τους. Οι έρευνες δείχνουν ότι ο εγκέφαλος συνδέει, συχνά υποσυνείδητα, αυτό που μελετάμε με τα ερεθίσματα που δεχόμαστε από το περιβάλλον και το αποθηκεύει καλύτερα στη μνήμη. «Πιστεύουμε ότι όσο περισσότερο ποικίλλει το εξωτερικό περιβάλλοντόσο εμπλουτίζεται η πληροφορία αναγκάζοντας τον εγκέφαλο να κάνει περισσότερους συσχετισμούς… Ξεχνάμε πιο δύσκολα όσα έχουμε μάθει με αυτόν τον τρόπο» λέει ο Ρόμπερτ Μπιορκ, καθηγητής Ψυχολογίας στο UCLΑ. Κάτι ανάλογο ισχύει όταν εναλλάσσουμε τον τύπο του γνωστικού αντικειμένου που μελετάμε σε μια ημέρα. Αν, π.χ., ασχοληθεί κανείς με το λεξιλόγιο, την ανάγνωση κειμένου και ορισμένους γραμματικούς κανόνες μιας ξένης γλώσσας το ίδιο απόγευμα, οι γνώσεις αυτές θα εντυπωθούν καλύτερα στον εγκέφαλο από ό,τι αν μελετούσε μόνο λεξιλόγιο στη διάρκεια του απογεύματος.

«Τα αποτελέσματα αυτής της μεθόδου είναι εντυπωσιακά. O εγκέφαλος εκπαιδεύεται στο να αναγνωρίζει τη στρατηγική που απαιτείται κάθε φορά για την επίλυση ενός προβλήματος ή τη χρήση μιας πληροφορίας» λέει ο δρ Μπιορκ. Αν και οι ερευνητές δεν αρνούνται ότι η εντατική και εξαντλητική μελέτη ενός και μόνο γνωστικού αντικειμένου σε μικρό χρονικό διάστημα μπορεί να εξασφαλίσει καλύτερη βαθμολογία σε κάποιο διαγώνισμα, παρομοιάζουν τη διαδικασία της μάθησης με το πακετάρισμα μιας βαλίτσας.

Οταν γίνεται χωρίς βιασύνη, τακτικά και σταδιακά, η βαλίτσα θα κρατήσει για περισσότερο καιρό το περιεχόμενό της χωρίς να διαλυθεί.

Οταν ο εγκέφαλος επανέρχεται σε γνώσεις που απέκτησε στο παρελθόν, αναγκάζεται να μάθει από την αρχή κάποια από τα στοιχεία που είχε απορροφήσει προτού προσθέσει νέες πληροφορίες σε μια πρακτική που εμπεδώνει τη γνώση.

Οσο για τα διαγωνίσματα, παρά τα αρνητικά συναισθήματα που συχνά τα συνοδεύουν, φαίνεται ότι κάνουν θαύματα: όταν αναγκάζεται κανείς να ανασύρει μια πληροφορία από τη μνήμη του, αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο αποθηκεύεται και κάνει την πρόσβαση σε αυτήν πιο εύκολη στο μέλλον.

tovima.gr

Υπήρχε μια εποχή που το εξωσχολικό διάβασμα ήταν συνυφασμένο με το καλοκαίρι. Ησυχα, ζεστά μεσημέρια, με μοναδικό ήχο το γύρισμα των σελίδων ενός βιβλίου. Θυμάμαι το αίσθημα της απόλυτης ανεμελιάς. Τα σχολεία είχαν κλείσει και όπου να ‘ναι θα ακολουθούσε η τελετουργική βόλτα στα βιβλιοπωλεία για την επιλογή. Δεν χρειαζόταν να είναι πολλά τα βιβλία που θα διαλέγαμε, μπορούσε να ήταν μόνο ένα. Το ένα, που θα γινόταν το ταξίδι και ο κόσμος μας για όλο το καλοκαίρι.

Δεν μπορώ να πω πως ήμαστε πιο τυχεροί ή πιο άτυχοι που δεν σερφάραμε από μικροί στο Internet, αφού πια πρώτη εγώ παθαίνω στερητικό σύνδρομο στις διακοπές όταν δεν έχω πρόσβαση στα email μου… Απολαμβάναμε πάντως μια υπέροχη, χαμένη στα σίγουρα, γαλήνη. Πίεση δεν υπήρχε, στο κάτω κάτω πώς αλλιώς θα περνούσαν τα μεσημέρια; Ετσι το βιβλίο είχε την ικανότητα να γίνεται φίλος κι αυτή ήταν η μαγεία: ένας συνδυασμός ξεκούρασης, ονειροπόλησης και αυτάρκειας.

Σήμερα, τα παιδιά που ξεκινούν το καλοκαίρι τους δεν σκέφτονται τόσο το ποια και πόσα βιβλία θα διαβάσουν. Οι γονείς συνήθως αποφασίζουν, αγοράζουν, παραδίδουν κι όλα αυτά με ένα σχετικό άγχος. Πώς θα τα κρατήσουν μακριά από το κομπιούτερ, πώς θα τα πείσουν να μην παίζουν πολλές ώρες playstatioστο σπίτι ή στο internet cafe κοντά στο εξοχικό. Μοιάζει πράγματι τρομακτικό και για τις δύο πλευρές. Σαν να είναι κάτι υποχρεωτικό που εάν δεν γίνει, θα δημιουργηθούν προβλήματα.

«Δεν διαβάζει» ακούω συνεχώς από γονείς κυρίως μεγαλύτερων παιδιών ή «δεν με νοιάζει που δεν μ’ αρέσουν αυτά που διαβάζει, αρκεί που το κάνει». Σαν ατάκες απελπισίας. Αραγε θα μπορούσαμε να επαναφέρουμε στη σύγχρονη εποχή και γενιά την ηρεμία της αίσθησης ότι διαβάζω το βιβλίο μου και δεν έχω ανάγκη τίποτε άλλο;

Πρόσφατα στο Ιδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, ο συγγραφέας και εκπαιδευτικός Βαγγέλης Ηλιόπουλος έδωσε μια διάλεξη με θέμα εάν θα πρέπει τα παιδιά να διαβάζουν το καλοκαίρι. Ηταν το έναυσμα για μια αντιπαράθεση μεταξύ ενός πιο νέου κι ενός παλαιότερου συγγραφέα παιδικών βιβλίων, του Αρη Δημοκίδη και του ίδιου του Ηλιόπουλου.

Λίγο πριν φτιάξουμε τις βαλίτσες των διακοπών, το ερώτημα είναι: Εχει νόημα να πείσουμε τα παιδιά μας να διαβάσουν και πώς θα τους μάθουμε να απολαμβάνουμε μια ενασχόληση που θα τους συντροφεύει και καλλιεργεί για μια ολόκληρη ζωή;

http://news.kathimerini.gr

«Το Διαδίκτυο το βλέπω σαν ένα μέσο που προάγει το διάβασμα αντί να το εμποδίζει», δηλώνει στα «ΝΕΑ» η Σίλια Ρις, η πιο διάσημη Βρετανή συγγραφέας βιβλίων για εφήβους μετά την Τζ.Κ.Ρόουλινγκ.
Από τις σημαντικότερες Βρετανίδες συγγραφείς εφηβικής λογοτεχνίας η Σίλια Ρις, έχει περισσότερα από 15 βιβλία στο ενεργητικό της, πολλά από τα οποία έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες Στην Ελλάδα τη γνωρίσαμε από τη «Μικρή Μάγισσα» που βραβεύτηκε στη Γαλλία με το Ρrix Sorcieres (2003), ενώ το εκπαιδευτικό σύστημα της Βρετανίας την ενέταξε στα υποχρεωτικά εξωσχολικά αναγνώσματα στο γυμνάσιο.

Η Ρις έχει σπουδάσει Ιστορία και Πολιτικές Επιστήμες και δούλεψε ως δασκάλα πολλά χρόνια… «Αυτός ήταν κι ο λόγος που άρχισα να γράφω», είπε στα «ΝΕΑ». «Ρωτούσα τους μαθητές μου τι θα τους άρεσε να διαβάζουν κι άρχισα να δημιουργώ ήρωες της ηλικίας τους. Κατά τα άλλα, σε δομή και περιεχόμενο, είναι σχεδόν βιβλία ενηλίκων». Στο τελευταίο της μυθιστόρημα η 17χρονη Sovay μπαίνει στην περιπέτεια να βρει τον πατέρα και τον αδελφό της που κατηγορήθηκαν ότι βοήθησαν τη Γαλλική Επανάσταση. Η έρευνά της την οδηγεί σε σκοτεινές, επικίνδυνες γωνιές του Λονδίνου και του Παρισιού, όπου για να πετύχει τον σκοπό της «παίζει» διάφορους ρόλους παραδοσιακά ανδρικούς.

Αλλάζουν οι άνθρωποι ανάλογα με την εποχή; Το ρωτάω γιατί υπήρξατε πολλά χρόνια δασκάλα και παρακολουθούσατε από κοντά τα παιδιά…

Αν εξαιρέσουμε τα κομπιούτερ, το Ίντερνετ και τα κινητά, δεν βλέπω βασικές διαφορές. Τα συναισθήματα, οι σχέσεις, τα πράγματα για τα οποία πραγματικά ενδιαφέρονται τα παιδιά είναι τα ίδια- ανεξάρτητα αν μιλάμε για 15 ή 50 χρόνια πίσω.

Απευθύνεστε στο πιο δύσκολο κοινό. Πόσω μάλλον σήμερα που το κοινό των εφήβων έχει αναπτύξει μια νέα «γλώσσα» επικοινωνίας, εκείνη του Ίντερνετ. Ώρες ώρες νομίζει κανείς ότι δεν γίνεται να εισχωρήσει εύκολα σ΄ αυτόν το νέο κόσμο…

Συμφωνώ. Αλλά το Ίντερνετ δεν καλύπτει το 100% της ζωής τους. Τους μένει ελεύθερος χρόνος- και το βιβλίο θα είναι πάντα μια ιδανική διέξοδος. Και αφού το διαβάσουν, θα κάτσουν στον υπολογιστή τους και θα μιλήσουν γι΄ αυτό που διάβασαν ή θα γράψουν τη δική τους κριτική, θα γράψουν σε blogs βιβλίων, θα έρθουν σε επαφή με τον συγγραφέα κ.λπ. Εγώ το βλέπω σαν ένα μέσο που προάγει το διάβασμα αντί να το εμποδίζει.

Τα Νέα