Terra Computerata

Η γυναίκα στην ψηφιακή εποχή παραμένει σε επίπεδα αναλφαβητισμού

Λίλιαν Μητρου, επίκουρη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αιγαίου

Θέματα όπως «η ισότητα των φύλων» ή «η θέση των γυναικών» δεν μπορεί να απο τελούν αντικείμενο γόνιμου δημόσιου διαλόγου παρά μόνο εάν είναι ενταγ μένα στο πλαίσιο της πραγματικότη τας και των εξελίξεων. Εν προκειμέ νω, το πλαίσιο αυτό συγκαθορίζεται από τις τεχνολογικές εξελίξεις και τη, βαθμιαία, αλλά οπωσδήποτε ραγδαία, μετάλλαξη της κοινωνίας σε Κοινωνία της Πληροφορίας ή, για να μιλήσουμε με πιο επίκαιρους πολιτικά όρους, από τη μετάβαση στην ψηφιακή επο χή. Η ψηφιακή εποχή ανήκει (και) στις γυναίκες ή ο «κόσμος της τεχνολογί ας» παραμένει ένας θαυμαστός, καινούργιος, πλην όμως, κυρίως ανδρικός κόσμος;

Οπωσδήποτε, η εξέλιξη της τεχνολο γίας οδηγεί στην αποδόμηση της κα τανομής της εργασίας με βάση το φύλο και σε διάβρωση των παραδοσια κών εργασιακών σχέσεων. Η τεχνο λογική εξέλιξη και η ανάδυση της νέας οικονομίας φαίνεται να έχουν οδηγήσει στο τέλος των «ανδρικών τομέων» στον χώρο της εργασίας. Η μεγαλύτερη ευελιξία της παροχής ερ γασίας ως προς τους παράγοντες πο σότητα, χρόνος, τόπος, επιτρέπουν τη διαμόρφωση εξατομικευμένων μορφών οργάνωσης της ζωής, με πε ραιτέρω αποτέλεσμα την, κατ’ αρχάς!, παροχή ευχερειών και ευκαιριών, για την επίτευξη «περισσότερης» ισότη τας και καλύτερης ποιότητας ζωής για τις γυναίκες, αλλά και για τους άν δρες. Οπως μάλιστα το διατύπωνε ένα «σύνθημα» της προηγούμενης δεκα ετίας, «Η κοινωνία της πληροφορίας ταιριάζει στις γυναίκες». Από την άλ λη πλευρά, η εκλογίκευση της οργά νωσης της εργασίας μέσω των νέων τεχνολογιών οδηγεί ταυτόχρονα σε μείωση των θέσεων εργασίας και μά λιστα σε τομείς στους οποίους παραδοσιακά απασχολούνται πολλές γυ ναίκες, όπως π.χ. ο τραπεζικός τομέ ας. Μορφές εργασίας όπως η τηλερ γασία επιτρέπουν μεν την ευελιξία ως προς την οργάνωση του εργασιακού και προσωπικού χρόνου, την εναρμό νιση εργασιακής και οικογενειακής ζωής, αλλά μπορεί και να συνεπάγο νται την κοινωνική απομόνωση των γυναικών.

Αναμφίβολα, οι γυναίκες αξιοποιούν λιγότερο από τους άνδρες τα πλεο νεκτήματα του ψηφιακού κόσμου και αυτό ανακλάται, αν μη τι άλλο, στα ποσοστά πρόσβασης στο Διαδί κτυο. Σύμφωνα με την πρόσφατη (Μάρτιος 2010) έκθεση της Ευρωπα ϊκής Επιτροπής Γυναίκες και Τεχνο λογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (Women and ΙCΤ), το ποσοστό των γυναικών μεταξύ 16 ως 74 ετών που έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο εξακολουθεί να παραμένει μικρότε ρο σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, με διαφορές που κυμαίνονται μεταξύ 10 και 15 ποσοστιαίων μονάδων. Το ποσοστό των γυναικών που χρησι μοποιούν το Διαδίκτυο εκτιμάται, σύμφωνα με σχετικά πρόσφατες έρευνες (2007), στην Ελλάδα περί που στο 21% σε αντίθεση με τους άν δρες που καταγράφεται ποσοστό 32%.

Οι λόγοι της ψηφιακής ανισότητας, του φυλετικού ψηφιακού χάσματος, είναι πολλοί και διόλου αμελητέοι:

κοινωνικές προκαταλήψεις και στε ρεότυπα για τις «ανδρικές» και «γυ ναικείες» κλίσεις, η ηλικία, περιορι σμοί που σχετίζονται με το επίπεδο και τη μορφή της εκπαίδευσης και την οικονομική κατάσταση. Η έλλει ψη ελεύθερου, διαθέσιμου χρόνου για διαδικτυακές πλοηγήσεις φαίνε ται να είναι καθοριστική, ενώ στους ανασταλτικούς παράγοντες πρέπει να προσμετρήσουμε το περιεχόμενο του Διαδικτύου, αλλά και την έλλειψη εμπιστοσύνης εκ μέρους των γυναι κών στο περιεχόμενο αυτό. Σύμφω να με τις στατιστικές, οι γυναίκες χρησιμοποιούν τα δίκτυα περισσότε ρο για επικοινωνία και λιγότερο για πληροφόρηση. Για να αποκτήσουμε όμως μια πληρέστερη εικόνα αξίζει να επισημάνουμε ότι, σύμφωνα με τη μελέτη του Παρατηρητηρίου για την Κοινωνία της Πληροφορίας (2007), η χρήση του Διαδικτύου για λόγους αναζήτησης εργασίας ή αποστολής βιογραφικού για κάποια δουλειά φαί νεται να προσελκύει κυρίως το ενδι αφέρον των Ελληνίδων, καθώς τα πο σοστά που σημειώνονται για τις γυ ναίκες είναι σαφώς πιο υψηλά από τα αντίστοιχα των ανδρών.

Ηδη, εδώ και μία δεκαετία, διατυπώνεται επιτακτικά το αίτημα για διασφάλιση ίσης πρόσβασης στην κοινωνία της πληροφορίας και στις εκφάνσεις της, στην τεχνολογική υποδομή και στα μέσα, στην εκπαίδευση, στον κόσμο της εργασίας. Η ανάγκη για την κατα πολέμηση του ψηφιακού αναλφαβη τισμού στις γυναίκες είναι προφανής, αλλά και, πλέον και επισήμως, διαπι στωμένη. Βέβαια, συνήθως, όταν μι

λάμε για πρωτοβουλίες για τις γυναί κες στην Κοινωνία της Πληροφορίας αναφερόμαστε σε συγκεκριμένες κα τηγορίες: άνεργες, νέες ή και περιθω ριοποιημένες γυναίκες. Η υπέρβαση του ψηφιακού χάσματος εντάσσεται εύλογα σε «στρατηγικές ένταξης», αλ λά και συχνά εγκλωβίζεται ή και εξα ντλείται σε αυτές. Οι συζητήσεις και οι αναλύσεις επικεντρώνονται στα πο σοστά χρήσης των τεχνολογιών με έμφαση στη χρήση του παγκόσμιου ιστού και ως προς αυτό, αναμφίβολα, η ψαλίδα κλείνει χάρη και στην εκρη κτική ανάπτυξη του web 2.0, του «κοι νωνικού Διαδικτύου» που χαρακτηρί ζεται από τα ψηφιακά κοινωνικά δί κτυα, την επικοινωνία και τη διάδραση και λιγότερο από τη μονομερή πληρο φόρηση.

Οπωσδήποτε η πρόσβαση στην υπο δομή, στα μέσα, στο περιεχόμενο, εί ναι προαπαιτούμενο, συνθήκη εκ των ων ουκ άνευ όχι μόνο για την υπέρβα ση του ψηφιακού αναλφαβητισμού, αλλά και για την καταπολέμηση του κοινωνικού και εργασιακού αποκλει σμού που ο αναλφαβητισμός αυτός όλο και περισσότερο συνεπάγεται.

Ωστόσο λίγη ως ελάχιστη παραμένει η προσοχή που δίδεται στον ρόλο των γυναικών ως «σχεδιαστών», δια μορφωτών της Κοινωνίας της Πληρο φορίας. Η εμβέλεια των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών, ο διεμβολισμός κάθε πτυχής της ζωής από αυτές δημιουργούν όντως τερά στιες δυνατότητες για τις γυναίκες. Η απουσία τους όμως από τον σχεδια σμό της τεχνολογίας, των εφαρμο γών της, τον σχεδιασμό της αξιοποί ησης αυτών των εφαρμογών στη δι οίκηση και την οικονομία μπορεί να εμποδίσει τις γυναίκες από το να κε φαλαιοποιήσουν τις δυνατότητες αυ τές. Μοιάζει να είναι ένας φαύλος κύ κλος ανάμεσα στην «παραδοσιακή» και στην «ψηφιακή» ανισότητα: η μια τροφοδοτεί και αναπαράγει την άλ λη. Οι γυναίκες αποκλείστηκαν για αι ώνες από σημαντικούς τομείς της κοινωνίας και της διακυβέρνησης. Η Κοινωνία της Πληροφορίας μπορεί να ενισχύσει την περιθωριοποίηση ή την καθήλωση των γυναικών στον ρόλο του χρήστη, του καταναλωτή περιεχομένου και εφαρμογών, εάν αυτές δεν συμμετέχουν σε κάθε πτυ χή του ψηφιακού κόσμου. Η επιλογή ανάμεσα στη Cinderella, στη Σταχτο πούτα που η καλή της τύχη της υπό σχεται μια πιο λαμπερή, τεχνολογικά πλούσια ζωή, και τη Cyberella, που αξιώνει και έχει λόγο για τη μορφή και το μέλλον της κοινωνίας (της πλη ροφορίας) δεν είναι μόνο προσωπική επιλογή, είναι κοινωνική, ίσως και εξόχως πολιτική υπόθεση.

vima.gr

Dame Laura Night, “Τρεις Χάριτες”

Το Μουσείο Ηρακλειδών θα παρουσιάσει από την 3η Σεπτεμβρίου 2010 έως την 21η Νοεμβρίου 2010 την έκθεση με τίτλο: “Η Γυναίκα ως Μούσα, 1900-1950”. Θα εκτεθούν περί τα ενενήντα (90) έργα επί χάρτου – υδατογραφίες, χαρακτικά και σχέδια – της πρώτης πεντηκονταετίας του 20ού αιώνα, Ευρωπαίων καλλιτεχνών (συμπεριλαμβανομένων και Ελλήνων) από τη συλλογή του Μουσείου Ηρακλειδών, της Εθνικής Πινακοθήκης, της συλλογής Alpha Bank καθώς επίσης και από τις συλλογές των ιδιωτών Γεωργίου Οικονόμου και Χαράλαμπου Λεοντιάδη.

Η γυναικεία μορφή έχει εμπνεύσει καλλιτέχνες όλων των ηλικιών και εθνοτήτων από την αρχαιότητα έως σήμερα. Η έκθεση “Η Γυναίκα ως Μούσα, 1900-1950” θα παρουσιάσει έργα παγκοσμίως γνωστών καλλιτεχνών του μοντερνισμού, τα οποία απεικονίζουν ποικίλους τρόπους απόδοσης της γυναικείας μορφής και αντικατοπτρίζουν τα κυρίαρχα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής τους. Η γυναίκα απεικονίζεται ως μητέρα, ερωμένη, φίλη ή ως η “εξ’ απορρήτων”. Είναι διαδοχικά περιποιητική, παραπλανητική, επίμονη ή συνωμοτική.

www.herakleidon-art.gr

Τελετουργίες και καθημερινότητα στην κλασική Αθήνα

Με μια μεγάλη έκθεση που εστιάζει στη θέση και τη δράση της γυναίκας στην αρχαιότητα γιορτάζει το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο τα 180 χρόνια από την ίδρυσή του. Η έκθεση που πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης παρουσιάστηκε με μεγάλη επιτυχία στο Onassis Cultural Center της Νέας Υόρκης από το Δεκέμβριο μέχρι το Μάιο. Μέσα από 172 αντικείμενα, αγγεία, γλυπτά και χάλκινα η έκθεση παρουσιάζει τη ζωή των γυναικών στην Αττική κατά την Κλασική Εποχή. Ο επισκέπτης βλέπει την απλή καθημερινή γυναίκα: παρουσιάζονται ο κύκλος της ζωής, η συμμετοχή στις μεγάλες γιορτές, η λατρεία των γυναικείων θεοτήτων αλλά και πιο μυθικές ιέρειες της αρχαιότητας.

ΕΘΝΙΚΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
Πατησίων 44, 210 8217717

20/07-30/11

Ζουν μαζί εδώ και 2.500 χρόνια. Είναι πέντε και περιμένουν πάντα την έκτη αδελφή τους, που έπεσε θύμα αρπαγής, χρόνια τώρα. Ευθυτενείς και υπερήφανες, αντέχουν το βάρος της εποχής τους με θηλυκότητα και δυναμισμό. Μοιάζουν ίδιες αλλά είναι μοναδικές. Η γυναίκα-σύμβολο στη size zero εποχή μας.

Στέκεται υπερήφανη ανάμεσα στις άλλες τέσσερις προαιώνιες φίλες της στο μπαλκόνι που σχεδίασαν για χάρη τους ο Γαλλοελβετός αρχιτέκτονας Μπερνάρ Τσουμί και ο δικός μας Μιχάλης Φωτιάδης. Για χρόνια, η πρώτη Καρυάτιδα αριστερά ήταν κλεισμένη κι αυτή σε βιτρίνα αζώτου για να προστατεύσει τη μαρμάρινη επιδερμίδα της. Απαλλάχθηκε απ’ αυτή μετακομίζοντας στο νέο Μουσείο της Ακρόπολης. Ευτυχώς, δεν χρειάστηκε να εγκαταλείψει το κέντρο της πόλης, που εδώ και χιλιετίες αγαπά, όπως η έκτη της παρέας, που την ξεγέλασε ένας Αγγλος και μένει τώρα στο Λονδίνο σε χρυσό κλουβί.

Οι Καρυάτιδες δεν έχουν τη λεπτεπίλεπτη φινέτσα που κουβαλούν οι αρχαϊκές Κόρες με τα κοσμήματα και τα στολίδια, αλλά μια σικάτη στιβαρότητα, μια σιγουριά που κάθε σύγχρονη γυναίκα θα ήθελε να έχει.

Από πεντελικό μάρμαρο φτιαγμένες και οι πέντε (η έκτη, που άρπαξε ο Ελγιν, βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο), με το πρώτο βλέμμα μοιάζουν ίδιες σε όλα. Και όμως είναι τόσο διαφορετικές. Κόρες τις έλεγαν -Καρυάτιδες βαφτίστηκαν αργότερα- και οι μύθοι για την καταγωγή τους είναι πολλοί. Παρθένες χορεύτριες από τις Καρυές, που χόρευαν λατρευτικούς χορούς. Φιλοτεχνήθηκαν από τον γλύπτη Αλκαμένη ή, σύμφωνα με άλλους, από τον Καλλίμαχο.

Το δωρικό πέπλο που φορούν όλες, ζωσμένο στη μέση για να σχηματίζει μαλακές πτυχώσεις, έχει διαφορές από τη μία στην άλλη. Τα σύγχρονα γυναικεία βλέμματα καρφώνονται με ζήλια στα μακριά τους μαλλιά. «Ονειρώδη» για την εποχή του εξτένσιον και τόσο περίπλοκα που μόνον ένας καλλιτέχνης κομμωτής μπορεί να πετύχει και να κάνει μια γυναίκα να αισθάνεται μοναδική. Χωρισμένα στη μέση, πέφτουν με κυματιστούς βοστρύχους στους κροτάφους και καταλήγουν σε δυο χοντρές πλεξούδες που σταυρώνουν με χάρη στην πλάτη.

Είναι εντυπωσιακό αυτό που συμβαίνει με την πίσω πλευρά αυτών των γυναικών. Σαν να την ανακαλύψαμε όλοι τώρα. Κάθε επισκέπτης μαγνητίζεται από τη δική του Καρυάτιδα. Η αντίληψη που είχαν οι αρχαίοι για τα κτίριά τους βασίζεται στη δομή του ελληνικού σώματος, εξηγεί δίπλα μας ο πρόεδρος του μουσείου, Δημήτρης Παντερμαλής. Οι κόρες που στήριζαν στο κεφάλι τους τη στέγη της πρόστασης στη νότια πλευρά του Ερεχθείου ήταν κολόνες. «Οι αρχαίοι έκαναν την αρχιτεκτονική γυναικείο σώμα και το γυναικείο σώμα, αρχιτεκτονική».

Το βλέμμα του κοινού τρέχει στο χυμώδες κορμί, στους γυμνούς ώμους, στο οβάλ πρόσωπο. Η αρμονία τους καθιέρωσε το κλασικό πρότυπο ομορφιάς, δίνοντας έμπνευση σε νεοκλασικά σπίτια της νεότερης εποχής, στους μεγαλύτερους γλύπτες και ζωγράφους, μέχρι τους σχεδιαστές μόδας. Από τον Ζαν Ντεσέ, τη Σανέλ, μέχρι τον Ιβ Σεν Λοράν (ας θυμηθούμε πριν από δύο χρόνια και τις πτυχώσεις του Γκοτιέ), δεν υπήρχε σχεδιαστής που να μην υποκλήθηκε στο μέτρο που μοιάζει να περιφρονεί την ανορεξική εποχή μας. Ευθυτενείς, στητές, υπερήφανες, αντέχουν το βάρος της εποχής τους με θηλυκότητα, ανεξαρτησία και δυναμισμό. Μοιάζουν ίδιες αλλά είναι μοναδικές. Η γυναίκα-σύμβολο στη size zero εποχή μας.

Αρθρο της  Γιώτας Συκκά στη Γυναίκα

Φωτογραφίες της TerraComputerata από το μουσείο Ακρόπολης

Τα Νέα δημοσίευσαν μία ενδιαφέρουσα έρευνα για τη θέση των γυναικών στην ελληνική κοινωνία και έθεσαν τις ίδιες ερωτήσεις, για το σεξ, τον γάμο και την εργασία και σε τέσσερεις γυναίκες της οικογένειας:προγιαγιά, γιαγιά, κόρη και δισεγγονή.

Το προφίλ και ο ρόλος της γυναίκας τον τελευταίο αιώνα έχει αλλάξει. Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, αυτό μπορεί κανείς να το διαπιστώσει αν κοιτάξει τις καθημερινές συνήθειες των γυναικών τις δεκαετίες που πέρασαν, αφού αυτές αποτελούν την τοιχογραφία της αλλαγής. «Διαδοχικά και ανά γενιά φαίνεται η διαφοροποίηση της γυναικείας θέσης τόσο στην οικογένεια όσο και στην κοινωνία», τονίζει ο κοινωνιολόγος κ. Χαράλαμπος Στέρτσος.

Η βιομηχανοποίηση, η αστικοποίηση και το γεγονός ότι οι πόλεις και τα χωριά μεγάλωναν ήταν βασικοί παράγοντες που συνέβαλαν στην αλλαγή της συμπεριφοράς της γυναίκας. «Χωρίς κανείς να ξεχνά και τους αγώνες που έχει κάνει η γυναίκα όλα αυτά τα χρόνια για να αποκτήσει μία ισότιμη θέση μέσα στην κοινωνία». Έτσι, όσο οι απελευθερωτικές κοινωνικές τάσεις επιταχύνονταν πολλά ταμπού κατέρρεαν.