Terra Computerata

Πέρασαν δύο χρόνια από την εποχή που ο δημόσιος διάλογος με αφορμή το (εσαεί) νέο βιβλίο Ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού είχε επικεντρωθεί σε ζητήματα ιστορίας (και αυτογνωσίας). Το ζήτημα φάνηκε να κλείνει με την απόφαση του διαδόχου της κ. Μαριέττας Γιαννάκου τελικώς να μην ενταχθεί το νέο βιβλίο στο αναλυτικό πρόγραμμα. Ωστόσο, η καθοριστική παρέμβαση της εκκλησιαστικής ιεραρχίας στο φίλμ του Κ. Γαβρά, αλλά και πρόσφατες παρεμβάσεις του ΛΑΟΣ σε τμήματα ιστορίας ΑΕΙ δικαιώνουν όσους έλεγαν πως η διαμάχη μόνο επιστημονική δεν ήταν.

Oταν ο κ. Π. Στάθης εργαζόταν ως ιστορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης παρατήρησε την ανθεκτικότητα του πιο γνωστού μύθου (το ανέφερε ο ίδιος σε ομιλία του στο πλαίσιο των επιστημονικών συμποσίων της Σχολής Μωραΐτη): «Από τους πρωτοετείς φοιτητές του Τμήματος Κοινωνιολογίας των ετών 2001, 2002 και 2004, όσο και από τους σπουδαστές της σχολής Ξεναγών Ηρακλείου των ετών 2000 – 2005, ελάχιστοι γνώριζαν ότι κρυφό σχολειό δεν υπήρξε. Οι υπόλοιποι όχι απλώς έμεναν έκπληκτοι μπροστά στην «αποκάλυψη», αλλά αδυνατούσαν να το αποδεχθούν αδιαμαρτύρητα και το θέμα ξεσήκωνε ζωηρές συζητήσεις που ξεπερνούσαν τα χρονικά όρια του μαθήματος».

Η απόδειξη δεν αρκεί

Γιατί άραγε -αναρωτήθηκε ο Π. Στάθης- δεν αρκεί η αποδεδειγμένη λειτουργία πάρα πολλών νόμιμων και φανερών σχολείων κατά τη διάρκεια της οθωμανικής αυτοκρατορίας, ώστε να καταρριφθεί ο μύθος; Στο «Νορβηγικό Δάσος», ένα από τα καλύτερά του έργα (στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Ωκεανίδα»), ο Χαρούκι Μουρακάμι αναφέρεται και στις ωμότητες των (συμπατριωτών του) Ιαπώνων στη Μαντζουρία. Επίσης ένα θέμα που, αν και (ιστορικά) τεκμηριωμένο, παρέμεινε για δεκαετίες ταμπού στη νεότερη ιαπωνική ιστοριογραφία.

Αυτές οι «παραλείψεις» συμβαίνουν όχι μόνο μεταξύ εθνών αλλά και εντός του ίδιου έθνους. Αρκεί να θυμηθούμε τις κατά καιρούς κυρίαρχες απόψεις για τον Ελληνικό Εμφύλιο ή τη Μικρασιατική Καταστροφή ή ακόμη την επίσημη για μερικές δεκαετίες θέση της σοβιετικής ιστοριογραφίας σχετικά με το (βίαιο) τέλος των Ρομανόφ.

Η σχέση της Εξουσίας με την Ιστορία είναι τόσο στενή, ώστε συνήθως η μάχη για την «ιστορική αλήθεια» δεν είναι επιστημονική αλλά πολιτική. Και αν το «παντεσπάνι» της Μαρίας Αντουανέτας σήμερα φαίνεται απλώς μία ανόητη παρατήρηση, ωστόσο το 1793 η σχετική φημολογία την οδήγησε στα σκαλιά της γκιλοτίνας. Τι και αν έπειτα από 200 χρόνια αμφισβητήθηκε ο συγκεκριμένος μύθος. Η «ιστορία» αποφάσισε ότι η Αυστριακή πριγκίπισσα το είχε πει.

Θέμα αυτοπροσδιορισμού

Η ιεραρχία της Εκκλησίας δεν ήθελε την προβολή ενός φιλμ (και μάλιστα ενός σκηνοθέτη της εμβέλειας του Κ. Γαβρά) όπου ο ρόλος κληρικών δεν συνάδει με την εικόνα που επιθυμεί για το παρελθόν της.

Το ζήτημα δεν είναι επιστημονικό. Δεν πρόκειται για μία αμφισβητούμενη διαμάχη ιστορικών με την εκατέρωθεν κατάθεση σχετικών τεκμηρίων. Είναι πρωτίστως θέμα αυτοπροσδιορισμού. Και η ελλαδική Εκκλησία, ως δημιούργημα του ελληνικού κράτους, δεν μπορεί να επιτρέψει την ανατροπή του κεντρικού θεμελίου της, δηλαδή τον ρόλο της στη διαμόρφωση της σημερινής «εθνικής ταυτότητας». Δεν είναι η ιστορική αλήθεια που αγνοείται από την Εκκλησία (πολλοί ιεράρχες γνωρίζουν εξαιρετικά καλά και Ιστορία και Πολιτική Επιστήμη), αλλά η χρήση της. Δι’ ο και επεμβαίνουν προλητπικά.

Άρθρο του Τάκη Καμπύλη στην Καθημερινή

Οι γελοιογραφίες του Τάσου Αναστασίου

Ένα φιλμάκι του Κώστα Γαβρά (συνολικής) διάρκειας δεκατριών μόλις λεπτών μια αστραπιαία ιστορική αναδρομή της Ακρόπολης ανά τους αιώνες. Ο αφηγητής επεξηγεί: «Οι νέες αντιλήψεις για την τέχνη που επικράτησαν κατά την παλαιοχριστιανική εποχή, οδήγησαν στην καταστροφή πολλών έργων τέχνης σε ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο»- για μερικά δευτερόλεπτα, προβάλλεται μια σκηνή από βυζαντινούς ρασοφόρους να σφυροκοπούν κατακερματίζοντας μέρη του αετώματος του ναού… Αυτό το ελάχιστο, αλλά ιστορικά θεμελιωμένο από ιστορικούς και αρχαιολόγους – σαν πράξη γεγονός, ενόχλησε την Εκκλησία της Ελλάδος που ζήτησε από το Υπουργείο Πολιτισμού να αφαιρέσει τα επίμαχα σημεία (των ρασοφόρων που τεμαχίζουν τον ναό). Το Υπουργείο έπραξε το αδιανόητο κι επέβαλε λογοκρισία στη ταινία του Κώστα Γαβρά με την δικαιολογία ότι ένα ιστορικό μνημείο «πρέπει να ενώνει αντί να διχάζει». Δηλαδή ένα ιστορικό μνημείο διαγράφει την ιστορική του διαδρομή για το καλό μας, στο όνομα της ομοψυχίας του έθνους μας. Μένουμε ήσυχοι. Η Ιστορία επιτέλους σιώπησε…

Πάλι καλά που δεν προστέθηκε στην ταινία και αναπαράσταση του κρυφού σχολειού στην Ακρόπολη!

Ο διεθνούς φήμης Έλληνας σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς εξετάζει το ενδεχόμενο να ζητήσει την αφαίρεση του ονόματός του από το λογοκριμένο βίντεο, αντιδρώντας έτσι με αυτόν τον τρόπο στην απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού να «κόψει» σκηνές από το φιλμάκι που προβάλλεται στο νέο Μουσείο της Ακρόπολης.

«Μπορεί τα δικαιώματα να ανήκουν στο ελληνικό Δημόσιο, που μου ανέθεσε την παραγωγή του φιλμ, αλλά μετά την περικοπή δεν είναι πια το δικό μου φιλμ.

Διαβάστε το άρθρο της Μαρίας Κατσουνάκη Blanco στην Ιστορία Καθημερινή 28/7/2009

Δείτε ολόκληρο το βίντεο χωρίς λογοκρισία ( πηγή: Zougla.gr)

«Γιατί τα σπάσαμε τα αγάλματα των,

γιατί τους διώξαμεν από τους ναούς των». 

«Ιωνικόν» του Κ. Π. Καβάφη

H είδηση για την πρωτοφανή λογοκρισία που δέχτηκε ο Κώστας Γαβράς για το βίντεο που είχε ετοιμάσει με θέμα την Ακρόπολη, έχει κάνει το γύρο του κόσμου προκαλώντας στη διεθνή φήμη της χώρας μας ένα μεγάλο πλήγμα.

Το Γερμανικό έντυπο «Die Welt» είχε σαν τίτλο για το θέμα: «Πως κατέστρεψαν την Ακρόπολη ορθόδοξοι ιερείς». Το ιταλικό Radio Vatikan στην ιστοσελίδα του γράφει: «Η Εκκλησία ασκεί λογοκρισία», ενώ το Τουρκικό πρακτορείο VOΑ Νews είχε τον τίτλο: «Η Ελλάδα λογοκρίνει τον Κώστα Γαβρά».

Ακόμα αρνητικές αναφορές είχαν τα εξής διεθνή πρακτορεία τύπου: το «Der Spiegel» το Reuters, το Αssociated Ρress, το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων, το ισπανικό Μilenio, η εφημερίδα «Ηamburger Αbendblatt», και η ολλανδική «De Standaard» που καυτηρίασαν την κριτική που δέχτηκε ο διεθνούς φήμης σκηνοθέτης.

Αλλά το πιο εύστοχο σχόλιο το έκανε ο Πέτρος Θέμελης στα Νέα:

Το δημιούργημα ενός καλλιτέχνη το δέχεσαι ως μορφή τελειωμένη με τα μηνύματα που εκπέμπει ή το απορρίπτεις στο σύνολο, δεν είναι δυνατόν να του αποσπάς τμήματα κάθε φορά που με αυτά προσβάλλονται υποτίθεται τα αισθήματα ή τα χρηστά ήθη ορισμένων συμπολιτών σου. Είναι σαν να κόβεις κομμάτι από τον καμβά ενός ζωγραφικού πίνακα ή να αφαιρείς μέρος ενός γλυπτού ή στην καλύτερη περίπτωση να το καλύπτεις με φύλλο συκής.