Μοναδική περίπτωση Έλληνα πολιτικού ηγέτη στον 20ο αιώνα αποτελεί ο Σοφοκλής Ελευθερίου Βενιζέλος. Ιδιόμορφος, ιδιότυπος, ιδιόρρυθμος και sui generis. Εμπλέκεται στην πολιτική, εγκαταλείποντας τον στρατό – προσωρινά – χωρίς να θέλγεται απ’ αυτήν, αλλά όμως διαγράφει μια μοναδική πορεία μέσα από συγκρούσεις, συναινέσεις, συνεργασίες με όλους τους αρχηγούς κομμάτων της εποχής του. Πρωθυπουργός το 1944 και το 1950-51 δρά αποτελεσματικά διαλεγόμενος πάντοτε με τα κέντρα εξουσίας της εποχής όπως τα Ανάκτορα, τις ξένες Δυνάμεις, το Στρατό. Απορρίπτει τον κομμουνισμό, αλλά θέλει τους κομμουνιστές μέσα στο παιχνίδι κι όχι στην παρανομία. Καινοτομεί στην εξωτερική πολιτική. Αναλώνει χρόνο για να υπερκεράσει τους Σοφούλη, Πλαστήρα, Παπανδρέου.
Την προσωπικότητα του και τη δράση του επιχειρεί να παρουσιάσει η εκπομπή. Μετέχουν και συζητούν ο Γεν. Δ/ντής του Ιδρύματος Μελετών Ελευθέριος Βενιζέλος ιστορικός Νίκος Παπαδάκης, ο δημοσιογράφος και ιστορικός συγγραφέας Γιώργος Ρωμαίος, ο Τάσος Σακελλαρόπουλος Δ/ντής Ιστορικού Αρχείου στο Μουσείο Μπενάκη και ο Δρ. της Ιστορίας Χρ. Χρηστίδης.
Παρεμβαίνουν στο επίμετρο της εκπομπής οι καθηγητές: Αντώνης Μακρυδημήτρης και Ευάνθης Χατζηβασιλείου (Παν. Αθηνών) καθώς και η Κωνσταντίνα Μπότσιου (Παν. Πελοποννήσου).
Η Μηχανή του χρόνου παρουσιάζει ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή και τα έργο του μεγάλου πολιτικού και διπλωμάτη, που συγκρούστηκε με τις αυταρχικές υπερδυνάμεις της εποχής και υπερασπίστηκε τα συμφέροντα των υπόδουλων Ελλήνων.
Σε μια εποχή γεμάτη από επαναστάσεις και πολιτειακές ανατροπές, ο Κερκυραίος αριστοκράτης, κατάφερε να οργανώσει με επιτυχία την άμυνα της Λευκάδας, ενάντια στον Αλή Πασά και σύντομα να ανελιχτεί στη θέση του Υπουργού εξωτερικών της Ρωσικής αυτοκρατορίας. Καθοριστικός είναι ο ρόλος του στη δημιουργία του κράτους της Ελβετίας και στη διατήρηση της ειρήνης στην Ευρώπη στις αρχές του 19ου αιώνα.
Η έρευνα ρίχνει φως στη σκληρή σύγκρουσή του, με τον διαβόητο ανθέλληνα καγκελάριο Μέττερνιχ και στη διάσωση της ελληνικής επανάστασης από τους αδίστακτους ηγέτες της Ιεράς Συμμαχίας, που δεν ήθελαν να αλλάξει το στάτους κβο της Ευρώπης.
Για πρώτη φορά παρουσιάζονται άγνωστα ντοκουμέντα για τον μοναδικό και ανεκπλήρωτο έρωτα της ζωής του με την ελληνομολδαβή Ρωξάνδρα Στούρτζα. Μια θυελλώδης σχέση που έμεινε στο παρασκήνιο και σημάδεψε την ζωή του Καποδίστρια. Συνέχεια »
Με αφορμή την επέτειο θανάτου του (31 Ιουλίου 1920)
Τιμώντας την επέτειο θανάτου του Ιωνα Δραγούμη (31 Ιουλίου 1920) το ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ ψηφιοποίησε και διαθέτει δωρεάν μέσω των ιστοσελίδων www.ert-archives.gr μια από τις πλέον «κλασικές» εκπομπές του Φρέντυ Γερμανού: πρόκειται για την «Εκτέλεση του Ι. Δραγούμη», παραγωγής 1993. Για τις ανάγκες της οποίας ο δημοσιογράφος ανατρέχει στην «Πρώτη σελίδα», την παλαιότερη εκπομπή του που βασιζόταν στην αφήγηση του Αντώνη Χριστοδουλάκη, στρατιώτη του Τάγματος Ασφαλείας που οδήγησε στο θάνατο τον Ελληνα πολιτικό.
Επιχειρώντας να ρίξει φως στα αίτια που οδήγησαν στην εκτέλεση του πολιτικού άνδρα ο Γερμανός εξετάζει την απόπειρα εναντίον του Ελευθερίου Βενιζέλου στο Παρίσι και τα «Ιουλιανά» με τις όποιες συνέπειές τους _ καταλήγοντας στη δολοφονία του Δραγούμη από το βενιζελικό Τάγμα Ασφαλείας, με διοικητή τον Παύλο Γύπαρη. Εκτός από τον Χριστοδουλάκη, μιλούν μεταξύ άλλων: ο πολιτικός και ακαδημαϊκός Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ο ηθοποιός Δημήτρης Μυράτ (ανιψιός της ηθοποιού Μαρίκας Κοτοπούλη), και ο Μάρκος Δραγούμης, ανηψιός του πολιτικού. Την εκπομπή εμπλουτίζουν αποσπάσματα από αφηγήσεις της συγγραφέως Πηνελόπης Δέλτα και της Κοτοπούλη (δύο γυναικών που πρωταγωνίστησαν στη ζωή του Δραγούμη), καθώς και πλούσιο οπτικοακουστικό, φωτογραφικό και έντυπο αρχειακό υλικό.
100 χρόνια από τους Βαλκανικούς Πολέμους.
«Τα Ξεχασμένα Βαλκάνια» είναι ένα πρωτότυπο ντοκιμαντέρ σε σενάριο και σκηνοθεσία του Ανδρέα Αποστολίδη, βασισμένο στις πρώτες φωτογραφίες και ταινίες των Βαλκανίων. Η ταινία διερευνά τη ζωή των απλών ανθρώπων εν μέσω των δραματικών αλλαγών που μεταμόρφωσαν τα Βαλκάνια στο γύρισμα του 20ου αιώνα: στόχος της είναι να εξηγήσει πώς η συνύπαρξη διαφορετικών εθνοτικών και θρησκευτικών ομάδων κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, έκλεισε με την άνοδο του εθνικισμού, μετά από σχεδόν τέσσερις αιώνες. «Τα Ξεχασμένα Βαλκάνια» περιλαμβάνουν σπάνιο φωτογραφικό και κινηματογραφικό υλικό απ’ όλη την Ευρώπη και τα Βαλκάνια, καθώς και συνεντεύξεις με τους: Mark Mazower (Πανεπιστήμιο Columbia), Χριστίνα Κουλούρη (Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα) Halil Berktay (Πανεπιστήμιο Sabanci, Κωνσταντινούπολη), Machiel Kiel, Irena Stefoska (Πανεπιστήμιο “St. Cyril and Methodius”, Σκόπια), Radina Vucetic (Πανεπιστήμιο Βελιγραδίου), Frasher Demaj (Ινστιτούτο Ιστορίας, Πρίστινα), Alexei Kalionski (Πανεπιστήμιο της Σόφιας) και ο Δημήτρη Λιβάνιο (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης). http://www.balkantale.com
Η διδασκαλία της Ιστορίας στο σχολείο, αλλά και η γενικότερη παρουσία της στο δημόσιο λόγο, προκαλεί συζητήσεις, ακόμη και οξείες αντιπαραθέσεις. Οι αφηγήσεις για τα ίδια γεγονότα, σε διαφορετικές χώρες ή ακόμα και στην ίδια χώρα αλλά σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, είναι συχνά πολύ διαφορετικές. Εξάλλου, νέες προσεγγίσεις των ιστορικών συχνά προσκρούουν σε σχολικά στερεότυπα που η κοινωνία δεν είναι έτοιμη να αφήσει πίσω. Είναι όμως δυνατή μια ιστορική αφήγηση γενικά αποδεκτή; Και τι αποτέλεσμα είχαν συμφιλιωτικές προσπάθειες, όπως αυτή του κοινού γαλλογερμανικού σχολικού εγχειριδίου για τα γεγονότα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου;
Η εκδήλωση εντάσσεται στον κύκλο Η αφήγηση της Ιστορίας και η διδασκαλία της ως ιστορικά φαινόμενα που φιλοδοξεί να αναδείξει κρίσιμα ζητήματα όπως η διαμόρφωση της συλλογικής συνείδησης μέσα από την αντιμετώπιση του μαθήματος της Ιστορίας στο σχολείο και μέσα από τη δημόσια συζήτηση για θέματα ιστορίας, ή το ζήτημα της διάστασης που συχνά παρατηρείται ανάμεσα στην Ιστορία των ειδικών ιστορικών και την «επίσημη» σχολική εκδοχή της ιστορίας αλλά και τη δημόσια ιστορία γενικότερα. Ακόμα, το πώς πολιτικοί στόχοι και γενικότερες κοινωνικές τάσεις μιας εποχής επηρεάζουν τον τρόπο διδασκαλίας της Ιστορίας.
Ομιλητές:
Κώστας Αγγελάκος: Επίκουρος Καθηγητής Παιδαγωγικών στο Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, Διευθυντής του περιοδικού Νέα Παιδεία
Corine Defrance: Iστορικός/ερευνήτρια στο Γαλλικό Κρατικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας (CNRS, IRICE, Paris), επισκέπτρια καθηγήτρια στο Freie Universität του Βερολίνου
Γιώργος Κόκκινος: Καθηγητής Ιστορίας και Διδακτικής της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Αναστάσιος-Ιωάννης Μεταξάς: Ομότιμος Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης και Πρόεδρος Επιστημονικού Συμβουλίου του Εργαστηρίου Πολιτικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Συντονιστής: Ευάνθης Χατζηβασιλείου: Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών
Μία μηχανή του χρόνου για μία φρέσκια προσέγγιση της ιστορίας…
Tο Historypin αναλαμβάνει, σε συνεργασία με τη Google, να μας ταξιδέψει πίσω στο χρόνο και να μας δείξει όψεις μιας περιοχής στο παρελθόν. Αξιοποιώντας χάρτες από το Google Maps «καρφιτσώνει» παλιές φωτογραφίες πάνω σε συγκεκριμένες τοποθεσίες. Οι εικόνες αυτές είναι κατηγοριοποιημένες με ετικέτες και ενώ μπορούμε να τις αναζητήσουμε βάσει της τοποθεσίας τους και της ημερομηνίας κατά την οποία τραβήχτηκαν και να τις προβάλουμε πάνω από την σημερινή εικόνα της εκάστοτε περιοχής.
Το Historypin έχει ήδη συνάψει συνεργασία με εθνικές βιβλιοθήκες και μουσεία που φιλοξενούν μεγάλες συλλογές ιστορικών φωτογραφιών, διαθέτοντας ήδη ένα διόλου ευκαταφρόνητο όγκο περιεχομένου. Στο μέλλον θα είναι δυνατή η ενσωμάτωση οπτικοακουστικού υλικού.
Ένα ξεχασμένο ντοκουμέντο ιστορικής αξίας από την καταστροφή της Σμύρνης, το 1922, κινηματογραφήθηκε με κάμερα 35mm σε Σμύρνη, Αθήνα και Πειραιά και βρήκε νέα ψηφιακή ζωή το 2008.
Ο George Magarian, με μια μηχανή 35 mm, κινηματογράφησε πολλές σκηνές της ανθρωπιστικής καταστροφής, στη Σμύρνη, στην Αθήνα και στον Πειραιά.
Οι συγκλονιστικές αυτές εικόνες παρέμειναν επί 60 και πλέον χρόνια στο διαμέρισμα της συζύγου του, στη Νέα Υόρκη. Ολοι αγνοούσαν την ύπαρξή τους, έως ότου το 2008 ο εγγονός τουRobert Davidian, κινηματογραφιστής ο ίδιος, βρήκε το μοναδικό αυτό ντοκουμέντο και το διέσωσε από τη φθορά του χρόνου μετατρέποντάς του σε ψηφιακή μορφή, πριν την ολοκληρωτική του αποσύνθεση.
Η Ελληνική Επανάσταση ήταν Εθνική, παράγωγο της Γαλλικής του 1789
Του Σπ. Ι. Ασδραχα*
Οι συγχρονικές καταγραφές των πεπραγμένων του 1821 δεν απόκρυψαν τη φρίκη του πολέμου. Η Ελευθερία, αντικρύζοντας το τείχος της Τριπολιτσάς, επιθυμεί να του ρίξει «φόβου, τρόμου αστροπελέκι»· η άλωση της πρωτεύουσας του Μωριά δεν έφερε άλλον ύπνο, πάρει θάνατο πικρό. Παλιότερα, προφητεύοντας, όπως λέγεται, το «ποθούμενο» ο Κοσμάς Αιτωλός, έλεγε ή υποτίθεται ότι έλεγε, ότι τούτο θα γίνει όταν το μοσχάρι θα κολυμπούσε στο αίμα. Το ίδιο πίστευε και ο Χατζή-Σεχρέτης: η εξέγερση των Βλαχαβαίων δεν εγγραφόταν στην τελεολογία του «ποθούμενου», δηλαδή την ανατροπή των όρων κυριαρχίας, γιατί δεν έγιναν αυτό που είχαν πει οι «γνωστικοί», δηλαδή οι «επαΐοντες», ότι το θεόδοτο σήμα θα ήταν η «πλεγή», το κολύμπι του μοσχαριού στο αίμα. Ωστόσο η επανάσταση του 1821 δεν περίμενε τα σήματα της προφητείας για να ξεσπάσει.
Ηταν μια επανάσταση εθνική, παράγωγο του γαλλικού 1789, όπως το κρυστάλλωσαν οι Ναπολεόντειοι πόλεμοι με το σύνδρομό τους, την αρχή των εθνικοτήτων: «όλα τα έθνη πολεμούν και στους τυράννους των ορμούν», όπως σάλπισε ο «Πατριωτικός Υμνος» του Ρήγα Βελεστινλή, πριν επέλθει η απογοήτευση που ακολούθησε το Καμποφόρμιο: επανάσταση με δημοκρατική ιδεολογία, δηλαδή αστική, με αστική τάξη τους βιοτέχνες, τους καραβοκυραίους και τους εμπόρους. Δεν αντιστοιχούσαν σε μια «τρίτη τάξη» -κυριολεκτικότερα κατάσταση- που αναζητούσε τη συμμετοχή της στην εξουσία, μάλιστα ανατρέποντας τις βαθμίδες της κοινωνικής ιεραρχίας και μετατρέποντας την οριζόντια σε κάθετη κινητικότητα. Η διχοτομία κατακτητική (ισλαμική) και κατακτημένη (χριστιανική) κοινωνία μετέτρεπε την κοινωνική σύγκρουση σε σύγκρουση κυριάρχων και κυριαρχούμενων· πολιτική και όχι οικονομική.
Αστοί
Αστική λοιπόν ως προς την ιδεολογία επανάσταση, αλλά όχι επανάσταση μιας οικονομικά ισχυρής, εκτός όμως του εξουσιαστικού συστήματος, τάξης. Με δυο λόγια, οι «αστοί» δεν ήθελαν ελεύθερο χώρο, για να αναπτύξουν την οικονομία τους: δεν ήθελαν να ανατρέψουν τους όρους παραγωγής, τις παραγωγικές σχέσεις, γιατί υπήρχαν χάρη σ’ αυτές. Ηθελαν και κατόρθωσαν να εθνικοποιήσουν το παρελθόν, αυτοί και οι άλλοι συντελεστές της εθνικής επανάστασης. Φυσικά την οποιαδήποτε θεωρία της επανάστασης την έδωσαν όσοι μετείχαν στην κίνηση των ιδεών, οι «λόγιοι», οι διανοούμενοι: δεν ήταν όλοι τους της ίδιας κοπής και ο διαφωτισμός στον οποίο τους εντάσσουμε δεν ήταν μονοσήμαντος· ο διαφωτισμός, κυρίως μεταρρυθμιστικός, γινόταν επαναστατικός, όταν η σύγκρουση γινόταν ανάμεσα σε κατακτητές και κατακτημένους, κυριολεκτικότερα -καθώς λέγαμε- ανάμεσα σε μια κοινωνία κατακτητική και σε μια κοινωνία κατακτημένη, με επίκοινους οικονομικούς ρόλους, αλλά μόνο μερικώς ρόλους εξουσιαστικούς.
Αυτή η διχοτομία (παρά τις μακαριότητες μιας συνεχώς αναδυόμενης σκοπιμοθηρικής ιστοριογραφίας) είχε τα επαναστατικά της προηγούμενα, καθοριζόμενα από την πολιτική συγκυρία και τους πολιτικούς σχεδιασμούς όσων έβλεπαν στην οθωμανική εγκαθίδρυση μιαν απειλή. Οι σχεδιασμοί αυτοί προέβλεπαν και μια εδαφικότητα της αποδεσμευμένης από την κατάκτηση κοινωνίας. Η επανάσταση του 1821 συνδέθηκε μ’ αυτά τα προηγούμενα και η ιστοριογραφία της την ενέτασσε σε αυτά ή τη διαχώριζε απ’ αυτά προσδένοντάς την στην αρχή των εθνικοτήτων: και στις δύο περιπτώσεις η οντολογική ιστορία υποτασσόταν στη θεωρία της ιστορίας. Το ζητούμενο είναι να ιδούμε πώς οι κατακτημένοι βίωναν τους όρους της κατάκτησης.
Με τρόπους διαφορετικούς; Με την αποδοχή τους, με έκδηλο παράδειγμα τους εξισλαμισμούς· με την αποδοχή τους, υπό την προϋπόθεση της διατήρησης της ιδιοπροσωπίας τους, κυρίως θρησκευτικής· με την ανταρσία, δηλαδή με τη μη αποδοχή των όρων της κατάκτησης. Με προτίμηση άλλου ηγεμόνα μερικώς ή συνολικώς ομόδοξου· τελικώς, το 1821, με την εθνική χειραφέτηση, με την εθνική κυριαρχία, έστω κι αν έφεραν ηγεμόνες από άλλους τόπους, γιατί οι ίδιοι οι χειραφετημένοι δεν είχαν ηγήτορες γενικής αποδοχής· όταν βρήκαν έναν, αυτός ήταν προσωρινός, προσδεδεμένος σε μιαν από τις προστάτιδες δυνάμεις: τον άτυχο Ιωάννη Καποδίστρια που δεν κατάφερε να ενσωματωθεί σε μιαν άλλη μακροχρόνια παράδοση, εκείνη των χρησμών και των ερμηνειών της Αποκάλυψης.
Ληστές
Αυτή η αδρομερής και όχι βέβαια συστηματική αναδρομή στη συνθετότητα των μεταλλασσόμενων συντελεστών της εθνικής, τελικώς, επανάστασης (και συνάμα στους θρύλους της), μας ξαναφέρνει στους πρωτόγονους συντελεστές της, στους ληστές, που εκφράζανε ταυτόχρονα την ανταρσία και την προσαρμογή: στους ανθρώπους της λείας. Η τελευταία ήταν μια από τις κινητήριες δυνάμεις της εθνικής επανάστασης: δεν μάζευαν τα λάφυρα μόνο στο πεδίο των μαχών· λεηλατούσαν κατακτητές και κατακτημένους, μη αρκούμενοι στη μισθοδοσία. Από νωρίς τους κατήγγειλαν, ανάμεσα στα πολλά παραδείγματα ο Γεώργιος Αναγνώστης Ιατρίδης, όταν καταγράφει τα τεκταινόμενα στην πατρίδα του, το Καρπενήσι, με σκληρούς λόγους για τους δειλούς πλιατσικολόγους επαναστάτες. Οπως ο Σολωμός, έτσι κι αυτός δεν αποκρύψανε τη σκληρότητα, ο ένας, την ιδιοτέλεια ο άλλος, της εθνικής επανάστασης. Κοντά σ’ αυτούς πολλοί άλλοι, περιγραφικώς ή και καταγγελτικώς. Κοντολογίς, δεν είμαστε άμοιροι μιας άμεσης και βιωμένης μαρτυρίας που αποσιωπήθηκε αργότερα από τη μαχόμενη ιστοριογραφία. Να «ανακαλύπτουμε» και να «αποκαλύπτουμε» σήμερα τα καταγραμμένα, είναι σαν να σκοτώνουμε ψόφια λιοντάρια. Ωστόσο, αυτοί οι ληστές και άκαρδοι δεν αποτελούν ηθικές αλλά ιστορικές κατηγορίες και η ιστορία δεν είναι ηθικοκεντρική αλλά ερμηνευτική, αν θέλει να είναι επιστήμη – ή απλώς διανοητική στάση. Ο Μακρυγιάννης έγραψε μια τριπλή ιστορία: τον βίο του, τις φαντασιώσεις του και την αλληλουχία των στρατιωτικών, κυρίως, γεγονότων. Η τελευταία ιστορία αποτυπώνεται στην εικονογραφία του: η Πόλη δεν παραδόθηκε, αλλά αλώθηκε· ο κατακτητής έβαλε στο ζυγό τους κατακτημένους και τους έκαμε σκλάβους· οι ανυπόταχτοι πήραν τα βουνά και το «άμαθο παιδί», ο Ρήγας, έσπειρε το σπόρο της ελευθερίας. Πρόκειται για το ερμηνευτικό σχήμα που υιοθέτησε η «δημόσια» ιστορία. Πρόκειται επίσης για κάτι άλλο, για την κατάκτηση με τις διαμεσολαβήσεις της: με το σπαθί, με τον σταυρό και με την πείνα, θα πει ο Πάμπλο Νερούδα. Η αναλογία είναι αυτόδηλη: με τη βία, με τη θρησκευτική ετερότητα, με την ιδιοποίηση της παραγωγής.
Αστειεύεστε; Ανθέλληνας ο Διονύσιος Σολωμός, ο εθνικός ποιητής, ο ποιητής του εθνικού ύμνου;
•Μάλιστα. Μαζί με τον Βερέμη, την Ρεπούση, τον Λιάκο, και όλους εκείνους που τα τελευταία χρόνια «αποδομούν την εθνική συνείδηση, γκρεμίζουν τους εθνικούς μύθους, καταλύουν τα ιερά και τα όσια του έθνους» (έτσι ισχυρίζονται οι υπερ-πατριώτες).
•Διότι δεν κάνουν άλλο όλοι αυτοί οι ιστορικοί παρά να υλοποιούν τη φράση του Σολωμού: «Το έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθές». Ανέδειξαν ιστορικές αλήθειες που πραγματικά ανατρέπουν εθνικούς μύθους. Αν είναι ανθέλληνες αυτοί – τότε είναι και ο Σολωμός.
•Μύθος το «κρυφό σχολειό». Πλήρης θρησκευτική και εκπαιδευτική ελευθερία. Οι Τούρκοι δυνάστες πιο ήπιοι από τους Ρωμιούς κοτζαμπάσηδες. Μύθος η Αγία Λαύρα. Μύθος η συμπαράσταση της Εκκλησίας (που αφόρισε την επανάσταση).
•Αυτά είναι πράγματα που οι ιστορικοί τα γνωρίζουν εδώ και πολλά χρόνια, αλλά, μόλις δοκίμασαν να τα περάσουν έστω και κουτσουρεμένα στα σχολικά βιβλία, έγινε ο κακός χαμός.
•Και οι λυσσαλέες αντιδράσεις στην εξαίρετη σειρά του Σκάι «1821» δείχνουν πως οι Έλληνες δεν αντέχουν «το αληθές». Ο λυγμός του Τράγκα περιτρέχει το διαδίκτυο. Η πιο ειλικρινής αντίδραση ήταν του θεατή που τηλεφώνησε λέγοντας: «Μη μου χαλάτε τον μύθο μου!».
•Άλλοι άρχισαν τις θεωρίες συνωμοσίας (η ΣΙΑ, η Μοσάντ, ο Σόρος) ή τις βρόμικες προπαγάνδες, διαδίδοντας πως η σειρά ισχυρίζεται πράγματα που ουδέποτε ειπώθηκαν – μόνο και μόνο για να τη διαβάλλουν.
•Η φράση του Σολωμού, που όλοι μάθαμε στο σχολείο, είναι τόσο επαναστατική, ανατρεπτική και τολμηρή, που απορώ πώς μπόρεσε να διεισδύσει εκεί μέσα!
•Τη λέμε, αλλά ουδέποτε την εφαρμόσαμε. Αν το είχαμε κάνει, θα είχαμε πρώτα-πρώτα ανατρέψει τα μισά σχολικά βιβλία, που είναι γεμάτα εθνικιστικά ψεύδη.
•Με τη ρήση του αυτή, ο Διονύσιος Σολωμός, μέσα στην άνθιση του εθνικισμού, πραγματοποιεί την υπέρβασή του. Διαλύει αυτόματα τους εθνικούς μύθους επάνω στους οποίους βασίζεται κάθε υπερ-πατριωτισμός. Η ιστορία γίνεται χώρος δικαίου.
•Πότε θα αποκτήσουμε το θάρρος και την ωριμότητα να ακολουθήσουμε πραγματικά τη φράση του Σολωμού; Τότε ο πατριωτισμός θα γίνει ένας νέος ανθρωπισμός.
Το μάθημα της Ιστορίας στα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης διδάσκεται παραδοσιακά από καθηγητές φιλολόγους. Οι πτυχιούχοι του τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας είναι αυτονόητα οι αρτιότεροι γνώστες της ελληνικής ιστορίας, και επομένως οι ικανότεροι να τη διδάσκουν. Αλλά και οι πτυχιούχοι των άλλων τμημάτων, της Φιλολογίας και της Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής, ακόμα και αν δεν έχουν διδαχθεί συστηματικά ιστορία κατά τη διάρκεια των σπουδών τους, είναι σίγουρα πιο υποψιασμένοι σε θέματα αρχαιογνωσίας και έχουν συνολική εποπτεία της ελληνικής ιστορίας όλων των περιόδων.
Τα τελευταία χρόνια αυξάνεται συνεχώς η πρακτική να ανατίθεται ως «δεύτερη ανάθεση» η διδασκαλία της ιστορίας σε καθηγητές άλλων ειδικοτήτων, κυρίως των ξένων γλωσσών. Με αφορμή το ότι συνήθως οι καθηγητές ξένων γλωσσών δεν συμπληρώνουν το κανονικό τους ωράριο με τη διδασκαλία των δικών τους μαθημάτων, καλούνται να ασχολούνται με τη γραμματειακή υποστήριξη της σχολικής τους μονάδας, ή τους ανατίθεται το μάθημα της Ιστορίας. Οι ίδιοι οι ξενόγλωσσοι καθηγητές δυσανασχετούν με αυτήν την κατάσταση, και συχνά δηλώνουν την απροθυμία και την αδυναμία τους να ανταποκριθούν στις γνωστικές απαιτήσεις του μαθήματος.
Ο λόγος που προτιμάται αυτή η πρακτική δεν έχει καμία σχέση με την ιστορική γνώση των καθηγητών που επιλέγονται ή δεν επιλέγονται, ούτε και με την ικανότητα διδασκαλίας, παρά προτιμάται μόνο για να καλυφθούν ανάγκες οργάνωσης του ωρολογίου προγράμματος των σχολείων. Είναι δηλαδή προφανές ότι φταίει, από την πλευρά του Υπουργείου Παιδείας, ο κακός προγραμματισμός προσλήψεων, διορισμών και τοποθετήσεων των καθηγητών στα σχολεία. Συχνά υπηρετούν στο ίδιο σχολείο υπεράριθμοι ξενόγλωσσοι καθηγητές, οι οποίοι πρέπει κάπως να συμπληρώσουν το ωράριό τους. Εκτός από αυτό, ο περιορισμός των δαπανών για την Παιδεία, στο πλαίσιο του ευρύτερου «συμμαζέματος» των δημοσιονομικών, ενόψει μνημονίου, έχει ως αποτέλεσμα να γίνονται λιγότερες προσλήψεις φιλολόγων, εφόσον υποτίθεται ότι μπορούν κάποιες ώρες τους να ανατεθούν σε άλλες ειδικότητες. Αυτό όμως έχει ολέθριες συνέπειες για την Παιδεία γενικά.
Το μάθημα της Ιστορίας είναι ίσως το σπουδαιότερο από τα σχολικά μαθήματα. Η ιστορική γνώση φέρνει την ιστορική μνήμη, και η ιστορική μνήμη είναι προϋπόθεση για την ανάπτυξη εθνικής συνείδησης, κοινωνικής ταυτότητας και πολιτικής ενεργοποίησης των μαθητών. Γι’ αυτό τον λόγο είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να επαφίεται η ιστορική γνώση των μαθητών μας στη διδασκαλία του μαθήματος από καθηγητές που δεν μπορούν και κυρίως δεν θέλουν να έχουν αυτή την πολύ μεγάλη ευθύνη. Ο χαρακτηρισμός «δεύτερη» για την ανάθεση του μαθήματος της Ιστορίας είναι δυστυχώς ποιοτικός. Καθιστά το μάθημα της Ιστορίας δευτερεύον, απαξιώνει και προσβάλλει τους φιλολόγους, και φέρνει σε δεινή και άβολη θέση τους καθηγητές των άλλων ειδικοτήτων, που καλούνται να διδάξουν ένα μάθημα που δεν γνωρίζουν.
Με αυτό το σκεπτικό, εναντιωνόμαστε στην εξάπλωση του φαινομένου αυτού και ζητάμε από όλους τους αρμόδιους φορείς και τα στελέχη της εκπαίδευσης να μεριμνήσουν για να σταματήσει αμέσως.
Από το Δ.Σ. του Συνδέσμου Φιλολόγων Δωδεκανήσου
Οι περισσότεροι σύνδεσμοι φιλολόγων έχουν τοποθετηθεί πάνω στο θέμα. Αγνοώ αν έχει πάρει θέση η Πανελλήνια Ενωση Φιλολόγων δεν εντόπισα κάτι στο δικτυακό της τόπο όσο κι αν έψαξα.Φαίνεται προτιμά να ασχολείται με πιο hardcore φιλολογικά ζητήματα αλλά το τμήμα Ιστορίας του Παιδαγωγικού ειλικρινά αγνοεί το ζήτημα; αναρωτιέμαι έχει κάνει κάποια σχετική εισήγηση στη Διεύθυνση Σπουδών του Υπουργείου;
Το περασμένο Σάββατο, έγινε στη Θεσσαλονίκη μια συνάντηση με αντικείμενο ένα βιβλίο-βοήθημα για την πολύπλευρη θεώρηση και διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας. Το συνέγραψαν περισσότεροι από εξήντα Βαλκάνιοι ακαδημαϊκοί που εργάστηκαν επί δέκα και πλέον έτη, αξιοποιώντας, με τη βοήθεια εκατοντάδων εκπαιδευτικών, χιλιάδες τεκμηριωμένες πηγές απ’ όλες τις χώρες της περιοχής.
Σκοπός τους; Να δώσουν στην εκπαιδευτική κοινότητα ένα βοήθημα ώστε τα μέλη της να κατανοήσουν καλύτερα και να διδάξουν στους μαθητές του Λυκείου την Ιστορία όχι με βάση αυτά που χωρίζουν τους λαούς της Βαλκανικής, άλλα όσα τους ενώνουν, χωρίς βεβαίως να αποσιωπούν συγκρούσεις και αντιπαλότητες στην ιστορική τους διαδρομή. Ποια αναγκαιότητα επέβαλε την πρωτοβουλία αυτή του Κέντρου για τη Δημοκρατία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, που χρηματοδοτήθηκε από 27 φορείς (κυβερνήσεις, ιδρύματα κ.λπ.), μεταξύ των οποίων και η Γενική Διεύθυνση Διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ενωσης; Να γεφυρωθούν μέσω της Ιστορίας οι διαφορές μεταξύ των λαών.
Το πώς βλέπουμε εμείς τους γείτονές μας και πώς εκείνοι εμάς μέσα από τα επίσημα βιβλία της Ιστορίας το ξέρουμε λίγο πολύ όλοι μας. Και αν αμφιβάλλει κανείς, δεν έχει παρά να ρίξει μια ματιά στα σχολικά εγχειρίδια για να αισθανθεί ότι η Ελλάδα περιβάλλεται από αρπακτικά έτοιμα να μας χυμήξουν. Τα ίδια μαθαίνουν οι μαθητές και σε Τουρκία, Αλβανία, Βουλγαρία, ΠΓΔΜ κ.α.
Το πείραμα δεν είναι καινούργιο. Εγινε με επιτυχία μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν Γάλλοι και Γερμανοί, οι πιο μισητοί εχθροί στην Ευρώπη, κάθισαν και έγραψαν ξανά την Ιστορία τους, ξεκινώντας από τα σχολεία, ώστε οι λαοί τους να γνωρίσουν την πραγματική αλήθεια και όχι εκείνη που υπαγορευόταν από το «εθνικό συμφέρον» του καθενός και τους έσυρε σε δύο καταστροφικούς για την Ευρώπη και την ανθρωπότητα πολέμους.
Και ενώ το εναλλακτικό αυτό βοήθημα το βρίσκει κανείς στις σχολικές βιβλιοθήκες οκτώ βαλκανικών χωρών, στη δική μας, μολονότι μεταφράστηκε στα Ελληνικά και εγκρίθηκε ως κείμενο από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, στο υπουργείο Παιδείας δεν έδωσαν τη σχετική άδεια. Δεν χρειάζεται να βασανίσει κανείς τη σκέψη του για να καταλάβει το γιατί. Οι κατά καιρούς κυβερνώντες δεν τόλμησαν και εξακολουθούν και σήμερα να μην τολμούν, αν και αντιλαμβάνονται τη λογική και τη σημασία του εγχειρήματος, να συγκρουστούν με τους γνωστούς σκοταδιστικούς κύκλους, που επιμένουν ότι για να γίνουν «γνήσιοι Ελληνες» και «καλοί πατριώτες» τα παιδιά μας πρέπει να μεγαλώσουν με μύθους, φοβίες και ταμπού.
Το πολιτικό κόστος υπεράνω όλων, λοιπόν. Και ως μια απλή ένδειξη επ’ αυτού σημειώνω το γεγονός ότι ουδείς εκπρόσωπος της πολιτείας παραβρέθηκε στην ενδιαφέρουσα εκδήλωση της Θεσσαλονίκης, στην οποία άλλες χώρες (π.χ. Σερβία) έστειλαν (υφ)υπουργούς Παιδείας!
Ένα ντοκουμέντο που περιγράφει τα γεγονότα του αγώνα εναντίον της δικτατορίας. Για προφανείς λόγους, η ταινία γυρίστηκε στο Μιλάνο την περίοδο της χούντας, με υλικό ντοκιμαντέρ, που κρυφά έφυγε από την Αθήνα και με σκηνοθετημένα γυρίσματα στα οποία πήραν μέρος Έλληνες και Ιταλοί φοιτητές, καθώς και Έλληνες πολιτικοί εξόριστοι, στενοί συνεργάτες του σκηνοθέτη. Αποτελεί ένα μοναδικό ντοκουμέντο της κατάστασης που επικρατούσε, παρουσιάζοντας μέσα από έναν έξοχο συνδυασμό πραγματικών στοιχείων-ντοκουμέντων και κινηματογραφικού έργου. Η μουσική είναι του Μίκη Θεοδωράκη. Η ελληνική αφήγηση του Αλέξανδρου Παναγούλη και η ιταλική του γερουσιαστή Ουμπέρτο Τερρατσίνι. Η ταινία είχε προσκληθεί επισήμως να συμμετάσχει στο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, αλλά τελικά η προβολή της απαγορεύτηκε.
H λειτουργία του ραδιοφωνικού σταθμού που έστησαν οι φοιτητές μέσα στο Πολυτεχνείο, την Πέμπτη 15 Νοεμβρίου, δίνει νέα ποιότητα στην εξέγερση και τη μετατρέπει από φοιτητική σε παλλαϊκή. Χάρη στον ισχυρό πομπό του, όλη σχεδόν η πρωτεύουσα ακούει για πρώτη φορά – ύστερα από 6½ χρόνια – τη φωνή των Ελεύθερων Πολιορκημένων. Ακούει λόγο για Δημοκρατία, Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία, Κοινωνική Δικαιοσύνη. Η Μαρία Δαμανάκη και ο Δημήτρης Παπαχρήστος είναι οι γνωστοί στο ευρύ κοινό εκφωνητές του Πολυτεχνείου.
Ωστόσο, καθοριστικός ήταν ο ρόλος του «τρίτου» του σταθμού, του σκηνοθέτη Λάμπρου Παπαδημητράκη. Πλήθη λαού συρρέουν έξω από το Πολυτεχνείο. Καταλαμβάνουν τα πεζοδρόμια και σιγά-σιγά ξεχύνονται στο οδόστρωμα. H χούντα ανησυχεί, αλλά τα έχει χαμένα. Διστάζει να επιτεθεί και να καταστρέψει την «πολιτική της βιτρίνα». Την Παρασκευή 16 Νοεμβρίου 1973, η εξέγερση φτάνει στο αποκορύφωμά της. H Συντονιστική Επιτροπή του Πολυτεχνείου καλεί από τον ραδιοσταθμό της τους εργαζομένους και τον λαό να συσπειρωθούν γύρω από τους φοιτητές και διακηρύσσει την απαίτηση του ελληνικού λαού για: «άμεση παύση του τυραννικού καθεστώτος της χούντας και παράλληλη εγκαθίδρυση της λαϊκής κυριαρχίας και της εθνικής ανεξαρτησίας».
Ο χώρος γύρω από το Πολυτεχνείο καταλαμβάνεται από χιλιάδες λαού. H κυκλοφορία των αυτοκινήτων στην οδό Πατησίων και στους γύρω δρόμους διακόπτεται οριστικά. Αρχίζουν συγκρούσεις με την Αστυνομία. Οι διαδηλωτές στήνουν οδοφράγματα στους γύρω δρόμους και ανάβουν φωτιές. H Αστυνομία πυροβολεί στο ψαχνό από διάφορα περιφερειακά σημεία. Εδώ Πολυτεχνείο. Εδώ Πολυτεχνείο. Την ίδια ημέρα γίνεται κατάληψη της Πολυτεχνικής Σχολής Θεσσαλονίκης. Ακολουθούν κι εκεί συγκρούσεις με την Αστυνομία.
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 16 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ… Από νωρίς το πρωί συγκεντρώνονται στην Πατησίων χιλιάδες πολίτες. Στις 11.00 στο γραφείο του Παπαδόπουλου γίνεται σύσκεψη με τον υπουργείο δημοσίας τάξεως, τον υπουργό παιδείας, τον αρχηγό της αστυνομίας κι άλλα στελέχη της χούντας. Αποφασίζουν να γίνει επέμβαση στο Πολυτεχνείο. Ακόμη δεν ξέρουν το πότε, αλλά η απόφαση είναι να μη χρησιμοποιηθούν όπλα παρά μόνο δακρυγόνα…
Στο πολυτεχνείο η συντονιστική επιτροπή καλεί τους δημοσιογράφους σε συνέντευξη τύπου. Η ανταπόκριση του κόσμου ξεπερνά κάθε φαντασία.
Περίπου 20 χιλιάδες πολίτες ξεπέρασαν τον φόβο τους κι αυθόρμητα κατεβαίνουν στους δρόμους γύρω από το ίδρυμα. Στους τοίχους των σχολών γράφονται προβοκατόρικα συνθήματα, τα οποία οι φοιτητές τα σβήνουν. Από την Πάτρα φθάνει αντιπροσωπεία φοιτητών. Οικοδόμοι μπαίνουν πανηγυρικά στο Πολυτεχνείο.
Στην Αθήνα γίνονται πορείες και συγκρούσεις με την αστυνομία.
Η φοιτητική διαμαρτυρία γινεται παλλαϊκή και εξελίσσεται σε εξέγερση. Οι οικοδόμοι κάνουν πορεία στη λεωφόρο Αλεξάνδρας με βασικό σύνθημα «δεν περνάει ο φασισμός» .
Μέχρι τις εννέα το βράδυ 100 χιλιάδες πολίτες έχουν πλημμυρίσει το κέντρο της πόλης. Στήνονται οδοφράγματα . Από τις συγκρούσεις που εξαπλώνονται σε όλητην πόλη ,υπάρχουν πολλοί τραυματίες που μεταφέρονται στο Πολυτεχνείο γιατί στα νοσοκομεία τους συλλαμβάνουν. Όσοι μεταφέρονται από τα ασθενοφόρα στα νοσοκομεία, ξυλοκοπούνται από την αστυνομία. Ο ραδιοφωνικός σταθμός μεταδίδει τις εγκλήσεις των φοιτητών για ιατρικό υλικό.
Η δικτάτορες έκπληκτοι παρακολουθούν και υπό καθεστώς πανικού κάνουν αυτό που ξέρουν καλύτερα. Αποφασίζουν την επέμβαση του στρατού.
Λίγο πριν τα μεσάνυχτα, ακούγεται η φήμη ότι έρχονται τα τανκς. Οι φοιτητές τραγουδούν. Σε λίγο το ημερολόγιο θα δείξει 17 Νοέμβρη.
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότερα
Μοναδική περίπτωση Έλληνα πολιτικού ηγέτη στον 20ο αιώνα αποτελεί ο Σοφοκλής Ελευθερίου Βενιζέλος. Ιδιόμορφος, ιδιότυπος, ιδιόρρυθμος και sui generis. Εμπλέκεται στην πολιτική, εγκαταλείποντας τον στρατό – προσωρινά – χωρίς να θέλγεται απ’ αυτήν, αλλά όμως διαγράφει μια μοναδική πορεία μέσα από συγκρούσεις, συναινέσεις, συνεργασίες με όλους τους αρχηγούς κομμάτων της εποχής του. Πρωθυπουργός το 1944 και το 1950-51 δρά αποτελεσματικά διαλεγόμενος πάντοτε με τα κέντρα εξουσίας της εποχής όπως τα Ανάκτορα, τις ξένες Δυνάμεις, το Στρατό. Απορρίπτει τον κομμουνισμό, αλλά θέλει τους κομμουνιστές μέσα στο παιχνίδι κι όχι στην παρανομία. Καινοτομεί στην εξωτερική πολιτική. Αναλώνει χρόνο για να υπερκεράσει τους Σοφούλη, Πλαστήρα, Παπανδρέου.
Άρθρα (RSS)