Terra Computerata

Οι περισσότερες εφημερίδες εδώ και μέρες μιλούν για ομηρείες.

Μία ψύχραιμη ανασκόπηση για αυτούς που έχουν τη μνήμη του χρσόψαρου διάβασα στην Αυγή.

Πώς φτάσαμε μέχρι τα μέσα και βάλε Ιουνίου με τουλάχιστον το 25% των γραπτών αδιόρθωτο; Με μια πρωτοφανή επίδειξη κουτοπόνηρου τσαμπουκά… Με λίγα λόγια συνέβησαν τα εξής πρωτοφανή. Στις 26 Μαΐου, ο υφυπουργός Παιδείας Γ. Πανάρετος δημοσιοποιούσε υπουργική απόφαση σύμφωνα με την οποία διατηρούνταν στο ίδιο ύψος οι -ήδη χαμηλές και καθηλωμένες εδώ και πέντε χρόνια- αμοιβές των επιτηρητών και των βαθμολογητών των πανελλαδικών εξετάσεων, ενώ προβλέπονταν κάποιες μικρές περικοπές στις αποζημιώσεις των εκπαιδευτικών που είναι μέλη εξεταστικών και βαθμολογικών επιτροπών. Η συνδικαλιστική ηγεσία των καθηγητών, αυτή που υποτίθεται κρατάει ομήρους τα παιδιά, έδειξε τότε καλή πίστη και ανέστειλε την αποχή από τη βαθμολόγηση που είχε εξαγγείλει για τις 28 Μαΐου. Τόσο οι εξετάσεις όσο και η βαθμολόγηση των γραπτών προχωρούσε κανονικά μέχρι τις 9/6 οπότε δημοσιοποιείται στο Διαδίκτυο υπουργική απόφαση που περικόπτει από 5% έως και 63% τις αμοιβές των εκπαιδευτικών και επιπλέον αλλάζει και τον χρόνο καταβολής. Δηλαδή, καθαρή απάτη.

Η ΟΛΜΕ εξαγγέλλει αποχή και η συμμετοχή στα βαθμολογικά κέντρα που δεν έχουν ολοκληρώσει ακόμα τη βαθμολόγηση των γραπτών είναι καθολική. Τέτοια κοροϊδία δεν μπορούν να τη χωνέψουν οι άνθρωποι. Δεν μπορεί να τη χωνέψει ούτε ο διευθυντής της Διεύθυνσης Εξετάσεων, Χάρης Μπαλίκος, ο οποίος υποβάλλει την παραίτησή του. Έτσι, εκτός από την αποχή, η Α. Διαμαντοπούλου έχει ακέφαλη την πιο σημαντική -αυτή την περίοδο- υπηρεσία του υπουργείου Παιδείας. Μια υπηρεσία που μετά την ολοκλήρωση της βαθμολόγησης θα ανακοινώσει βαθμολογίες και βάσεις.

Για μια στιγμή φάνηκε φως στο βάθος του τούνελ, αλλά όπως άναψε έτσι έσβησε. Το υπουργείο Παιδείας άλλαξε μεν τον χρόνο καταβολής, η πληρωμή θα γίνει άμεσα, αλλά ούτε κουβέντα για το ύψος των αποδοχών. Και καπάκι έρχονται και οι δηλώσεις των γενικών γραμματέων του υπουργείου Οικονομίας ότι δεν θα καταβληθούν δεδουλευμένα προηγούμενων ετών που η πολιτεία χρωστάει στους εκπαιδευτικούς για υπερωρίες, μετακινήσεις κ.ά. Κι αυτά τα πρωτοφανή λέγονται κατά τη διάρκεια συνάντησης που έχει η συνδικαλιστική ηγεσία των εκπαιδευτικών με τους εκπροσώπους του υπουργείου Οικονομικών για να πιέσει, να πείσει να μη γίνουν περικοπές.

Ποιος φταίει λοιπόν για τη συνέχιση της αποχής; Ποιος παίζει με την αγωνία των παιδιών; Ποιος κρατάει ομήρους 90.000 μαθητές; Οι καθηγητές που δεν διορθώνουν τα γραπτά διότι αισθάνονται εξαπατημένοι, κοινώς κορόιδα, ή το υπουργείο Παιδείας που με όσα έκανε και κάνει… αδειάζει το μελάνι από τα στυλό διόρθωσης; Όπως μου έλεγε καθηγητής, καλύτερα να μου έλεγαν ότι θα δουλέψω χωρίς αμοιβή παρά να με εμπαίζουν κατ’ αυτόν τον τρόπο…

 Το σκίτσο είναι του Στάθη

Διασυρόμαστε πάλι από τα ΜΜΕ για το θέμα της εμπλοκής της βαθμολόγησης. Αποσιωπάται φυσικά το γεγονός ότι ένας βαθμολογητής παίρνει 1,50 Ευρώ το γραπτό  ενώ τονίζεται κατ’ επανάληψη ότι η διαφορά μας είναι ένα λεπτό. Αν δε υπολογίσουμε ότι 25 γραπτά Εκθεσης χρειάζονται πέντε με έξι ώρες για να βαθμολογηθούν -με όλη τη συναίσθηση ευθύνης που απαιτείται- τότε για να δούμε πόσο κοστίζει η ώρα του ΠΕ υπαλλήλου;  Αποσιωπάται ότι αφού η βαθμολόγηση των γραπτών είχε φθάσει στο μισό, ανακοινώθηκαν οι πετσοκομμένες αμοιβές μας, που φθάνουν εν τέλει στο 30% του ποσού -σιγά το ποσόν!- που θα παίρναμε…

Αποσιωπάται ότι επιμένει το ΥΠΕΠΘ στην απόδοση του ποσού σε τρεις άτοκες δόσεις…

Κι όλο μιλούν για καθεστώτα ομηρείας…τα γνωστά αργυρώνητα παπαγαλάκια… 

Για τους καθηγητές έχει παγιωθεί μια αντίληψη. Πληρώνονται για να κάθονται πέντε μήνες τον χρόνο και για να δουλεύουν τρεις ώρες την ημέρα τρεις ώρες όχι του ρολογιού αλλά του κουδουνιού. Τέτοιες αντιλήψεις βρίσκουν πρόσφορο έδαφος εν μέσω κρίσης, τώρα που η μία επαγγελματική τάξη θέλει να βγάλει το μάτι της άλλης. Με την αποχή των βαθμολογητών στις γενικές εξετάσεις τέτοιες αντιλήψεις ενισχύονται: οι καθηγητές απέχουν για να κερδίσουν ένα λεπτό ανά γραπτό- ένα λεπτό όχι του ρολογιού αλλά του ευρώ. Η ταρίφα πέρυσι ήταν 2,1 ευρώ και εφέτος στρογγύλεψε στα 2 ευρώ. Απέχουν διεκδικώντας επίσης την καταβολή των επιδομάτων μια και καλή και όχι σε δόσεις σε βάθος χρόνου, κάπου τα Χριστούγεννα. Για τούτο το τελευταίο υπήρξε ρύθμιση. Η κυρία Αννα Διαμαντοπούλου έπεισε χθες το οικονομικό επιτελείο της χώρας να εγκρίνει τη δαπάνη. Οι αμοιβές για επιτηρήσεις, βαθμολογήσεις και επιτροπές θα καταβληθούν άμεσα και όχι τμηματικά. Για τους καθηγητές οι εξετάσεις ήταν πάντοτε ο σίγουρος τρόπος να ενισχύσουν το εισόδημά τους. Με ανώτατο όριο τα 600 γραπτά, δηλαδή με απίστευτο ξενύχτι και τεράστια ευθύνη, λαμβάνουν το πολύ 1.200 ευρώ. Επίσης υπήρχαν πάντα οι επιτροπές. Για να γίνουν οι εξετάσεις συγκροτούνται και αμείβονται περισσότερες από 1.900 επιτροπές, σε επίπεδο σχολείου, νομαρχίας, επικράτειας. Τα μέλη επιτροπών βαθμολογικών κέντρων λάμβαναν 709 ευρώ που εφέτος μειώθηκαν σε 500. Τα μέλη λυκειακών επιτροπών λάμβαναν 338 ευρώ που έγιναν 270. Υπάρχουν και άλλες ειδικότητες, όπως αυτή του καθηγητή που μαζεύει τα δικαιολογητικά των υποψηφίων. Και αυτοί έπαιρναν το κατιτίς τους, 806 ευρώ, που για εφέτος τσεκουρώθηκαν στα 300. Οι επιτηρητές πληρώνονταν με τη μέρα: έπαιρναν 17 ευρώ που εφέτος έγιναν 14.

Αν ξεπεράσουμε το πυροτέχνημα του ενός λεπτού ανά γραπτό, διαπιστώνουμε ότι δεν γίνεται κανένα ξεσάλωμα με τα επιδόματα. Ενας επιστήμονας που πηγαίνει να επιτηρήσει σε εξετάσεις παίρνει την ώρα λιγότερα απ΄ όσα σε οποιαδήποτε χαμαλοδουλειά.

Το πολιτικό δίλημμα όμως δεν αφορά τα λίγα ή τα πολλά της επιπλέον αμοιβής, αλλά αν πρέπει να καταβάλλονται γενικώς επιδόματα για να κάνουν οι εκπαιδευτικοί τη δουλειά τους. Ο μισθός λογικά τα περιλαμβάνει όλα αυτά, και το μάθημα και το διάλειμμα και τα ενδιάμεσα τεστ και τις καλοκαιρινές εξετάσεις με τα παρελκόμενα. Υπάρχουν αρκετά επιχειρήματα των συνδικαλιστών επ΄ αυτού, όπως ότι απασχολούνται υπερωριακά, βράδυ και Σαββατοκύριακα. Επίσης ότι ασχολούνται με μαθητές που δεν είναι της αρμοδιότητάς τους.

Η κυρία Διαμαντοπούλου δίνοντας τα επιδόματα συνεχίζει μια πολιτική εικοσιπενταετίας. Το ότι μείωσε το συνολικό κόστος δεν αλλάζει το γενικό καθεστώς της παράδοξης, συγκαιριακής πριμοδότησης των εκπαιδευτικών. Οταν η κυβέρνηση έχει πολλά, δίνει πολλά, όταν έχει λίγα, δίνει λίγα. Η υπουργός Παιδείας με τον τρόπο της παραδέχεται ένα πράγμα. Οι καθηγητές έχουν εξωφρενικά χαμηλούς μισθούς, οι οποίοι με τα νέα μέτρα έχουν γίνει ισχνοί. Είναι προφανές ότι κανένας δάσκαλος δεν θα ζητούσε 14 ευρώ για να γίνει επιτηρητής. Για να έχουν σημασία τα 14 ευρώ ή ακόμη και το ένα λεπτό ανά γραπτό σημαίνει ότι οι καθηγητές δεν μπορούν να ζήσουν. Πώς να ζήσουν με τα 800 ευρώ του πρωτοδιόριστου ή με τα 1.300 του οικογενειάρχη; Αν αντιμετωπιστεί αυτό το πρωτογενές αίτιο της δυσλειτουργίας στην εκπαίδευση, αν δηλαδή αλλάξει το μισθολόγιο, οι εντάσεις θα μειωθούν. Οι καθηγητές αντιδρούν με ακραίο τρόπο, απειλώντας δηλαδή την ομαλή διεξαγωγή της εξέτασης ειδικών μαθημάτων και καθυστερώντας τη βαθμολόγηση για έναν και μόνο λόγο: η εργασία δεν τους εξασφαλίζει αξιοπρεπή διαβίωση.

Ακόμη και σε αυτή την περίοδο οικονομικής στενότητας λεφτά υπάρχουν ή εν πάση περιπτώσει ευρίσκονται. Αυτό το ποσό που θα εκταμιευθεί για τα επιδόματα θα μπορούσε να είναι ενσωματωμένο στους μισθούς. Ας μην αναγκάζονται κάθε χρόνο οι εκπαιδευτικοί να τείνουν χείρα βοηθείας. Δεν είναι ζήτουλες.

Αρθρο της Λ. Κεζά στο Βήμα www.tovima.gr

Σήμερα είμαστε στα πρωτοσέλιδα για το θέμα των αμοιβών των πανελλαδικών εξετάσεων. Αν θυμάστε το ιστορικό κατά τη συνάντηση της ΟΛΜΕ με τον υφυπουργό κ. Πανάρετο δόθηκε η διαβεβαίωση από τον τελευταίο ότι υπέγραψε την ΚΥΑ και την απέστειλε για υπογραφή στον υπουργό Οικονομικών. Μάλιστα, γνωστοποίησε το ύψος των αμοιβών των εκπαιδευτικών. Ετσι το Δ.Σ. της ΟΛΜΕ ανέστειλε την αποχή από τα βαθμολογικά κέντρα, παρά το γεγονός ότι η διαδικασία υπογραφής της ΚΥΑ δεν είχε ολοκληρωθεί.

Την Τετάρτη 9 του μηνός ο υφυπουργός Παιδείας κ. Πανάρετος δημοσιοποίησε στην προσωπική του ιστοσελίδα (!) την ΚΥΑ, όπου όμως προβλέπονται σοβαρές μειώσεις (από 5% έως και 63%!) στις αμοιβές των εκπαιδευτικών, οι οποίες έτσι κι αλλιώς ήταν χαμηλές καθώς είναι παγωμένες εδώ και τέσσερα χρόνια- από το 2006. Τα Νέα

Βλέποντας τις μειώσεις στη βαθμολογία του γραπτού δεν αναφέρονται περιέργως πως τα εξής:

1) ότι υπάρχουν εκπαιδευτικοί που μετακινήθηκαν και επιβαρύνθηκαν με έξοδα ξενοδοχείου και διατροφής και μετά τους ανακοινώθηκε ότι δεν θα πάρουν τα εκτός έδρας.

2) ότι η περικοπή δεν είναι ένα λεπτό, μια που αναφέρεται η ακαθάριστη αμοιβή – γιατί δε λέμε 1,5 ευρώ για να είμαστε πιο κοντά στην αλήθεια, και μάλιστα σε 3  άτοκες δόσεις

3) ότι φέτος η διόρθωση συμπεριλάμβανε την αναγραφή 80 αριθμών στην αναλυτική βαθμολόγηση επί του αποκόμματος που θα έχει τη δυνατότητα να δει ο υποψήφιος.

Ειλικρινά τώρα ποιον θα διαφωτίσει το απόκομμα; Το ίδιο το τετράδιο να έβλεπε θα δυσκολευόταν να καταλάβει.

Απλά κάθε χρόνο αντί να απλοποιείται η διαδικασία γίνεται περιπλοκότερη.

Αλλά ας μείνουμε στο θέμα του εμπαιγμού. Γιατί εκεί είναι τελικά η ουσία. Νες πα;

Σήμερα στο γραφείο καθηγητών επικρατούσε η γνωστή μελαγχολία των εξετάσεων. Καθώς  καθημερινά πλέον ανακαλύπτουμε από τις απαντήσεις των μαθητών μας  ότι απλά ήταν αλλού. Η συνάδελφος προσπαθώντας να βοηθήσει τους μαθητές της Γ Λυκείου τους ζήτησε να αναγνωρίσουν κάποια ιστορικά γεγονότα από τις συνοδευτικές φωτογραφίες.

Είχε χρησιμοποιήσει λοιπόν και μία της έκρηξης της Χιροσίμα. Η απάντηση όμως την έστειλε: Εδώ βλέπουμε την έκρηξη του Εγιαφιαλαγιόκουλ.

Να μη δώσουμε μία μονάδα για τη δυσκολία της λέξης;

«Λουκέτο» στα ίντερνετ καφέ της κεντρικής Κίνας έβαλαν οι αρχές, με το σκεπτικό ότι οι μαθητές ξόδευαν πολλές ώρες σερφάροντας στο ίντερνετ, και γίνονταν, έτσι, αμελείς με αποτέλεσμα να  «κόβονται» στις εξετάσεις. Οι αρχές της επαρχίας Linchuan θεώρησαν ότι οι μαθητές θα έπρεπε να μένουν στο σπίτι και να διαβάζουν για τις επερχόμενες εθνικές εξετάσεις, αντί να περνούν την ώρα τους σερφάροντας στο διαδίκτυο. Κι έτσι αποφάσισαν να κλείσουν όλα τα ίντερνετ καφέ της περιοχής. «Κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσιμης περιόδου, στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε μια εκπαιδευτική κοινωνία και, για να γίνει αυτό, οι μαθητές πρέπει να παραμείνουν απερίσπαστοι» δήλωσε στο Associated Press Κινέζος αξιωματούχος από την Υπηρεσία Πολιτιστικών Υποθέσεων της Linchuan, που αρνήθηκε να δώσει το όνομά του. Ο αξιωματούχος πρόσθεσε ότι «εκτός από τα ίντερνετ καφέ, δεν υπάρχει άλλος χώρος στην πόλη για να χαζολογούν τα παιδιά» κι έτσι, προφανώς, θεωρεί ότι θα καταφέρει να τα κρατήσει κλεισμένα στο σπίτι. Βέβαια, οι ανησυχίες των αρχών είναι μάλλον βάσιμες αν κρίνει κανείς από τα ποσοστά αποτυχίας στις εξετάσεις, που κάθε χρόνο προσεγγίζουν το 75%. Οι υπόλοιποι δεν μπαίνουν στο πανεπιστήμιο και πιάνουν αμέσως δουλειά. Κι αυτό, παρά τις «φιλότιμες» προσπάθειες που καταβάλλουν για να περάσουν. Πέρυσι, τουλάχιστον 2.200 μαθητές πιάστηκαν με… χάι τεκ σκονάκι. Χρησιμοποιούσαν ασύρματα μικροσκοπικά ακουστικά, για να ακούν τις απαντήσεις.

Τα Νέα

Ο εγκέφαλος είναι αναμφίβολα το πολυτιμότερό μας όργανο. Η διαμόρφωσή του και συνακόλουθα η λειτουργία του εξαρτάται τόσο από τον γενετικό προγραμματισμό του καθενός- από τα γονίδιά μας δηλαδή και τις παραλλαγές τους που έχει το κάθε άτομο- όσο και από τα παιδαγωγικά-περιβαλλοντικά ερεθίσματα που δέχεται, ιδιαίτερα στις μικρές ηλικίες. Γεννιόμαστε με 100 δισεκατομμύρια νευρώνες (νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου) και τελειώνουμε με τον αριθμό αυτό. Εκείνο που αλλάζει με την εμπειρία, τη μάθηση δηλαδή, είναι οι διασυνδέσεις μεταξύ των εν λόγω νευρώνων, οι συνάψεις, ο αριθμός των οποίων φθάνει το μέγεθος του περίπου 1,5 τετράκις εκατομμύρια· οι συνάψεις αυτές δημιουργούν τα περίπλοκα νευρωνικά δίκτυα, στα οποία έχουν αποτυπωθεί οι γνώσεις μας και τα συναισθήματά μας, η εμπειρία μας όλη. Αξίζει ακόμη να σημειωθεί ότι ο εγκέφαλος ενός πεντάχρονου παιδιού φτάνει το 90% του όγκου του ενήλικου σταδίου του. Η παρατήρηση αυτή υποδηλώνει ότι το 90% των γνώσεων-εμπειριών μας κατακτάται ως τα πέντε μας χρόνια. Γι΄ αυτό οι μικρές ηλικίες είναι πολύ ευαίσθητες στη διαπαιδαγώγηση, με τους παιδαγωγούς τους, γονείς και δασκάλους, να έχουν μεγάλη ευθύνη για το τι «εγγράφουν» στον εγκέφαλο των μικρών παιδιών.

Οι νευρωνικές συνάψεις που δημιουργούνται μέσω της μάθησης για να παραμείνουν ενεργές πρέπει να καλλιεργούνται· ο εγκέφαλος δηλαδή χρειάζεται εξάσκηση, όπως και το σώμα μας χρειάζεται άσκηση για να είμαστε σε φόρμα και ευεξία. Μens sana in corpore sano- νους υγιής εν σώματι υγιεί. Ο εγκέφαλός μας όμως δεν έχει ανάγκη μόνο τη σωματική άσκηση, με την οποία βελτιώνεται η κυκλοφορία του οξυγόνου σε αυτόν, ούτε μόνο τη γνωσιακή εξάσκηση που μορφοποιεί και ενδυναμώνει τις συνάψεις του.

Καλή ύδρευση και λίπανση
Ο εγκέφαλός μας έχει ανάγκη και τη σωστή διατροφή του σώματος, καθώς εκτός από το οξυγόνο χρειάζεται γλυκόζη για να λειτουργεί, όπως και υγρά, αφού αποτελείται κατά 80% από νερό. Γι΄ αυτό η αφυδάτωση, η μειωμένη πρόσληψη γλυκόζης και η κακή διατροφή εν γένει μπορεί να έχουν επιπτώσεις στη μάθηση. Τέτοιες παραλείψεις μπορεί ακόμη να οδηγήσουν και σε πνευματικό λήθαργο, σε αδιαφορία και αδυναμία διαβάσματος και μάθησης, ιδιαίτερα σε περιόδους που εντατικοποιείται το έργο του εγκεφάλου, όπως είναι οι πανελλαδικές λ.χ. εξετάσεις αυτή την περίοδο.

Γι΄ αυτό τόσο οι μαθητές και οι μαθήτριες- που αγωνίζονται καθ΄ όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους, όπως και οι φοιτητές, ή εντατικοποιούνται κατά την περίοδο των εξετάσεωνόσο και οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν και τον ρόλο της σωστής διατροφής στην αποτελεσματικότητα της μάθησης. Υπό το πρίσμα αυτό, η σημερινή επικοινωνία μας εστιάζεται σε αυτό τα θέμα και ορισμένες γνώσεις δίνουν νόημα στη γιγαντιαία προσπάθεια που γίνεται από μαθητές (τριες)- φοιτητές (τριες)- γονείς.

Για τις ορμόνες της ευχαρίστησης
Σε ορισμένες τροφές, όπως τα ψάρια που είναι πλούσια σε πρωτεΐνες, υπάρχουν δύο αμινοξέα, η τρυπτοφάνη και η L-φαινυλαλανίνη, τα οποία συμβάλλουν στην αύξηση της ενέργειας, καθώς και στην ενίσχυση παραγωγής της σεροτονίνης και της νοναδρεναλίνης, χημικά μόρια που παίζουν ρόλο στη δημιουργία ευχάριστης διάθεσης. Το αμινοξύ τυροσίνη που βρίσκεται στα ψάρια και στα λαχανικά δημιουργεί επίσης την αίσθηση της ενεργότητας και συμμετέχει στην παραγωγή στον εγκέφαλό μας της ορμόνης της ευχαρίστησης, την ντοπαμίνης, όπως και της προαναφερθείσας νοναδρεναλίνης.

Η ενδορφίνη επίσης, που είναι και αυτή μια ουσία ευχαρίστησης, λαμβάνεται με την τροφή, καθώς υπάρχει στις ζωικές πρωτεΐνες (γαλοπούλα, κοτόπουλο, αβγά, τυρί κ.ά.). Συζήτηση γίνεται ακόμη και για τα ω-3 και ω-6 λιπαρά οξέα, τα οποία υπάρχουν στα ψάρια και θεωρούνται σημαντικά για την ανάπτυξη του εγκεφάλου, έχοντας θετικές επιδράσεις στη διάθεση και στην αποτελεσματικότερη καλλιέργεια των γνωσιακών δεξιοτήτων. Η σημαντικότητα λοιπόν της σωστής διατροφής για την αποτελεσματικότερη λειτουργία του εγκεφάλου και συνακόλουθα για τη βαθύτερη μάθηση είναι αναμφίβολη.

Διατροφή εναντίον στρες
Η ισορροπημένη διατροφή μπορεί ακόμη να ελαχιστοποιήσει και το ισχυρό στρες που προκαλείται από την αγωνία όσων δίνουν εξετάσεις στο σχολείο ή στο πανεπιστήμιο. Αυτό το υπερβολικό άγχος, που καταλαμβάνει πολλά παιδιά και πολλούς νέους, επιδεινώνει ακόμη περισσότερο τη μαθησιακή δυνατότητα, καθώς συμβάλλει στην έκκριση των ορμονών του άγχους, της κορτιζόλης λ.χ., η οποία επηρεάζει τους υποδοχείς της ντοπαμίνης και ταυτόχρονα επάγει τη δημιουργία περισσότερων των κανονικών συνάψεων στους νευρώνες, με αποτέλεσμα την πρόκληση «βραχυκυκλώματος» στον εγκέφαλο και τη συνακόλουθη ανάδυση συμπτωμάτων κατάθλιψης και προβλημάτων μαθησιακών δυσκολιών.

Η ελλιπής ή η κακή διατροφή λοιπόν έχει σοβαρότατες επιπτώσεις όχι μόνο στην ανάπτυξη του σώματος αλλά και στη διαμόρφωση και λειτουργία του εγκεφάλου ιδιαίτερα· και ο καθένας αντιλαμβάνεται το έγκλημα που επιτελείται αφήνοντας φτωχά παιδιά, στις τριτοκοσμικές χώρες κυρίως, πεινασμένα και εξουθενωμένα, χωρίς καμιά διάθεση, αλλά και δυνατότητα μάθησης. Μπορεί βέβαια στις πολιτισμένες χώρες να μην υπάρχει ποσοτικό πρόβλημα διατροφής· υπάρχει όμως ποιοτικό πρόβλημα επειδή δεν δόθηκε η πρέπουσα έμφαση στη σχέση διατροφή- μάθηση, που είναι αναγκαία ακόμη και για μη φτωχά παιδιά, πολλά από τα οποία όμως δεν διατρέφονται σωστά και περνούν στην άλλη όχθη· σε αυτή της παχυσαρκίας, με τις δραματικές διά βίου επιπτώσεις της. Σχετικές έρευνες έχουν δείξει ότι και στη χώρα μας παρατηρούνται σήμερα καταστάσεις υπερχοληστεριναιμίας σε παιδιά τεσσάρων ετών!

Η μάθηση λοιπόν είναι μια περίπλοκη διαδικασία, στην οποία συμμετέχει όχι μόνον ο κυρίαρχος εγκέφαλος αλλά και ό,τι τον επηρεάζει· με τη φύση, την ανατροφή και τη διατροφή να αλληλεπιδρούν σωστά για να υπάρχει ένα καλό αποτέλεσμα. Γι΄ αυτό προτού «εγγράψουμε» στον εγκέφαλο του μαθητή ό,τι πιστεύουμε χρήσιμο, πρέπει να το περνούμε από τη βάσανο της δικής μας σκέψης και της δικής μας υπευθυνότητας· είτε απλή γνώση λέγεται είτε συναίσθημα είτε συμπεριφορά. Γι΄ αυτό γονείς και δάσκαλοι κάθε βαθμίδας πρέπει να γνωρίζουν τη δύναμή τους απέναντι στον άπλαστο εγκέφαλο των μαθητών ή ακόμη και των φοιτητών και να πράττουν ανάλογα, αναλαμβάνοντας πλήρως τις ευθύνες που απορρέουν από τη θέση τους.

Ο κ. Σταμάτης Ν. Αλαχιώτης είναι καθηγητής Γενετικής.

www.tovima.gr

Μήπως στα πλαίσια ενός καλύτερου προγραμματισμού το ΥΠΕΠΘ πρέπει να δώσει το καλό παράδειγμα και να σπάσει την παράδοση τόσων ετών, της ανακοίνωσης δηλ. της ύλης των πανελλαδικών εξετάσεων τον Οκτώβριο; Γιατί πώς κάποιος ευσυνείδητος διδάσκων που επιθυμεί να ανατρέξει σε βιβλιογραφία θα προετοιμαστεί έγκαιρα; δεν θα ήταν καλό να γνωρίζει το αντικείμενό του πριν αρχίσει η σχολική χρονιά; Οχι μόνο να ζητάμε προγραμματισμούς από τους διδάσκοντες…και μετά να τους ξεχνάμε. Ας προγραμματίσει λίγο και το υπουργείο – Π.Ι. τις εκκρεμότητές του.

Χτες στο βαθμολογικό καθώς ήμουν στον έλεγχο των δοκιμίων η συνάδελφος του επικουρικού προσωπικού αναστέναζε. “Αχ βγάζετε τα μάτια σας για ένα ευρώ”. Ωστε αυτή είναι η αμοιβή για κάθε γραπτό… Ισως τελικά ο μετανάστης στα φανάρια να βγάζει καλύτερο μεροκάματο.

Και η ΟΛΜΕ που ζει στη δική της εναλλακτική πραγματικότητα καλεί τον κλάδο σε αποχή από τη βαθμολόγηση την ερχόμενη Παρασκευή.

Κι όμως οι συνάδελφοι κρατούν  τα γραπτά των παιδιών ευλαβικά στα χέρια τους… Αλλά ποιος νοιάζεται…

Ο Παντελής Μπουκαλάς από τη στήλη του “Υποθέσεις” στην Καθημερινή σχολιάζει το θέμα της φετινής έκθεσης των πανελλαδικών:

…Αλλά και τα παιδιά, τα παιδιά μας, που κι αυτά η τηλεόραση τα ψυχαγωγεί και τα εκπαιδεύει, και τα οποία οδηγούνται κάθε χρόνο στην τελετή της βίαιης ενηλικίωσής τους με όλο και λιγότερες ψευδαισθήσεις και όλο και περισσότερο άγχος (κατακλύζονται τα κανάλια τις προεξεταστικές ημέρες από ψυχολόγους και διαιτολόγους, που δίνουν τις κοινότοπες συμβουλές τους προς σωτηρίαν, αν όχι των μαθητών, πάντως της φήμης τους και του πελατολογίου τους), τι πράγματι θα ήθελαν να γράψουν για να βρεθούν όσο πιο κοντά γίνεται στην αλήθεια τους, όσο πιο κοντά ταιριάζει στην ηλικία τους που, θεωρητικά, βρίσκεται ακόμα κάπως μακριά από την πεπολιτισμένη αυτολογοκρισία; Ο φόβος ή η υποψία ότι, αν ξεφύγουν από το «πρέπει» που τους υπαγορεύει με ετήσια κανονικότητα το ίδιο το εξεταστικό θέμα, ίσως να δουν τους βαθμούς τους να μειώνονται, δεν τους επιτρέπει να γράψουν αυθόρμητα, κριτικά, επιθετικά, να καταθέσουν ό, τι όντως αισθάνονται και πιστεύουν· αυτά που λίγους μήνες πριν ίσως είχαν κατέβει στους δρόμους απαιτητικά, πρέπει την επίσημη ώρα να στρογγυλέψουν τα αισθήματά τους, να συνετιστούν προληπτικώς και να γράψουν όσα επιθυμεί να ακούσει η ενήλικη σοβαρότητα, αιχμάλωτη της υποκρισίας της. Αλλά έτσι ακριβώς διδάσκουμε τα παιδιά, ότι, για να προκόψουν, είναι υποχρεωμένα να χρησιμοποιούν τις μεν ιδέες τους, όσες έχουν, σαν διαβατήριο που οφείλεις να το σκίσεις για να σου επιτραπεί να περάσεις στην επικράτεια της «ωριμότητας», τις δε λέξεις σαν τσόφλια, αδειασμένες από το οξύ νόημά τους· τα μαθαίνουμε δηλαδή να συμμορφώνονται έγκαιρα και να πειθαρχούν, να γερνούν πριν έρθει η ώρα τους.

Ωσπου να φτάσεις στην τρίτη λυκείου, λοιπόν, θα ’χεις ακούσει σίγουρα από κάποιον καθηγητή σου, θα ’χεις διαβάσει σε κάποιο από τα βιβλία σου ή, έστω, θα το έχεις εντοπίσει στον μπούσουλα κάποιου φροντιστηρίου, και θα φρόντισες να το αποστηθίσεις, εκείνο το αριστοτελικό για τον άνθρωπο που φύσει ορέγεται του ειδέναι. Και δεν μπορεί, γενιές και γενιές το μάθαμε, θα το έχεις μάθει και εσύ πως ο Σόλων, ένας από τους εφτά σοφούς της αρχαιότητας προς την οποία έχουμε πάντοτε στραμμένη τη ρητορική μας, κήρυττε εκείνο το «γηράσκειν αιεί πολλά διδασκόμενος» ή «γηράσκω αεί διδασκόμενος» στην παραπλήσια κοινόχρηστη (και καδραρισμένη κάποτε στα σχολεία) εκδοχή του. Και, αυτό προπάντων, δεν το κήρυττε απλώς, σαν κάποιος δάσκαλος που δίδασκε και λόγον δεν εκράτει, αλλά το ζούσε. «Ομολογουμένως εραστής της σοφίας» όπως ήταν, σύμφωνα και με τη βιογράφησή του από τον Πλούταρχο, ταξίδεψε από χώρα σε χώρα για να αποκτήσει γνώσεις και εμπειρίες και όχι για να πλουτίσει («πολυπειρίας ένεκα μάλλον και ιστορίας ή χρηματισμού πλανηθήναι τον Σόλωνα»).

Και λοιπόν; Πώς να χρησιμοποιήσεις το κήρυγμα και το παράδειγμα του Σόλωνα στην περίληψη που οφείλεις να γράψεις για να ανταποκριθείς στο οδηγητικό κείμενο που έθεσε προ των οφθαλμών σου η εξεταστική επιτροπή; Πώς να συμβιβάσεις τα ασυμβίβαστα, αυτό που όντως νιώθεις και επιθυμείς με ό, τι υποχρεούσαι να συντάξεις και να παρουσιάσεις σαν δήθεν προσωπική σου άποψη ενώ άλλο δεν είναι παρά ένα αναμάσημα όσων «σωστών» σού εμφυτεύτηκαν στο φροντιστήριο; Εσύ, στην καλή σου ώρα, που μένει καλή κι ας τη συμπιέζουν τα γονικά άγχη και τα κοινωνικά φορτώματα, θα ’θελες να ομολογήσεις ευθαρσώς την πίστη σου, έστω και δίχως να πετυχαίνεις πάντοτε τις πλουμιστές λέξεις, πως η μόρφωση, η αυτομόρφωση και η διά βίου μάθηση (εκείνη η αυτοδιδασκαλία του Κοραή, τέλος πάντων) ευτελίζονται και απαξιώνονται αν σαν στόχος τους επιβάλλεται η «χρησιμότητα»: μάθε για να πάρεις βαθμούς, μάθε για να πετύχεις καλούτσικο απολυτήριο, μάθε για να περάσει στις Πανελλαδικές… Θα ’θελες να γράψεις, να το πεις φωναχτά μήπως κι ακουστείς (μήπως σε ακούσει η υπουργός Παιδείας, λ. χ., που από δεκάδες εκθέσεις ζωγραφικής έκρινε σπουδαιότερη και ως εκ τούτου την εγκαινίασε την έκθεση ενός «επωνύμου» των Μέσων, δείχνοντας έτσι άθελά της πώς εννοεί η ίδια τη διά βίου μάθηση), ότι μέσα από την αλυσίδα των ωφελιμοθηρικών εκπτώσεων το «μαθαίνω» μεταφράζεται σε «αποστηθίζω», η παιδεία συρρικνώνεται σε καταναγκαστικό βαθμοθηρικό μηχανισμό και στο τέλος δεν σώζεται ένα κομματάκι ψυχής και πνεύματος για να τρυπώσουν σπουδαίες και τόσο δοξολογημένες έννοιες όπως η ανώφελη με τα ισχύοντα μέτρα και σταθμά όρεξη του ειδέναι, η απόλαυση της ανάγνωσης, η χαρά της αναζήτησης και της εύρεσης, η τέρψη της γνώσης.

Ήμουν το αστέρι της τάξης. Τι σημασία είχε αν ήμουν μαυριδερή, άχαρη και καμπούρα; Υστερούσα σε πολλά, αλλά στην «έκθεση ιδεών» έσκιζα. Αν με σήκωνες στο μάθημα τα μπουρδούκλωνα, κόμπιαζα, σκατά τα έκανα, αλλά το μόνο που χρειαζόταν ήταν να με βάλεις να γράψω κάτι, και όλα ξεκαθάριζαν. Είχα γίνει λίγο νούμερο του τσίρκο, ο εφιάλτης των συμμαθητών που ήταν υποχρεωμένοι να με ακούν, συχνά πυκνά, να διαβάζω τις εκθέσεις μου στην τάξη, ως «υποδείγματα». Ντρεπόμουν, αλλά μου άρεσε.

Στις αρχές Οκτωβρίου της Δευτέρας Λυκείου παρέδωσα το αριστούργημά μου, μια σπαρακτική ελεγεία για την πτώση του Οιδίποδα. Ήταν και γαμώ τις εκθέσεις. Νομίζω η μάνα μου την κρατάει ακόμα. Το κείμενο διαβάστηκε από την τσιριχτή μου φωνή, (συγγνώμη, συμμαθήτριες), ενώπιον της τάξης, για μια ακόμα φορά. Ήταν και η τελευταία. Αμέσως μετά την ανάγνωση, η φιλόλογος με ρώτησε αν σκόπευα να δώσω εισαγωγικές τον επόμενο χρόνο.

Φιλοσοφική. Τόσο αυτονόητο, που δεν το είπα καν. Αν δεν έκανα εγώ τέτοιες σπουδές, ποιος θα έκανε; Τα βλίτα; Που δεν ήταν σε θέση να κάνουν έναν αυτοσχεδιασμό της προκοπής σε ιαμβικό τρίμετρο; Εγώ μετέφραζα Ομηρικούς στίχους στην Αττική διάλεκτο (και τούμπαλιν) στο σπίτι, έτσι, από χόμπι. Έκλαιγα με μαύρο δάκρυ πάνω από τον κομμό της Αντιγόνης, (στο πρωτότυπο, βεβαίως!) λες και ήταν Αρλεκιν. Θα έσκιζα στις εξετάσεις. Απλώς, αυτονόητο.
«Καλά είναι όλα αυτά» συμφώνησε η υπεύθυνη, «αλλά υπάρχει το πρόβλημα της έκθεσης».

Πρόβλημα; Έκθεση; Τι λέει η γυναίκα; Με μπέρδεψε με άλλη μαθήτρια; Εμένα;
Και τότε, μπροστά σ΄όλη την τάξη, η φιλόλογος με κατεδάφισε. Τα κείμενά μου, ήταν αλλόκοτα, εξήγησε, άσε που έγραφα ακριβώς όπως μιλούσα, πράγμα εγκληματικό σύμφωνα με τη λογική των εξεταστών. «Αυτή η έκθεση θα μηδενιζόταν ως εκτός θέματος». Χρειαζόταν να κάνω ιδιαίτερα, να αγοράσω λυσάρια και ετοιματζίδικα βοηθήματα, για να έχω μια ελπίδα να πιάσω τη βάση, στις εισαγωγικές. Και το «αστέρι της τάξης»; «Αυτά ήταν για πριν. Τώρα σοβαρευόμαστε είναι αλλιώς τα πράγματα στις εξετάσεις, δεν μπορείς να γράφεις όπως θέλεις».

Δεν υπήρχαν πια «ιδέες». Όλα έπρεπε να γράφονται προβλέψιμα, συστηματικά, τακτοποιημένα σε κουτάκια, και εντελώς νεκρά, σαν επίδειξη τάπερ.
Αν είχα φτερά, αυτή ήταν η στιγμή που πριονίστηκαν κι έπεσαν για πάντα, στο κρύο μωσαϊκό της Βα’. . «Δεν ενδιαφέρομαι καθόλου για το Πανεπιστήμιο», είπα ψέματα, «οπότε δεν υπάρχει κανένας λόγος να μου τα λέτε όλα αυτά».

Εξετάσεις για τη Φιλοσοφική, ή για οποιοδήποτε άλλο Πανεπιστήμιο, δεν έδωσα ποτέ… Κατέφυγα πανικόβλητη στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, το μόνο μέρος όπου μπορούσες να κλαις με μαύρο δάκρυ για τα πάθη της Αντιγόνης (έστω και σε μετάφραση) και να θεωρείται απολύτως φυσικό. Εκεί με πλησίασε ένας σπουδαίος άνθρωπος, ένας αληθινός δάσκαλος. Με μεγάλη τρυφερότητα, και αφού άφησε να εννοηθεί ότι στο θέατρο είχα λιγότερο ταλέντο κι από ένα κομοδίνο, πήγε την κουβέντα παρακάτω «Σε παρακολουθώ. Έχεις ιδιαίτερη κλίση στις κλασικές σπουδές. Έξυπνο παιδί είσαι, πώς και δεν το έχεις καταλάβει; Θα έκανες περίπατο στη Φιλοσοφική»

Εντάξει. Δεν έγινε και τίποτα δηλαδή, δεν χαθήκαμε κιόλας. Το κείμενο δεν το έγραψα για να κλαφτώ: Αν ήθελα, ας είχα σπουδάσει. Αλλά αυτό το εξπέριμεντ του Protagon με την έκθεση και το Χωμενίδη σε ρόλο χάμστερ, με βάρεσε στο δόξα πατρί.

Για πόσες κλωτσιές είναι αυτό το σύστημα, που καταδικάζει το «αλλόκοτο», που καταριέται το διαφορετικό, που μεταμορφώνει τις νεράϊδες- ιδέες σε κακάσχημες, νευρωτικές γεροντοκόρες; Πόσο μεγάλο έγκλημα είναι να πάρεις το φλεγόμενο από καινούριες ιδέες μυαλό ενός εφήβου, και να αντικαταστήσεις το εγκέφαλό του μ΄ένα… τάπερ;

Γράψτε μου, αν υπάρχει κάποιος από σας που πέρασε το ίδιο ζόρι. Όχι με την έκθεση, δεν εκφραζόμαστε όλοι, (ευτυχώς!!!) με τον ίδιο τρόπο. Αλλά αν κάποιος, κάποτε, άφησε τα εφηβικά του φτερά (Μαθηματική σκέψη; Καλλιτεχνική κλίση; Φλόγα για επιστημονική έρευνα;) στο πάτωμα μιας σχολικής αίθουσας ,ας στείλει, μέσα από τη σημερινή, τελευταία μου «έκθεση ιδεών», έστω ένα σήμα.

 Protagon

Καιρό είχα, σας διαβεβαιώ, να αντιμετωπίσω κείμενο τόσο μακαρονοειδές, όσο αυτό που ανέμισε το Υπουργείο Παιδείας μπροστά στα έντρομα μάτια των υποψηφίων. Με όλο το σεβασμό στην άγνωστη μου συγγραφέα του, κυρία Αλεξάνδρα Κορωναίου (η οποία άλλωστε έπεσε θύμα διασκευής), προκειμένου να καταλάβεις τι θέλει να πει, πρέπει να το διαβάσεις τουλάχιστον τρεις φορές, αν όχι να του κάνεις και συντακτική ανάλυση. Στραμπουληγμένες φράσεις που βρίθουν από αφηρημένα ουσιαστικά, συλλογισμοί που ξεκινούν με στόμφο και καταλήγουν στο αυτονόητο… μου ήρθαν ευθύς στο νου οι στίχοι του Ανδρέα Εμπειρίκου: «Όταν το ρήμα εκτοπίζεται και άρχουν παντού τα επίθετα, θετά παιδιά της συμμορφώσεως και του διακοσμημένου ψεύδους, τέλματα εκτείνονται εκεί όπου ο σπόρος έπιπτε ως σπέρμα…» Το δε εξωφρενικότερο είναι πως η λέξη-κλειδί «αυτομόρφωση» χρησιμοποιείται λανθασμένα, στη θέση της «επιμόρφωσης» ή της «δια βίου μάθησης», που αποτελεί άλλωστε και τη νέα ονομασία του Υπουργείου…

Προσπάθησα μολοντούτο να μπω στο πετσί του παιδιού που δίνει Πανελλαδικές και οφείλει να φανεί αρεστό προκειμένου να εισαχθεί στο Πανεπιστήμιο, στο ΤΕΙ έστω. Συνέταξα τις περιλήψεις και βρήκα -νομίζω- τα συνώνυμα και τα αντώνυμα (που εγώ τα ξέρω ως αντίθετα). Στις ερωτήσεις σχετικά με τα «δομικά μέρη» της παραγράφου και τα «χαρακτηριστικά γνωρίσματα του επιστημονικού λόγου» απάντησα τσάτρα-πάτρα, αφού μέχρι το 1985 που τελείωσα εγώ το σχολείο δεν μας δίδασκαν τέτοιους όρους και ούτε στη συνέχεια της ζωής μου αισθάνθηκα κάποιο κενό γνώσης κι ας έχω γράψει μέχρι τώρα έξι μυθιστορήματα, εκατοντάδες διηγήματα και άρθρα… Στην ερώτηση Β1, υπέκυψα στον πειρασμό και άφησα να παρεισφρήσει στο γραπτό μου μια λεπτή φλύδα αληθινής ζωής, με το παράδειγμα του αποφοίτου πανεπιστημίου που γίνεται εξ’ανάγκης πιτσαδόρος. Ελπίζω ότι οι διορθωτές θα το εκτιμήσουν, καθώς θα τους παραπέμψει στην καθημερινότητα που όλοι μας βιώνουμε… Στο άρθρο των πεντακοσίων λέξεων που μου ζητήθηκε (το αντίστοιχο της «έκθεσης ιδεών»), έγινα πιο προσωπικός: Επινόησα έναν παππού που έχει αρκετά χαρακτηριστικά δανεισμένα απ’τον δικό μου και παρουσίασα τους αυτοδίδακτους παλιούς αριστερούς ως προφήτες της μεταμοντέρνας «αυτομόρφωσης». Αφελές πιθανόν αλλά και συναισθηματικά φορτισμένο, όπως οφείλει να’ναι το κείμενο ενός εφήβου.

Περιμένοντας τη βαθμολόγηση, ξαναζώ σε μικρογραφία την προ εικοσιπενταετίας αγωνία μου, όταν από τα γραπτά των Πανελλαδικών κρινόταν η είσοδός μου στη Νομική Σχολή. Συνειδητοποιώ δε ξαφνικά με τρόμο ότι στο ίδιο περίπου πνεύμα είχα κινηθεί και τότε. Τότε είχα βαθμολογηθεί στην Έκθεση με 12. Να έχουν αλλάξει, λέτε, τα κριτήρια αξιολόγησης; Ή μήπως με περιμένει δεύτερη πανωλεθρία, αυτή τη φορά με το προσωπείο της φάρσας του Protagon;

Η ΠΕΦ όμως έχει άλλη άποψη:

Οι θέσεις της Π.Ε.Φ. για τα θέματα της Νεοελληνικής Γλώσσας Γενικής Παιδείας Γ΄ Λυκείου

III. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ
Η παραγωγή γραπτού λόγου εστιάζει σε συγκεκριμένο θέμα, ώστε να μπορούν να παραχθούν κείμενα, ανάλογα με την ωριμότητα και τη γνώση των εξεταζομένων, χωρίς τον κίνδυνο παρανοήσεων.
Γενικά, τα ζητούμενα της εξέτασης ανταποκρίνονται στους στόχους μαθήματος και είναι σύμφωνα με το νομοθετικό πλαίσιο για την αξιολόγηση.

Από την Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων

Σχεδόν 100.000 νέοι κολυμπούν στο άγχος. Μπαίνουν στην κούρσα των πανελλαδικών εξετάσεων. Αν έχετε περάσει και εσείς από εκεί μπορεί και να πιστεύετε ότι δεν άξιζε τον κόπο. Ισως να σκέφτεστε ότι δεν θα μπορούσε να γίνει και αλλιώς. Ακόμα και αν οι ακαδημαϊκοί τίτλοι δεν συνδέονται απαραίτητα με την επαγγελματική αποκατάσταση, είναι ένα ισχυρό έρεισμα για την απόκτηση μίας κάποιας μόρφωσης. Ωστόσο η διαδρομή είναι λίγο ως πολύ γνωστή.

Αρκετές χιλιάδες παιδιών θα κερδίσουν την εισαγωγή τους σε κάποιο ίδρυμα. Είναι μάλιστα πιθανό γονείς να πληρώνουν σπουδές σε σχολές με θολό αντικείμενο και επαγγελματικό προορισμό που παραμένει άδηλος. Οσο μάλιστα δεν ισχύει και η βάση του «δέκα» δεν αποκλείεται ο γονιός να πληρώνει τις πολυετείς διακοπές του παιδιού σε μία επαρχιακή πόλη. Παλαιότερα θα μάθαινε και μία πρέφα, τώρα θα λιώσει στο Pro. Και εντάξει, ο γονιός ας πληρώσει. Το πρόβλημα είναι ότι και το παιδί δεν θα μάθει τίποτα το χρήσιμο και λειτουργικά απαραίτητο στην αγορά εργασίας. Οχι πως και όσοι πετύχουν καλύτερες επιδόσεις θα πατήσουν γερά στο μέλλον.

Με εξαίρεση ελάχιστες σχολές, οι περισσότεροι θα φάνε τα νιάτα τους σε βρωμερά αμφιθέατρα, θα κολλήσουν αφίσες ή θα αδιαφορήσουν, θα συζητήσουν για το άσυλο, θα παίξουν ξύλο, θα κοροϊδεύουν και θα γίνουν κορόϊδα και οι ίδιοι. Αν μη τι άλλο είναι στιγμές που πιστεύεις ότι όλη η ιδέα της ανώτατης εκπαίδευσης στη χώρα μας βασίζεται σε μία κοινά αποδεκτή απάτη. Με την έρευνα να ταλαιπωρείται από την καχεξία κονδυλίων, τα κομματικά πανεπιστήμια και τις αγριεμένες νεολαίες, η ανώτατη εκπαίδευση στην Ελλάδα υστερεί όλο και περισσότερο από την παιδεία που παρέχεται στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο. Αλλωστε κατά πάσα πιθανότητα είμαστε η μοναδική χώρα παγκοσμίως όπου τα πανεπιστήμια δεν έχουν λόγο για τον αριθμό και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των φοιτητών που θα υποδεχθούν.

Αλλά τι λέμε τώρα; Αυτά που επαναλαμβάνουν όλοι με μία εκνευριστική μονοτονία χρόνο με το χρόνο. Και τότε γιατί δεν κάνουμε κάτι; Γιατί δεν κλείνουν σχολές; Για ποιο λόγο τα πανεπιστήμια δεν επιχειρούν στον ιδιωτικό τομέα ως ιδρύματα και όχι ως σκιώδεις μπίζνες πανεπιστημιακών; Γιατί δεν αποδεχόμαστε συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού μεταξύ δημόσιας και ιδιωτικής εκπαίδευσης; Ως πότε η παιδεία θα παραμένει αντικείμενο για την εκμετάλλευση της αγωνίας που διακατέχει τη μέση ελληνική οικογένεια; Γιατί επιτρέπουμε στους ίδιους τους φοιτητές να καταστρέφουν ή να υποβαθμίζουν την αισθητική και την υποδομή των σχολών τους. Και, εν τέλει, μήπως αυτή η κρίση μας δίνει την ευκαιρία να δούμε όλα αυτά από την αρχή; Και από το μηδέν;

Αρθρο του Κώστα Γιαννακίδη στο protagon

Οι μέρες των εξετάσεων πλησιάζουν και οι μαθητές μπαίνουν πια στην τελική ευθεία. Η περίοδος των εξετάσεων βιώνεται συνήθως από τα παιδιά με αγωνία και έντονο άγχος.

Το άγχος προκαλεί την ενεργοποίηση του οργανισμού και επομένως σε κάποιο βαθμό μπορεί να λειτουργήσει θετικά, με το να μας κινητοποιήσει προς την επίτευξη του στόχου μας. Οταν όμως η πίεση αυξάνεται και νιώθουμε ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε το άγχος μας, μπορεί να γίνει επικίνδυνο και να μας κάνει να υποφέρουμε.

Το άγχος των εξετάσεων συχνά συνδέεται με τον φόβο που νιώθουν τα παιδιά μήπως δεν τα καταφέρουν, μήπως βιώσουν μιαν αποτυχία. Πίσω από αυτό το συναίσθημα, πολλές φορές υπάρχει ο φόβος μήπως απογοητεύσουν τους Σημαντικούς άλλους και ματαιώσουν τις προσδοκίες τους. Σημαντικοί άλλοι είναι όσοι άνθρωποι είναι σημαντικοί για μας και επηρεάζουν το πώς βλέπουμε τον εαυτό μας (γονείς, φίλοι, εργοδότες, δάσκαλοι κ.λπ.).

Πώς λειτουργεί το άγχος

Οταν το παιδί έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και δεν νιώθει σίγουρο για τον εαυτό του, θεωρεί ότι οι επιδόσεις του στις εξετάσεις αντιπροσωπεύουν και την αξία του ως άτομο. Είναι πιθανό, λοιπόν, να προσπαθήσει να ενισχύσει την αυτοεκτίμησή του επενδύοντας σε μια καλή επίδοση στις εξετάσεις («πρέπει να γράψω καλά»). Η ανασφάλεια κι ο φόβος ότι θα απογοητεύσει τις προσδοκίες τόσο τις δικές του όσο και των άλλων εμφανίζεται με τη μορφή αρνητικών σκέψεων: το παιδί σκέφτεται το χειρότερο σενάριο, το σενάριο της αποτυχίας («δεν θα γράψω καλά») κι έτσι μπαίνει σε έναν φαύλο κύκλο ενίσχυσης του άγχους. Συχνά αυτό έχει ως επακόλουθο να μεγαλώνει το άγχος των εξετάσεων και να ακινητοποιείται ο μαθητής («οτιδήποτε και να κάνω δεν θα τα καταφέρω, δεν μπορώ να κάνω τίποτα»), με αποτέλεσμα να πέφτει η επίδοσή του και να εμφανίζονται ψυχοσωματικά συμπτώματα (πονοκέφαλοι, ταχυκαρδία, εφίδρωση).

Το άγχος των εξετάσεων μπορεί, ακόμα, να προκαλέσει και πνευματικά συμπτώματα, όπως δυσκολία συγκέντρωσης, ασθενή μνήμη ή ακόμα και μπλοκάρισμα. Σε συναισθηματικό επίπεδο, το παιδί που βιώνει το άγχος των εξετάσεων είναι πιθανό να έχει συναισθήματα όπως απογοήτευση, θυμό, να είναι ευερέθιστο ή και να νιώθει έντονο το αίσθημα της αποτυχίας.

Τι μπορούμε να κάνουμε για την αντιμετώπιση του άγχους;

Το οικογενειακό περιβάλλον διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο για την ψυχική υγεία των παιδιών, ιδίως σε μια ευαίσθητη περίοδο όπως αυτή των εξετάσεων. Αρχικά, είναι απαραίτητο να είναι ξεκάθαρο για τα παιδιά ότι η αποδοχή και η αγάπη των γονιών τους δεν είναι συνάρτηση της επίδοσής τους στις εξετάσεις: ότι αυτό που κρίνεται στις εξετάσεις δεν είναι η αξία του εφήβου. Καλό είναι οι γονείς να είναι διαθέσιμοι να ακούσουν το παιδί, να το ρωτήσουν πώς βιώνει την περίοδο των εξετάσεων. Ακόμα και μια απλή συζήτηση μπορεί να έχει πολύ θετικά αποτελέσματα και να κάνει το παιδί να εκτονώσει το άγχος του, νιώθοντας ότι ο γονιός το καταλαβαίνει και του συμπαρίσταται.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα παιδιά, όσο καταβάλλουν την προσπάθειά τους, να νιώθουν ότι έχουν τη στήριξη της οικογένειας. Το να πει ο γονιός «είμαι δίπλα σου στην προσπάθειά σου και σ’ αγαπάω» βοηθάει πολύ περισσότερο το παιδί από οποιαδήποτε συμβουλή, π.χ. «τώρα πρέπει να διαβάσεις, μη βγεις με τους φίλους σου» κ.λπ.

Οι οικογένειες των εφήβων πολλές φορές, κατά την περίοδο των εξετάσεων, δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται σε κατάσταση συναγερμού και ότι αλλάζουν τους ρυθμούς τους, προσαρμόζοντάς τους στον έφηβο. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, μπορεί να συμβάλει στη διόγκωση του άγχους του μαθητή. Καλό είναι οι γονείς να διαχειρίζονται το δικό τους άγχος για τις εξετάσεις χωρίς να το μεταφέρουν στο παιδί τους.

Η περίοδος των εξετάσεων είναι μεταβατική και κρίσιμη, τόσο για τον ίδιο τον έφηβο όσο και για τους γονείς. Για τον έφηβο, και ηλικιακά, σηματοδοτεί τη μετάβαση προς τον «κόσμο των ενηλίκων» και ένα πρώτο σκαλοπάτι προς την αυτονομία. Ταυτόχρονα, οι γονείς έχουν να διαχειριστούν την πληροφορία ότι «το παιδί τους μεγάλωσε» και τους δίνεται παράλληλα η ευκαιρία να επεξεργαστούν τη νέα αυτή φάση της οικογένειας και να προσαρμοστούν στις αλλαγές.

Το να μάθουμε να διαχειριζόμαστε το άγχος μας, να μιλάμε για συναισθήματα και σκέψεις, να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας, να εξασκούμαστε στην υπομονή και την επιμονή και κυρίως να μάθουμε να προσαρμοζόμαστε στις αλλαγές είναι δεξιότητες που αποκτούνται και δοκιμάζονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Μεταβατικές περίοδοι, όπως αυτή των εξετάσεων, μπορούν να μετατραπούν σε μια ευκαιρία να εξασκηθούμε σ’ αυτές τις δεξιότητες, μιας και θα είναι χρήσιμες τόσο στον έφηβο όσο και στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα των εξετάσεων.

Ελευθεροτυπία

Τα συμπεράσματα των πειραμάτων της ιατρικής ομάδας, με επικεφαλής τον δρα Ρόμπερτ Στίκγκολντ, επιβεβαιώνουν προηγούμενες έρευνες νευροεπιστημόνων οι οποίες έχουν δείξει ότι ο εγκέφαλος δεν «κοιμάται» την ώρα του ύπνου και ότι ο ύπνος τον βοηθά να απορροφήσει όλες τις νέες πληροφορίες.

Οι επιστήμονες ζήτησαν από τους εθελοντές, όλοι τους φοιτητές του Χάρβαρντ, να μελετήσουν για 45 λεπτά και να αποστηθίσουν το σχεδιάγραμμα ενός τρισδιάστατου (3D) λαβύρινθου του υπολογιστή ώστε, αρκετές ώρες αργότερα, να καταφέρουν να βρουν τον δρόμο τους στον εικονικό χώρο.

Ενδιάμεσα, οι ερευνητές επέτρεψαν σε ορισμένους απ΄ τους εθελοντές να κοιμηθούν για λίγο. Κάποιοι από αυτούς όταν ξύπνησαν, δήλωσαν πως ονειρεύτηκαν τον λαβύρινθο, ενώ άλλοι όχι. Αμέσως μετά ήλθε η στιγμή όπου όλοι οι εθελοντές κάθησαν ξανά μπροστά στους υπολογιστές για να αρχίσουν την εικονική περιήγηση στον λαβύρινθο.

Οσοι είχαν κοιμηθεί έστω και για λίγο, και κυρίως όσοι είδαν στο όνειρό τους την εργασία αυτή, βρήκαν τον δρόμο τους γρηγορότερα.

«Ο εγκέφαλος δουλεύει σε πολλά επίπεδα για να λύσει ένα πρόβλημα. Ετσιτο μη συνειδητό τμήμα του επεξεργάζεται τα πράγματα εκείνα τα οποία θεωρεί πιο σημαντικά. Τα όνειρα ενδέχεται να αντανακλούν την προσπάθεια του εγκεφάλου να βρει συσχετισμούς της μνήμης που θα του φανούν χρήσιμοι στο μέλλον» υποστηρίζει ο δρ Στίκγκολντ.

«Κάθε ημέρα συλλέγουμε και συναντούμε τεράστιες ποσότητες πληροφοριών και νέων εμπειριών. Φαίνεται σαν τα όνειρά μας να κάνουν την ερώτηση “πώς μπορώ να χρησιμοποιήσω αυτή την πληροφορία για να ενημερώσω τη ζωή μου;”» τονίζει με τη σειρά της η ερευνήτρια Εριν Γουάμσλεϊ.

Το Βήμα

Η άποψή μου ότι η κατάργηση αποτελεί σπουδαία κατάκτηση για την Παιδεία μας έγινε ακλόνητη πεποίθηση όταν είδα ότι η ηγεσία της ΟΛΜΕ τη χαιρέτησε ως «θετικό γεγονός», που μάλιστα, όπως έμαθα, «πρώτη η ΟΛΜΕ ανέδειξε ως αίτημα». Σωστά βέβαια επισημαίνουν οι φωτισμένοι αυτοί άνθρωποι ότι το θετικό γεγονός αμαυρώνεται κάπως, καθώς σύμφωνα με τα νέα μέτρα το σύστημα πρόσβασης στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα «εξακολουθεί να συνδέεται με τις επιδόσεις των μαθητών στο λύκειο», πράγμα που θεωρούν απαράδεκτο. Γιατί όμως να μη δώσουμε κι εδώ ένα λαμπρό παράδειγμα στην υπόλοιπη ανθρωπότητα – που κι αυτή είναι δέσμια της ίδιας ανόητης συνήθειας-, όπως δώσαμε σε τόσα άλλα τον τελευταίο καιρό;

Εισηγούμαι λοιπόν, αφουγκραζόμενος και την προτροπή των ηγετών της ΟΛΜΕ που ξέρουν από αυτά τα πράγματα, ως επόμενο μέτρο του υπουργείου, την κατάργηση κάθε σύνδεσης του βαθμού του λυκείου με τα κριτήρια εισαγωγής σε ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα. Αν γίνει αυτό, τότε σίγουρα θα βελτιωθεί αυτόματα η δευτεροβάθμια εκπαίδευσή μας, και υπερβολικά μάλιστα! Τα δε λύκεια, ειδικότερα, θα φτάσουν σε επίπεδα τόσο υψηλά, που θα τα ζηλέψουν και όλες οι δυτικές χώρες. Και έτσι, στο εξής δεν θα κερδίζουν απλώς οι ιδιοκτήτες της επαρχίας μας, μισθώνοντας τις γκαρσονιέρες τους σε αθηναίους ή θεσσαλονικείς φοιτητές των κατά τόπους ΤΕΙ, αλλά όποιος έχει ένα κεραμίδι, απανταχού της χώρας, θα πλουτίσει, μοσχονοικιάζοντάς το στους Αγγλους, Γάλλους, Γερμανούς και άλλους που θα αρχίσουν να στέλνουν εδώ σωρηδόν τα βλαστάρια τους για να ξεστραβωθούνε, μετέχοντες της ημετέρας Παιδείας.

Ο Απ. Δοξιάδης σχολιάζει την απόφαση για την κατάργηση του 10. Διαβάστε περισσότερα στο Βήμα.