Ο ΖΕΡΒΟΧΕΡΗΣ
Αναστάσιος Αγ. Τασινός
τ. Σχολικός Σύμβουλος Δημοτικής Εκπαίδευσης
Ιωάννινα 25 Ιουλίου 2011
Εισαγωγή
Η καθημερινή πρακτική του εκπαιδευτικού συστήματος πρέπει να δίνει ίσες ευκαιρίες μάθησης σε όλους τους μαθητές, δίχως προκαταλήψεις και αποκλεισμούς.
Παρακάτω θα αναφερθώ σε μια ξεχασμένη «μειονότητα» του σχολείου, τους αριστερόχειρες μαθητές.
Τα 32 χρόνια εργασίας μου στη Δημοτική Εκπαίδευση ( 20 χρόνια ως μάχιμος Δάσκαλος, 8 χρόνια ως Διευθυντής πολυθεσίων σχολείων και 4 χρόνια ως Σχολικός Σύμβουλος) συνέβαλαν στη συγκέντρωση ενός μεγάλου αριθμού εμπειριών και παρατηρήσεων, σχετικών με τους αριστερόχειρες μαθητές.
Αξιοσημείωτο είναι ότι δεν υπήρξε ποτέ, μα ποτέ, ένας σχεδιασμός στήριξης από το Υπουργείο Παιδείας για τους αριστερόχειρες μαθητές.
Ευγενής φιλοδοξία του άρθρου αυτού είναι να προβληματίσει και να βοηθήσει τους δασκάλους, κυρίως τους νεοδιόριστους και τους αναπληρωτές, αλλά και τους γονείς, για τη διαφορετική βοήθεια που πρέπει να δίνουν στους αριστερόχειρες μαθητές. Αν ταυτόχρονα ενεργοποιήσει και το Υπουργείο Παιδείας προς την κατεύθυνση αυτή, τότε θα ολοκληρώσει και τις προσδοκίες του γράφοντος.
Μόνιμη σύγχυση
Το 1992 ο Νίκος – μαθητής μου τότε στην ΣΤ` τάξη Δημοτικού – βρισκόταν σε μόνιμη σύγχυση όταν έγραφε, εναλλάσσοντας μ` έναν ασυνείδητο τρόπο τα δύο χέρια. Άλλοτε έγραφε με το αριστερό και άλλοτε με το δεξί. Αποτέλεσμα αυτής της τακτικής ήταν, ο γραφικός του χαρακτήρας να είναι ασταθής και δυσανάγνωστος. Ήταν μάλιστα τόσο γρήγορες οι εναλλαγές αυτές, που στην ίδια πρόταση μερικές φορές συμμετείχαν και τα δύο χέρια.
Δεν είχα συναντήσει ποτέ στο παρελθόν τέτοια περίπτωση μαθητή να μην έχει σταθεροποιηθεί το χέρι γραφής και μάλιστα στην ΣΤ` τάξη του Δημοτικού. Κάλεσα τους γονείς του στο σχολείο, για να μάθω το ιστορικό της ασυνήθιστης αυτής δυσγραφίας.
Πληροφορήθηκα ότι ο Νίκος στο Νηπιαγωγείο ήταν αριστερόχειρας, ζερβοχέρης όπως τον έλεγε η μητέρα του. Στην Α` Δημοτικού όμως η δασκάλα του – παλαιών αρχών και μεθόδων – επέμεινε να τον κάνει δεξιόχειρα. Τελικά, εκείνο που κατάφερε ήταν να ατονήσει τη φυσική του κλίση να γράφει με το αριστερό και να μη γίνει ποτέ δεξιόχειρας. Απέκτησε μια μόνιμη σύγχυση στο γράψιμό του και παρουσίασε μαθησιακές δυσκολίες και προβλήματα συμπεριφοράς.
Υπάρχουν και άνθρωποι που από τη φύση τους μπορούν να κάνουν λεπτές εργασίες, ακόμη και να γράφουν και με τα δύο χέρια (αμφιδέξιοι), χωρίς αυτό να σημαίνει ότι λείπει το πλεονέκτημα στο ένα χέρι. Άλλοι πάλι καλλιεργούν την ιδιότητα αυτή οικειοθελώς Στην περίπτωση αυτή δεν υπάρχει τίποτε το μεμπτό, γιατί πρόκειται για ελεύθερη βούληση του ατόμου.
Φαινομενική τάξη
Παλαιότερα η ζωή των αριστερόχειρων μαθητών ήταν ακόμη πιο δύσκολη στο Δημοτικό Σχολείο. Δεν ήταν λίγες οι φορές που οι παλιοί δάσκαλοι έδεναν το αριστερό χέρι του μαθητή πίσω από την πλάτη, για να τον εξαναγκάσουν να γράψει με το δεξί. Άλλους πάλι μαθητές τους εξανάγκαζαν να φορούν ένα ειδικό γάντι (χωρίς δάκτυλα) στο αριστερό τους χέρι, ενώ δεν ήταν λίγες οι φορές που ασκούσαν και σωματική βία για να σταματήσουν την «κακή συνήθεια». Και σε όλα αυτά αν προστεθεί και η χλεύη των συμμαθητών (π.χ. ζερβοκουτάλας, ζερβούλιακας, ζερβάδι κ.τ.λ.), αντιλαμβανόμαστε τη δύσκολη ζωή των αριστερόχειρων μαθητών μέσα στην τάξη. Την πραγματική όμως οδύνη που αποτυπώθηκε στις ψυχές τους δε θα τη μάθουμε ποτέ, όπως ποτέ δε θα μάθουμε και τα όνειρά τους που πρόωρα έσβησαν.
Συζητώντας με το Θανάση (μαθητή της δεκαετίας του 1960), που βίωσε το δέσιμο του αριστερού του χεριού στην Α` Δημοτικού, μου είπε : «Μου έχει μείνει μια πολύ δυσάρεστη ανάμνηση από την Α` τάξη του Δημοτικού, εφόσον ήμουν αναγκασμένος να κάθομαι στο θρανίο με δεμένο το αριστερό μου χέρι και να γράφω.»
Σήμερα, ο Θανάσης όλες τις τεχνικές εργασίες τις κάνει με μεγάλη επιδεξιότητα και άνεση με το αριστερό του χέρι (είναι μηχανικός αυτοκινήτων) ενώ, όταν είναι να γράψει, το «καλό» του χέρι γίνεται το δεξί.
Στην περίπτωση του Θανάση δεν έχουμε σύγχυση στο γράψιμο, όπως με το Νίκο, αλλά έχουμε μια φαινομενική τάξη, χωρίς όμως να γνωρίζουμε τις βαθύτερες επιπτώσεις αυτής της βίαιης επιβολής του καταμερισμού της εργασίας που του έγινε, ανάμεσα στα δύο χέρια.
Αναμφίβολα, ο Νίκος και ο Θανάσης είναι καταπιεσμένοι αριστερόχειρες. Υπήρξαν και οι δύο θύματα της διαχρονικής αδιαφορίας και του ρατσισμού του εκπαιδευτικού μας συστήματος απέναντι στους αριστερόχειρες μαθητές.
Οι αριστερόχειρες μαθητές σήμερα
Σήμερα, μπορεί να μην έχουμε ακραίες καταστάσεις στο Δημοτικό Σχολείο, σαν κι αυτές που προανέφερα, αλλά πρέπει, όμως, να ομολογήσουμε ότι οι αριστερόχειρες μαθητές έχουν αφεθεί στην τύχη τους.
Ενώ υπάρχουν εργαλεία προσαρμοσμένα σε αριστερόχειρες τεχνίτες, δε βλέπουμε να υπάρχουν και τα ανάλογα «εργαλεία» στο Δημοτικό Σχολείο, προσαρμοσμένα σε αριστερόχειρες μαθητές.
Και οι αριστερόχειρες μαθητές δικαιούνται να έχουν την ίδια βοήθεια από το δάσκαλο και από το σχολικό βιβλίο, που έχουν και οι δεξιόχειρες μαθητές κι όχι να μένουν αβοήθητοι και να αυτοσχεδιάζουν στην τεχνική της γραφής και στη φορά των γραμμάτων και των αριθμών.
Σήμερα ο σχεδιασμός της φοράς των γραμμάτων και των αριθμών που υπάρχει στα βιβλία της Γλώσσας και των Μαθηματικών της Α` τάξης Δημοτικού, απευθύνεται ταυτόχρονα σε όλους τους μαθητές, ανεξάρτητα με ποιο χέρι γράφουν. Στην ουσία όμως είναι ένας σχεδιασμός γραφής για τους δεξιόχειρες, ενώ οι αριστερόχειρες καλούνται να προσαρμοστούν και να αυτοσχεδιάσουν.
Από τη στιγμή που το 90% περίπου του πληθυσμού είναι δεξιόχειρες, η γραφή εκ των πραγμάτων καθιερώθηκε να γίνεται με κατεύθυνση από αριστερά προς τα δεξιά. Αυτό είναι δεδομένο. Εκείνο όμως που δεν είναι δεδομένο και μπορεί να αλλάξει, είναι η συμπεριφορά των δασκάλων και των γονέων απέναντι στους αριστερόχειρες, η οποία πρέπει να σέβεται την ιδιαιτερότητά τους.
Προκαταλήψεις
Στην ευχή του λαού μας «να πάνε όλα δεξιά» ή στο «ποδαρικό» (έθιμο της Πρωτοχρονιάς ), φαίνεται καθαρά ότι η κοινωνία μας είχε ανέκαθεν προκατάληψη, όχι μόνον για το αριστερό χέρι, αλλά και για το αριστερό πόδι.
Θυμάμαι το βλέμμα της γειτόνισσας, που ήταν καρφωμένο στα πόδια μου, όταν μαθητής του Δημοτικού Σχολείου, ξημερώματα της Πρωτοχρονιάς, πήγαινα σπίτι της για να της κάνω «ποδαρικό». Ήταν σε διαρκή εγρήγορση, μη τυχόν και κάνω λάθος και μπω στο σπίτι της με το αριστερό πόδι και δεν της πάει καλά η χρονιά.
Σεβασμός στη φύση του μαθητή
Στην εγκυκλοπαίδεια «Βικιπαίδεια», στο κεφάλαιο «αιτίες της αριστεροχειρίας» αναφέρονται οι εξής θεωρίες:
« ▪ Η διαφοροποίηση στη χρήση των χεριών έχει παρατηρηθεί σε έμβρυα, συνήθως με την προτίμηση του ενός χεριού για γλείψιμο ή κράτημά του πιο κοντά στο στόμα.
▪ Το 2007 ανακαλύφθηκε το LRRTM1, το πρώτο γονίδιο που συνδέθηκε με αυξημένες πιθανότητες εμφανίσεως αριστεροχειρίας.
▪ Η χρόνια βλάβη του δεξιού χεριού έχει σαν συνέπεια, μετά από 8 μήνες ή περισσότερο, οι άνθρωποι να τείνουν να παραμείνουν αριστερόχειρες, ακόμα και μετά την αποκατάσταση της βλάβης του δεξιού χεριού.
▪ Η έκθεση σε υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης κατά την κύηση μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση αριστεροχειρίας στο έμβρυο…..»
Στις θεωρίες των επιστημόνων, παρόλο ότι δεν υπάρχει σίγουρη εξήγηση για τις αιτίες της αριστεροχειρίας, υπάρχει ένας κοινός παρανομαστής : η γενετική βάση.
Με απλά λόγια ένας αριστερόχειρας ή δεξιόχειρας, γεννιέται, δε γίνεται.
Το να επιδιώξουμε να μετατρέψουμε με τη βία έναν αριστερόχειρα μαθητή σε δεξιόχειρα, στην ουσία επεμβαίνουμε στο φυσικό προγραμματισμό του εγκεφάλου του, διαταράσσοντας τη συναισθηματική του κατάσταση. Η αριστεροχειρία δεν είναι ελάττωμα που καλούμαστε ως δάσκαλοι και γονείς να διορθώσουμε. Είναι ιδιαιτερότητα που οφείλουμε να σεβαστούμε, όπως σεβόμαστε και τις άλλες ιδιαιτερότητες των ανθρώπων.
Έχοντας υπόψη τις θεωρίες των επιστημόνων, θα πρέπει να αφήσουμε ήσυχους τους αριστερόχειρες να γράφουν με το δικό τους «καλό χέρι».
Τα παιδιά, συνήθως, στα πρώτα χρόνια της ζωής χρησιμοποιούν και πειραματίζονται και με τα δύο χέρια. Αυτό δεν είναι καθόλου ανησυχητικό. Οι γονείς πρέπει να μένουν παρατηρητές και να αφήνουν την αλάνθαστη φύση του παιδιού να κάνει την τελική επιλογή του χεριού στο γράψιμο.
Έχουν παρατηρηθεί σοβαρές διαταραχές (οργανικές και ψυχολογικές) σε αριστερόχειρες μαθητές, που βίωσαν από το δάσκαλο ή από τους γονείς το μαρτύριο της βίαιης αλλαγής του χεριού τους στο γράψιμο, όπως : βραδυγλωσσία, συχνουρία, σύγχυση, άγχος, άρνηση του σχολείου, ταχεία κόπωση στο γράψιμο, δυσγραφία, ντροπή, απομόνωση, ενοχές, χαμηλή αυτοεκτίμηση, μαθησιακές δυσκολίες, προβλήματα συμπεριφοράς κ.τ.λ.
Θεωρώ ισοπεδωτικό και έλλειψη σεβασμού στη διαφορετικότητα, να μην υπάρχει καμιά αναφορά στα βιβλία της Α` Δημοτικού για την τεχνική γραφής και για τη φορά των γραμμάτων και των αριθμών που πρέπει να ακολουθούν οι αριστερόχειρες μαθητές, η οποία να προέρχεται από μία εκτεταμένη έρευνα και μελέτη. Τόσο δύσκολο είναι να γίνει αυτό ;
Οδηγίες για τους αριστερόχειρες μαθητές
Οι αριστερόχειρες μαθητές για να σταθεροποιήσουν μια εύκολη και καθαρή γραφή, θα πρέπει να μάθουν από την Α` τάξη του Δημοτικού να γράφουν με μια συγκεκριμένη τεχνική.
Καταρχάς, να κάθονται στο θρανίο από την αριστερή μεριά, για να μην ενοχλείται το αριστερό τους χέρι από το δεξί χέρι του διπλανού τους, όταν γράφουν ταυτόχρονα, εκτός εάν και ο διπλανός τους είναι αριστερόχειρας, οπότε δεν υπάρχει πρόβλημα σε όποια μεριά κι αν καθίσουν.
Να μη στρίβουν το σώμα τους πάνω στο θρανίο, για να αποφεύγεται η κύρτωση της σπονδυλικής στήλης.
Να πιάνουν το μολύβι σωστά, συνδυάζοντας τον αντίχειρα, το δείκτη και το μεσαίο δάκτυλο, όπως συμβαίνει και με τους δεξιόχειρες.
Να μη χρησιμοποιούν ποτέ σπιράλ τετράδιο, γιατί εμποδίζεται ο βραχίονάς τους κατά τη διάρκεια της γραφής.
Να περιστρέφουν το τετράδιό τους – όχι το σώμα τους – κατά 20 περίπου μοίρες δεξιά από την κάθετο του θρανίου (πλάτος), όταν είναι να γράψουν. Η κλίση αυτή είναι απαραίτητη, για να μην εμποδίζεται η οπτική γωνία του ελέγχου την ώρα που γράφουν. Η τεχνική αυτή προϋποθέτει ο βραχίονάς τους να είναι σε θέση παράλληλη με το τετράδιό τους. Διαφορετικά, αναγκάζονται να στραβώνουν τον καρπό σαν γάντζο για να βλέπουν τι γράφουν. Έτσι όμως ο αριστερόχειρας, αντί να αγγίζει απαλά τη μύτη του μολυβιού στο τετράδιο όταν γράφει, τη σπρώχνει προς τα μέσα. Με αυτόν τον τρόπο έχουμε αργό γράψιμο, ο καρπός του χεριού καταπονείται, τα γράμματα γίνονται δυσανάγνωστα και παγιώνεται μια κακή τεχνική γραφής, που αργότερα δεν αλλάζει με τίποτε. Γι` αυτό θα πρέπει ο δάσκαλος να εποπτεύει καθημερινά τη γωνία κλίσης του τετραδίου του αριστερόχειρα την ώρα που γράφει, μέχρι να διαπιστώσει ότι έχει σταθεροποιηθεί η σωστή θέση. Το ίδιο θα πρέπει να κάνουν και οι γονείς του στο σπίτι.
Σήμερα, υπάρχει στο εμπόριο «οδηγός γραφής για αριστερόχειρες», για να τοποθετούν πάνω σ` αυτόν το τετράδιό τους και να εξασφαλίζεται αυτόματα η σωστή θέση του βραχίονα και η σωστή κλίση του καρπού κατά τη διάρκεια της γραφής. Αυτός ο «οδηγός γραφής για αριστερόχειρες» θα πρέπει να χρησιμοποιείται στο σχολείο και στο σπίτι, μέχρι να σταθεροποιηθεί η σωστή κλίση γραφής.
Μια καλή πρακτική
«Οδηγό γραφής για αριστερόχειρες», μπορεί να σχεδιάσει και ο δάσκαλος πάνω στην επιφάνεια του θρανίου του αριστερόχειρα μαθητή. Συγκεκριμένα χαράσσει δύο παράλληλες πλάγιες μολυβιές σε απόσταση 21 εκατοστών η μία από την άλλη και με κλίση 20 περίπου μοίρες δεξιόστροφα από την κάθετο του θρανίου. Στο πλαίσιο αυτό τοποθετεί το βιβλιοτετράδιο ο αριστερόχειρας μαθητής, όταν είναι να γράψει τις εργασίες του. Κάτι ανάλογο μπορεί να γίνει και από τους γονείς του στο τραπέζι του σπιτιού.
Αυτήν την απλή και πολύ καλή πρακτική, θα πρέπει να την έχουν υπόψη οι δάσκαλοι, αλλά και οι γονείς, γιατί έτσι βάζουν τα θεμέλια της σωστής τεχνικής στη γραφή.
Ο γραφικός χαρακτήρας των αριστερόχειρων μαθητών
Οι αριστερόχειρες μαθητές, αρχικά, δυσκολεύονται να ακολουθούν τις γραμμές του τετραδίου όταν γράφουν. Τα γράμματά τους είναι τρεμάμενα και άστατα. Αυτό τους απογοητεύει και τους δημιουργεί άγχος και ανασφάλεια. Σε όλα αυτά, αν προστεθούν και οι παρατηρήσεις των δασκάλων και των γονέων, καθώς και η κοροϊδία των συμμαθητών για τον κακό γραφικό τους χαρακτήρα, το πρόβλημα μεγεθύνεται ακόμη περισσότερο.
Παρατηρήσεις του τύπου «τι γράμματα είναι αυτά που κάνεις ;» ή εξυπνάδες του τύπου «τα γράμματά σου θυμίζουν συνταγή γιατρού» ή «ορνιθοσκαλίσματα», ωθούν τους αριστερόχειρες μαθητές σε μεγαλύτερη απογοήτευση και ίσως στον παιδοψυχίατρο.
Ο μικρός αριστερόχειρας βλέποντας τους συμμαθητές του να μη δυσκολεύονται στις εργασίες που κάνουν στο σχολείο, δεν μπορεί να καταλάβει ότι δεν φταίει αυτός για τις δυσκολίες που έχει στο γράψιμό του, για το άτσαλο κόψιμο που κάνει με το ψαλίδι, κ.τ.λ. Αυτή τη γνώση μπορεί να την προσφέρει πρακτικά ο δάσκαλος, υποδεικνύοντας με υπομονή τη σωστή τεχνική της γραφής, βάζοντας στο χέρι του ένα στυλό ή ένα μολύβι για αριστερόχειρες, δίνοντάς του να χρησιμοποιήσει ένα ψαλίδι για αριστερόχειρες την ώρα των τεχνικών, κ.τ.λ. Έτσι στην πράξη ο αριστερόχειρας μαθητής μπορεί να κατανοήσει με τον καλύτερο τρόπο την ιδιαιτερότητά του. Αυτή η αντίληψη πρέπει να κυριαρχεί στην τάξη, ώστε να υπάρχει συναισθηματική ισορροπία και για τον αριστερόχειρα μαθητή.
Με αυτόν τον πρακτικό τρόπο, που πιο πάνω περιέγραψα, βοηθούσα τους αριστερόχειρες μαθητές και έβλεπα στα μάτια τους τη μεγάλη ικανοποίηση και ανακούφιση. Έπαιρναν κι αυτοί το χρόνο που τους αναλογούσε μέσα στην τάξη και αισθάνονταν την ανάγκη να με ευχαριστήσουν γι` αυτό. Θυμάμαι το Μιχάλη, τον αριστερόχειρα μαθητή της Ε` τάξης, που μου χάρισε μια χαρούμενη ζωγραφιά, με ένα ωραίο συνοδευτικό σχόλιο : «Κύριε Τάσο αυτή η ζωγραφιά είναι για εσάς και να μην την πετάξετε στον κάδο ανακύκλωσης».
Ακόμη αξίζει να αναφερθεί και μια άλλη περίπτωση αριστερόχειρα μαθητή, ο οποίος είχε έντονο πρόβλημα δυσγραφίας. Με επισκέφτηκαν οι γονείς του στο γραφείο και ζήτησαν τη βοήθειά μου. Είχαν μαζί τους και το τετράδιο αντιγραφής, για να μου δείξουν το γραφικό του χαρακτήρα. Αυτό το τετράδιο έκρυβε πολλές αλήθειες. Παρατηρώντας τις πρώτες σελίδες του, τίποτε δεν προμήνυε την επιδείνωση του γραφικού χαρακτήρα που θα ακολουθούσε. Η δασκάλα του καθημερινά έγραφε κάτω από το κείμενο της αντιγραφής και ένα σχόλιο για τα γράμματά του. Με εξαίρεση το πρώτο σχόλιο που είχε τη λέξη «Μπράβο!», αμέσως μετά άρχισαν τα αρνητικά σχόλια : «Πρόσεχε!», «Να κάνεις καλύτερα γράμματα», «Αν δε διορθώσεις τα γράμματά σου δε θα ξαναγράψεις αντιγραφή» κ.τ.λ. Μία ημέρα, αντί σχολίου, τράβηξε μια σαδιστική καμπύλη γραμμή διαγραφής πάνω στο κείμενο της αντιγραφής, με τόσο δυνατή πίεση, που στο τέλος της γραμμής το μολύβι τρύπησε την κόλα του τετραδίου. Αυτή ήταν και η χαριστική βολή. Έκτοτε τα σχόλια σταμάτησαν, τα γράμματά του χειροτέρευαν διαρκώς, σε σημείο που μερικές φορές δεν μπορούσες να διαβάσεις τι έγραφε. Δίχως αμφιβολία, η καθημερινή αρνητική αξιολόγηση επιδείνωσε το γραφικό του χαρακτήρα. Παρά την παρατήρηση της δασκάλας να μην ξαναγράψει αντιγραφή, ο μαθητής εξακολουθούσε να γράφει. Με τα γράμματά του απεγνωσμένα ζητούσε βοήθεια και αντί αυτού εισέπραττε αδιαφορία.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση βελτίωση στο γραφικό χαρακτήρα του μαθητή δεν θα μπορούσαμε να έχουμε, αν δεν άλλαζε η συμπεριφορά της δασκάλας· κι αυτό είναι το δύσκολο.
Εν κατακλείδι, η λεκτική βία μερικές φορές είναι χειρότερη από τη σωματική και αποδιοργανώνει το μαθητή. Αυτό ας μη το ξεχνάμε, ούτε για μία στιγμή, ειδικά εμείς οι εκπαιδευτικοί.
Όταν υπάρχει άγνοια ή αδιαφορία ή επιθετικότητα του δασκάλου, ο αριστερόχειρας μαθητής σταδιακά οδηγείται στην απογοήτευση, νιώθει ένοχος για την αδυναμία του να γράψει καλά και τα βάζει με τον εαυτό του. Μερικοί δάσκαλοι δεν έχουν συνειδητοποιήσει τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν αρχικά στο γράψιμό τους οι αριστερόχειρες μαθητές, με αποτέλεσμα να είναι επικριτικοί με το γραφικό τους χαρακτήρα. Και το χειρότερο είναι, όταν μερικές φορές συνδέουν τη δυσγραφία του αριστερόχειρα μαθητή με τη νοητική στέρηση!
Ας προσπαθήσουν για λίγο, οι δεξιόχειρες εκπαιδευτικοί και γονείς, να γράψουν με το αριστερό χέρι. Πολλά έχουν να διδαχθούν, όπως για παράδειγμα πόσο σημαντική είναι η περιστροφή του τετραδίου λίγο προς τα δεξιά, τι σημαίνει στράβωμα του καρπού, τι σημαίνει το αριστερό χέρι να κινείται από αριστερά προς τα δεξιά όταν γράφει, κ.τ.λ. Τότε θα δείξουν μεγαλύτερη κατανόηση για το γραφικό χαρακτήρα των αριστερόχειρων μαθητών.
Ο δάσκαλος πρέπει να γνωρίζει καλά το θέμα της αριστεροχειρίας και να ενημερώνει τους γονείς ότι το στάδιο της άστατης γραφής το περνάνε σε μεγαλύτερο βαθμό οι αριστερόχειρες μαθητές. Να τους καθησυχάζει, ώστε να μην είναι αυστηροί με το γραφικό χαρακτήρα του παιδιού τους και να τους ενημερώνει για την τεχνική γραφής που πρέπει να γίνεται με τον ίδιο τρόπο και στο σπίτι.
Όταν οι γονείς δεν είναι κατάλληλα ενημερωμένοι, βλέποντας τα γράμματα να χοροπηδάνε πάνω – κάτω από τις γραμμές, κάνουν το σοβαρό λάθος και πιέζουν το παιδί τους «για το καλό του» να γράψει με το δεξί χέρι. Ήδη έχω αναφερθεί στις συνέπειες και τη συναισθηματική φόρτιση που συνεπάγεται αυτή η επιβολή.
Με τη σωστή παιδαγωγική και διδακτική στήριξη, τα γράμματα των αριστερόχειρων μαθητών βελτιώνονται. Οι αριστερόχειρες που καταφέρνουν να παγιώσουν τη σωστή τεχνική, ταυτόχρονα εξασφαλίζουν κι ένα καλό γραφικό χαρακτήρα. Θέλουν όμως το χρόνο τους.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η περίπτωση του αριστερόχειρα μαθητή μου Μάρκου, που το 1991 φοιτούσε στην Ε` τάξη του Δημοτικού και είχε πρόβλημα δυσγραφίας. Αυτό όμως δεν τον εμπόδιζε – με δική του πρωτοβουλία – να κάνει εντυπωσιακές κατασκευές, που χρησίμευαν για τα πειράματα στο μάθημα των Φυσικών. Θυμάμαι μια ωραία κατασκευή του, τον υδροστρόβιλο, που με την πτώση του νερού ετίθετο σε κίνηση και αναπαριστούσε τον τρόπο παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος σε υδροηλεκτρικό εργοστάσιο. Στην αρχή δεν πίστευα ότι το ίδιο χέρι που κάνει τόσο άσχημα γράμματα, θα μπορούσε να κάνει τόσο όμορφα πράγματα ! Η πηγαία και ανεπιτήδευτη αναγνώριση που έδειχνα για τα έργα του, είχε σαν συνέπεια, ο Μάρκος να επιζητεί στα διαλείμματα να βρίσκεται διαρκώς κοντά μου. Τότε σκέφτηκα, πόση μεγάλη απόρριψη θα είχε δεχθεί τα τέσσερα προηγούμενα χρόνια για το γραφικό του χαρακτήρα και πόση ανασφάλεια θα ένιωθε, για να έχει αυτή την ανάγκη !
Ας έρθουμε στη θέση του άλλου
Στη ζωή μπορούμε να δείξουμε μεγάλη κατανόηση για πολλά πράγματα, όταν έρθουμε στη θέση του άλλου. Στην προκειμένη περίπτωση «η θέση του άλλου» είναι ο μικρός αριστερόχειρας μαθητής, που ζει σ` έναν κόσμο φτιαγμένο για δεξιόχειρες.
Για να έρθουμε πρακτικά στη θέση του αριστερόχειρα, ας χρησιμοποιήσουμε για λίγο με το δεξί μας χέρι, εργαλεία και αντικείμενα που σχεδιάστηκαν για χρήστες αριστερόχειρες (π.χ. μπρίκι του καφέ, ψαλίδι, κλαδευτήρι, αποφλοιωτή λαχανικών, κ.τ.λ.) Τότε θα κατανοήσουμε ακόμη καλύτερα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι αριστερόχειρες, που καθημερινά είναι αναγκασμένοι να χρησιμοποιούν εργαλεία και αντικείμενα που σχεδιάστηκαν για δεξιόχειρες. Να αποφύγουμε όμως να χρησιμοποιήσουμε επικίνδυνα εργαλεία, που σχεδιάστηκαν για αριστερόχειρες (π.χ. ηλεκτρικό τροχό, αλυσοπρίονο, κ.τ.λ.), γιατί κινδυνεύουμε με σοβαρό τραυματισμό.
Έχοντας μια τέτοια εμπειρία θα διαπιστώσουμε ότι και οι δικές μας κινήσεις είναι το ίδιο άγαρμπες και απότομες, όταν χρησιμοποιούμε τα εργαλεία που σχεδιάστηκαν για τους αριστερόχειρες.
Σήμερα, παρατηρούμε πολλούς αριστερόχειρες – εξ` ανάγκης – να χρησιμοποιούν επικίνδυνα εργαλεία που σχεδιάστηκαν για δεξιόχειρες. Σε αυτές τις περιπτώσεις πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος σοβαρού τραυματισμού. Αυτή τη γνώση θα πρέπει να την εμπεδώσουν πολύ καλά από το Δημοτικό Σχολείο όλοι οι μαθητές και ειδικά οι αριστερόχειρες.
Η αρετή να ερχόμαστε στη θέση του άλλου, πρέπει να καλλιεργείται μέσα στην τάξη από το δάσκαλο. Είναι ένα μάθημα ζωής, που βοηθάει τους μαθητές να ισορροπούν κοινωνικά και συναισθηματικά.
Δια βίου προσαρμογή
Η κοινωνία μας είναι οργανωμένη για τις ανάγκες των δεξιόχειρων. Ως εκ τούτου πολλά πράγματα λειτουργούν ανάποδα για τους αριστερόχειρες (το γράψιμο, η χρήση εργαλείων και αντικειμένων, τα κουμπιά στα ρούχα, τα μουσικά όργανα, το ποντίκι του υπολογιστή, κ.τ.λ.) Έτσι αναγκάζονται να βρίσκονται διαρκώς σε μια «δια βίου προσαρμογή», ψάχνοντας συνεχώς εναλλακτικές αριστερές λύσεις, οι οποίες πρέπει να γίνονται σεβαστές και να ενθαρρύνονται παιδαγωγικά και διδακτικά από τους δασκάλους και τους γονείς.
Οι δάσκαλοι χρειάζονται επιμόρφωση και οι γονείς ενημέρωση, για να στηρίζουν τους αριστερόχειρες μαθητές. Έτυχε να δω δάσκαλο να ισιώνει το τετράδιο του αριστερόχειρα μαθητή, τη στιγμή που έγραφε! Εκείνη τη στιγμή ο δάσκαλος, όχι μόνον δε βοηθούσε το μαθητή, αλλά τον εξανάγκαζε να στραβώσει τον καρπό του σαν γάντζο για να βλέπει τι γράφει.
Πολύ περισσότερο πρέπει να πάψουν, διαπαντός, οι ανόητες ενέργειες της βίαιης αλλαγής του χεριού στο γράψιμο, που φορτίζει συναισθηματικά τους αριστερόχειρες μαθητές και κάνει τη ζωή τους μαρτύριο.
Ας μην ξεχνάμε ότι μεγάλες προσωπικότητες της ανθρωπότητας υπήρξαν αριστερόχειρες. Κανείς δεν γνωρίζει ποια θα ήταν η τύχη τους, αν είχαν υποστεί το μαρτύριο της βίαιης αλλαγής του χεριού τους. Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι ο Λεονάρντο Νταβίντσι, που ήταν αριστερόχειρας, θα άφηνε τόσο σπουδαίο έργο, αν ο δάσκαλός του ή οι γονείς του τον έκαναν «δεξιόχειρα».
Σήμερα, μπορεί να μην επιβάλλεται στους αριστερόχειρες μαθητές να γράφουν με το δεξί τους χέρι στο σχολείο, φθάσαμε όμως στο άλλο άκρο, αυτό της εγκατάλειψης, αδιαφορώντας για την ειδική βοήθεια που έχουν ανάγκη για την ομαλή προσαρμογή τους.
Υλικό για τους αριστερόχειρες μαθητές
Θα πρέπει οι Διευθυντές των Δημοτικών Σχολείων να μεριμνούν, ώστε το σχολείο τους να είναι εφοδιασμένο με το ανάλογο υλικό για τους αριστερόχειρες μαθητές, όπως οδηγούς γραφής, ανατομικά μολύβια και στυλό, ψαλίδια, κ.τ.λ. Έτσι θα υπάρχει η στήριξη των αριστερόχειρων μαθητών από την πρώτη ημέρα που πηγαίνουν στο σχολείο. Με αυτό το υλικό δίπλα τους θα νιώθουν πιο ασφαλείς για τα απλά καθημερινά πράγματα που πρέπει να γίνονται στο σχολείο και δεν θα χαρακτηρίζονται ως αδιάφοροι και ανίκανοι.
Ενέργειες του Υπουργείου Παιδείας
Καιρός είναι το Υπουργείο Παιδείας να δείξει ενδιαφέρον για το 10% περίπου του μαθητικού δυναμικού που είναι αριστερόχειρες, ώστε να έχουν κι αυτοί ένα καλό ξεκίνημα στην Α` Δημοτικού και να αποχτήσουν μια καλή τεχνική στη γραφή των γραμμάτων και των αριθμών.
Πρακτικά αυτό σημαίνει :
α. Να προσθέσει στα σχολικά βιβλία της Α` τάξης Δημοτικού (δασκάλου και μαθητή), ένα κεφάλαιο που θα αναφέρεται στην τεχνική της γραφής και στη φορά των γραμμάτων και των αριθμών, που πρέπει να ακολουθούν οι αριστερόχειρες μαθητές.
β. Να επιμορφώσει τους δασκάλους, ώστε να αντιμετωπίζουν τους αριστερόχειρες μαθητές με παιδαγωγική και διδακτική επάρκεια.
γ. Να στείλει εγκύκλιο στις Σχολικές Μονάδες, η οποία θα υποχρεώνει όλους τους Διευθυντές να έχουν στο σχολείο τους υποστηρικτικό υλικό για τους αριστερόχειρες μαθητές.
Η ζωή των αριστερόχειρων μαθητών εκ των πραγμάτων είναι πιο δύσκολη. Ας μην την κάνουμε δυσκολότερη με την αδιαφορία μας ή ακόμη χειρότερα με ενέργειες που είναι αντίθετες με τη φύση τους.
Ιωάννινα 25 Ιουλίου 2011
Αφήστε μια απάντηση