Ορισμός του Δοκιμίου : Το δοκίμιο (γαλλικά essai και αγγλικά essay : προσπάθεια, δοκιμή) είναι ένα είδος πεζού λόγου με μέση συνήθως έκταση, σε αντιδιαστολή προς τις τυπικές, πλήρεις και εξαντλητικές μελέτες.
Χαρακτηριστικά του Δοκιμίου :
Ο δοκιμιογράφος:
1) εκφράζει τις παρατηρήσεις, τις σκέψεις και τα συναισθήματα του για τη ζωή
2)περιπλανιέται ελεύθερα στο χώρο των ιδεών, που προέρχονται από τα γενικότερα πνευματικά του εφόδια και από τη διανοητική και αισθητική του καλλιέργεια,
3)προσπαθεί να αναλύσει και να ερμηνεύσει, εκλαϊκεύοντας συχνά διάφορα θέματα.
4) Τα θέματα αυτά είναι συνήθως : α)αισθητικά, β)ηθικά, γ)κοινωνικά, δ)πολιτικά, ε) επιστημονικά
5) Ο σκοπός του δοκιμιογράφου είναι :α) να πληροφορήσει, β)να διδάξει,
γ)να τέρψει ,δ)να πείσει.
6) άλλοτε προσεγγίζει τη λογοτεχνία και άλλοτε την επιστήμη ή τη φιλοσοφία.
Χαρακτηρίζεται επίσης από υποκειμενισμό, αντιδιδακτισμό, κοινωνικό προσανατολισμό , εξομολογητικό τόνο ,ημερολογιακό ύφος και περιεχόμενο κ.ά
Η ΠΕΙΘΩ ΣΤΟ ΔΟΚΙΜΙΟ
Ο συγγραφέας του δοκιμίου :
1)προσεγγίζει ένα θέμα που τον ενδιαφέρει,
2)εκθέτει τις ιδέες του
3)διασαφηνίζει τις απόψεις του
4)υποστηρίζει τις ιδέες του, χρησιμοποιώντας επιχειρήματα, τεκμήρια και παραδείγματα
5)επιχειρεί να ερμηνεύσει ένα φαινόμενο
6)καταλήγει σε κάποιες προτάσεις για την αντιμετώπιση ενός προβλήματος.
7)έχει την πρόθεση να περάσει στον αναγνώστη κάποιες προσωπικές απόψεις και να τον πείσει.
8)Σε κάθε δοκίμιο, ακόμη και σε αυτά που δεν έχουν αποδεικτικό χαρακτήρα, μπορούμε να διακρίνουμε μια απόπειρα πειθούς, αφού το δοκίμιο αποτελεί ένα είδος ιδεολογικής κατάθεσης του συγγραφέα για διάφορα επίμα¬χα θέματα.
9)το δοκίμιο είναι ένα είδος δι¬δακτικό. Όταν λέμε ότι το δοκίμιο μας διδάσκει, εννοούμε ότι μας ενημερώνει, μας πληροφορεί, πλουτίζει τις γνώσεις μας, οξύνει την κρίση μας, καλλιεργεί την ευαισθησία μας.
Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ
Χαρακτηριστικά της Γλώσσας του Δοκιμίου :
1)Η γλώσσα του δοκιμίου – σε αντίθεση με τη γλώσσα της ποίησης ή της αφηγηματικής πεζογραφίας- υπακούει σε εντολές μιας λογιότερης γραμματικής, της γραμματικής που διέπει γενικά τον επιστημονικό ή το στοχαστικό λόγο.
2) χρησιμοποιούνται διάφορες τεχνικές ομαλής ή φυσικής μετάβασης και συνοχής (π.χ. τη χρήση συνεκτικών μορίων και εκφράσεων, φράσεις – γέφυρες κτλ).
3)παρατηρούμε άλλα εκφραστικά μέσα, που χαρακτηρίζουν έναν περισσότερο επιστημονικό λόγο, π.χ.α) μόρια ,β) εκφράσεις που φανερώνουν μια στάση του συγγραφέα απέναντι στο θέμα (π.χ. πιθανώς, ενδεχομένως, βεβαίως κτλ) ή φανερώνουν την οπτική του γωνία για τα γραφόμενα ,γ) επιρρήματα του τύπου “κοινωνικά”, “πολιτικά”, “νομικά” .
4) Ως προς τη σύνταξη παρατηρείται η περισσότερο σύνθετη δομή των προτάσεων.Αυτό επιτυγχάνεται με τη μεγαλύτερη χρήση του υποτακτικού λόγου σε αντίθεση με τον παρατατικό λόγο
5)χρησιμοποιείται σε μεγάλη έκταση αφηρημένο λεξιλόγιο
6)Παράλληλα, ωστόσο, διακρίνουμε συχνά στο δοκίμιο : α)κάποια προφορικότητα στην έκφραση και β)κάποια οικειότητα στο ύφος, χαρακτηριστικά που οφείλονται στη διάθεση του δοκιμιογράφου να επικοινωνήσει άμεσα με τον αναγνώστη.
Η συχνότητα, πάντως, με την οποία παρουσιάζονται τα παραπάνω γενικά χαρακτηριστικά ποικίλλει, ανάλογα με το ύφος που υιοθετεί ο κάθε δοκιμιογράφος. Έτσι, ενώ τα δοκίμια του Παπανούτσου έχουν συνήθως μάλλον επιστημονική, λογοκρατική διατύπωση, τα δοκίμια του Τερζάκη, του Θεοτοκά και του Σεφέρη έχουν συνήθως μια μάλλον λογοτεχνική διατύπωση και στα κείμενα τους αφθονούν οι εικονικές και μεταφορικές εκφράσεις.
ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ
Α.ΤΟ ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ
Στο Αποδεικτικό Δοκίμιο :
• ο συγγραφέας στοχεύει να συζητήσει ένα συγκεκριμένο πρόβλημα ,δεν είναι ελεύθερος να ερμηνεύσει το θέμα με όποιο τρόπο θέλει.
• Τα προσόντα που απαιτούνται είναι η ικανότητα του δοκιμιογράφου να τεκμηριώνει τις ιδέες του και η δεξιότητά του να τις διευθετεί σε μια λογική σειρά.
• Χρησιμοποιεί λέξεις και εκφράσεις που φανερώνουν στάση (πιθανώς, βέβαια, ενδεχομένως, ίσως, ευτυχώς, δυστυχώς κ.ά. )και πρόθεση (αποφθεγματικές φράσεις κ.ά.).
• Δεν απευθύνεται μόνο στην καλαισθησία ,αλλά και στην πληροφόρηση και στη γνώση.
• Επιπλέον, αντλεί το υλικό του κυρίως από τις γνώσεις του ( το τί γνωρίζει είναι πιο σημαντικό από το τί φαντάζεται ή τι παρατηρεί).
Στόχοι : Με βάση τα παραπάνω ο συγγραφέας του αποδεικτικού δοκιμίου θέτει τους παρακάτω στόχους :
1) να διερευνήσει απλώς το θέμα του, χωρίς απαραίτητα να φτάσει σε μια λύση.
2) να προσπαθήσει να λύσει το πρόβλημα που θέτει,
3)να επιχειρηματολογήσει ,για να υπερασπιστεί ή να αντικρούσει μια θέση ,χωρίς να έχει ως κύριο σκοπό του να πείσει τον αναγνώστη για την ορθότητα της δικής του άποψης.
4) να επιχειρηματολογήσει με βασικό σκοπό να πείσει τον αναγνώστη να συμφωνήσει μαζί του.
5) Για να πετύχει το σκοπό του ,καθορίζει από την αρχή τη στάση ,τη θέση που παίρνει απέναντι στο πρόβλημα : να επιχειρηματολογήσει υπέρ ή κατά ή να εκθέσει και τις δυο απόψεις ,χωρίς να ταχθεί με το μέρος της μιας ή της άλλης. Η θέση αυτή μπορεί να διατυπώνεται καθαρά ή βγαίνει από υπαινιγμούς μέσα από όλο το πλέγμα του αποδεικτικού υλικού. Αυτό υποχρεώνει τον αναγνώστη να διαβάζει προσεκτικά και με κριτική διάθεση το δοκίμιο.
Το Διάγραμμα ενός τυπικού Αποδεικτικού (κυρίως) Δοκιμίου
Πρόλογος : Ο συγγραφέας εκθέτει στον πρόλογο το θέμα (δηλαδή την προβληματι¬κή του), προσπαθώντας να προκαλέσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη και συνεχίζει εκθέτοντας την κατευθυντήρια ή κύρια ιδέα που αποτε¬λεί και τη θέση του πάνω στο θέμα.
Κύριο μέρος : Στο κύριο μέρος ο συγγραφέας προσκομίζει το υλικό που διαθέτει, για να διασαφηνίσει την κύρια ιδέα ή να αποδείξει τη θέση που διατύπωσε στον πρόλογο.
Επίλογος : Στον επίλογο παρουσιάζει συμπυκνωμένα ό,τι έχει αποδείξει ή επανεκθέτει την αρχική του θέση. Αν έχει αποδείξει πειστικά το θέμα του, η θέση θα έχει πάρει καινούριο νόημα για τον αναγνώστη.
Τα Αποδεικτικά Δοκίμια οργανώνονται λογικά, προσεγγίζουν περισσότερο τον επιστημονικό λόγο και έχουν συνήθως αποδεικτικό χαρακτήρα.
Παράδειγμα
Κ. Ιωακείμ, «Μόδα: οι συνέπειες της»
Η αρετή είναι μεσότητα -τουλάχιστον κατά τον Αριστοτέλη- και η παθολογική εξάρτηση από τη μόδα αποτελεί υπερβολή, είναι αναπόφευκτο και αποδεδειγμένο στην πράξη ότι οι συνέπειες της κυριαρχίας της μόδας στη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου είναι καταστροφικές τόσο σε ατομικό, όσο και σε κοι¬νωνικό επίπεδο.
Βέβαια, υπάρχουν μερικοί που υποστηρίζουν ότι από τη μόδα ωφελείται το κοινωνικό σύνολο, αφού αποτελεί μια σταθερή πηγή πλούτου. Αναμφισβήτητα, εξαιτίας της λειτουργούν και ακμάζουν πολλές βιομηχανίες, απασχολείται επομένως αρκετό εργατικό δυναμικό και ευνοείται το εμπόριο και γι’ αυτό εξασφαλίζεται η βελτίωση της οικονομίας και η ευημερία. Ωστόσο, δεν μπορούμε να δεχτούμε ως καθολική την αλήθεια αυτής της γνώμης, αφού μακροπρόθεσμα βλάπτεται ο πολίτης από την καταδυνάστευση της μόδας και των μηχανισμών της.
Αρχικά, το πρώτο πλήγμα που δέχεται ο άνθρωπος, όταν υποδουλώνεται στη μόδα, είναι η οικονομική ανεπάρκεια. Κι αυτό γιατί με την αστάθεια και με τη μεταβλητικότητα που χαρακτηρίζει τη μόδα υποχρεώνεται ο άνθρωπος να αγοράζει συνεχώς καινούρια και άχρηστα πράγματα, έστω κι αν τα ήδη αποκτημένα του υπεραρκούν. Καταλήγει λοιπόν να παραγκωνίζει τις βασικές του ανάγκες και να παραμελεί τον οικονομικό του προγραμματισμό, με αποτέλεσμα να μένει απροστάτευτος στις αναποδιές της ζωής. Η μόδα λοιπόν ικανοποιεί βέβαια την ανθρώπινη ματαιοδοξία, αλλά είναι και ο μεγαλύτερος εχθρός για το πορτοφόλι ενός μέσου εισοδήματος.
Εξ άλλου, οι επιταγές της μόδας, όταν, μολονότι συγκρούονται με το ιδιαίτερο «στιλ» και την ιδιοσυγκρασία του ατόμου, ακολουθούνται πιστά, δημιουργούν σοβαρά προβλήματα. Όταν οι μοντέρνες τάσεις στο ντύσιμο δεν εναρμονίζονται με την εμφάνιση του ανθρώπου, η υιοθέτηση τους καταλήγει σε κακογουστιά και τελικά αυτός γελοιοποιείται και γίνεται στόχος κακόγουστων σχολίων. Κι από την άλλη μεριά, όσοι αδυνατούν από οικονομική συνήθως αδυναμία να ακολουθήσουν τον παλμό της εποχής, νιώθουν πολύ μειονεκτικά και πολλές φορές γίνονται κομπλεξικοί και απομονώνονται από τους άλλους, για να αποφύγουν τη «λαϊκή κατακραυγή». Έτσι, το άτομο συγκρούεται αδυσώπητα πολλές φορές με τον εσωτερικό του κόσμο, με αποτέλεσμα τη δημιουργία πολλών ακόμα ψυχολογικών προβλημάτων.
Το σοβαρότερο όμως πλήγμα το δέχεται η προσωπικότητα του ανθρώπου, ιδιαίτερα όταν αυτός ρυθμίζει και τη ζωή του και τις ιδέες του σύμφωνα με τη μόδα. Από τη στιγμή που μόδα σημαίνει ομαδικότητα, ομοιότητα και ομοιομορφία, οι οπαδοί της τυποποιούνται, χάνουν το προσωπικό τους «στιλ» και ατονίζει το γούστο τους. Ακόμη, ο πνευματικός τους κόσμος σταδιακά αλλοιώνεται και φτωχαίνει, αφού αδιαφορούν για την καλλιέργεια και την αυτοβελτίωσή τους και απορροφούνται στην προσπάθεια να τελειοποιήσουν την εξωτερική τους εμφάνιση. Και όσοι γλιτώνουν από την αλλοτρίωση νιώθουν ψυχικά κε¬νοί, αφού για χάρη της μόδας και εξαιτίας της μοντερνοπληξίας τους, δεν συμπεριφέρονται όπως οι ίδιοι νιώθουν, αλλά πιθηκίζουν μιμούμενοι τα καθιερωμένα μοντέρνα πρότυπα. Η προσκόλληση λοιπόν της μόδας πλήττει πολύπλευρα την προσωπικότητα του ατόμου.
Αλλά και στα πλαίσια της κοινωνίας, το ακμάζον φαινόμενο της μόδας εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους.
Αρχικά, η εισαγωγή ξένων και φυσικά μοντέρνων προϊόντων συνεπάγεται την εξαγωγή συναλλάγματος, γεγονός με ιδιαίτερα αρνητικά αποτελέσματα για την οικονομία των φτωχών χωρών. Συχνά μάλιστα ο κρατικός προϋπολογισμός τους κατανέμεται για την ανάπτυξη επιχειρήσεων μόδας σε βάρος φυσικά των ουσιαστικών κοινωνικών αναγκών για βελτίωση της εκπαίδευσης, της νοσοκομειακής περίθαλψης και της βιομηχανίας τους, με αποτέλεσμα να αναστέλλεται μακροπρόθεσμα η πρόοδος και η ευημερία τους.
Επιπλέον, η κυριαρχία της μόδας «εγγυάται» την αλλοίωση των τοπικών ιδιαιτεροτήτων μιας χώρας. Σήμερα τα ρεύματα της μόδας κινούνται σε παγκόσμιο επίπεδο, με αποτέλεσμα, εκεί όπου καθιερώνονται, να παραγκωνίζουν το παραδοσιακό «στιλ» και τα εθνικά χαρακτηριστικά του λαού και να επιβάλλουν έναν τυποποιημένο και «ψυχρό» ρυθμό, που τις περισσότερες φορές δεν εξυπηρετεί και τις πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων. Έτσι, ατονίζει το εθνικό στοιχείο και ο λαός απο¬κόβεται από το παρελθόν του.
Τέλος, η μόδα αλλάζει συχνά τις αξίες μιας ανθρώπινης κοινότητας και μαζί και τα κριτήρια αξιολόγησης ενός ατόμου και σύναψης διαπροσωπικών σχέσεων. Στην εποχή μας η «σικ» εμφάνιση και ο μοντέρνος τρόπος διασκέδασης και συμπεριφοράς θεωρούνται το «άλφα και το ωμέγα» για μια «ολοκληρωμένη» προσωπικότητα, ενώ οι αρχές, τα ιδανικά και τα προτερήματα του χαρακτήρα ενός ατόμου μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα. Τελικά, σήμερα «τα ράσα κάνουν τον παπά» και, όποι¬ος δε συμμορφώνεται, καταδικάζεται σε κοινωνική απομόνωση. Από την καταδυνάστευση της μόδας λοιπόν υποβαθμίζεται και η ποιότητα των ανθρώπινων σχέσεων.
Γενικά, η μόδα δεν είναι ασφαλώς «φρούτο» των καιρών μας, αφού η παρουσία της εντοπίζεται σ’ όλη την ιστορική πορεία του ανθρώπου, από τη στιγμή βέβαια που κάλυψε τις πρωτογενείς του ανάγκες. Σήμερα όμως έχει εξαπλωθεί ευρύτατα και ταυτόχρονα αυξήθηκε και η επιρροή της στις προτιμήσεις των ανθρώπων, μια επιρροή που έχει ανησυχητικά δυσμενείς επιπτώσεις στη ζωή τους, είτε ως άτομα, είτε ως μέλη μιας κοινωνίας.
Γι’ αυτό και η κινητοποίηση των διαθέσιμων μηχανισμών άμυνας του ανθρώπου αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Η παιδεία στα πλαίσια της οικογένειας και του σχολείου, αλλά και η πνευ¬ματική καλλιέργεια του ατόμου με την επιμόρφωση, μπορούν να το οπλίσουν με τα ηθικά εφόδια, ώστε να αντιστέκεται σθε¬ναρά στο δέλεαρ της μόδας και έτσι να μπορέσει να διασώσει τις ιδιαιτερότητες και την αυτοτέλεια της προσωπικότητας του.
Β.ΤΟ ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ
Στο Στοχαστικό (Λογοτεχνικό) Δοκίμιο:
• Παρατηρείται καταγραφή απόψεων πάνω σε ένα θέμα.
• Ο συγγραφέας στοχάζεται και εκφράζει τις ιδέες του ,αντλώντας από την εμπειρία, τη φαντασία και τις γενικές γνώσεις του.
• Ο έντονος υποκειμενισμός συχνά τον παρεκκλίνει από τη συνήθη γλωσσική νόρμα. Χρησιμοποιεί πρωτότυπες εικόνες και λεκτικούς συνδυασμούς (μεταφορική γλώσσα).
• Παρατηρούμε ακόμη, μια ιδιότυπη ανάπτυξη των σκέψεων ,που είναι συνειρμική και διαισθητική και λιγότερο ή ελάχιστα λογική.
• Το δοκίμιο αυτό συνήθως έχει αφόρμηση ένα ερέθισμα (οπτικό, ακουστικό κ.ά) , μια ιδέα, μια τυχαία πληροφορία, μια αφήγηση, ένα ανέκδοτο, ένα περιστατικό κτλ, και δεν έχει ένα σαφές διάγραμμα.
Τα δοκίμια αυτά έχουν πιο ελεύθερη οργάνωση προσεγγίζουν πε-ρισσότερο τη λογοτεχνία και η δομή τους δεν καθορίζεται από τη σχέση απόδειξης ανάμεσα στη θέση του συγγραφέα και την υποστήριξη αυτής της θέσης. Υπάρχει ένα κεντρικό θέμα με το οποίο οι επιμέρους ιδέες συνδέονται περισσότερο ή λιγότερο συνειρμικά. Ο συγγραφέας περιδιαβάζει ελεύθερα στο χώρο των ιδεών.
Διαβάζοντας ένα τέτοιο δοκίμιο :α)προσέχουμε περισσότερο την ύφανση του λόγου παρά τη λογική που διέπει τη δομή του κειμένου ως συνόλου.
β)νιώθουμε εμπλουτισμένοι σε ανιχνεύσεις και σε προβληματισμό, χωρίς να έχουμε αναγκαστικά επισημάνει ένα καθαρό διάγραμμα του.
Παράδειγμα
Γιώργος Σεφέρης, «28η Οκτωβρίου»
Λίγες μέρες ύστερα από την 28η Οκτωβρίου, όταν δεν είχε ακόμη τελειώσει η επιστράτευση, ένας φίλος από τη Μακεδονία μου διηγήθηκε το ακόλουθο επεισόδιο:Σ’ ένα χωριό κοντά στη Φλώρινα, ένας οικογενειάρχης, που δεν είχε στρατιωτική υποχρέωση, πήγε και ντύθηκε εθελοντής. Κι όταν τον ρώτησαν γιατί πήρε μια τέτοια απόφαση, αποκρίθηκε: «Αφήνω γυναίκα και πέντε παιδιά απροστάτευτα, είναι μεγάλο κρίμα, αλλά το κρίμα που θα ‘πεφτε πάνω μου αν τύχαινε και σκλάβωναν οι Ιταλοί το χωριό μου, θα ‘ταν ακόμη μεγαλύτερο». Πολιτική ωριμότητα ενός απλού χωριάτη, αίσθημα αλληλεγγύης, βαθιά ριζωμένη συνείδηση της λευτεριάς. Και το σπουδαιότερο απ’ όλα, η ώριμη γνώση πώς για να σώσουμε αυτή τηλευτεριά μας, είμαστε όλοι μαζί και ο καθένας χωριστά, υπεύθυνοι.
Το επεισόδιο αυτό είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά της ψυχολογίας του ελληνικού λαού την εποχή εκείνης της κρίσης που κορυφώθηκε καθώς τελείωνε το καλοκαίρι του ’40. Του απλού λαού, που δεν ξέρει πολλά γράμματα και πληρώνει περισσότερο από κάθε άλλον, γιατί όλα τα πληρώνει με τον πόνο και το αίμα του κορμιού του. Ποια ήταν η κατάσταση του πολέμου και της Ευρώπης τον Αύγουστο εκείνον; Μια σειρά πανωλεθρίες είχαν καλύψει τον κόσμο με την παχιά καταχνιά του φόβου. Ισπανία, Μόναχο, Τσεχοσλοβακία και, το τραγικότερο απ’ όλα, η Γαλλία. Το Παρίσι σε χέρια γερμανικά και το Βισύ δεχότανε να ικανοποιήσει το σαδισμό του κ. Χίτλερ στο δάσος της Κομπιένης. Μόνο μια ελπίδα: Ένα νησί που πάλευε και βαστούσε ψηλά το νόημα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας κάτω από το σιδερένιο κατακλυσμό. Ένα ηρωικό νησί στη βορεινή άκρη της Ευρώπης, στο αναμεταξύ χώρες σκλαβωμένες, ρημαγμένες ή βουβές, και στην άλλη άκρη η Ελλάδα, ένας τόπος χωρίς πλούτη, με το φτωχό λαό της, το φτωχό, τον ανθρώπινο, τον υπερήφανο λαό της, περιμένοντας να ηχήσουν και γι’ αυτήν οι σάλπιγγες ενός πολέμου με πολλά εκατομμύρια εχθρούς, με δισε¬κατομμύρια τόνους σίδερο, δουλεμένα στα εργοστάσια του θανάτου για την καταστροφή ψυχών και σωμάτων. Και η Ελλάδα πολέμησε, ο ελληνικός λαός πολέμησε, γιατί ένιωθε πως το κρίμα που θα ‘πεφτε πάνω του, αν δεν πολεμούσε, θα ήταν ασήκωτο, θα μπορούσε να καταποντίσει για πάντα, όχι την Ελλάδα αλλά ολόκληρη την οικουμένη.
Ο Ελληνικός λαός πολέμησε τότε στις μάχες που άρχισαν στις 28 του Οκτώβρη και για έναν άλλο λόγο ακόμη. Γιατί είχε αρχίσει να πολεμά με την ψυχή του, πολύ πριν από την ημέρα εκείνη. Ήταν εμπόλεμος πριν από τη δεύτερη Βαλκανική κρίση και πριν από την πρώτη Βαλκανική κρίση, που έγινε ένα χρόνο νωρίτερα, όταν οι Ιταλοί μπήκαν μια Μεγάλη Παρασκευή στην Αλβανία. Ήταν εμπόλεμος σε κάθε μάχη που έδιναν οι δυνάμεις της τυραννίας και ήταν σύμμαχος με κάθε λαό, με κάθε άτομο, με κάθε ιδέα που πολεμούσε γία τη λευτεριά. Αυτή η λευτεριά, που λιγόστευε τόσο τραγικά κάθε τόσο στην Ευρώπη των παραμονών και των αρχών του πολέμου. Περισσότερο ώριμος από τους προσεχτικούς διπλωμάτες και τους πολιτικούς που λένε πως κρίνουν τα πράγματα ρεαλιστικά, ήξερε ένα πάρα πολύ απλό πράγμα, πως ζωή θα πει λευτεριά και πως αν πρόκειται κάποτε μείνει ο κόσμος τούτος που ζούμε αδειανό;. -φύγουμε πρώτα όλοι μας και η λεύτερα • αδειάσει τον τόπο τελευταία.
Μια φορά σ’ ένα ελληνικό νοσοκομείο ένα παληκάρι είχε χάσει το πόδι του. Μήνυσαν στην γυναίκα του από το χωριό για να τον δει. Ξέσπασε σε λυγμούς όταν τον είδε ακρωτηριασμένο. Εκείνος περίμενε λίγο κι έπειτα της είπε ήσυχα και μετρημένα: Τώρα κλαις ένα κομμένο πόδι και δε συλλογίζεσαι πως αλλιώς θα ‘κλαιγες για τη λευτεριά σου. Τέτοιοι είναι εκείνοι που έκαναν τον πολεμο κατά το φασισμού και εκείνοι που πολέμησαν του; χιτλερικούς και οι άλλοι στην Κρήτη και όσοι πολεμούν τώρα μακριά από την όλοι μαζί όσοι αγωνίζονται κάθε σημερινό μέτωπο που καλύπτει όλη την Ελλάδα απ’ άκρη σ’ άκρη, κάτω από το ζυγό των τυράννων. Τέτοιοι είναι οι ήρωες και οι μάρτυρες που αποφασίζουν κάθε μέρα τη ζωή τους και φτύνουν κατάμουτρα τα αποσπάσματα των δημίων. Η 28η είναι η επέτειος που άναψε το τουφέκι στην Αλβανία. Όμως την απόφαση να πολεμήσει και να δώσει τη ζωή του για να άνθρωπος να είναι άνθρωπος σωστός και όχι ανδράποδο ενός αφέντη, την μέρα, κάθε ώρα, ο ελληνικός λαός, πολύ πριν από την 28η Οκτώβριου. Και θα εξακολουθήσει αυτός ο αγώνας, ώσπου να νιώσει βαθιά μες την ψυχή του πως ήρθε επιτέλους η ώρα της δικαιοσύνης.
Επιμέλεια σημειώσεων : Στράτος Τσαγκαρής
Σχόλια Αναγνωστών-Επισκεπτών