Κατηγορία: Ν.Ε Γλώσσα Γ’ Λυκείου

Πρόγραμμα Σπουδών Ν.Ε Γλώσσας και Λογοτεχνίας Γ’ Λυκείου 2019-2020

Μόνιμος σύνδεσμος σε αυτό το άρθρο: https://blogs.sch.gr/stratilio/archives/4673

Λογοτεχνία Γ’ Λυκείου : Γλωσσάρι [Σχεδιάγραμμα]

Μόνιμος σύνδεσμος σε αυτό το άρθρο: https://blogs.sch.gr/stratilio/archives/4670

Νεοελληνική Γλώσσα Γ’ Λυκείου : Η Πειθώ (Θεωρία- Ασκήσεις)

Μόνιμος σύνδεσμος σε αυτό το άρθρο: https://blogs.sch.gr/stratilio/archives/4661

Νέα Ελληνική Γλώσσα : η Παράγραφος και η Περίληψη κειμένου

Μόνιμος σύνδεσμος σε αυτό το άρθρο: https://blogs.sch.gr/stratilio/archives/4643

Λίγο πριν το μάθημα της Έκθεσης: Η παραγωγή λόγου στις Πανελλαδικές!



Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ ΣΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
Αγάθη Γεωργιάδου, PhD&Γιάννης Ι. Πασσάς, MEd

   Η Παραγωγή Λόγου με τη μορφή που εξετάζεται σήμερα στις Πανελλαδικές Εξετάσεις καθιερώνεται με το Πρόγραμμα Σπουδών του 1999 (ΥΑ Γ2/1088, ΦΕΚ 561/06-05-1999), όπου προβλέπεται για τη γραπτή έκφραση με τον αποφαντικό – κριτικό τρόπο «να προβληματίζεται ο μαθητής για ποικίλα θέματα και να εκφράζεται γραπτά με σαφήνεια· να χειρίζεται τους τρόπους πειθούς (επίκληση στη λογική, στο συναίσθημα, στην αυθεντία) και τα διάφορα μέσα πειθούς (επιχειρήματα, τεκμήρια, περιγραφές, μεταφορές, χιούμορ κτλ.) με τον κατάλληλο τρόπο για να πετύχει τον εκάστοτε επιδιωκόμενο στόχο· να αναπτύξει την ικανότητα να γράφει ποικίλα είδη κειμένων στα οποία κυριαρχεί ο αποφαντικός – κριτικός τρόπος ή παρουσιάζονται οι ποικίλες μείξεις του με τους άλλους τρόπους και να χρησιμοποιεί την κατάλληλη για την περίσταση γλωσσική ποικιλία». Έτσι, από τις Πανελλαδικές Εξετάσεις του 2000 εμφανίζεται η Παραγωγή Λόγου (άσκηση Γ) σε επικοινωνιακό πλαίσιο, η οποία βαθμολογείται έως το 2008 με το 1/2 των συνολικών μονάδων (50), ενώ από το 2009 και εξής με τα 2/5 (40).

 Όσον αφορά το επικοινωνιακό πλαίσιο, στις Πανελλαδικές Εξετάσεις  κυριαρχεί το άρθρο σε σχολική, τοπική κτλ. εφημερίδα (32 εμφανίσεις), ακολουθεί ο προσχεδιασμένος προφορικός λόγος (19 εμφανίσεις), ενώ ελάχιστα εμφανίζεται η επιστολή (5 φορές) και το αποδεικτικό δοκίμιο (4 φορές).

Όσον αφορά τις ενότητες στις οποίες εντάσσονται τα θέματα της παραγωγής λόγου που έχουν εξεταστεί στις Πανελλαδικές Εξετάσεις, μπορούμε να παρατηρήσουμε τα εξής :

1η Ενότητα (Γλώσσα: Λόγος &Διάλογος): 4 φορές
2η Ενότητα (Διάλογος Δύο Γενεών): 3 φορές
3η Ενότητα (Ελεύθερος Χρόνος &Ψυχαγωγία): 1 φορά
4η Ενότητα (Αθλητισμός): 2 φορές
5η Ενότητα (Ένδυση, Υγεία, Διατροφή): 2 φορές
6η Ενότητα (Γέλιο): 1 φορά
7η Ενότητα (Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης): 3 φορές
8η Ενότητα (Καταναλωτισμός &Διαφήμιση): 6 φορές
9η Ενότητα (Επάγγελμα &Εργασία): καμία εμφάνιση
10η Ενότητα (Ανεκτικότητα &Αποκλεισμός): 4 φορές
11η Ενότητα (Τέχνη &Κριτική): 4 φορές
12η Ενότητα (Παιδεία &Εκπαίδευση): 4 φορές
13η Ενότητα (Οι ελληνικοί τόποι και τα μνημεία τους): 1 φορά
14η Ενότητα (Τουρισμός): 1 φορά
15η Ενότητα (Οικολογία): 6 φορές
16η Ενότητα (Επιστήμη &Τεχνολογία): 7 φορές
17η Ενότητα (Ελευθερία &Εξουσία): 3 φορές
18η Ενότητα (Πρόσωπο &Προσωπείο): 2 φορές
19η Ενότητα (Παράδοση): 2 φορές
20ή Ενότητα (Ελλάδα, Ευρώπη, Κόσμος): 5 φορές.
Μπορούμε να δούμε τώρα ορισμένα από τα θέματα που προκαλούν τον προβληματισμό μαθητών και εκπαιδευτικών:

1) Ποιες τεχνικές διδασκαλίας υποβοηθούν στην ενεργοποίηση της σκέψης και της κριτικής ικανότητας των μαθητών, ώστε να ανταποκρίνονται πληρέστερα στο θέμα;

Χρήσιμος είναι ο καταιγισμός ιδεών (brainstorming), ώστε να αναδειχθούν οι γνώσεις και οι απόψεις των μαθητών και στη συνέχεια να συμπληρωθούν και να συζητηθούν από τον διδάσκοντα. Επίσης μπορεί να δίνεται σαφές και ουσιαστικό συνοδευτικό υλικό (κείμενα, πηγές κτλ.), το οποίο θα κατατοπίζει τους μαθητές στις βασικές παραμέτρους του θέματος, αντί για τις προκατασκευασμένες λίστες σημείων (bullet points), που απομνημονεύουν οι μαθητές και αναπαράγουν μηχανιστικά στα κείμενά τους.

2) Πολλοί φιλόλογοι δίνουν έναν κατάλογο με το λεξιλόγιο το σχετικό με τη θεματική ενότητα. Βοηθάει αυτό τους μαθητές στη βελτίωση της έκφρασή τους; 

Έχει αποδειχθεί ερευνητικά ότι οι πίνακες με λεξιλόγιο δεν συνεισφέρουν στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου των μαθητών, επειδή οι μαθητές βλέπουν τη λέξη εκτός συμφραζομένων, την αποστηθίζουν και συνήθως δεν την εντάσσουν δημιουργικά στο κείμενό τους. Για τον λόγο αυτό προτείνεται ο εμπλουτισμός του λεξιλογίου των μαθητών να επιτυγχάνεται κειμενοκεντρικά, με βάση τα κείμενα που μελετώνται για τη θεματική ενότητα, ώστε να αφομοιώνουν σημασίες οι μαθητές και όχι μόνο τις λέξεις.

3) Αν ο μαθητής αναδιατυπώσει τα δεδομένα του θέματος, αυτό θεωρείται ικανοποιητικός πρόλογος; 

Συνήθως είναι ικανοποιητικός και ασφαλής ο σχολιασμός των δεδομένων, παρά το ότι δεν είναι πρωτότυπος. Είναι αναγκαία βέβαια η επιβεβαίωση των δεδομένων, ώστε να αποτελέσουν τη λογική βάση -λογική θεμελίωση- πάνω στην οποία θα χτιστεί η επιχειρηματολογία των ζητουμένων. Σε κάθε περίπτωση, ο μαθητής θα πρέπει να γράψει τον πρόλογο αφού μελετήσει πολύ καλά το θέμα, σχηματίσει το διάγραμμα και ακολούθως να εμπνευστεί έναν πρόλογο που να «δένει» με τις βασικές ιδέες του θέματος. Καλό θα ήταν να αποφεύγονται «κλισέ» εκφράσεις του τύπου «Σε μια εποχή όπου κυριαρχεί..», «Στη σημερινή τεχνολογική εποχή…» κ.ά., γιατί είναι δυνατό να απομακρύνουν από τα συγκεκριμένα ζητούμενα και να οδηγήσουν σε περιττές γενικεύσεις.

4) Μερικά βιβλία και φιλόλογοι προτείνουν μια σειρά από χρήσιμες φράσεις για πρόλογο, μετάβαση και επίλογο. Αξιολογούνται θετικά από τους βαθμολογητές; 

Εξαρτάται από τις φράσεις. Για έναν αδύνατο μαθητή ίσως είναι χρήσιμες. Η τυποποίηση ωστόσο και η ομοιομορφία που παρατηρείται σε πολλά γραπτά μαθητών δημιουργεί ένα αίσθημα ότι όσα γράφονται δεν αποτελούν αφομοιωμένες ιδέες ή λεξιλόγιο μαθητή, αλλά προϊόν αποστήθισης και έχουν αρνητική επίδραση στον βαθμολογητή.

5) Πώς θα μπορέσει ο μαθητής να ανταποκριθεί ικανοποιητικά στο κειμενικό είδος που του ζητείται κάθε φορά;

Όταν ο μαθητής αναλογιστεί τις παραμέτρους επικοινωνίας (ποιος μιλάει, σε ποιον, πού, πότε και με ποιον στόχο), τότε είναι δυνατό να έχει μεγαλύτερη επιτυχία στο επικοινωνιακό πλαίσιο. Θα πρέπει όμως να έχει ήδη εξοικειωθεί με τις συμβάσεις του κειμενικού είδους (άρθρου, επιστολής, ομιλίας κτλ.). Βέβαια, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι το κειμενικό είδος πλαισιώνει την ανάπτυξη στο σύνολό της και δεν θα πρέπει να περιορίζεται μόνο στα εξωτερικά του χαρακτηριστικά, π.χ. στον τίτλο.

6) Είναι γνωστικό μάθημα η Έκθεση; Πόση γνώση πρέπει να παρεμβάλει ο μαθητής στην ανάπτυξή του; 

Όχι, η Έκθεση δεν είναι γνωστικό μάθημα. Σκοπός είναι να διαφανεί η ικανότητα του μαθητή να αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα / μια ιδέα / μια στάση ή συμπεριφορά αρθρώνοντας λόγο σαφή και ουσιαστικό. Για ορισμένα θέματα απαιτείται ένα «μίνιμουμ» γνωστικό υλικό. Τις γνώσεις ο μαθητής θα μπορούσε να τις αντλήσει από τα βιώματά του, τις εμπειρίες του, από τα βιβλία ή τα σχολικά μαθήματα. Η παραγωγή λόγου όμως δεν πρέπει με κανένα τρόπο να μετατρέπεται σε επίδειξη γνώσεων επί του θέματος.

7) Από πού θα αντλήσει το υλικό για την τεκμηρίωσή του ο μαθητής, αν δεν έχει δικά του επιχειρήματα για το θέμα; 

Η Ν. Γλώσσα, όπως ειπώθηκε, δεν είναι γνωστικό μάθημα. Δε χρειάζεται να ανακαλέσει έτοιμο υποστηρικτικό υλικό για να τεκμηριώσει το θέμα του. Αρκεί να βρεθεί αντιμέτωπος με την απορία και να σκεφτεί σε βάθος. Το συνοδευτικό κείμενο μπορεί επίσης να φανεί χρήσιμο στον μαθητή ενεργοποιώντας την κρίση του.

8) Πώς ορίζεται το «επαρκές» περιεχόμενο;

Η επάρκεια των ιδεών – επιχειρημάτων δεν είναι θέμα ποσότητας αλλά ποιότητας και  κρίνεται από το ίδιο το γραπτό και όχι από τις «έτοιμες», «προκαθορισμένες» ιδέες. Με άλλα λόγια, ο βαθμολογητής: α) Δεν περιμένει να γράψει (ή να μην γράψει) ο μαθητής κάτι υποχρεωτικά, αλλά προέχει γι’ αυτόν αν αυτό που γράφει ο μαθητής υπηρετεί όλο το κείμενό του και βρίσκεται σε αρμονία με τα ζητούμενα. Αξιολογεί δηλ. τις ιδέες που καταθέτει ο μαθητής. β) Αξιολογεί θετικά επιχειρήματα και όχι απλές θέσεις, επομένως θα πρέπει να διασαφηνιστεί στον μαθητή τι είναι επιχείρημα και τι μια απλή αποδεικτέα θέση όπως αυτές που εμφανίζονται στα φροντιστηριακά βιβλία. Θα πρέπει πάντως να θεωρείται ικανοποιητικό αν ο μαθητής παραθέσει  3-4 επιχειρήματα για κάθε ζητούμενο.

9) Βοηθάει το περιεχόμενο η εξέταση του θέματος από την πλευρά των τομέων (λ.χ. του ηθικού, κοινωνικού, πνευματικού κτλ.);

Καλύτερα να χρησιμοποιούνται οι τυποποιημένοι τομείς με φειδώ. Μπορούν βέβαια να προσφέρουν κάποιες ιδέες στον μαθητή αν έχουν άμεση συνάφεια με το θέμα. Συνήθως όμως φαίνεται να τυποποιούν τη σκέψη του και να την καλουπώνουν, παράγοντας «ανύπαρκτα» επιχειρήματα που δεν αντέχουν σε κανέναν λογικό έλεγχο και προκαλούν συχνά ακόμη και τη θυμηδία. Προτείνεται επομένως ο μαθητής να σκέφτεται βιωματικά ή να εξετάζει πώς η άποψη ή το θέμα επηρεάζουν σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο.

10) Αν το θέμα έχει δύο ζητούμενα, πώς ξέρει ο μαθητής αν είναι ισοδύναμα; Θα πρέπει να τα αναπτύξει ισόρροπα; 

Συνήθως τα ερωτήματα είναι ισοδύναμα και θα πρέπει να είναι παρόμοια η ανάπτυξή τους. Αν η ζητούμενη παραγωγή λόγου είναι 600 λέξεις, επομένως 6 περίπου παράγραφοι, αφαιρώντας τον πρόλογο και τον επίλογο έχουμε δύο παραγράφους για κάθε ζητούμενο περίπου. Ωστόσο, μια κριτική θεώρηση των ζητουμένων μπορεί να δείξει ότι το πρώτο π.χ. είναι σημαντικότερο, ενώ το δεύτερο απορρέει από το πρώτο, ώστε να εμπλουτιστεί με περισσότερα επιχειρήματα το πρώτο ζητούμενο. Θα πρέπει να θυμόμαστε πάντως ότι σημασία δεν έχει το πόσο γράφουμε, αλλά το τι γράφουμε.

11) Αν ο μαθητής διαφωνεί και εκφράζει μια αντίθετη άποψη από την «τρέχουσα», θα του κοστίσει βαθμολογικά; Είναι υποχρεωτικό να συμφωνεί; 

Όχι, φτάνει να τεκμηριώσει με σαφήνεια τη διαφωνία του αφού σχολιάσει και την «τρέχουσα» άποψη. Κάθε άποψη, άλλωστε, είναι αποδεκτή αν είναι τεκμηριωμένη, όπως αναφέρεται εξάλλου και στις οδηγίες προς τους εξεταζόμενους για όλα τα μαθήματα και όχι μόνο τη Γλώσσα. Είναι σημαντικό όμως ο μαθητής να μην αναπτύσσει τη διαφωνία του με οξύτητα ή να φτάνει σε ακρότητες.

12) Επιτρέπονται οι ρητορικές ερωτήσεις;

Ναι, χωρίς όμως να γίνεται κατάχρησή τους. Ίσως είναι βοηθητική μία ερώτηση μεταξύ προλόγου και κυρίως θέματος ή σε κάποια μεταβατική παράγραφο, ιδίως αν ο μαθητής έχει αδυναμία στο θέμα της συνοχής του λόγου. Πάντως, η εμπειρία από τα βαθμολογικά κέντρα δείχνει ότι οι ρητορικές ερωτήσεις αποτελούν κλισέ στα γραπτά των μαθητών και εμφανίζονται στην πλειονότητα των γραπτών στο τέλος του προλόγου ή του επιλόγου, οπότε ο μαθητής θα πρέπει να έχει επίγνωση ότι η τυποποίηση δεν είναι θετική.

13) Ποια παράγραφος θεωρείται πλήρως αναπτυγμένη: όταν περιέχει μία θεματική πρόταση και λεπτομέρειες ή μπορεί να έχει δύο συναφείς θεματικές προτάσεις, για να γίνει πλουσιότερη; 

Μία ικανοποιητική παράγραφος είναι γύρω στις 100-150 λέξεις και θα πρέπει να περιέχει μία θεματική περίοδο τεκμηριωμένη με 2-3 επιχειρήματα. Στην ανάπτυξη των παραγράφων συμβάλλει θετικά η αξιοποίηση των ποικίλων τρόπων ανάπτυξης παραγράφων (π.χ. αντίθεση, αίτιο – αποτέλεσμα κτλ.), ώστε να μην είναι η σχέση των επιχειρημάτων πάντοτε προσθετική. Η χρήση δύο θεματικών προτάσεων στην παράγραφο μπορεί να οδηγήσει σε πληθωρισμό και περιττολογία και να διασπάσει τη συνοχή της παραγράφου ή να μην ευνοήσει μια επαρκή ανάπτυξη.

14) Γιατί οι μαθητές καταλήγουν συχνά στην τυποποίηση της γραφής τους; Πόσο αρνητικό είναι αυτό στην αξιολόγησή τους; 

Οι μαθητές αρέσκονται στους κανόνες και τις συγκεκριμένες οδηγίες, αλλά οι κλισέ εκφράσεις και ιδέες δεν αξιολογούνται συνήθως θετικά. Υπάρχουν γραπτά μαθητών στα οποία παρατηρείται έντονη προσπάθεια να «αξιοποιηθεί» συγκεκριμένο λεξιλόγιο, το οποίο πιστεύεται ότι θα κάνει «καλή» εντύπωση στους βαθμολογητές, όπως π.χ. εθελοντισμός, πνευματικοί ταγοί, ανθρωπιστική παιδεία, αποκαΐδια της ανθρωπιάς κτλ. Είναι όμως πεποιημένο, επιτηδευμένο και συχνά ξένο προς το επικοινωνιακό πλαίσιο, οπότε δεν μπορεί να εκτιμηθεί στο κείμενο του μαθητή θετικά. Η πρωτοτυπία της σκέψης των μαθητών είναι γενικά ένα ζητούμενο και σίγουρα, όταν ανευρίσκεται, πριμοδοτείται.

15) Το μη κατάλληλο επικοινωνιακό πλαίσιο αφαιρείται από την έκφραση ή τη δομή; 

Η απουσία τυπικών αναγνωριστικών του επικοινωνιακού πλαισίου, όπως λ.χ. προσφώνηση, αποφώνηση, αφαιρούνται από τη δομή, ενώ το ύφος επηρεάζει την έκφραση.

16) Μέχρι πόσα μόρια μπορούν να αφαιρεθούν για τα ορθογραφικά λάθη;

Με δεδομένο ότι η έκφραση στην παραγωγή λόγου βαθμολογείται με το 12/40 και περιλαμβάνει τη σαφή και ακριβή διατύπωση, τον λεκτικό πλούτο, την κατάλληλη γλωσσική ποικιλία, την ορθή σύνταξη και γραμματική, η ορθογραφία δεν μπορεί να υπερβαίνει συνολικά  τα 3 μόρια, αν είναι εξαιρετικά κακή.

17) Πόσο κοστίζει η υπέρβαση του ορίου λέξεων; 

Πέραν της ανεκτικότητας του συν-πλην10%, θα πρέπει να αφαιρείται μία μονάδα για κάθε 100 λέξεις υπέρβαση. Είναι αναγκαίο ωστόσο να βλέπουμε και σφαιρικά την όλη ανάπτυξη του μαθητή. Αν λ.χ. η υπέρβαση δεν είναι σε βάρος της ποιότητας του λόγου και του περιεχομένου, είναι δυνατόν να μην αντιμετωπιστεί με πολύ μεγάλη αυστηρότητα. Είναι όμως σημαντικό να μην ενθαρρύνονται οι μαθητές να υπερβαίνουν το όριο.

18) Ο επίλογος πρέπει να αναφέρεται υποχρεωτικά και στα δύο ζητούμενα; Είναι ικανοποιητική μια σύνοψη των κυριότερων ιδεών; 

Συνήθως η σύνοψη ή ανακεφαλαίωση και των δύο ζητουμένων είναι ικανοποιητική, με την προϋπόθεση ότι δεν ανοίγει καινούρια ζητήματα, τα οποία αφήνει ανοιχτά στο τέλος. Από την άλλη πλευρά, ο επίλογος δεν μπορεί να μην αποτελεί μια ολοκληρωμένη παράγραφο. Επίλογοι των τριών σειρών δεν θεωρούνται επιτυχημένοι.

19) Σημεία στίξης (παρενθέσεις, άνω τελεία, διπλή τελεία, θαυμαστικά κτλ.) και συντομογραφίες  (π.χ., κτλ. …) χρησιμοποιούνται; Τα διδάσκονται να τα ερμηνεύουν, δεν μπορούν να τα χρησιμοποιούν;

Κατά την άποψή μας δεν είναι απαγορευτικά, φτάνει να χρησιμοποιούνται με φειδώ και μόνο αν το επικοινωνιακό πλαίσιο τα ανέχεται ή και τα απαιτεί.

20) Παραδείγματα και αυθεντίες μπορούν να παρεμβάλλουν στην ανάπτυξή τους οι μαθητές; 

Οι μαθητές διδάσκονται να εντοπίζουν και να αξιολογούν τεκμήρια, επομένως μπορούν και να τα χρησιμοποιούν στην παραγωγή λόγου. Το πρόβλημα είναι να μη γίνεται κατάχρησή τους ή να μην είναι συναφή με το θέμα.

21) Πόσο εξαντλητική πρέπει να είναι η ανάλυση μιας θέσης;

Η ανάπτυξη του μαθητή θα πρέπει να είναι σαφής και κατανοητή, να μην αφήνει «σκοτεινά» σημεία ούτε να αναγκάζει τον βαθμολογητή να μαντεύει «τι θέλει να πει ο ποιητής». Από την άλλη πλευρά, δεν θα πρέπει να είναι και εξαντλητική, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος της υπεραπλούστευσης ή της υπέρβασης του ορίου λέξεων.

22)Υπάρχει άριστα στην Παραγωγή Λόγου;

Θεωρητικά υπάρχει. Το πρόβλημα είναι ότι δεν το βλέπουμε παρά ελάχιστα στις βαθμολογίες των μαθητών. Ίσως αυτό να οφείλεται στις υπερβολικές προσδοκίες των βαθμολογητών να ανακαλύψουν τελειότητα περιεχομένου, έκφρασης και δομής στις εκθέσεις των μαθητών. Πάντοτε θα πρέπει ωστόσο να θυμούνται ότι οι μαθητές είναι παιδιά χωρίς πλούσια βιώματα και εμπειρίες που να τους προσφέρουν την εντυπωσιακή σκευή που τους ζητάμε.

23) Θα πρέπει να βαθμολογούμε συγκριτικά ή αδικείται ή ευνοείται τελικά ο μαθητής; 

Είναι αναπόφευκτη η συγκριτική βαθμολόγηση. Θα προσπαθούμε ωστόσο να βλέπουμε και αυτοτελώς το γραπτό, γιατί όντως μπορεί να ευνοηθεί ή να αδικηθεί ο μαθητής.

Πηγή : https://www.alfavita.gr/arthron/ligo-prin-mathima-tis-ekthesis-i-paragogi-logoy-stis-panelladikes

Μόνιμος σύνδεσμος σε αυτό το άρθρο: https://blogs.sch.gr/stratilio/archives/4144

Άρθρο – Επιστολή

ΑΡΘΡΟ ΕΠΙΣΤΟΛΗ

Μόνιμος σύνδεσμος σε αυτό το άρθρο: https://blogs.sch.gr/stratilio/archives/3800

Δοκίμιο – Άρθρο – Επιφυλλίδα

• Δοκίμιο
• Άρθρο
• Επιφυλλίδα
Το δοκίμιο
Δοκίμιο ονομάζεται ένα ιδιαίτερο είδος πεζού λόγου με μέση έκταση, που πραγματεύεται συγκεκριμένο θέμα, χωρίς να το αναλύει ολόπλευρα, και το οποίο παρουσιάζει με ακρίβεια τις απόψεις του συγγραφέα. Ο δοκιμιογράφος άλλοτε ερμηνεύει ή αναλύει θεωρητικά ή πρακτικά προβλήματα, άλλοτε περιπλανιέται ελεύθερα στο χώρο των ιδεών που αντλεί από τη διανοητική του καλλιέργεια ή απλά εκφράζει τις σκέψεις και τα συναισθήματα του για τη ζωή.
Σκοπός του δοκιμίου δεν είναι τόσο να δώσει οριστικές απαντήσεις, όσο να προβληματίσει, να πληροφορήσει, να τέρψει και, έμμεσα, να διδάξει.
Τα χαρακτηριστικά του δοκιμίου
Στο περιεχόμενο:
• Τα θέματα αντλούνται από διάφορους χώρους: φιλοσοφία, πολιτική, ιστορία, αισθητική, λογοτεχνία, κοινωνιολογία, παιδεία και εκπαίδευση, γλώσσα, θετικές επιστήμες.
• Το δοκίμιο εκλαϊκεύει θέματα και απόψεις στις οποίες δεν έχει πρόσβαση ο μέσος αναγνώστης.
• Κινείται ανάμεσα στην επιστήμη και στη λογοτεχνία.
• Χαρακτηρίζεται από πλούτο γνώσεων και στοχαστική διάθεση.
• Δε στέκεται στο επίκαιρο και το προσωρινό, αλλά ανάγεται στο μόνιμο και το γενικό.
Στη μορφή:
• Η γλώσσα του δοκιμίου, προϊόν βαθιάς γνώσης και πνευματικής ωριμότητας, προσφέρει αισθητική απόλαυση, τόσο με την κυριολεκτική, και τη μεταφορική λειτουργία της. Παράλληλα, υπακούει στις εντολές μιας λογιότερης γραμματικής (εκείνης του επιστημονικού ή στοχαστικού λόγου), έχει σύνθετη σύνταξη (μακροπερίοδος λόγος, απλή υπόταξη, διαδοχική υπόταξη, απόκλιση βασικών όρων της πρότασης), χρησιμοποιεί αφηρημένο λεξιλόγιο, ενώ συχνά χαρακτηρίζεται από προφορικότητα. Τέλος, υιοθετούνται τεχνικές ομαλής μετάβασης και συνοχής αλλά και εκφράσεις που δηλώνουν τη στάση του συγγραφέα απέναντι στο θέμα (π.χ. «πιθανώς», «βεβαίως») ή την οπτική του γωνία (π.χ. «από νομική άποψη», «πολιτικά»).
• Ο τόνος του δοκιμίου υπαγορεύεται από το σκοπό του δοκιμίου και μπορεί να είναι διδακτικός, εξομολογητικός, σατιρικός, χιουμοριστικός, κτλ. γ) Το ύφος είναι προσωπικό.
Στην οργάνωση:
• Τα δοκίμια συγκροτούνται είτε με λογικό τρόπο (αποδεικτικά δοκίμια) είτε με συνειρμούς (στοχαστικά δοκίμια, που προσεγγίζουν τη λογοτεχνία).
Έτσι, έχουμε δυο τύπους οργάνωσης:
α) Δομή αποδεικτικού δοκιμίου:
Πρόλογος: Θέμα και θέση (κατευθυντήρια ιδέα) του συγγραφέα
Κύριο μέρος: Διασάφηση και απόδειξη της θέσης του δοκιμιογράφου (με επιχειρήματα και τεκμήρια).
Επίλογος: Σύνοψη ή επαναδιατύπωση της κατευθυντήριας ιδέας,
β) Δομή στοχαστικού δοκιμίου:
Υπάρχει θεματικό κέντρο, αλλά οι επιμέρους ιδέες συνδέονται με συνειρμούς. Συχνά δεν μπορούμε να αποτυπώσουμε τη δομή του με ένα σαφές διάγραμμα
Η πειθώ στο αποδεικτικό δοκίμιο
Ο δοκιμιογράφος προσεγγίζει ένα θέμα που τον ενδιαφέρει, εκθέτει, διασαφηνίζει και υποστηρίζει τις ιδέες του χρησιμοποιώντας επιχειρήματα και τεκμήρια (παραδείγματα, γεγονότα, αλήθειες, αυθεντίες, στατιστικά στοιχεία, επιστημονικά πορίσματα). Μπορούμε, λοιπόν, να πούμε ότι έχει στόχο να πείσει τον αναγνώστη. Ωστόσο, η πειθώ στο δοκίμιο δεν αποτελεί προσπάθεια άμεσου επηρεασμού, αλλά έχει στόχο να βαθύνει τον προβληματισμό μας. Όταν λοιπόν, λέμε πως το δοκίμιο διδάσκει, δεν εννοούμε πως ισοδυναμεί με μια διδασκαλία ή διδαχή (π.χ. του Ηλία Μηνιάτη ή του Κοσμά του Αιτωλού), οι οποίες έχουν καθαρά σωφρονιστική πρόθεση. Όχι μόνο ο διδακτισμός, αλλά και ο δογματισμός δεν ταιριάζει στο δοκίμιο, καθώς το γραμματειακό αυτό είδος δεν καταλήγει σε οριστικά συμπεράσματα.
ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟΥ-ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ
Αποδεικτικό Στοχαστικό
Σκοπός Απόδειξη θέσης, διεύρυνση θέματος, θεμελίωση ή ανασκευή θέσης, πληροφόρηση, πείθω
Περιπλάνηση στο χώρο των ιδεών, ελεύθερη πραγμάτωση θέματος, ανάπτυξη προβληματισμού, αισθητική απόλαυση.
Δομή Λογική (συνοχή παραγράφων, περιόδων), τριμερής δομή κειμένου, νοηματικές ενότητες, αλληλουχία, συνοχή Συνειρμική σύνδεση νοημάτων, περιήγηση στο χώρο των ιδεών

Τρόπος πειθούς Επίκληση στη λογική (κυρίως) Επίκληση στο συναίσθημα (κυρίως)
Γλώσσα Αναφορική, δηλωτική/ κυριολεκτική, αφηρημένες λέξεις – ειδικοί όροι, λόγιες λέξεις, σενεκτικά μόρια, λέξεις /εκφράσεις που προσδιορίζουν τη στάση του πομπού ή φανερώνουν την οπτική του γωνία, σαφήνεια και ακρίβεια στη διατύπωση. Ποιητική, συνυποδηλωτική /μεταφορική,
παρέκκλιση από τη γλωσσική νόρμα, προφορικότητα στην έκφραση, σχήματα λόγου, συγκινησιακή γλώσσα, εικονοπλαστικός λόγος, χρήση συμβόλων που υποβάλλουν παρά πείθουν, καλλιέπεια.
Ύφος: σοβαρό, επίσημο αυστηρό
γλαφυρό παραστατικό, οικείο, άμεσο προσωπικό
Οπτική γωνία Αντικειμενική: (παρατηρήσεις, διαπιστώσεις, προβληματισμοί, επιχειρήματα – τεκμήρια), γνώσεις φιλτραρισμένες: (ρεαλιστική απεικόνιση της πραγματικότητας, Επίκληση στην λογική, (επιστημονική ιδιότητα) Προσεγγίζει τον επιστημονικό λόγο κι έχει αποδεικτικό χαρακτήρα. Υποκειμενική (κρίσεις παρατηρήσεις αλλά και εμπειρίες, οράματα, προσωπικές συλλήψεις, φαντασία.) Βιωματική-πλασματική απεικόνιση της πραγματικότητας. Επίκληση στο συναίσθημα, (λογοτεχνική ιδιότητα) Προσεγγίζει τη λογοτεχνία ( πλούτος ιδεών κι έκφρασης)
Το άρθρο
Άρθρο: δημοσίευμα σε εφημερίδα ή περιοδικό που πραγματεύεται ένα ειδικό, επίκαιρο θέμα γενικού ενδιαφέροντος (πολιτικό, κοινωνικό, επιστημονικό, εκπαιδευτικό, οικονομικό κ.ά.) που απασχολεί την κοινή γνώμη και απευθύνεται σε ευρύ κοινό.
Τα άρθρα χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
α) Τα άρθρα γενικού ενδιαφέροντος, που δημοσιεύονται σε εφημερίδες ή περιοδικά ποικίλης ύλης και αφορμώνται από την επικαιρότητα.
Διακρίνονται σε:
• Κύρια άρθρα, που δημοσιεύονται (ενυπόγραφα ή ανυπόγραφα) στην πρώτη σελίδα, απηχούν τη γραμμή του εντύπου, εκφράζουν δηλαδή την άποψη της εφημερίδας για το γεγονός που αξιολογείται ως το σημαντικότερο της ημέρας, και συντάσσονται από τον εκδότη, διευθυντή, αρχισυντάκτη ή από τους πρώτους στην ιεραρχία δημοσιογράφους ή από ειδικό συνεργάτη (αρθρογράφο) της εφημερίδας.
• Άρθρα ποικίλου περιεχομένου (οικονομικού, πολιτικού, κοινωνικού), που αφορούν τις κυριότερες ειδήσεις και συντάσσονται από τους δημοσιογράφους της εφημερίδας.
• Άρθρα που συντάσσονται από τακτικούς ή περιστασιακούς συνεργάτες της εφημερίδας (π.χ. από επιστήμονες, συγγραφείς, πολιτικούς, καλλιτέχνες) σχετικά με ποικίλα θέματα της επικαιρότητας και τα οποία δημοσιεύονται (αν πρόκειται για τακτικούς συνεργάτες) κάτω από διάφορους τίτλους σε σταθερή στήλη ή ενταγμένα σε θεματικές ενότητες.
β) Τα επιστημονικά άρθρα, που παρακολουθούν τις εξελίξεις της επιστήμης σε διάφορους τομείς. Αυτά απευθύνονται σε εξειδικευμένο κοινό με κατάρτιση σε συγκεκριμένο γνωστικό τομέα και δημοσιεύονται σε ειδικά έγκριτα επιστημονικά περιοδικά. Αποβλέπουν στην παρουσίαση των νέων επιστημονικών ανακαλύψεων, στην ενημέρωση για τις κατευθύνσεις της επιστημονικής έρευνας, στην προώθηση του επιστημονικού διαλόγου κ.τ.λ. Το χαρακτηριστικό των άρθρων αυτού του τύπου είναι ότι ως δημοσιεύσεις δεν έχουν μεγάλη έκταση (συγκριτικά με μια πραγματεία για παράδειγμα) και δεν περιλαμβάνουν παραπομπές ή βιβλιογραφία.
ΔΟΚΙΜΙΟ ΚΑΙ ΑΡΘΡΟ

Ομοιότητες άρθρου και δοκιμίου
• Κοινωνικός χαρακτήρας.
• Θέματα ευρύτερου ενδιαφέροντος.
• Δέκτης το ευρύ κοινό.
• Έκφραση γνώμης πομπού και προβληματισμός πομπού και αναγνώστη.
• Αναφορική λειτουργία γλώσσας (κοινό στοιχείο με το αποδεικτικό δοκίμιο)
Διαφορές άρθρου και δοκιμίου
Η πολυμορφία των γνωρισμάτων που χαρακτηρίζουν τόσο το άρθρο όσο και το δοκίμιο καθιστά συχνά δύσκολη την κειμενική αναγνώριση τους. Σε ορισμένες μάλιστα, περιπτώσεις μπορεί κάποιο άρθρο -λόγω του πλούσιου και τεκμηριωμένου περιεχομένου του- να εκληφθεί ως δοκίμιο ή και να συμπεριληφθεί σε συλλογές δοκιμίων. Ωστόσο, διακρίνονται οι ακόλουθες διαφορές τους:
• Το άρθρο έχει πληροφοριακό χαρακτήρα, ενώ το δοκίμιο αποτελεί έκφραση προσωπικού φρονήματος γύρω από ένα θέμα.
• Το άρθρο έχει επικαιρικό χαρακτήρα, δηλαδή αφορμάται από ένα επίκαιρο γεγονός το οποίο σχολιάζει και ερμηνεύει (αποτελεί είδος ερμηνευτικής δημοσιογραφίας). Αντίθετα, το δοκίμιο δεν έχει επικαιρικό χαρακτήρα ακόμη και όταν έχει ως αφόρμηση κάποιο σύγχρονο γεγονός, ανάγεται στο μόνιμο και στο γενικό.
• Το άρθρο έχει πιο ξεκάθαρο χαρακτήρα, εφόσον διαφοροποιείται από τη λογοτεχνία και ανήκει είτε στα είδη της ερμηνευτικής δημοσιογραφίας είτε στον επιστημονικό λόγο. Αντίθετα, το δοκίμιο έχει μεικτό χαρακτήρα, διότι κινείται ανάμεσα στην επιστήμη ή στη φιλοσοφία και στη λογοτεχνία· συνδυάζει, με άλλα λόγια, τον προσωπικό τόνο μιας λογοτεχνίζουσας γραφής με το σοβαρό ύφος ενός ενημερωτικού κειμένου με επιστημονικό ή φιλοσοφικό περιεχόμενο.
• Στα άρθρα χρησιμοποιείται η αναφορική λειτουργία της γλώσσας, κάτι που δε συμβαίνει σε όλα τα δοκίμια.
• Στο άρθρο απουσιάζει συνήθως ο προσωπικός και οικείος τόνος που χαρακτηρίζει το δοκίμιο· αντιθέτως, γράφεται σε ουδέτερο ύφος με τη χρήση συνήθως του γ’ ενικού που το καθιστά περισσότερο αντικειμενικό και απρόσωπο.
• Το άρθρο είναι κατά κανόνα συντομότερο από ένα δοκίμιο.
• Το άρθρο έχει τίτλο (ουδέτερο, αποδοκιμαστικό ή επιδοκιμαστικό).
• Το άρθρο ακολουθεί τη δομή της «αντεστραμμένης πυραμίδας» (τίτλος, περίληψη, ανάλυση).
Επιφυλλίδα
• Τύπος κειμένου που αναφέρεται σε διάφορα θέματα: φιλολογικά, εγκυκλοπαιδικά, επιστημονικά, κοινωνικά, καλλιτεχνικά, πολιτικά κ.λ.π. και συντάσσεται από έναν ειδικό για το εξεταζόμενο θέμα.
• Η θέση της στην εφημερίδα: δημοσιεύεται σε ορισμένη θέση και χωρίζεται συνήθως από την υπόλοιπη ύλη με ολοσέλιδη ή μικρή γραμμή. Η θέση της στο παρελθόν ήταν κατά κανόνα στο κάτω άκρο της σελίδας, ενώ σήμερα ποικίλλει.
• Θέμα: Ο επιφυλλιδογράφος μπορεί να ξεκινήσει από ένα επίκαιρο θέμα, αλλά πολλές φορές προχωρεί σε παρατηρήσεις και σκέψεις διαχρονικού χαρακτήρα και γενικότερου ενδιαφέροντος. Σε αυτό το σημείο μοιάζει με το δοκίμιο. Η επιφυλλίδα μοιάζει και με το άρθρο, καθώς η διάκριση τους πολλές φορές δεν είναι εύκολη (όταν ο συντάκτης της εμμένει στο σχολιασμό της επικαιρότητας, τότε το κείμενο του προσομοιάζει σε άρθρο, ενώ όταν απομακρύνεται απ’ την επικαιρότητα, τότε προσομοιάζει σε δοκίμιο) και γι’ αυτό χαρακτηρίζεται ως είδος σύντομου άρθρου. Ωστόσο, δε σχετίζεται υποχρεωτικά με την ειδησεογραφία.
• Στο παρελθόν επιφυλλίδα ονομαζόταν και ένα «λαϊκό ανάγνωσμα με ιδιαίτερη πλοκή, πλούσιο σε δράση, που εκτυλισσόταν μέσα από πολλά επεισόδια, τα οποία κρατούσαν το ενδιαφέρον του κοινού και δημοσιεύονταν τμηματικά».

Μόνιμος σύνδεσμος σε αυτό το άρθρο: https://blogs.sch.gr/stratilio/archives/3799

Το Δοκίμιο

Το δοκίμιο

Μόνιμος σύνδεσμος σε αυτό το άρθρο: https://blogs.sch.gr/stratilio/archives/3795

Σημεία Στίξης της Νέας Ελληνικής Γλώσσας

 Σημεία στίξης της νέας ελληνικής γλώσσας

ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ

Μόνιμος σύνδεσμος σε αυτό το άρθρο: https://blogs.sch.gr/stratilio/archives/3791

ΤΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ

Στοιχείο που επιβάλλεται να προσέξουμε κατά τη διαδικασία γραφής της έκθεσης (παραγωγή κειμένου) είναι το επικοινωνιακό πλαίσιο που θα μας ζητηθεί να ακολουθήσουμε. Όταν λέμε επικοινωνιακό πλαίσιο εννοούμε τα εξωτερικά στοιχεία του κειμένου, όπως η προσφώνηση ή ο χαιρετισμός, και τα εσωτερικά στοιχεία του, όπως η γλώσσα, το ύφος, το γραμματικό πρόσωπο, η οπτική προσέγγισης του θέματος κ.ά. Αυτά τα στοιχεία λοιπόν έχουν να κάνουν βέβαια με το είδος του κειμένου που θα αναπτύξουμε Είδη κειμένου που ενδέχεται να χρειαστεί να «παράγουμε» είναι:
 Δοκίμιο αποδεικτικό – πειθούς
 Δοκίμιο στοχασμού
 Άρθρο
 Επιφυλλίδα
 Ομιλία
 Εισήγηση
 Επιστολή

> Αποδεικτικό δοκίμιο / πειθούς
 Συνάδει με την παραδοσιακή μορφή έκθεσης.
 Αποδεικτικό: Το δοκίμιο που θα γράψει ένας μαθητής στις εξετάσεις δε θα διαφέρει πολύ από το άρθρο. Δηλαδή θα μοιάζει το κείμενό του με άρθρο χωρίς τίτλο και θα αφήνει να διαφαίνεται η άποψή του.
 Τα χαρακτηριστικά του αποδεικτικού δοκιμίου : απαιτεί τεκμηρίωση των θέσεων, σοβαρό ύφος, προσεγμένη έκφραση, ενώ το προσωπικό -υποκειμενικό στοιχείο υπάρχει βέβαια, αλλά είναι εξασθενημένο. Τεχνική πειθούς που ενδείκνυται είναι η επίκληση στη λογική. Ως απαραίτητο εξωτερικό στοιχείο του είναι ο τίτλος. (Αν ζητηθεί η κλασική έκθεση, τότε ο τίτλος δεν χρειάζεται.)
 Πρόθεση: Ο δοκιμιογράφος κρίνει ή εκλαϊκεύει επιστημονικά θέματα αποσαφηνίζει έννοιες, πληροφορεί, ερμηνεύει, αποδεικνύει, μεταδίδει στο ευρύ κοινό γνώσεις, αφήνοντας να διαφανεί η άποψή του με αντικειμενική τεκμηρίωση βάσει δεδομένων.
 Γλώσσα: Αναφορική – κυριολεκτική της γλώσσας.
 Τρόποι πειθούς: Επίκληση στη λογική (τεκμήρια- επιχειρήματα)
 Δομή: Λογική τριμερής διάταξη – δόμηση του λόγου.

> Δοκίμιο στοχασμού
Απαιτεί χρήση μεταφορικής, ποιητικής, συγκινησιακής γλώσσας, ενδεχομένως και συμβόλων. Το ύφος πιθανότατα θα είναι οικείο, φυσικό ή λυρικό. Η δομή του κειμένου χαλαρή, καθώς ο τρόπος ανάπτυξης των ιδεών θα είναι συνειρμικός – διαισθητικός, ενώ το προσωπικό στοι¬χείο ιδιαίτερα έντονο. Το θέμα προσεγγίζεται από καθαρά υποκειμενική σκοπιά, αφού καλούμαστε να αναπτύξουμε ελεύθερα τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τους προβληματισμούς μας. Κυρίαρχος τρόπος πειθούς είναι η επίκληση στο συναίσθημα. Φυσικά και στο δοκίμιο στοχασμού χρειάζεται να τεθεί τίτλος. (Όλα αυτά, βέβαια, καθιστούν δύσκολο να ζητηθεί από το μαθητή σε πανελλήνιες εξετάσεις να αναπτύξει δοκίμιο στοχασμού.)
[Και στις δύο περιπτώσεις ο μαθητής οφείλει να μη σταθεί στην επικαιρότητα.]

> Άρθρο
 Τίτλος: Πρέπει να είναι περιεκτικός, σύντομος, μπορεί να είναι χιουμοριστικός ή και ειρωνικός, συχνά αρηματικός. Π.χ Τα οφέλη του Διαδικτύου στην εκπαίδευση.
 Περιεχόμενο: Αφορμάται συνήθως από ένα επίκαιρο γεγονός για το οποίο ο αρθρογράφος-μαθητής εκφράζει απόψεις και κάνει σχόλια, με παράθεση επιχειρημάτων που στηρίζονται σε διάφορα είδη τεκμηρίων.
 Σκοπός: είναι η πειθώ και η πληροφόρηση. Κατά συνέπεια, η πιο συνηθισμένη και κατάλληλη τεχνική πειθούς είναι η επίκληση στη λογική, χωρίς να αποκλείεται η παρουσία και άλλων τρόπων. Οφείλουμε να σταθούμε αποκλειστικά στην επικαιρότητα.
 Γλώσσα: είναι συνήθως αναφορική/κυ¬ριολεκτική και το ύφος σοβαρό, αν και περισσότερο εξαρτώνται από το επίπεδο του ανα¬γνωστικού κοινού στο οποίο υποθετικά απευθύνεται ο αρθρογράφος (διαφορετικός ο τρόπος γραφής σε ένα άρθρο που γράφεται για τη σχολική εφημερίδα (αμεσότητα ύφους) από αυτόν ενός άρθρου που προορίζεται για την εφημερίδα της πόλης(απρόσωπο και αντικειμενικό ύφος)).
 Ύφος: Απρόσωπο και αντικειμενικό. Όταν γράφουμε άρθρο για τη σχολική/ό εφημερίδα ή περιοδικό, μπορεί να έχει κάποια αμεσότητα,

> Επιφυλλίδα
Οφείλουμε να βάλουμε τίτλο και να ακολουθήσουμε τα στοιχεία γραφής του αποδεικτικού δοκιμίου με τη διαφορά ότι δεν αποκλείεται να αναφέρεται στην επικαιρότητα.

> Ομιλία – Εισήγηση
 Πρέπει να ξεκινήσουμε με μια προσφώνηση (Αγαπητοί συμμαθητές, Αγαπητοί καθηγητές, Αξιότιμοι σύνεδροι, Κυρίες και κύριοι κ.ά ανάλογα με την περίσταση και το επίπεδο του ακροατηρίου).
 Στον πρόλογο θέτουμε την αφορμή, δηλώνουμε την ιδιότητά μας ως ομιλούντες το θέμα και το σκοπό της ομιλίας και στη συνέχεια αναπτύσσουμε την κύρια ιδέα (π.χ Αξιοποιώντας την ευκαιρία που μου δίνεται θα ήθελα να εκφράσω τις απόψεις μου σχετικά με τις πολλαπλές δυνατότητες αλλά και τους επικείμενους κινδύνους από τη χρήση του Διαδικτύου στην εκπαίδευση. Προσκομίζοντας τη μαθητική μου εμπειρία φρονώ ότι θα αναδειχθούν κι άλλες πτυχές του θέματος).
 Κύριο θέμα: Αναπτύσσουμε τις θέσεις μας με παράθεση επιχειρημάτων τα οποία διατυπώνουμε με ζωντανό και επικοινωνιακό ύφος, ώστε να αναδεικνύεται η προφορικότητα του λόγου.
 Η γλώσσα, το ύφος, οι τρόποι πειθούς εξαρτώνται από το θέμα αλλά και το επίπεδο του ακροατηρίου στο οποίο υπο¬τίθεται ότι απευθυνόμαστε. Το α’ ενικό, το α’ και β’ πληθυντικό είναι συνήθως τα κατάλληλα γραμ¬ματικά πρόσωπα.
 Στοιχεία προφορικότητας:
• οι αποστροφές στο κοινό με φράσεις: «όπως όλοι γνωρίζετε…, νομίζω ότι όλοι θα συμφωνούσατε αν…., ποιος από μας δεν είναι σε θέση να γνωρίζει…..
• η χρήση του α’ ή β’ προσώπου (π.χ Νομίζω ότι είναι αναγκαίο να τονίσω, όλοι νομίζω θα συμφωνούσατε…)
• η διατύπωση ρητορικών ή απλών ερωτημάτων.
 Επίλογος: ολοκληρώνοντας την παρουσίασή μας τονίζουμε κάποιο σημείο που το θεωρούμε σημαντικό και εξάγουμε κάποιο συμπέρασμα.
 Το κείμενο κλείνει με χαιρετισμό – επιφώνηση που ποικίλει ανάλογα με το ακροατήριο (Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας, Σας ευχαριστώ που με ακούσατε…).

> Επιστολή
 Εξωτερικά γνωρίσματα: Πάνω δεξιά σημειώνουμε τόπο και ημερομηνία.
 Προσφώνηση: Η κλητική προσφώνηση μπορεί να είναι επίσημη (π.χ Αξιότιμε κύριε Υπουργέ, Κύριε Δήμαρχε) ή φιλική (π.χ Αγαπητέ/ή φίλε/η) ανάλογα με το είδος της επιστολής που ζητείται.
 Πρόλογος: Καλό είναι να είναι ευδιάκριτα τρία σημεία: α) η αφόρμηση, β) η ιδιότητα του επιστολογράφου και γ) η πρόθεση του (π.χ Με αφορμή το δημόσιο διάλογο για το λεγόμενο «ψηφιακό σχολείο», ως μέλη του δεκαπενταμελούς συμβουλίου του σχολείου μας, θα θέλαμε να καταθέσουμε την άποψη μας προσκομίζοντας τη μαθητική μας εμπειρία σχετικά με το θέμα, έτσι ώστε να αναδειχθούν όλες οι αντίζυγες πτυχές του θέματος).
 Κύριο θέμα: Τεκμηριωμένη έκθεση επιχειρημάτων και θέσεων-προτάσεων με ισόρροπη επίκληση στη λογική και το συναίσθημα. Ανατροφοδότηση στη προσφώνησή μας (π.χ Κύριε υπουργέ), έκθεση των θέσεων μας με χρήση αναφορικής (κυριολεκτικής) γλώσσας και α ή β΄ προσώπου.
 Επίλογος: Ανακεφαλαιώνουμε και προβάλλουμε την κύρια πρότασή μας ή πυκνώνουμε τις περισσότερες μας προτάσεις, ώστε να κλείσουμε προτρέποντας τον αποδέκτη της επιστολής να αναλάβει δράση και να ανταποκριθεί στα αιτήματά μας –προτάσεις μας.
 Επιφώνηση: Επίσημη ή φιλική ανάλογα με τον αποδέκτη της επιστολής (π.χ Με τιμή, Με εκτίμηση, Με ανυπόκριτο/ειλικρινή σεβασμό-Φιλικά).
 Ύφος: Οικείο και φιλικό αν απευθύνεται σε φίλο μας, επίσημο, σοβαρό ακόμη και στηλιτευτικό αν το απαιτεί το δοθέν θέμα. (π.χ Σε μία επιστολή να καταδικάσετε την απόφαση…..)

Δεν αρκεί η προσφώνηση και ο χαιρετισμός για να αποδώσουμε το επικοινωνιακό πλαίσιο σε οποιοδήποτε κείμενο. Η γλώσσα, το ύφος, το πρόσωπο κυρίως, αλλά και προσφωνήσεις, όταν αλλάζει η ενότητα ή πριν τον επίλογο, είναι απαραίτητα στοιχεία

Μόνιμος σύνδεσμος σε αυτό το άρθρο: https://blogs.sch.gr/stratilio/archives/3790

Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση