Μαθήματα Ειδικότητας Βοηθός Βρεφονηπιοκόμων spenol's blog 

Κλασικό Τμήμα 1^ου Νηπ/γείου Λητής: 15 αγόρια, 10 κορίτσια, σύνολο:25
Ολοήμερο Τμήμα 10^ου Νηπ/γείου Νεάπολης: 10 αγόρια, 11 κορίτσια, σύνολο: 21

Στα πλαίσια της Ειδικής θεματικής δραστηριότητας το σχολικό έτος 2012-2013, οι μαθητές του Τομέα Υγείας-Πρόνοιας του 1ου ΕΠΑΛ ΄Αρτας, συμμετείχαν στο Project με τίτλο:

«ΤΟ ΚΟΥΚΛΟΘΕΑΤΡΟ ΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ

ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΣΤΟ ΧΘΕΣ»

Δείτε την παρουσίαση:

 

 

 

 

1^ο ΕΠΑ.Λ. ΑΡΤΑΣ

    ΣΧ. ΕΤΟΣ: 2012-2013

    ΤΑΞΗ: Β΄

    ΤΟΜΕΑΣ: ΥΓΕΙΑΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ                                                                              

    ΜΑΘΗΜΑ: ΕΙΔΙΚΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

  

 

 

ΘΕΜΑ: «ΤΟ ΚΟΥΚΛΟΘΕΑΤΡΟ ΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ

ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΣΤΟ ΧΘΕΣ»

 

 

 

 

 

 

 

ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ:

Σπέντζα Όλγα

Ζαρογιάννη Αγγελική

 

 

 

 

 

ομάδες δραστηριοτήτων:

Α΄ Ομάδα «Μπανάνες με Πυτζάμες»

Συμμετέχουν οι μαθητές:

Δουράτσου Ματούλα, Καραγιάννη Χριστίνα,

Λάμπρου Ιουλία, Ντιβέρη Φρειδερίκη, Σουκουβέλου Δήμητρα

 

Β ΄ Ομάδα: «Η Σταχτοπούτα και το Τέρας»

Συμμετέχουν οι μαθητές:

Κανταρέλης Δημήτρης, Καραγιάννη Ισαβέλα,

Σχισμένου Σταυρούλα, Τσώλη Δήμητρα, Χότζα Λεντιάνα

 

Γ΄ Ομάδα: «Μαρσουπιλαμί»

Συμμετέχουν οι μαθητές:

Βαλογιάννη Χρύσα. Γαλαζούλα Ιωάννα,

Δήμου Αικατερίνη, Δραγατάκη Ιωάννα

 

Δ΄ Ομάδα: «Τελετάμπις»

Συμμετέχουν οι μαθητές:

Θεοδωρής Γεώργιος, Κουνάβας Κωνσταντίνος,

Μάκου Ξένια, Τζαλακώστα Ελένη, Κούτσικου Αικατερίνη

 

 

 

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή ………………………………………………………………………………………………………………..σελ.5

1. Ιστορική αναδρομή………………………………………………………………………………………………σελ.6

1.2.Οι ρίζες του κουκλοθεάτρου………………………………………………………………………………….σελ.6

1.3.Το κουκλοθέατρο στην Ελλάδα……………………………………………………………………………..σελ.7

2. Παιδαγωγική αξία του κουκλοθεάτρου……………………………………………………………………..σελ.9

2.1.Το κουκλοθέατρο ως θέαμα…………………………………………………………………………………..σελ.9

2.2.Το κουκλοθέατρο ως δραστηριότητα……………………………………………………………………….σελ.9

2.3.Το κουκλοθέατρο ως θέαμα και ως δραστηριότητα για το δάσκαλο……………………………σελ.10

3. Τύποι κούκλας κουκλοθεάτρου………………………………………………………………………………..σελ.10
4. Κατασκευή διαφόρων τύπων κούκλας κουκλοθεάτρου……………………………………………….σελ.12
5. Τα ρούχα της κούκλας……………………………………………………………………………………………..σελ.17
6. Σκηνή κουκλοθεάτρου……………………………………………………………………………………………..σελ.17
7. Σκηνικά κουκλοθεάτρου…………………………………………………………………………………………..σελ.19

8.Η κίνηση και το ζωντάνεμα της κούκλας…………………………………………………………………….σελ.20

9. Ενδεικτική μεθοδολογία δημιουργικής προσέγγισης του κουκλοθεάτρου στο σχολείο…….σελ.20
10. Οι μαθητές γράφουν-διασκευάζουν σενάρια κουκλοθεάτρου………………………………………σελ.23

Παράρτημα

Οι μαθητές δημιουργούν………………………………………………………………………………………………σελ.27

Οι μαθητές παρουσιάζουν…………………………………………………………………………………………….σελ.36

Βιβλιογραφία………………………………………………………………………………………………………………σελ.37

 

 

 

 

 

 

 

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

 

Σε όλο τον κόσμο, παιδαγωγοί και ψυχολόγοι επισημαίνουν τον σημαντικό ρόλο της ψυχαγωγίας για τη σωστή ανάπτυξη του παιδιού με όλες της τις μορφές. Στα δε πρώτα χρόνια η αγωγή πρέπει να στηρίζεται σε προγράμματα ψυχαγωγίας όπως κουκλοθέατρο, παντομίμα, χορός, τραγούδι κλπ. Όταν  η ψυχαγωγία δεν εμπίπτει στα γρανάζια της σύγχρονης καταναλωτικής κοινωνίας και εξασφαλίζει αποτέλεσμα ποιοτικά ανώτερο και πνευματικά ωφέλιμο, τα συναισθήματα που νιώθει το παιδί του εξασφαλίζουν ψυχική και      σωματικήυγεία.  Το κουκλοθέατρο αποτελεί ένα σημαντικό μέσο ψυχαγωγίας για το παιδί.

Το παιδί καλείται να προσαρμοστεί σε έναν κόσμο ενηλίκων φτιαγμένο στα δικά τους μέτρα και μεγέθη. Η προσαρμογή αυτή είναι δύσκολη και απαιτητική ιδίως τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Το κουκλοθέατρο ανοίγει μπροστά στα μάτια του παιδιού – θεατή, έναν κόσμο δοσμένο σε απόλυτη αναλογία με την πραγματικότητα. Τα μεγέθη όμως του κόσμου αυτού όντας οικεία διαμορφώνουν πλαίσιο κατάλληλο για την προσαρμογή και την εξέλιξή του στη μεγενθυμένη γι’  αυτό πραγματικότητα. «Το κουκλοθέατρο μέσα από τις κούκλες και το παραμύθι δίνει τη δυνατότητα στο παιδί να ζήσει την παιδική ηλικία της ανθρωπότητας» (Άλκηστις, από το βιβλίο «Κουκλοθέατρο σκιών»).

Μέσα από τα παθήματα τον ηρώων το κουκλοθέατρο δίνει τη δυνατότητα στο παιδί να αφομοιώσει ηθικούς νόμους, κανόνες, κώδικες, αξίες απαγορεύσεις, ιδανικά, ακόμα και τη δομή και λειτουργία της κοινωνίας στην οποία ζει. Το παιδί πολλές φορές, συμμετέχει στην παράσταση καθορίζοντας και αυτήν την εξέλιξη της ιστορίας, εξωτερικεύει συναισθήματα φόβου, χαράς, λύπης, έκπληξης, ενθουσιασμού. Το κουκλοθέατρο γίνεται ένας χώρος συνδιαλλαγής και επικοινωνίας. Η συγκίνηση είναι έντονη γιατί προκύπτει από τη γρήγορη εναλλαγή αντίθετων συναισθημάτων.

Οι συνεχείς, ποικιλόμορφες και αλλεπάλληλες ψυχικές εντάσεις πλάθουν και διαμορφώνουν την προσωπικότητα του παιδιού μέσα από τη δράση των ηρώων με τα σύμβολα και τα μηνύματα.

Το κουκλοθέατρο δεν είναι σχολείο, είναι ψυχαγωγία. Φυσικά και το έργο να έχει ηθικό νόημα. Φυσικά και η σωστή συμπεριφορά να αμείβεται και οι κακές πράξεις να τιμωρούνται. Φυσικά και να τελειώνει ευτυχισμένα. Είναι αναγκαιότητα που στηρίζεται στις βαθύτερες ψυχολογικές ανάγκες του παιδιού να ονειρεύεται, να παίρνει κουράγιο, να αισθάνεται αισιόδοξα. Φυσικά και τα πρόσωπα του έργου δε σημαίνει ότι είναι όλοι τέλειοι και άμεμπτοι χαρακτήρες. Αυτό, εξάλλου, το στοιχείο της σύγκρουσης του καλού και του κακού είναι που δημιουργεί δραματικότητα και συγκίνηση.

Η σύγχρονη παιδική ψυχολογία υποστηρίζει ότι τα κακά στοιχεία των παραμυθιών, χωρίς βέβαια ακρότητες, χρειάζονται στο παιδί. Πάνω τους επενδύει σκοτεινούς και ανέκφραστους φόβους που μπορεί να αισθάνεται. Και ένας πραγματικός φόβος είναι προτιμότερος, δεδομένου ότι μεγαλώνοντας το παιδί θα τον αποβάλλει, γιατί τότε πια θα τον αναγνωρίσει σαν παραμύθι. Όλα αυτά βέβαια με την προϋπόθεση ότι δίνονται μέσα στην παράσταση δημιουργικά, αληθινά, με αίσθημα ευθύνης, αγάπης και ειλικρίνειας. Το παιδί αντιλαμβάνεται το ψέμα και την απάτη και τότε η συγκίνηση δεν μπορεί να το διαπεράσει, να το αγγίξει, να το διασκεδάσει και να το διαπαιδαγωγήσει.

 

 

1. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

 

    1.1.Οι ρίζες του κουκλοθεάτρου

 

Αν αναζητήσουμε μέσα στο πέρασμα του χρόνου τις ρίζες του κουκλοθέατρου θα ανατρέξουμε στον πρωτόγονο άνθρωπο. Ο άνθρωπος μέσα στα σπήλαια χαράσσει, γράφει την ύπαρξη του και την βεβαιώνει. Εξημερώνει και υποτάσσει τις δυνάμεις της φύσης μέσα από τη δυνατότητα αναπαράστασης και συμβολισμού.  Λατρεύει διάφορα αντικείμενα ως θεατής . Σε μια πέτρα σ’ ένα κομμάτι ξύλο,  σ’ ένα  δέντρο εκεί εδράζεται η θεότητα . Στην εξελικτική διαδικασία  και διαμέσου της επιθυμίας για αναπαράσταση και συμβολισμό, ο άνθρωπος οδηγήθηκε στη δημιουργία υποτυπωδών ομοιωμάτων της ανθρώπινης φιγούρας που τα λάτρευε ως θεούς .

Το κουκλοθέατρο γράφει ο Πούχνερ έχει τις ρίζες του στη λατρευτική χρήση ειδώλων, ομοιωμάτων δηλαδή που παριστάνουν θεούς, δαίμονες ή και ανθρώπους . Ανάμεσα λοιπόν από τα πρωτόλεια αυτά είδωλα και τα υπέροχα δημιουργήματα της πλαστικής τέχνης ξεπήδησαν οι πρώτες κούκλες του κουκλοθέατρου .

Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι οι Αιγύπτιοι έχουν επινοήσει «νευρόσπαστα αγάλματα ενός περίπου πήχεος» για τη λατρεία τους. Ο Πλάτωνας στην Πολιτεία αναφέρει ένα είδος σκηνής, τα «παραφράγματα» και τους «θαυματοποιούς». Επίσης στους Νόμους του αναφέρει το «παίγνιον το μεμηχανημένον» και το «νευρόσπαστον». Ενώ ο Αριστοτέλης στο έργο του Περί κόσμου αναφέρεται στους νευροσπάστες.

Από τη λέξη ανδρείκελος που έχει επικρατήσει μέχρι σήμερα (ο όμοιος με τον άνδρα) ονόμασαν ανδρείκελα τις κούκλες, τις μικρές πλαγγόνες, κατασκευασμένες από ξύλο ή χαρτόνι που κινούνταν με το χέρι απευθείας ή με νήματα και λεπτά σύρματα.

Στους Ρωμαίους συναντάμε τα κινούμενα αγάλματα, ενώ οι θρησκευτικές εκδηλώσεις του Μεσαίωνα ήταν η αφορμή να δοθεί η ονομασία Marionnettes σε ένα είδος κουκλοθεάτρου. Προερχόταν από το όνομα της Παναγίας.

Οι μαριονέτες ήταν κούκλες που φοριούνταν στο χέρι, ή κινούνταν από την πλάτη με τον απαραίτητο μηχανισμό ή κρέμονταν από σπαγκάκια ή σύρμα. Σήμερα μαριονέτα ονομάζεται η κούκλα που κινείται από σπάγκους ή σύρμα.

Η κούκλα-ανδρείκελο, που στηρίζεται σ΄ένα ξύλο και κινείται με διάφορους τρόπους απ΄αυτό, λέγεται μαρότ.

Στην Αναγέννηση το κουκλοθέατρο δανείζεται τους χαρακτηριστικούς τύπους του από την commedia dell’ arte. Ένας απ΄τους τύπους αυτούς, ο Πουλτσινέλ, απαντά σε διάφορους τόπους με το αντίστοιχο όνομα: ο Punch στην Αγγλία, ο Polichinelle και ο Guignol στη Γαλλία, ο Petruska στη Ρωσία, ο Kasperl στην Αυστρία, ο Hanswurst στη Γερμανία, ο Kis Bohoc και αργότερα ο Jancsi Papr’ika στην Ουγγαρία, ο Vidushanka στις Ινδίες, ο Αγιατσούρι στην Ιαπωνία, ο Κέτσελ-Πεχλιβάν στην Περσία.  Στη μικροαστική Ανατολή «βρίσκουμε» κι άλλες πρωτόγονες τεχνικές στο Kukla oyunu: στο Burdur της Ανατολής ο κουκλοπαίχτης ξαπλώνει ανάσκελα κρατάει μια κούκλα στο κάθε χέρι, μια αντρική και μια γυναικεία. Στο γόνατό του υπάρχει δεμένη μια άλλη μεγάλη κούκλα.

Τον 19^ο αιώνα το κουκλοθέατρο διαδίδεται ευρύτατα. Στην Ευρώπη εμφανίζεται το θέατρο του χαρτιού. Οι κωμικοί ηθοποιοί έδιναν παραστάσεις στα σαλόνια και αναπαρίσταναν σε ένα μικρό χαρτονένιο θεατράκι του οποίου εύκολα μετέφεραν τη σκηνή και τους ηθοποιούς. Οι πρωταγωνιστές – φιγούρες που ήταν χαρτονένιες περίπου 10 εώς 20 εκατοστά, κινούνταν σε εγκοπές χαραγμένες στο υπερυψωμένο χαρτονένιο πάτωμα της σκηνής. Εκεί παιζόταν διασκευές θεατρικών και λογοτεχνικών έργων. Το θέατρο του χαρτιού απαντά και στην Άπω Ανατολή (Ιαπωνία και αλλού).

 

 

1.2. Το κουκλοθέατρο στην Ελλάδα

 

Όπως ισχυρίζεται ο Πούχνερ, ο ελληνικός φασουλής προέρχεται από τη Δύση και πως πιθανότατα κάποιος Ιταλός κουκλοπαίχτης που συνόδευε έναν ιταλικό θίασο στα Επτάνησα, πούλησε εκεί τα ανδρείκελά του.

Στην Αθήνα, σύμφωνα πάλι  με τις πληροφορίες του Πούχνερ, το κουκλοθέατρο μεταφέρεται γύρω στα 1870 και το πρωτοσυναντάμε στην πλατεία Θησείου.

Ο πρώτος εμψυχωτής κουκλοθεάτρου στην Ελλάδα είναι ο Ζακυνθινός Ανδρέας Στραβός που εμφανίζεται γύρω στα 1880, ενώ ο Μαριδάκης κάνει πρωταγωνιστή των έργων του τον πολύ γνωστό και αγαπημένο στο κοινό, «Φασουλή».

Μαθητής του Μαριδάκη ήταν ο Χ. Κονιτσιώτης. Σπουδαίος εμψυχωτής κούκλας που οδήγησε το κουκλοθέατρο σε μια πιο εξευγενισμένη μορφή. Θεωρείται θεμελιωτής σ΄αυτό το θεατρικό είδος και εκτός από το πλούσιο ρεπερτόριο που διέθετε (μεταφράσεις και έργα δικά του), κατασκεύαζε κούκλες με ξεχωριστή ομορφιά.

Ο Γιώργος Ρώτας γύρισε όλη την Ελλάδα και έδωσε παραστάσεις κουκλοθέατρου μέσα σε σχολεία.. Όταν ήταν μικρός είχε δει μια παράσταση και από τότε μάζευε κουρέλια και έφτιαχνε κούκλες. Ασχολήθηκε με το εμπόριο και όταν κάποια φορά βρέθηκε στο Παρίσι είδε σε μια βιτρίνα το βιβλίο  «Το αληθινό κουκλοθέατρο». Αρχίζει να διασκευάζει τις κωμωδίες που είχε μέσα και να δίνει παραστάσεις. Τα κύρια πρόσωπα στα έργα του ήταν ο Φασουλής και ο Ρεβύθης. Είναι δυο φτωχά παιδιά εργαζόμενα 12 και 14 ετών. Είναι καλά παιδιά και ο ένας είναι αρκετά εύθυμος. Ο Ρώτας έγραφε τα έργα του, κατασκεύαζε τις κούκλες και έδινε παραστάσεις. Αποκλειστική βοηθός του ήταν η γυναίκα του. Μάλιστα όπως ο ίδιος εξομολογείται ζούσε από τα έσοδα του κουκλοθεάτρου από το 1934 μέχρι το 1958.

Κουκλοθέατρο με το όνομα «Τοσοδούλη» ίδρυσε πριν από τον τελευταίο πόλεμο η Νέα Δραματική Σχολή του Σωκράτη Καραντινού, αλλά δεν μπόρεσε να διατηρηθεί πάνω από τρία χρόνια.

Το 1939 η ζωγράφος Ελένη Θεοχάρη – Περάκη ιδρύει το κουκλοθέατρο  Αθηνών τον περίφημο « Μπάρμπα – Μυτούση»  που πέρασε πολέμους και κατοχές και κατόρθωσε να επιβιώσει περισσότερο από σαράντα χρόνια. Παραστάσεις ταχτικές στην Αθήνα, παραστάσεις  σ’ όλη την Ελλάδα, παραστάσεις και συμμετοχή σε εκθέσεις και φεστιβάλ του εξωτερικού, ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, βιβλία . Έχει ψυχαγωγήσει και διαπαιδαγώγηση γενιές Ελληνόπουλων, ώστε πλέον να αναχθεί σε σύμβουλο του Ελληνικού κουκλοθέατρου .

Το κουκλοθέατρο αυτό διακρίθηκε  για την υψηλή τέχνη του, ενώ συγχρόνως μπόρεσε να προσφέρει όλο αυτό το διάστημα ένα άρτιο παιδαγωγικό θέαμα που στην κυριολεξία μαγεύει όχι μόνο τα παιδιά αλλά και τους πιο απαιτητούς ενήλικες θεατές του , σε ειδικές παραστάσεις που οργάνωνε γι’ αυτούς .

Το 1961 ήρθε πρόσφυγας με την οικογένειά του από την Κωνσταντινούπολη ο Δήμος Σοφιανός. Μαζί του έφερε 150 κούκλες του κουκλοθιάσου του. Λειτουργεί τη «Μικρή Σκηνή» στο Ινστιτούτο Γκαίτε και συνεργάζεται με τη γυναίκα του Μπριγκίτε και τα παιδιά του Φαίδωνα και Ήβη. Ήρωές τους είναι ο Σκούφης και η γιαγιά του, ο φίλος του Σκούφη Φάνης, ο κλέφτης Κρασοβάρελος, ο κακός Πάφλας με τη σκούπα του.

«Το κόσκινο» ήταν ο πρώτος κουκλοθίασος που δημιουργήθηκε από τον ηθοποιό Τάκη Σαρρή και το 1982 ονομάστηκε «Θέατρο της Κούκλας».

Το 1983 το Κρατικό Θέατρο  Βορείου Ελλάδος δημιούργησε σκηνή κουκλοθέατρου . Σκηνοθέτης της ο Τριαντάφυλλος Κυριακίδης , μεγαλωμένος στη Βουλγαρία.

Ο Λάκης Αποστολίδης έδωσε παραστάσεις με μαριονέτες που κατασκεύαζε ο ίδιος, ενώ για μεγάλο χρονικό διάστημα οι μαριονέτες του παίζονταν στην τηλεόραση.

 

Τα τελευταία χρόνια το κουκλοθέατρο παρουσιάζει μεγάλη άνθιση στην Ελλάδα καθώς εμφανίζονται νέοι κουκλοθίασοι και όλο και περισσότεροι παιδαγωγοί ενδιαφέρονται για την τέχνη του θεάτρου της κούκλας. Την τεράστια παιδαγωγική και ψυχολογική αξία αυτού του είδους του θεάτρου για την ανάπτυξη του παιδιού τη μαρτυρά και η πραγματοποίηση των επιτυχημένων τηλεοπτικών σειρών με πρώτη τη «Φρουτοπία»με το καλογραμμένα και έξυπνα βιβλία της, αλλά και την καθημερινή εκπομπή της «Ψαροκωστούλας» που ασκούσε κριτική στο κοινωνικοπολιτιστικό γίγνεσθαι, δημιούργημα της οικογένειας Σοφιανού και των συνεργατών του. Σημαντική ακόμη ήταν η σειρά «Ισοβίτης» του Αρκά και εμψυχωμένη από τον Μάνθο Σαντοριναίο με κούκλες της Άννας Σαντοριναίου.

Στην Πάτρα λειτουργεί το θέατρο Κούκλας και Μιμικής με το όνομα «Φάτσες» και είναι δημιούργημα του Χρήστου Αναστασόπουλου ο οποίος έχει μετεκπαιδευτεί στη Γερμανία και έγραψε το βιβλίο «Για μια νέα θεώρηση πάνω στο κουκλοθέατρο».

Η Ελλάδα είναι από το 1990 μέλος της Unima (Διεθνής Ένωση Μαριονέτας και κουκλοθεάτρου), που στόχο έχει τη διάδοση της τέχνης του κουκλοθεάτρου. Η Unima Ελλάς εκδίδει το περιοδικό «Νήμα» και διοργανώνει συνέδρια και Φεστιβάλ με θέμα την κούκλα και το θέατρό της.

 

 

2. Παιδαγωγική αξία του κουκλοθέατρου

 

2.1.Το κουκλοθέατρο ως θέαμα

 

Η κούκλα και γενικότερα το κουκλοθέατρο ως μέσο αγωγής αποτελεί μια πολύπλευρη εκφραστική δραστηριότητα καθώς βοηθάει το μικρό παιδί στην σωματική, ψυχοσυναισθηματική, αισθητική και κοινωνική του ανάπτυξη, στη γλωσσική καλλιέργεια και κυρίως στην ανάπτυξη της φαντασίας και της δημιουργικότητας.

Η κούκλα, το παραμύθι και οι λειτουργίες του θεάτρου συντελούν ώστε το παιδί να βιώνει τους χώρους του φανταστικού, του συμβολικού και του πραγματικού.

Μέσα από τις ιστορίες των ηρώων δίνεται η δυνατότητα στο παιδί να ταυτιστεί με την κούκλα, να βιώσει καταστάσεις, γεγονότα, συναισθήματα, να μπει σε ένα κόσμο μαγικό και φανταστικό, να νιώσει ανακούφιση και αισιοδοξία, να επικοινωνήσει με την κούκλα. Συμμετέχει στις δραματικές της περιπέτειες ή τις κωμικές καταστάσεις που συχνά περιπλέκεται από τα ίδια τα σφάλματά της. Διασκεδάζει με τη δράση της κούκλας αλλά και παραδειγματίζεται από τα παθήματά της. Κατά συνέπεια η ψυχαγωγία και η αγωγή συνυπάρχουν και δρουν ταυτόχρονα, σαν μια ενότητα, μέσα στο έργο και την παράσταση.

Το κουκλοθέατρο μέσα από τα παθήματα των ηρώων δίνει τη δυνατότητα στο παιδί να αφομοιώσει τους ηθικούς νόμους, τους κανόνες, τα ήθη, τα έθιμα, τις αξίες, τις απαγορεύσεις και τα ιδανικά καθώς τη δομή και τη λειτουργία της κοινωνίας στην οποία ζει. Δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να συμμετέχουν και ακόμα και να καθορίζουν την εξέλιξη της ιστορίας. Τελείται έτσι μια επικοινωνία στην οποία τα μέλη-θεατές μετέχουν προσωπικά και ομαδικά.

 

    2.2.Το κουκλοθέατρο ως δραστηριότητα

 

Η μεγαλύτερη και σημαντικότερη επίδραση της κούκλας ασκείται στο παιδί, όταν το ίδιο δημιουργήσει τη δική του κούκλα και φτάσει μέχρι το ανέβασμα μιας κουκλοθεατρικής παράστασης.

Έτσι τα παιδιά από θεατές γίνονται δημιουργοί. Με την κατασκευή μιας κούκλας από το ίδιο το παιδί, το όφελος είναι αρκετά σημαντικό καθώς:

 

v  Αναπτύσσεται η λεπτή κινητικότητα.

v  Ενισχύεται η διάθεση για πειραματισμό και εξερεύνηση των διάφορων υλικών.

v  Αναπτύσσεται η δημιουργικότητα και η συνθετική ικανότητα.

v  Προάγεται το αυτοσυναίσθημα και η συνεργατική διάθεση με τα άλλα παιδιά.

Από την άλλη πλευρά, όταν τα μικρά παιδιά ασχολούνται με την κίνηση και την έκφραση της κούκλας:

v  Εκλεπτύνεται και εξελίσσεται τόσο η αδρή κινητικότητα όσο και οι κινητικές δεξιότητες τους.

v  Εμπλουτίζεται το λεξιλόγιο τους , καλλιεργείται ο προφορικός λόγος και βελτιώνεται η επικοινωνία μέσα από την έκφραση του εσωτερικού τους κόσμου, των επιθυμιών, των ονείρων και των εμπειριών τους.

v  Καλλιεργείται και οργανώνεται η σκέψη, η προσοχή, η μνήμη, η παρατηρητικότητα και η ευρηματικότητα.

v  Προάγεται ο προβληματισμός του παιδιού σε διάφορα θέματα καθώς κατακτά καινούργιους χώρους.

v  Το παιδί ευαισθητοποιείται ως προς τις τέχνες και εκλεπτύνεται η αισθητική του.

 

2.3.Το κουκλοθέατρο ως θέαμα και ως δραστηριότητα για το δάσκαλο

 

Ο δάσκαλος-εμψυχωτής με το κουκλοθέατρο προσφέρει στους μαθητές του μέσα από τη συναισθηματική ένταση, την απόλαυση. Γίνεται έτσι ένα πρόσωπο αγαπητό με υπέρ-πραγματικές διαστάσεις, επομένως αποδεκτό και προσφερόμενο πρότυπο προς μίμηση.

Οι κούκλες γίνονται οι «εξομολογητές» των παιδιών και έτσι δίνεται η δυνατότητα στο δάσκαλο να διεισδύσει στον εσωτερικό τους κόσμο, να ακούσει τα προβλήματά τους , τις αγωνίες τους και τον τρόπο που ζουν τις καταστάσεις.

Ο δάσκαλος δεν περιορίζεται σε παραμύθια αλλά επεκτείνεται με διάφορους τρόπους σε γνωστικούς κύκλους. Έτσι η κούκλα μπορεί να γίνει «ο νέος δάσκαλος» με μεγάλη δύναμη, εξουσία, μαγευτική ικανότητα και επιρροή. Μπορεί επίσης να διαπαιδαγωγεί τα παιδιά σε θέματα που ο ίδιος θα δυσκολευόταν, (σεξουαλικές σχέσεις, σώμα, αγάπη, έρωτας, γέννηση).

Μια παράσταση-θέαμα δίνει στο δάσκαλο-εμψυχωτή τη δυνατότητα διδασκαλίας στα παιδιά, ενώ στον ίδιο δίνει τη δυνατότητα της δημιουργίας. Διευκολύνει την καλλιτεχνική του διάθεση και ο ίδιος κρύβεται πίσω από την κούκλα υπερνικώντας έτσι τυχν αναστολές του.

 

 

3. Τύποι κούκλας  κουκλοθέατρου

 

             Α) Γαντόκουκλα

 Είναι ο πιο γνωστός και συνηθισμένος τύπος κούκλας, η οποία ονομάζεται έτσι, γιατί φοριέται στο χέρι σαν γάντι. Το κεφάλι αυτής της κούκλας μπορεί να είναι φτιαγμένο από διάφορα υλικά (ξύλο, λάστιχο, πεπιεσμένο χαρτί, ύφασμα), αρκεί να έχει μια τρύπα από κάτω, για να χωράει μέσα ο δείκτης του χεριού του χειριστή. Το σώμα της αποτελείται από ένα υφασμάτινο σάκο (φόρεμα) με μανίκια (τα χέρια της κούκλας). Το χέρι του χειριστή μπαίνει μέσα σ’ αυτό το γάντι, έτσι ώστε ο αντίχειρας και το μεσαίο δάκτυλό του να βρίσκονται μέσα στα δύο μανίκια που αποτελούν τα χέρια της κούκλας και ο δείκτης στην τρυπά στο κάτω μέρος του κεφαλιού της να αποτελεί το σώμα της κούκλας .το φόρεμα της κούκλας πρέπει να είναι αρκετά φαρδύ και μακρύ έτσι ώστε να μη φαίνεται ο καρπός του χεριού  του χειριστή και να είναι αρκετά άνετο για ελεύθερη κίνηση γιατί το χέρι είναι που κινεί και δίνει ζωή στην κούκλα.

 

            Β) Κούκλα με ξύλινο ραβδί Μarota

 Αυτός ο τύπος της κούκλας κινείται με ένα ξύλινο ραβδί που διαπερνάει ο σώμα και καταλήγει στο κεφάλι μέσα στο όπιο σφηνώνει και στερεώνεται  όπως μας αποκαλύπτει  και το όνομα της , «μαρότα»  που σημαίνει σκήπτρο με κεφάλι. Αυτό το είδος της κούκλας αρχικά χρησιμοποιήθηκε από τους γελωτοποιούς για να διασκεδάζουν οι βασιλιάδες και αποτελούνται  από ένα ξύλινο ραβδί   πάνω στο οποίο ήταν στερεωμένο ένα κεφάλι με κωμική έκφραση που φορούσε μονό ένα περιλαίμιο με ένα κουδούνι χωρίς σώμα .αργότερα εξελίχθηκε και σήμερα έχει και σώμα.

Το κεφάλι της μαρότας είναι φτιαγμένο είτε από ένα ξύλινο μπαλάκι είτε από φελιζολ είτε από χαρτοπολτό και είναι στερεωμένο σ’ένα  ξύλο στρογγιλεμένο. Αυτό το ξύλο κρατάει ο παίχτης και κινεί την κούκλα ενώ ο δείκτης και ο αντίχειρας του είναι τοποθετημένη μέσα στα μανίκια του ριχτού φορέματος που είναι μάκρη και καλύπτει την ξύλινη αυτί βέργα.

 

Γ) Μαριονέτες

Είναι ολόσωμες κούκλες με κινούμενα βέλη στα οποία η κίνηση δίνεται με νήματα. Το χειριστήριο μπορεί να είναι απλά δύο ξύλα σε σχήμα σταυρού ή και περισσότερα, αλλά και πιο πολύπλοκο, ανάλογα με τον αριθμό των νημάτων που ανεβαίνουν σ’ αυτό από τη μαριονέτα και σύμφωνα με τις ανάγκες της κίνησης που αυτά εξυπηρετούν.

Δ) Επίπεδες Φιγούρες

Πρόκειται για δυσδιάστατες κούκλες χωρίς όγκο, καμωμένες από χαρτί ή χαρτόνι αλλά και από ύφασμα κολλημένο σε χαρτόνι. Αυτές οι φιγούρες μπορεί να παιχτούν, αφού στερεωθούν σ’ ένα ξυλαράκι ή σύρμα. Αυτού του τύπου οι κούκλες κατασκευάζονται πολύ εύκολα και γρήγορα από τα παιδιά και μπορεί εξίσου εύκολα να παιχτούν κρατώντας ξύλινο ή το συρμάτινο στήριγμα.

Οι φιγούρες μπορούν να ζωγραφιστούν από τα παιδιά πάνω σε χαρτί ή να σχηματιστούν σε ύφασμα και στη συνέχεια να κοπούν. Οι πιο πολύπλοκες επίπεδες φιγούρες έχουν και κάποια αρθρωτά μέλη, τα οποία ο χειριστής κινεί με την βοήθεια ενός σύρματος που είναι προσαρμοσμένο στο μέλος που το κινεί. Αυτού του είδους οι φιγούρες χρησιμοποιήθηκαν πολύ στην Αγγλία του 19^ου  αιώνα στα κουκλοθέατρα που απευθύνονταν στα παιδιά.

Οι επίπεδες φιγούρες από κάτω κρατώντας τα ξύλινα ή συρμάτινα υποστηρίγματά τους.

Ε) Κούκλα Burnraku

Αυτού του είδους οι κούκλες είναι ολόσωμες, σε μέγεθος γύρω στα 2/3 του φυσικού ανθρώπινου μεγέθους. Κάθε κούκλα Bunraku έχει τρεις χειριστές ,οι οποίοι βρίσκονται πίσω από την κούκλα και την κινoύν μπροστά στο κοινό.

Ο κύριος χειριστής με το ένα χέρι του κινεί το κεφάλι της κούκλας , μέσω κάποιων νημάτων που είναι προσαρμοσμένα στην κούκλα και που κινεί όχι μόνο το κεφάλι αλλά και τα μάτια και τα φρύδια και με το άλλο χέρι του κινεί το δεξιό βραχίονα της κούκλας. Ο δεύτερος χειριστής κινεί το αριστερό χέρι της κούκλας και ο τρίτος τα πόδια της.

Οι κούκλες αυτές χρησιμοποιούνται στο ιαπωνικό κουκλοθέατρο και η κατασκευή τους είναι περίτεχνη τόσο από την πλευρά της κατασκευής του προσώπου όσο και απ’ την πλευρά των κοστουμιών που φορούν.

 

Στ) Γιγαντόκουκλα

Είναι κούκλα ολόσωμη πολύ μεγάλου μεγέθους που ξεπερνά το ανθρώπινο φυσικό μέγεθος και είναι φτιαγμένη από διάφορα υλικά, όπως το χαρτοπολτό, ξύλο κτλ. Αυτού του τύπου οι κούκλες στηρίζονται σε ένα βάθρο ή επιφάνεια που από κάτω έχει προσαρμοσμένα ροδάκια και ο/οι χειριστής/ ές κινεί/νουν την κούκλα από πίσω.

Τέτοιου είδους κούκλες χρησιμοποιεί το αμερικάνικο θέατρο του Peter Shuman «Bread and Puppet», στο οποίο τις περισσότερες φορές παίζουν στην παράσταση ισότιμα άνθρωποι – ηθοποιοί και κούκλες – ηθοποιοί.

Εδώ στην Ελλάδα το «θέατρο της κούκλας» του Τάκη και της Μήνας Σαρρή το 1998 παρουσίασε την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή με γιγαντόκουκλες.

 

Ζ) Δακτυλόκουκλα

Αυτή η κούκλα είναι φτιαγμένη είπε από ύφασμα είτε από χαρτόνι ή χαρτί και προσαρμόζεται στο δάκτυλο του παίκτη από μία τρύπα που έχει στο κάτω μέρος της. Αυτός ο τύπος της κούκλας είναι κατάλληλος για όλα τα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Φτιάχνεται γρήγορα και εύκολα και η κούκλα κινείται με την κίνηση του δακτύλου. Κάθε δάχτυλο μπορεί να είναι μια ξεχωριστή κούκλα. Αυτού του είδους οι κούκλες μας επιτρέπουν να φτιάξουμε και συνθέσεις. Έτσι σα δάχτυλα του ενός χεριού μπορεί να φτιάχνουν μια οικογένεια, ενώ τα δάχτυλα του άλλου χεριού ένα δάσος με τα δέντρα, τις πεταλούδες, τις μέλισσες ή άλλα ζώα.

Έτσι μπορούμε να δώσουμε μια ολόκληρη παράσταση μόνο με τα χέρια μας. Αυτές οι κούκλες μπορεί να παιχτούν είτε με τον παίκτη κρυμμένο πίσω από μία κουρτίνα ή ένα παραβάν, από κάτω, με τα χέρια υψωμένα πάνω απ’το κεφάλι του είτε φανερά κρατώντας ο παίκτης τις κούκλες μπροστά του.

             

 

4. Κατασκευή διάφορων τύπων κούκλας κουκλοθέατρου

 

1. Κούκλες με το…σώμα μας

Οι πρώτες κούκλες που μπορούμε να φτιάξουμε μαζί με τα παιδιά μπορούν να έχουν ως βασικό υλικό τα διάφορα μέλη του σώματος μας. Η παλάμη μας μπορεί να μεταμορφωθεί σε ένα πρόσωπο αν ζωγραφίσουμε τα χαρακτηριστικά του πάνω της.

 

2. Τα φρούτα και τα λαχανικά

Κούκλες μπορούμε να φτιάξουμε πολύ απλά και γρήγορα χρησιμοποιώντας διάφορα προϊόντα της     φύσης. Έτσι φρούτα λαχανικά και καρποί είναι οι πρώτες κούκλες με όγκο, ενώ τα φύλλα και οι φλούδες των δέντρων μας βοηθούν να φτιάξουμε επίπεδες φιγούρες. Ένα μήλο, ένα πορτοκάλι, ένα λεμόνι ,μια πατάτα μια μελιτζάνα, μια πιπεριά, ένα κολοκύθι ή μια κολοκύθα μεταμορφώνονται σε κούκλες «μαρότες», αν ζωγραφίσουμε ή κολλήσουμε πάνω τους συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Νήματα ή λωρίδες χαρτιού ,κομμένες φλούδες πορτοκαλιού ή ακόμη και αγριόχορτα, μπορεί να γίνουν μαλλιά που θα στερεωθούν με πινέζες. Οι πινέζες με στρογγυλή άκρη μπορεί να γίνουν μάτια ή δόντια.

Στο κάτω μέρος του φρούτου ή του λαχανικού μπήγουμε ένα ξυλαράκι από σουβλάκι ,πάνω στο οποίο μπορούμε να προσαρμόσουμε φόρεμα από χαρτί γκοφρέ ή κουρελάκια. Μπορούμε ακόμη να στερεώσουμε με ταινία πάνω στο ξυλαράκι ένα παντελόνι και μια μπλούζα κομμένα από χαρτί και η «μαρότα» μας είναι έτοιμη.

 

3. Άχρηστα υλικά.

 Πολλά υλικά, τα οποία δε χρησιμοποιούμε πια και τα προορίζουμε για τα σκουπίδια, μπορούν να μεταμορφωθούν σε θαυμάσιες κούκλες κουκλουθέατρου.Τα υλικά αυτά είναι πάρα πολλά ,αρκεί να διαθέτουμε φαντασία. Παρακάτω θα αναφέρουμε ενδεικτικά μερικά από αυτά. Όμως μπορούμε να ανακαλύψουμε άλλα τόσα και ακόμη περισσότερα.

 

I  Κούκλες από  πλαστικά μπουκάλια.

Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μπουκάλια, μικρά και μεγάλα, σε διάφορα σχήματα και χρώματα, από συσκευασίες τροφίμων, καλλυντικών, σαμπουάν ή απορρυπαντικών, (όχι όμως από συσκευασίες τοξικών υλικών). Αφού πλύνουμε καλά τα μπουκάλια, μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε. Το μπουκάλι θα αποτελέσει το κεφάκι της κούκλας το οποίο μπορούμε να το αφήσουμε όπως είναι ή να το ντύσουμε με χαρτί ή ύφασμα. Τα χαρακτηριστικά του προσώπου της τα ζωγραφίζουμε ή τα κολλάμε.

Τα υλικά που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε γι’ αυτό το σκοπό είναι αυτοκόλλητα, χαρτάκια, κουμπιά, καπάκια, μπαλάκια από φελιζόλ, λαστιχένια κοκαλάκια για τα μαλλιά ή φελλούς. Για μαλλιά κολλάμε νήματα πλεξίματος, κουρελάκια κομμένα σε λωρίδες, φτερά από ξεσκονιστήρι ή σύρμα για τα πιάτα. Στη συνέχεια μπορούμε να προσθέσουμε καπέλο, γυαλιά ηλίου, μαντίλια κτλ. Ο λαιμός του μπουκαλιού αποτελεί το λαιμό της κούκλας, γύρω από το οποίο στερεώνουμε το φόρεμά της, που μπορεί να είναι φτιαγμένο, είτε από χαρτί γκοφρέ είτε από ένα μεγάλο ύφασμα, έτσι ώστε να κρύβεται το χέρι μας. Αν θέλουμε μπορούμε να φτιάξουμε ένα κανονικό φόρεμα με τα χέρια. Για να κινήσουμε την κούκλα, βάζουμε το δείκτη του χεριού μας μέσα στο άνοιγμα του μπουκαλιού.

 

I  Κούκλες από πλαστικά και χάρτινα ποτήρια, πιάτα, τενεκεδάκια από καφέ και αναψυκτικά, πλαστικά κουτάλια και πιρούνια, χάρτινες συσκευασίες από γάλα και χυμούς.

Τα χάρτινα και τα πλαστικά ποτήρια αποτελούν ιδανικά υλικά για κατασκευή κούκλων σε μορφή ζώων αλλά και ανθρώπων. Το ποτήρι το χρησιμοποιούμε όπως είναι ή το ντύνουμε με χαρτί, πανί ή μια παλιά κάλτσα και στη συνέχεια το ζωγραφίζουμε ή κολλάμε χαρακτηριστικά του προσώπου στον πάτο του ποτηριού, όπως μάτια και μουστάκια από χαρτί ή ύφασμα, υπέροχα χαρτονένια αυτιά σε διάφορα σχήματα. Μπορούμε επίσης να κολλήσουμε πάνω στο σώμα της κούκλας μας φτερά, νήματα, κουρελάκια, χαρτάκια ή βαμβάκι.

 

Η κούκλα αυτή κινείται, εάν βάλουμε το χέρι μας ή κάποια δάκτυλα του χεριού μας μέσα στο άνοιγμα του ποτηριού.

Οι χάρτινες συσκευασίες από γάλα ή από χυμό μπορούν να γίνουν πολύ πρωτότυπες γαντόκουκλες, αν κόψουμε ένα άνοιγμα από κάτω, έτσι ώστε να βάζουμε το χέρι μας μέσα και να κινούμε από εκεί την κούκλα. Αν μάλιστα κάνουμε και δύο τρύπες στα πλάγια, χωράνε και τα δύο δάκτυλά μας που βγαίνουν από τις τρύπες και αποτελούν τα χέρια της κούκλας. Αφού τα κουτιά, τα ντύνουμε με χαρτί ή τα χρωματίζουμε, στη συνέχεια, αφού στεγνώσουν, προσθέτουμε τα χαρακτηριστικά του προσώπου και τα αξεσουάρ ανάλογα με την φαντασία μας.

 

 

I  Κούκλες από ξύλινες κουτάλες, σουρωτήρια, μυγοσκοτώστρες, τιναχτήρια, σκούπες, βούρτσες, φαρδιά πινέλα, ψάθινες βεντάλιες

Απ’ όλα τα παραπάνω υλικά μπορούμε να φτιάξουμε κούκλες <<μαρότες>>, αφού ήδη έχουν το χερούλι, που μας βοηθά να κινούμε την κούκλα. Με ξύλινες κουτάλες μπορούμε να φτιάξουμε πολύ απλές κούκλες αλλά και πιο πολύπλοκες.

Έτσι, τα πιο μικρά παιδιά μπορούν να βάψουν την ξύλινη κουτάλα από την πλευρά που κάνει καμπύλη, να ζωγραφίσουν ή να κολλήσουν κατευθείαν πάνω στο ξύλο τα χαρακτηριστικά του προσώπου της κούκλας αλλά και τα μαλλιά της. Για φόρεμα μπορούν απλώς να δέσουν στο λαιμό της κουτάλας με μια κορδέλα ένα μακρύ κομμάτι ύφασμα ή χαρτί γκοφρέ και η «μαρότα» μας είναι έτοιμη.

Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να φτιάξουν μια πιο πολύπλοκη «μαρότα», ντύνοντας την κουτάλα με ύφασμα, τσόχα ή κάλτσα. Μπορούν επίσης αν θέλουν, στο κοίλο μέρος της κουτάλας να τοποθετήσουν βαμβάκι και μετά να κολλήσουν από πάνα ένα κομμάτι τουλουπάνι με ατλακόλ, μ’αυτό τον τρόπο το κεφάλι θα στρογγυλέψει και επιπλέον θα μπορούν να κολλήσουν πάνω στο τουλουπάνι πιο πολλά και πλούσια μαλλιά.

Οι σκούπες, οι βούρτσες, τα φαρδιά πινέλα και οι σφουγγαρίστρες είναι αντικείμενα που μας δίνουν πολύ εντυπωσιακές και πρωτότυπες κούκλες και επιπλέον εξάπτουν πολύ τη φαντασία μας.

 

I  Κούκλες από σφουγγάρια, αφρολέξ και νάιλον κάλτσες

Από σφουγγάρια μπορούμε να φτιάξουμε κούκλες διαφόρων μεγεθών και σχημάτων. Το σφουγγάρι μπορούμε να το κόψουμε, να το ζουλήξουμε, γενικά να του δώσουμε διάφορα σχήματα, αρκεί να δέσουμε κάποια σημεία του, πως π.χ. να δέσουμε τις δύο γωνίες ενός τετραγώνου σφουγγαριού, φτιάχνοντας τα αυτιά μιας γάτας. Για τα χαρακτηριστικά του προσώπου, εκτός απ΄όλα τα άλλα υλικά που μπορούμε να κολλήσουμε, μπορούμε να παίξουμε και με τους όγκους του ίδιου υλικού, π.χ. μπορούμε να κόψουμε κομμάτια σφουγγαριού στα σχήματα που θέλουμε και να τα κολλήσουμε στο σφουγγάρι-κεφάλι, κολλάμε λοιπόν μάτια, μάγουλα, στόμα και άλλα με βενζινόκολλα.

Με τον ίδιο τρόπο μπορούμε να φτιάξουμε κούκλες από μεγάλα ή μικρά κομμάτια αφρολέξ. Το σφουγγάρι αλλά και το αφρολέξ μπορούμε να τα βάψουμε χρησιμοποιώντας πάλι σφουγγάρι βουτηγμένο σε μπογιά που μπορεί να είναι τέμπερα ή και πλαστικό. Αν δεν θέλουμε να φαίνεται το σφουγγάρι ή το αφρολέξ και αφού θα είναι έτοιμο το πρόσωπο της κούκλας με τις αφαιρέσεις και τις επικολλήσεις επιπλέον κομματιών, μπορούμε να  το ντύσουμε, είτε με νάιλον καλσόν είτε με κομμάτια γάζας, κολλώντας τα με ελαφριά στρώση βενζινόκολας. Μετά το στέγνωμα βάφουμε το πρόσωπο με τον τρόπο που περιγράψαμε παραπάνω.

Αντίθετα, οι κούκλες από νάιλον κάλτσες μπορούν άνετα να κατασκευαστούν από τα παιδιά με μεγάλη ευκολία. Γεμίζουμε μια νάιλον κάλτσα με παλιά πανιά ή κομμάτια σφουγγαριού, αφρολέξ ή βαμβάκι ή άλλες κάλτσες, έτσι ώστε να σχηματίσουμε ένα κεφάλι στο μέγεθος που επιθυμούμε. Αφού την παραγεμίσουμε βάζουμε μέσα ένα ξυλαράκι στρογγυλό και δένουμε καλά την παραγεμισμένη κάλτσα μας γύρω απ’ αυτό φροντίζοντας να μην σπρώξουμε πολύ το ξύλο και βγει από την πάνω πλευρά. Κατόπιν ζωγραφίζουμε ή κολλάμε τα χαρακτηριστικά του προσώπου και τα μαλλιά, ντύνουμε την κούκλα μας και άλλη μια «μαρότα» είναι έτοιμη να ζωντανέψει.

 

I  Κούκλα μαρότα από μπαλάκι φελιζόλ

Τα μπαλάκια από φελιζόλ δίνουν τη δυνατότητα στα παιδιά να επιλέξουν ανάμεσα σε διάφορα μεγέθη για την κατασκευή του κεφαλιού, να φτιάξουν κούκλες μικρές ή μεγάλες, αλλά και να πειραματιστούν εφευρίσκοντας νέους τρόπους έκφρασης μέσα από την αλληλεπίδραση τους με νέα υλικά. Ένα άλλο πλεονέκτημα αυτού του υλικού είναι το ότι είναι ελαφρύ, γεγονός που κάνει την κούκλα ευκολόχρηστη. Επιπλέον, το υλικό αυτό μας παρέχει τη δυνατότητα να πειραματιστούμε, δίνοντας στην κούκλα μας ποικίλους χαρακτήρες, πριν αποφασίσουμε τελικά ποιον χαρακτήρα θέλουμε να έχει, αφού μπορούμε με ευκολία να τοποθετούμε και να αναιρούμε υλικά στερεώνοντας τα προσωρινά με καρφίτσες ή πινέζες. Mε το μπαλάκι του φελιζόλ, επειδή είναι πολύ ελαφρύ και σκαλίζεται εύκολα μπορούμε να φτιάξουμε και μια άλλη πολύ πρωτότυπη και ενδιαφέρουσα κούκλα που αυτή τη φορά όμως θα είναι γαντόκουκλα. Η διαδικασία κατασκευής του κεφαλιού είναι ίδια με αυτή που περιγράψαμε παραπάνω.

Σκαλίζουμε το κάτω μέρος  του κεφαλιού κάνοντας μια τρύπα για να χωράει όχι μια καβίλια, αλλά ο δείκτης του χεριού μας. Αν φορέσουμε ένα γάντι στο χέρι μας και τοποθετήσουμε το δείκτη του χεριού μας μέσα στην τρύπα στην τρυπά του κεφαλιού και στη συνεχεία χρησιμοποιήσουμε τον αντιχείρα μας και το μεσαίο δάκτυλο μας σαν χεριά της κούκλας ενώ τα υπόλοιπα δάχτυλα μας τα κρατάμε κλειστά έχουμε μια πολύ διαφορετική γαντόκουκλα.

 

I  Αναδυομένη κούκλα από μπαλάκι του πινγκ – πονγκ

Η αναδυομένη κούκλα είναι ένα είδος «μαρότα» που έχει τη δεινότητα να κρύβεται και να επανεμφανίζεται από ένα χωνί που είναι συνδεδεμένο μαζί της. Το κεφάλι της κούκλας πρέπει να έχει τέτοιο μέγεθος που να χωράει να κρυφτεί μέσα στο χωνί της. Το υλικό του κεφαλιού μπορεί να είναι ένα ξύλινο μπαλάκι, ένα μπαλάκι από φελιζόλ ή ένα μπαλάκι του πινκ – πονκ. Στην περίπτωση αυτή ακολουθούμε τη διαδικασία κατασκευής, όπως περιγράφεται παρακάτω. Το χωνί είτε το φτιάχνουμε από χοντρό χαρτόνι, κόβοντας τη μυτερή του άκρη και αφήνοντας μια τρυπούλα, είτε χρησιμοποιούμε μπομπίνες (μεγάλη επαγγελματική κουβαρίστρα που όταν τελειώσει η κλωστή, παραμένει η βάση της σε σχήμα κώνου) από πλαστικό ή από χαρτόνι.

Ζωγραφίζουμε τα χαρακτηριστικά του προσώπου με μαρκαδόρο πάνω στο μπαλάκι του πινκ – πονκ και κολλάμε τα μαλλιά, στο κάτω μέρος του κεφαλιού κάνουμε μια τρύπα χαράσσοντας με ένα μαχαιράκι ένα σταυρό και τοποθετούμε μέσα στο κέντρο του σταυρού μια καβίλια, αφού την έχουμε βουτήξει στην ατλακόλ, ώστε να σφηνώσει στο κεφάλι. Ετοιμάζουμε ένα κανονικό φόρεμα κούκλας με χέρια και το στερεώνουμε στην καβίλια. Έπειτα ντύνουμε το χωνί με ύφασμα ή το βάφουμε και το διακοσμούμε κατά την κρίση μας. Αφού ετοιμαστεί και το χωνί, κολλάμε το κάτω μέρος του φορέματος έξω από το φαρδύ χείλος του χωνιού γύρω – γύρω με τέτοιο τρόπο, ώστε το φόρεμα της κούκλας να είναι τεντωμένο και αφού πρώτα έχουμε περάσει την καβίλια μέσα στο χωνί και η μία της έχει βγει από κάτω απ’ τη μικρότερη τρύπα του χωνιού.

Αφού στεγνώσει, μπορούμε κουνώντας την καβίλια πάνω – κάτω να προκαλούμε εξαφάνιση της κούκλας μέσα στο χωνί και την επανεμφάνισή της. Εάν στρίψουμε την καβίλια δεξιά-αριστερά, στρίβει και η κούκλα μας ανάλογα.

 

I  Γαντόκουκλες από παλιές κάλτσες

Η κάλτσα είναι ένα υλικό που μας προκαλεί να του δώσουμε μορφή. Υπάρχουν κάλτσες καμωμένες από διάφορα υφάσματα και σε διάφορα χρώματα και σχέδια. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά της κάλτσας αποτελούν ερεθίσματα για τη δημιουργία ανθρώπινων μορφών αλλά και ζώων.

13

Υπάρχουν κάλτσες μακριές και με τέτοιους χρωματισμούς και σχέδια που θα μπορούσαν να γίνουν υπέροχα, φίδια, αν τους κολλούσαμε μάτια και γλώσσα και τις φορούσαμε στα χέρια μας δίνοντας τους την κατάλληλη κίνηση και ήχο. Ακόμη θα μπορούσαμε να ζωγραφίσουμε την κάλτσα που θέλουμε και να φτιάξουμε το φίδι της αρεσκείας μας.

Μπορούμε να φτιάξουμε επίσης ωραίες κάμπιες και χελώνες, εάν προσθέσουμε μέσα στην κάλτσα ένα στρογγυλό αφρολέξ ή βαμβάκι και έπειτα βάψουμε στο σημείο αυτό την κάλτσα σαν καβούκι. Μπορούμε να φτιάξουμε σκυλιά, άλογα και άλλα ζώα, αν βάλουμε μέσα στην κάλτσα ένα σφουγγάρι για μουσούδα.

Ανθρώπινες μορφές δημιουργούνται, εάν τοποθετήσουμε μέσα στην κάλτσα κουρέλια, αφρολέξ ή βαμβάκι και μετά δέσουμε την κάλτσα χαλαρά σ’ αυτό το σημείο έτσι, ώστε να χωράει ο δείκτης του χεριού μας. Στη συνέχεια, αφού έχουμε φτιάξει το κεφάλι της κούκλας, κολλάμε ή ζωγραφίζουμε τα χαρακτηριστικά της, καθώς και τα μαλλιά, έπειτα κάνουμε δύο τρύπες στο σώμα της, για να βγουν ο αντίχειρας και ο μέσος μας, και να τη η γαντόκουκλά μας, έτοιμη και ευκίνητη.

 

I  Απλή γαντόκουκλα με ύφασμα

Βγάζουμε το περίγραμμα της παλάμης μας σ’ένα φύλλο χαρτί, έχοντας τον αντίχειρά  μας και το μικρό δάκτυλό μας ανοιχτά, ενώ τα υπόλοιπα δάκτυλα του χεριού μας είναι κολλητά. Μεταφέρουμε αυτό το περίγραμμα σε ένα κομμάτι ύφασμα διπλωμένο στη μέση και κόβουμε το ύφασμα διπλό. Έπειτα ράβουμε τα δύο πανομοιότυπα κομμάτια υφάσματος, έτσι ώστε να σχηματιστεί  ένα γάντι.Προσθέτουμε τα χαρακτηριστικά του προσώπου, τα μαλλιά και τα αξεσουάρ και η γαντόκουκλα μας είναι έτοιμη.

 

I  Δακτυλόκουκλες             Δακτυλόκουκλες μπορούμε να φτιάξουμε με πολλά υλικά, όπως με χαρτί, χαρτόνι, ύφασμα και κυρίως, τσόχα που δεν ξεφτάει, παλιά γάντια ακόμη και τα ίδια τα δάκτυλά μας, αν τα ζωγραφίσουμε και τους προσθέσουμε διάφορα αξεσουάρ. Ένα παλιό γάντι μπορεί να μας φανεί πολύ χρήσιμο, γιατί αυτόματα μπορούμε να φτιάξουμε 5 δακτυλόκουκλες, είτε επίπεδες είτε με όγκο. Κόβουμε τα 5 δάκτυλα από το γάντι και είτε κολλάμε στην κορυφή ένα μικρό κύκλο κομμένο από χαρτόνι ή τσόχα για κεφάλι είτε βάζουμε πρώτα μέσα στη θήκη του δακτύλου λίγο βαμβάκι για να πάρει όγκο το κεφάλι και μετά κάνουμε τις επικολλήσεις. Στη συνέχεια, ζωγραφίζουμε τα χαρακτηριστικά του προσώπου με μαρκαδόρους, προσθέτουμε τα μαλλιά ή τα άλλα αξεσουάρ που δίνουν τον χαρακτήρα σε κάθε μια από τις κούκλες μας, κολλάμε ή ράβουμε το ρούχο κάτω από το κεφάλι που μπορεί να είναι ένα κομματάκι ύφασμα της αρεσκείας μας και φοράμε την κούκλα στο δάκτυλό μας. Έπειτα, της δίνουμε ζωή κατευθείαν κουνώντας το δάκτυλό μας. Αν δεν θέλουμε να κόψουμε το γάντι, το αφήνουμε όπως είναι και φτιάχνουμε τις κούκλες πάνω από άκοπο γάντι.

Πολύ εντυπωσιακές δακτυλόκουκλες μπορούμε να φτιάξουμε σχεδιάζοντας και ζωγραφίζοντας πάνω σε   ένα χαρτόνι διάφορες ολόσωμες φιγούρες ή πρόσωπα.

Δακτυλόκουκλες μπορούμε να φτιάξουμε και με άδεια ρολά από χαρτί υγείας. Κόβουμε ένα ρολό στη μέση και τοποθετούμε τα δύο ή τρία δάκτυλά μας μέσα στην τρύπα του διαμορφωμένου ρολού. Το ρολό το διαμορφώνουμε σύμφωνα με περιγραφή που έχουμε περιγράψει.

 

I  Μαρότα ή γαντόκουκλα από λωρίδες εφημερίδας και από χαρτοπολτό

Αυτού του είδους οι κατασκευές είναι πιο πολύπλοκες και χρονοβόρες και είναι κατάλληλες κυρίως για τα μεγάλα παιδιά της προσχολικής ηλικίας. Σ’ αυτές τις κατασκευές θα χρειαστεί καλούπι, πάνω στο οποίο θα πλαστεί το κεφάλι. Το καλούπι κατασκευάζεται με τον ίδιο τρόπο και στις δύο περιπτώσεις.

Το κεφάλι της κούκλας πρέπει να είναι ελαφρύ, για να μπορεί ο κουκλοπαίκτης να κινεί καλά την κούκλα, χωρίς να κουράζεται το χέρι του και να γέρνει το κεφάλι της κούκλας, ώστε να μη φαίνεται το βλέμμα της ή να φαίνεται όλη η κούκλα άψυχη. Γι’ αυτό το λόγο είτε χρησιμοποιούμε ως καλούπι γι’ αυτές τις δύο κατασκευές είτε το υλικό που χρησιμοποιούμε ως βάση που ενσωματώνεται στο κεφάλι της κούκλας πρέπει να είναι ελαφρύ. Έτσι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ως βάση, ανάλογα με το σχήμα του κεφαλιού που θέλουμε να δώσουμε   στην κούκλα, ένα μπουκάλι από νερό μικρό ή μεγάλο, για μεγαλύτερες κούκλες, ή ένα μπουκάλι από αναψυκτικό ή μια μπάλα τσαλακωμένες εφημερίδες. Μέσα στην τρύπα του μπουκαλιού αλλά και στην εφημεριδόμπαλα στερεώνουμε μια καβίλια δένοντας την με βαμβακερό σπάγκο. Με τον ίδιο σπάγκο, χωρίς να τον κόψουμε, τυλίγουμε και την επιφάνεια του μπουκαλιού ή της μπάλας.

Εάν θέλουμε να φτιάξουμε καλούπι το οποίο αφαιρεθεί μετά το τέλος της κατασκευής, παίρνουμε ένα πλαστικό σακουλάκι, ανάλογα με το μέγεθος του κεφαλιού που θέλουμε να φτιάξουμε, και το γεμίζουμε με λεπτό πριονίδι. Σφηνώνουμε μέσα στο σακουλάκι μέσα στο σακουλάκι με το πριονίδι μια καβίλα σε πάχος λίγο πιο μεγάλο απ’ το  δάκτυλό μας και δένουμε το σακουλάκι με το πριονίδι και την με βαμβακερό σπάγκο, αφήνοντας λίγο σπόγγο να περισσεύει, πριν τον κόψουμε. Τυλίγουμε όλο το σακουλάκι με το σπάγκο σταυρωτά καθώς και ένα μέρος της καβίλιας  που θα αποτελέσει το λαιμό της κούκλας (την καβίλια μπορούμε να τη στερεώσουμε και με χαρτοταινία )

Στις περιπτώσεις της εφημερίδας και του μπουκαλιού η καβίλια θα μείνει μόνιμα στην κούκλα, η οποία θα είναι «μαρότα» ενώ στην περίπτωση του καλουπιού η καβίλια θα βγει και η κούκλα θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε σαν γαντόκουκλα είτε σαν «μαρότα» οπότε θα πρέπει να τοποθετούμε την καβίλια στο λαιμό της κούκλας. Αντί για καβίλια στην περίπτωση της εφημερίδας μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και ξύλινη κουτάλα όπου το φαρδύ της μέρος το καλύπτουμε με εφημερίδες που τις στερεώνουμε και δίνουμε το σχήμα του κεφαλιού που θέλουμε, Από εδώ και πέρα η διαδικασία κατασκευής είναι ίδια. Τοποθετούμε την καβίλια με το καλούπι σ’ένα βάζο με άμμο ή πετρούλες ώστε να στερεωθεί το καλούπι και να μπορούμε να δουλέψουμε άνετα. Με ένα πινέλο καλύπτουμε το καλούπι με μια στρώση ατλακόλ ή αλευρόκολλα και το αφήνουμε για λίγο, πριν απλώσουμε πάνω στο καλούπι μας τις λωρίδες της εφημερίδας ή το χαρτοπολτό. Στο μεταξύ έχουμε ήδη κόψει με το χέρι λωρίδες εφημερίδες ή έχουμε ετοιμάσει το χαρτοπολτό, όπως έχουμε περιγράψει σε προηγούμενο κεφάλαιο. Στην περίπτωση του χαρτοπολτού καλύπτουμε το καλούπι με χαρτοπολτό. Αφού λοιπόν έχουμε φτιάξει το κεφάλι, προσθέτουμε και τα χαρακτηριστικά του προσώπου από κομμάτια χαρτοπολτού και τους δίνουμε το σχήμα που θέλουμε πλάθοντας το. Αφήνουμε το κεφάλι να στεγνώσει 4-5 μέρες και μετά το βάφουμε με τέμπερες ή πλαστικά χρώματα χρησιμοποιώντας κομμάτια σφουγγαριού βουτηγμένα στο χρώμα και για μεγαλύτερη ευκολία αλλά και για να απλωθεί το χρώμα ομοιόμορφα και να γίνουν καλύτερα οι αναμείξεις των χρωμάτων ώστε να έχουμε καλύτερα αποτέλεσμα.

Εάν θέλουμε να φτιάξουμε κούκλα με πιο μεγάλο κεφάλι, ακολουθούμε την τεχνική που χρησιμοποιούμε για την κατασκευή της μάσκας με μπαλόνι, εφημερίδες και κόλλα, μόνο που τώρα καλύπτουμε όλο το μπαλκόνι με εφημερίδες. Για να φτιάξουμε το κεφάλι με αυτόν τον τρόπο, αφήνουμε μια μικρή τρύπα στο κάτω μέρος. Όταν στεγνώσει, κολλάμε έναν κύλινδρο από χαρτόνι ή χωνί στο άνοιγμα του μπαλονιού, χρησιμοποιώντας λωρίδες εφημερίδας και κόλλα. Έτσι η κούκλα μας έχει λαιμό, μέσα στον οποίο τοποθετούμε ένα ή δύο δάκτυλα ή μια χοντρή καβίλια για να την κινήσουμε.

 

I  Κούκλες με κόμπους

Και τώρα ας υποθέσουμε πως ένας / μια βρεφονηπιοκόμος δεν έχει κανένα υλικό από αυτά που απαιτούνται, για να παίξει κουκλοθέατρο στα παιδιά. Εύκολα θα πείτε ότι έχει τα χέρια της, όμως ας υποθέσουμε ότι δεν έχει ούτε έναν απλό μαρκαδόρο ή στυλό για να τα μεταμορφώσει σε κούκλες. Σε μια τέτοια περίπτωση τι θα μπορούσε να κάνει;

Σίγουρα θα έχει μια ζακέτα ή ένα μανίκι, πιθανόν θα έχει και ένα κασκόλ ή ένα μαντίλι ή φουλάρι ή μπορεί να βρει ένα παλιό ή στην ανάγκη ένα χαρτομάντιλο. Ένα από αυτά είναι αρκετό. Κάνει λοιπόν έναν κόμπο και αμέσως δημιουργείται το κεφάλι μιας κούκλας και μάλιστα με μαλλιά, βάζει το δείκτη της μέσα στον κόμπο και η κούκλα ζωντανεύει. Τα παιδιά θα ενθουσιαστούν μ’ αυτή την πρωτότυπη κούκλα που ξεφύτρωσε ξαφνικά από το πουθενά.

 

 

 

• Τα ρούχα της κούκλας

 

 

Το ρούχο στην κούκλα αρχικά είναι απαραίτητο για να καλύπτει το χέρι του κουκλοπαίκτη. Βέβαια, η κατασκευή και η διακόσμηση του φορέματος αποτελεί και μεμονωμένα μια δραστηριότητα δημιουργικής έκφρασης. Στις κούκλες που έχουμε κεφάλι με όγκο κυρίως στις «μαρότες» και στις γαντόκουκλες έχουμε τη δυνατότητα να επιλέξουμε ανάμεσα σε δύο τύπους φορέματος, αλλά με το χαρακτήρα της κούκλας, ο οποίος βέβαια καθορίζει και την κίνησή της αλλά και γενικότερα το ρόλο της. Όμως η επιλογή μπορεί να γίνει καθαρά με κριτήριο την επιθυμία του δημιουργού της. Αυτό που είναι πολύ σημαντικό – για λόγους πρακτικούς – είναι η δημιουργία ενός ευρύχωρου και άνετου ρούχου, προκειμένου να μπαίνει και να καλύπτει άνετα το χέρι του κουκλοπαίκτη, ώστε να μην εμποδίζεται η σωστή και αρμονική κίνηση της κούκλας.

Ο πρώτος και πιο απλός τρόπος κατασκευής του φορέματος είναι απλά ένα ύφασμα πλούσιο , μακρύ  και φαρδύ το οποίο χαρτόνι είτε είναι πλασμένος από κόλλα στο λαιμό. Αυτός ο τύπος φορέματος δίνει στην κίνηση της κούκλας έναν αέρα και μια ανεμελιά, γίνεται εύκολα και γρήγορα ακόμη και από τα μικρότερα παιδιά επιπλέον, μπορούμε εύκολα να αλλάξουμε φορέματα στην κούκλα μας. Μπορούν  ακόμη στο βασικό φόρεμα της κούκλας να κολλήσουν είτε πόδια είτε κάποια πόδια, ζώνη, τιράντες, κ.α, κομμένα από άλλο ύφασμα.

 

 

 

• Σκηνή κουκλοθέατρου

 

 

Κουκλοθέατρο μπορούμε να παίζουμε με πολλούς τρόπους, ακόμη και χωρίς σκηνή. Μ’ αυτόν τον τρόπο οι κούκλες βρίσκονται κοντά στα παιδιά, συνδιαλέγονται μαζί τους και ζουν ανάμεσά τους.

Παρακάτω θα αναφερθούμε σε ορισμένες ιδέες για την κατασκευή αυτοσχέδιων σκηνών κουκλοθέατρου, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο παιδικό σταθμό.

Η πιο πρόχειρη και γρήγορη σκηνή κουκλοθέατρου είναι ένα τραπέζι γυρισμένο στο πλάι. Οι κουκλοπαίκτες κρύβονται πίσω από το τραπέζι και χρησιμοποιούν την επάνω άκρη του τραπεζιού για σκηνή.

Μια άλλη πρόχειρη σκηνή θα έχουμε, αν στερεώσουμε ένα σεντόνι στη μια πλευρά ενός τραπεζιού αφήνοντας το να κρέμεται ως το πάτωμα, ενώ την άλλη πλευρά τη στερεώνουμε στο χερούλι μιας πόρτας ή σ’ ένα άλλο τραπέζι ή καρέκλα. Οι κουκλοπαίκτες κρύβονται πίσω από το σεντόνι και οι κούκλες παίζουν πάνω απ’ αυτό.

Εάν τοποθετήσουμε δύο τραπέζια ή θρανία παράλληλα, σε κάποια απόσταση μεταξύ τους και πάνω σε κάθε θρανίο τοποθετήσουμε από μια καρέκλα , μπορούμε πάνω στις δύο καρέκλες να στερεώσουμε μια λεία και επίπεδη σανίδα πάνω στην οποία θα ρίξουμε ένα μακρύ και φαρδύ κομμάτι από ύφασμα, φτιάχνοντας μια πιο ψηλή σκηνή κουκλοθέατρου με προσκήνιο.

Δύο τραπέζια ή θρανία το ένα πάνω στο άλλο καλυμμένα με ένα μακρύ και φαρδύ ύφασμα αποτελεί μια σκηνή κουκλοθέατρου. Ακόμη πάρα πολύ γρήγορα μπορούμε να φτιάξουμε μια σκηνή αν στερεώσουμε με ένα μακρύ σεντόνι πινέζες στις κάσες μιας ανοικτής πόρτας.

Μια μεγάλη σκάλα ανοικτή μπορεί να μεταμορφωθεί σ’ ένα πολύ πρωτότυπο παράπηγμα κουκλοθέατρου, αν την καλύψουμε μ’ ένα πανί και στο κατάλληλο σημείο κόψουμε ένα παράθυρο, για να εμφανίζονται οι κούκλες. Μπορούμε ακόμη να καλύψουμε τη σκάλα και με περισσότερα πανιά τοποθετώντας τα με τέτοιο τρόπο, ώστε να σχηματίζουν το παράθυρο απ’ όπου θα βγαίνουν οι κούκλες. Ένα πιο μεγάλο παράπηγμα μπορούμε να φτιάξουμε, αν τοποθετήσουμε δύο σκάλες ανοιχτές σε κάποια απόσταση και δέσουμε ανάμεσά τους ένα σκοινί, πάνω στο οποίο θα στερεώσουμε ένα ύφασμα.

Πολύ εντυπωσιακό κυκλικό παράπηγμα κουκλοθέατρου μπορούμε να φτιάξουμε με ομπρέλα θαλάσσης, αν την ανοίξουμε και στερεώσουμε πάνω σ’ αυτήν ένα μεγάλο μακρύ ύφασμα, το οποίο θα φτάνει, μέχρι κάτω, δημιουργώντας ένα κλειστό χώρο σαν κυλινδρικό σπιτάκι, το οποίο θα έχει ένα παράθυρο ανοικτό, κομμένο πάνω στο ύφασμα, για να παίζουν οι κούκλες.

Επιλέγουμε ένα σημείο της τάξης μας, όπου οι τοίχοι σχηματίζουν γωνία και καρφώνουμε από ένα καρφί σε κάθε τοίχο. Στα καρφιά στερεώνουμε ένα ύφασμα, πίσω από το οποίο κρύβονται οι κουκλοπαίκτες και παίζουν με τις κούκλες πάνω απ’ αυτό. Μπορούμε ακόμη να παίξουμε κουκλοθέατρο πίσω από ένα παράθυρο ή πίσω από οποιοδήποτε έπιπλο του χώρου θεωρούμε κατάλληλο.

Πάρα πολύ χρήσιμες κατασκευές παραπήγματος κουκλοθέατρου είναι οι χαρτονένιες κούτες συσκευασίας. Έτσι, ένα μεγάλο χαρτοκιβώτιο ψυγείου μπορεί να μας φανεί πάρα πολύ χρήσιμο, αν το τοποθετήσουμε όρθιο και αφαιρέσουμε την επάνω επιφάνεια και ανοίξουμε το μισό πλαϊνό φύλλο από κάθε πλευρά προς τα έξω. Για να φτιάξουμε το άνοιγμα που θα παίξουν οι κούκλες, ανοίγουμε στη μπροστινή πλευρά ένα παράθυρο κόβοντάς το με κοπίδι. Για να εξασφαλίσουμε μεγαλύτερη σταθερότητα και ανθεκτικότητα, κολλάμε πάνω από την κατασκευή μας ύφασμα όπως κάμποτο αλλά και τουλπάνι σκούρου χρώματος, για να προβάλλονται καλύτερα οι κούκλες. Οι εξωτερικές επιφάνειες μπορεί να βαφτούν και να ζωγραφιστούν από τα παιδιά, πάντα όμως με λιτότητα, για να μην αποσπά την προσοχή των θεατών από την παράσταση. Επιπλέον, δυο κανονικές κούτες στερεωμένες σε όρθια θέση, η μια απέναντι στην άλλη, με τα κατάλληλα παράθυρα μπορεί να αποτελέσουν με την κατάλληλη εξωτερική διακόσμηση δύο σπίτια, όπου ο κάθε κουκλοπαίκτης θα μπορεί να μπαίνει στη μία κούτα σπίτι και να συνδιαλέγεται με το γείτονα του στο απέναντι σπίτι.

Ένα υλικό με πάρα πολλές δυνατότητες είναι το χαρτόνι οντουλέ, που πωλείται με το μέτρο. Αν το στερεώσουμε όρθιο και το κόψουμε πάνω σε σχέδιο κάστρου, έχουμε μια σκηνή και ταυτόχρονα ένα σκηνικό κουκλοθέατρου. Μπορούμε ακόμη να φτιάξουμε πύργους και πολυκατοικίες με παράθυρα απ’ όπου θα παίζουν οι κούκλες, καθώς και βάρκες ή καράβια με φινιστρίνια, όπου οι κούκλες θα παίζουν μέσα ή και από πάνω απ’ αυτά.

Υπάρχουν και πιο απλές λύσεις, όπως να παίξουμε κουκλοθέατρο πίσω από μια ανοιχτή ομπρέλα ή μέσα σ’ ένα κουβά ή μέσα σ’ ένα μπαούλο ή πίσω από ανοιχτά ράφια κ.ά. Τα υφάσματα που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σ’ όλα τα παραπάνω είδη των σκηνών μπορεί να είναι παλιά σεντόνια, όπως είναι ή διακοσμημένα, μπορεί όμως να είναι και λινάτσα, κάμποτο, τουλουπάνια ή κάθε είδους βαμβακερά. Αυτό που πρέπει να προσέξουμε μόνο είναι η διαφάνεια. Τα υφάσματα πρέπει να είναι αδιαφανή, για να μην διαγράφονται από μέσα οι παίκτες καθώς κινούνται.

Είναι πολύ σημαντικό, πριν ξεκινήσει μια παράσταση κουκλοθέατρου, να έχουμε βεβαιωθεί ότι όλα τα παιδιά βλέπουν, έτσι ώστε να κυλήσει ήρεμα η παράσταση χωρίς αντεγκλήσεις και διακοπές, που δημιουργούν ανησυχία και εκνευρισμούς.

Η αυλή είναι ένας ακόμη ενδιαφέρων χώρος, όπου μπορεί να δοθεί παράσταση κουκλοθέατρου από τους / τις παιδαγωγούς ή απ’ τα παιδιά. Υπάρχουν χίλιοι χώροι σε μια αυλή που μπορεί να αποτελέσουν φυσική σκηνή μαζί με το σκηνικό για μια παράσταση, ενώ ταυτόχρονα λειτουργούν σαν ερέθισμα για αυτοσχεδιασμούς. Τέτοιοι χώροι είναι τα δέντρα, οι θάμνοι, οι γλάστρες με λουλούδια, οι φράχτες, τα διάφορα όργανα κήπου κ.ά. Μπορούμε ακόμη να φτιάξουμε και μια αυτοσχέδια σκηνή κρεμώντας ένα σεντόνι ή άλλο ύφασμα ανάμεσα σε δύο δέντρα.

 

 

• Σκηνικά Κουκλοθέατρου

 

 

Η κατασκευή των σκηνικών είναι πραγματικά θέμα φαντασίας. Για την κατασκευή τους, ανάλογα και με τις ανάγκες του έργου, μπορεί να χρησιμοποιηθούν όλες οι τεχνικές που έχουν προαναφερθεί στα κεφάλαια της ζωγραφικής, του τυπώματος και του κολάζ. Εδώ τα παιδιά με τους/τις βρεφονηπιοκόμους μπορούν να δημιουργήσουν ελεύθερα, γιατί αυτό είναι κυρίως που μας ενδιαφέρει, η ελεύθερη δημιουργική έκφραση και όχι το άρτιο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Για την κατασκευή των σκηνικών μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε διάφορα υλικά και να κάνουμε διάφορους συνδυασμούς υλικών, όπως χαρτόνι χοντρό, χαρτόνι οντουλέ, διάφορα υφάσματα, κυρίως σκληρά, για να στέκονται, όπως καραβόπανο, κάμποτο, λινάτσα κ.ά.. Πάνω σ’ αυτές τις επιφάνειες μπορούμε να ζωγραφίσουμε ή να κάνουμε συνθέσεις κολάζ.

Τα σκηνικά θα πρέπει κάθε φορά να είναι ανάλογα με το θέμα του έργου που θα παιχτεί. Όμως πολλά σκηνικά μπορεί να χρησιμοποιηθούν και σε περισσότερα από ένα έργα, όπως π.χ. τα τοπία, ή ο εσωτερικός διάκοσμος, καθώς  και τα διάφορα σκηνικά αντικείμενα που πιθανόν θα φτιάξουμε, όπως δέντρα κάποια είδη οικιακής χρήσης κ.ά.

Πολλά από τα σκηνικά που θα φτιάξουμε μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε ξανά, όχι ατόφια, αλλά κάνοντας κάποιες προσθαφαιρέσεις στοιχείων, σύμφωνα με τις ανάγκες του νέου έργου. Έτσι λοιπόν, μπορούμε να φτιάξουμε τα σκηνικά και να τα τοποθετήσουμε στο πίσω μέρος της σκηνής σαν μία επίπεδη ή ανάγλυφη εικόνα, Επίσης, ολόκληρο το παράπηγμα που έχουμε φτιάξει μπορεί να αποτελέσει από μόνο του το σκηνικό του έργου, όπως προαναφέραμε.

Το επίπεδο σκηνικό, που μπορεί να είναι από χαρτόνι, χαρτί ή ύφασμα, το στερεώνουμε σ’ένα πηχάκι, για να μπορέσουμε να το κρεμάσουμε. Αντί για πηχάκια μπορούμε να ράψουμε και δύο λαστιχάκια πάνω στο σκηνικό, ένα σε κάθε πλευρά και από εκεί να το κρεμάσουμε σε δύο καρφιά που έχουμε καρφώσει στον τοίχο. Έτσι εναλλάσσουμε εύκολα τα σκηνικά μας σύμφωνα με τις ανάγκες του έργου.

Ένας άλλος τρόπος για να εναλλάσσονται εύκολα όλα τα σκηνικά, που απαιτούνται για ένα έργο ή και περισσότερα, είναι να πάρουμε ένα μεγάλο χαρτί του μέτρου ή ύφασμα και να ζωγραφίσουμε πάνω του όλα τα σκηνικά που μας χρειάζονται με τη σειρά αφήνοντας κάποια απόσταση μεταξύ τους. Στο τέλος κολλάμε, στο χαρτί μια μεγάλη καβίλια ή ράβουμε μια θήκη κυλινδρική στο ύφασμα, μέσα στην οποία τοποθετούμε την καβίλια με τις δύο άκρες να εξέχουν και τοποθετούμε το σκηνικό μας στην εικόνα που θέλουμε, έχοντας το υπόλοιπο σκηνικό μαζεμένο σε ρολό, Κάθε φορά που θα θέλουμε να αλλάξουμε σκηνικό, περιστρέφουμε την καβίλια. Με αυτό τον τρόπο μαζεύεται η προηγούμενη εικόνα και εμφανίζεται η επόμενη που θέλουμε.

 

Ένας άλλος τρόπος για να έχουμε τα σκηνικά μας μαζεμένα είναι να φτιάξουμε όλα τα σκηνικά του έργου σε μεγάλα ισομεγέθη χαρτιά ή υφάσματα. Έπειτα τα τοποθετούμε με τη σειρά που εμφανίζεται και σε κάθε ένα κάνουμε από μια τρύπα στην επάνω πλευρά τους. Αφού τα δέσουμε  όλα μαζί περνώντας σπάγκο από τις τρύπες, φτιάχνουμε ένα είδος ντοσιέ, στο οποίο, αφού στερεώσουμε από πάνω του μακριά καβίλια, τυλίγουμε τα σκηνικά μας σε ρολό γύρω της. Όταν έρθει η ώρα να χρησιμοποιήσουμε τα σκηνικά, τα στερεώνουμε πίσω από τη σκηνή και κάθε φορά που θέλουμε να αλλάξουμε σκηνικό, απλώς γυρνάμε «σελίδα».

 

 

• Η κίνηση και το ζωντάνεμα της κούκλας

 

 

Το ζωντάνεμα της κούκλας είναι η πιο σημαντική διαδικασία του κουκλοθέατρου. Αυτός που θα δώσει κυριολεκτικά  ζωή στην κούκλα είναι ο κουκλοπαίχτης, ο οποίος πρέπει να λαμβάνει υπόψη του τις εξής σημαντικές αρχές:

v  Η κίνηση της κούκλας, και όχι τόσο ο λόγος είναι το βασικό στοιχείο του κουκλοθέατρου. Άρα χρειάζεται καλή εξάσκηση και εκπαίδευση των χεριών, ώστε να έχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα.

v  Τα χέρια είναι το σημαντικότερο εκφραστικό μέσο κινητικών δυνάμεων και συναισθηματικών εκδηλώσεων.

v  Η κούκλα πρέπει να κινείται σε όρθια θέση.

v  Οι σκέψεις της κούκλας εκφράζονται πρώτα με τις κινήσεις και μετά με το λόγο.

v  Η κούκλα πρέπει να φαίνεται ότι βλέπει και παρατηρεί με τις κινήσεις της.

v  Οι κούκλες δεν πρέπει να «φυτρώνουν» ή να βυθίζονται στη σκηνή, αλλά να έχουν είσοδο και έξοδο από τα πλαϊνά της σκηνής. Εξαιρούνται εδώ βέβαια οι μάγισσες και τα ξωτικά.

v  Για να δοθούν καλύτερες κινήσεις στις κούκλες, ο κουκλοπαίχτης πρέπει να παίζει όρθιος αν μπορεί. Κάθε κούκλα πρέπει να έχει ένα χαρακτηριστικό τύπο βαδίσματος, ώστε να δηλώνεται ο χαρακτήρας της.

v  Πολύ σημαντική είναι και η ομιλία του κουκλοπαίχτη. Πολλές φορές θα πρέπει να αλλάζει η φωνή ή ο τόνος της, για αυτό χρειάζεται εξάσκηση.

v  Ο κουκλοπαίχτης καλό θα ήταν να γνωρίζει αρκετά καλά το κείμενο του έργου, ώστε να μην κοιτάζει το χαρτί ή να ψάχνει στο μυαλό του τι θα πει, γεγονός που αποσπά την προσοχή του και αποσυντονίζει τους θεατές.

 

 

• Ενδεικτική μεθοδολογία δημιουργικής προσέγγισης του κουκλοθέατρου στο σχολείο

 

 

v  Για να καταφέρουν τα παιδιά να εκφραστούν μέσα από την τέχνη του κουκλοθέατρου, θα ήταν καλό να ακολουθηθεί μια εξελικτική διαδικασία. Αν δεν γίνει αυτό υπάρχει ο κίνδυνος τα παιδιά να παίζουν μονότονα με τις κούκλες και να περιορίζονται σε στερεότυπες χρήσεις της κούκλας.

v  Παρουσίαση της κούκλας ή της φιγούρας θα ήταν όμορφο η κούκλα να φτάσει στο σχολικό χώρο με ένα περίεργο και μαγικό τρόπο, ώστε να αποτελέσει έκπληξη για τα παιδιά.

v  Γνωριμία με την κούκλα τα παιδιά παίρνουν τις κούκλες, τις καλωσορίζουν στο σχολείο, τις ακουμπούνε, τους μιλάνε.

 

 

v  Παιχνίδια γνωριμίας με τη σκιά έχοντας δυο προβολείς αναμμένους στην τάξη και ένα απλωμένο σεντόνι από μπροστά, τα παιδιά πειραματίζονται με το φως και τις σκιές. Παίζουν πρώτα με τη σκιά του σώματος τους, των χεριών και των ποδιών τους. Μετά τις ασκήσεις παιχνίδια με το σώμα, τα παιδιά μπορούν να πάρουν διάφορα αντικείμενα και να παρατηρήσουν τις αντίστοιχες σκιές .

 

Κατασκευή της κούκλας ή της φιγούρας :

κάθε παιδί φτιάχνει τη δική του κούκλα ή φιγούρα ανάλογα με τα υλικά που του παρέχονται.

Κατασκευή σκηνής και σκηνικού του κουκλοθέατρου:

τα παιδιά φτιάχνουν με πρωτότυπο τρόπο τα σκηνικά και αναζητούν λύσεις για την κατασκευή του κουκλοθέατρου σε συνεργασία με τον/τη παιδαγωγό.

Ζωντάνεμα της κούκλας:

τα παιδιά δοκιμάζουν τις φωνητικές και κινητικές τους ικανότητες μέσα από διάφορα παιχνίδια. Στη συνέχεια με τις κούκλες στα χέρια τους ξεκινούν σιγά σιγά και πραγματοποιούν μικρές αυτοσχέδιες παραστάσεις.

Χορός της κούκλας:

με τη συνοδεία μουσικής τα παιδιά κινούν αντικείμενα, κούκλες ή φιγούρες και χορεύουν με το ρυθμό.

Διάλογοι με κούκλες:

αρχικά μπορεί ο/η παιδαγωγός με μια κούκλα να κάνει διάφορες ερωτήσεις στα παιδιά. Στη συνέχεια τα παιδιά σε ζευγάρια μπορούν να δημιουργήσουν τους δικούς τους ρόλους με ανάλογες ερωτήσεις και να παίξουν αντίστοιχους ρόλους και θέματα.

Ενημερωτικοί διάλογοι πληροφοριών:

με τη βοήθεια του/της παιδαγωγού, τα παιδιά ανταλλάσουν πληροφορίες μεταξύ τους. Για παράδειγμα η Δόνα τερηδόνα συζητάει με τα μικρόβια στο στόμα, δυο σκυλάκια συζητούν για την Παγκόσμια Ημέρα των ζώων, δυο δέντρα διαμαρτύρονται για το καυσαέριο κ.λπ.

Παιχνίδια:

οι κούκλες μαζί με τα παιδιά μπορούν να παίξουν ένα κρυφτό ή ένα κυνηγητό, να παίξουν ένα επιτραπέζιο παιχνίδι ή να συμμετέχουν σε ασκήσεις φυσικής και ψυχοκινητικής αγωγής.

Παραμύθια:

τα παιδιά μπορούν να παρουσιάσουν ένα παραμύθι ή μια σημαντική του σκηνή με τις κούκλες στα χέρια τους.

Δημιουργικότητα-κατασκευές:

κάθε αντικείμενο μπορεί να μετατραπεί σε κούκλα με απλό τρόπο. Άλλωστε το καθετί μπορεί να ζωντανέψει αρκεί να δοθούν τα κατάλληλα ερεθίσματα και τα ανάλογα υλικά από τον/τη παιδαγωγό. Ο/η παιδαγωγός με τη χρήση του κουκλοθέατρου μπορεί να διαχειριστεί πολλά θέματα στο χώρο του σχολείου, ανάλογα φυσικά με την ηλικία των παιδιών, τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες τους.

 

Ενδεικτικά αναφέρονται οι εξής προτάσεις:

-Θέματα περιβαλλοντικής διαπαιδαγώγησης.

Οι κούκλες παρουσιάζουν κάποιο συγκεκριμένο περιστατικό που εκτυλίσσεται στο άμεσο περιβάλλον και έχει σχέση με αυτό. Για παράδειγμα:

τα σκουπίδια που πετάνε οι κούκλες δημιουργούν εστίες μόλυνσης.

τα απορρυπαντικά που χρησιμοποιούν οι κούκλες μολύνουν το περιβάλλον.

τα λουλούδια που μαδούν οι κούκλες καταστρέφουν τον κήπο του σχολείου

-Θέματα υγιεινής διατροφής, υγείας και υγιεινής του σώματος

-Οι κούκλες παίζουν με μια φίλη τους κούκλα τυφλή. Της κρύβουν διάφορα αντικείμενα στο κουκλοθέατρο κι εκείνη τα βρίσκει. Η τυφλή κούκλα μαθαίνει στις άλλες πώς να βλέπουν με την αφή τους και την ακοή τους και να διαβάζουν.

-Οι κούκλες τρώνε διάφορα ανθυγιεινά προϊόντα του εμπορίου όπως γαριδάκια, πατατάκια, σοκολάτες κ.λπ. που δεν τις αφήνουν να αναπτυχθούν σωστά. Αλλάζουν τη διατροφή τους και τρώνε υγιεινά.

οι κούκλες πάνε στον οδοντίατρο επειδή έχουν χαλασμένα δόντια. Συζητούν έτσι θέματα στοματικής υγιεινής.

-Θέματα κυκλοφοριακής αγωγής και πρώτων βοηθειών:

οι κούκλες με ερωτήσεις προς τα παιδιά συζητούνε τις οδηγίες και τους κανόνες για τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας. Παρουσιάζουν διάφορα καθημερινά θέματα σχετικά με την κυκλοφορία:

ένα ατύχημα, ένα τυφλό στο δρόμο, μια κλήση από την Τροχαία ή μια παράβαση, ένα κυκλοφοριακό χάος στο κέντρο της πόλης κ.λπ.

-Πειράματα από τον κόσμο των φυσικών επιστημών

Οι κούκλες παρουσιάζουν διάφορα μικρά πειράματα στα παιδιά όπως:

ρίχνουν ζάχαρη σε ένα ποτήρι νερό και λάδι σε ένα άλλο. Παρατηρούν και συζητούν.

ρίχνουν διάφορα μικροαντικείμενα σε μια λεκάνη με νερό. Άλλα επιπλέουν και άλλα βυθίζονται, πειραματίζονται, συζητούν και καταλήγουν σε συμπεράσματα.

-Προσεγγίσεις της λογοτεχνίας:

Οι κούκλες από μια συλλογή ποιημάτων διαβάζουν ένα ποίημα και στη συνέχεια το δραματοποιούν.

-Παρουσιάζουν ένα παραμύθι ή διάφορα λογοτεχνικά έργα.

-Θέματα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης

-Οι κούκλες συζητούν για τα παιδιά όλου του κόσμου και για τις ανάγκες τους.

Η παρουσία μάλιστα πολλών διαφορετικών κούκλων από όλες τις φυλές θα βοηθήσει καλύτερα σε αυτό το θέμα.

-Θέματα μουσειακής εκπαίδευσης

-Οι κούκλες πηγαίνουν στο Μουσείο, παρατηρούν, θαυμάζουν τα εκθέματα και επιστρέφοντας στο σχολείο αφηγούνται στα παιδιά τις εντυπώσεις και τις εμπειρίες τους.

-Καθημερινά θέματα από τη ζωή του σχολείου ή του οικογενειακού περιβάλλοντος:

μια κούκλα πηγαίνει πρώτη φορά στο σχολείο και φοβάται

δυο κούκλες συμμαθήτριες τσακώνονται και στο τέλος γίνονται φίλες

δυο κούκλες δε ν θέλουν να ξαναέρθουν στο σχολείο γιατί τις κοροϊδεύουν τα άλλα παιδιά

μια κούκλα ζηλεύει πολύ το μικρότερο αδερφάκι της.

 

 

 

10. ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΓΡΑΦΟΥΝ-ΔΙΑΣΚΕΥΑΖΟΥΝ ΣΕΝΑΡΙΑ ΚΟΥΚΟΥΘΕΑΤΡΟΥ

 

& Α΄ Ομάδα «Μπανάνες με Πυτζάμες»

 

«Οι Εξωγήινοι»

 

Α΄Σκηνή

–Αφηγητής: Μια φορά και έναν καιρό σ’ένα μακρινό χωριουδάκι ζούσε ένα ηλικιωμένο ζευγάρι που δεν είχε παιδιά παρά μόνο ένα μικρό γουρουνάκι τον «Γούλη» που τον αγαπούσανε πολύκαι την «Κούλα» την καθαρίστρια που τους φρόντιζε..

–Γιαγιά: Τάκηηη, Ε… Τάκηη…

–Παππούς: Έλα γυναίκα μουυυ…

–Γιαγιά: Πού είναι η Κούλα? Τον τάισε τον Γούλη?

–Παππούς: Κουλααααααααα…..

–Κούλα: Ναι, παππούληηη….

–Παππούς: Τον τάισες το Γούλη?

–Κούλα: Ναι παππούλη μου,τον τάισα, τον καθάρισα και τον έβαλα στον στάβλο.

–Παππούς: Μπράβο τσούπραμ! Αντε να μαζέψεις ξύλα για το τζάκι, αρρχίζει να νυχτώνει.

Β΄Σκηνή

(Νύχτα στο στάβλο)

Αφηγητής: Καθώς ξεκουραζόταν το γουρουνάκι, ξαφνικά ακούει έναν παράξενο θόρυβο έξω απ΄τον στάβλο: γκουπ, γκουπ, γκουπ. Φοβισμένο το γουρουνάκι πηγαίνει προς την πόρτα και βλέπει ένα παράξενο μικρό πράσινο ζώοπου έμοιαζε να ερχόταν από άλλο πλανήτη. Τα δυο ζώα κοιτάζονταν με απορία και φόβο.

Γούλης: χρου!, χρου! Από πού ήρθες εσύ;τι ζητάς εδώ στον τόπο μου; Χρου!, χρου!

Πρασινούλης: δεν ξέρω πού είμαι, έχω χαθεί. Εκεί που έκανα την καθημερινή μου βόλτα, ξαφνικά μπροστά μου εμφανίστηκαν πολλά σύννεφα και έτσι χάθηκα και βρέθηκα εδώ.αχ, αχ, τι θα κάνω τώρα; (κλαίγοντας).

Γούλης: μην κλαις πρασινούλη μου, χρου!, χρου!, έλα μέσα , κάνει πολύ κρύο και βρέχει, χρου!, χρου!

(Μπαίνοντας στο στάβλο κάθονται δίπλα στο άχυρο για να ζεσταθούν)

Πρασινούλης: τι θα κάνω τώρα; Πώς θα βρω το σπίτι μου; Ο αδελφός μου θα έχει τρελαθεί από την αγωνία.

Γούλης: μην στεναχωριέσαι, χρου!, χρου! Κοιμήσου απόψε μαζί μου και θα μιλήσουμε το πρωί, χρου!, χρου!

Πρασινούλης: Σ΄ευχαριστώ πολύ. Αλήθεια πώς σε λένε;

Γούλης: Γούλη με λένε, χρου!, χρου!

Πρασινούλης: λοιπόν Γούλη χάρηκα που σε γνώρισα. Θα τα πούμε αύριο. Καληνύχτα!

Γούλης: καληνύχτα, χρου!, χρου!

Γ΄ Σκηνή

(Πρωί)

Αφηγητής: (πηγαίνοντας η Κούλα στο στάβλο, αντικρύζει δίπλα στο γουρούνι το παράξενο πλάσμα, τον Πρασινούλη και φοβισμένη τρέχει προς το σπίτι φωνάζοντας)

Κούλα: Παπούλη, γιαγιάκα ένα τέρας βρίσκεται στο στάβλο με το γουρουνάκι μας το Γούλη.

(Τρέχει η γιαγιά με το παππού στο στάβλο και βλέπουν το Γούλη με τον Πρασινούλη να τρώνε το πρωινό τους)

Γιαγιά: τέρας, τέρας!

Παππούς: μα τι γίνεται εδώ Γούλη μου; Ποιος είναι αυτός ο παράξενος; Τι ζητά μαζί σου;

Γούλης: παππούλη μου είναι ο Πρασινούλης και έρχεται από άλλο πλανήτη. Όμως χάθηκε καθώς πήγαινε σπίτι του και βρέθηκε εδώ. Χρου!, χρου! Και του είπα να μπει στο στάβλο, γιατί έβρεχε πολύ και έκανε κρύο.

Γιαγιά και παππούς: καλά έκανες Γούλη μου, αλλά τώρα τι θα κάνει;

Γούλης: σας παρακαλώ μπορεί να μείνει εδώ μαζί μου μέχρι να βρει τους δικούς του; Χρου!, χρου!

(κοιτάζονται στα μάτια και σιωπηλά η γιαγιά και ο παππούς συμφωνούν)

Γιαγιά και παππούς: εντάξει λοιπόν μπορεί να μείνει για λίγο.

Δ΄ Σκηνή

Αφηγητής: καθώς περνούσαν οι μέρες και το γουρουνάκι ζούσε με τον Πρασινούλη χαρούμενα, ξαφνικά ακούστηκε ένας αλλόκοτος θόρυβος και να εμφανίζεται  ένα άλλο παράξενο πλάσμα )

(βγαίνει το διαστημόπλοιο)

Λουλούκος: Πρασινούλη, Πρασινούλη….

Πρασινούλης: Λουλούκο, Λουλούκο μου αγαπημένε. Πόσο χαίρομαι που σε βλέπω!

Λουλούκος: πώς βρέθηκες εδώ; Σε ψάχνω τόσες μέρες και ανησύχησα πάρα πολύ. Νόμισα πως έπαθες κάποιο κακό.

Πρασινούλης: καθώς γυρνούσα στο σπίτι βγήκαν ξαφνικά κάτι σύννεφα και χάθηκα και βρέθηκα εδώ. Φοβήθηκα πολύ, αλλά ευτυχώς με βρήκε αυτό το καλό γουρουνάκι το Γούλη και με βοήθησε.

Γούλης: γεια σου Λουλούκο! Χρου!, χρου!

Λουλούκος: γεια σου Γούλη! Σ΄ευχαριστώ πολύ που φρόντισες τον αδελφό μου.

Γούλης: χρου!, χρου!

Λουλούκος: Πρασινούλη μου πρέπει να φύγουμε τώρα, γιατί μας θα ψάχνει ο μπαμπάς

Πρασινούλης: καλά λες πρέπει να φύγουμε , να πάμε σπίτι μας.

(Αγκαλιάζονται και φιλιούνται ο Γούλης με τον Πρασινούλη)

Γούλης: Άντε πήγαινε στο σπίτι σου, στους δικούς σου. Πιστεύω ότι θα τα ξαναπούμε. Χρου!, χρου!χάρηκα πολύ που γνωριστήκαμε.

(Ο Πρασινούλης και Ο Λουλούκος φεύγουν με το διαστημόπλοιό τους και όλοι τους χαιρετούν)

Όλοι μαζί: γεια σου Πρασινούλη. Να είσαι καλά. Να περνάς όμορφα.

 

 

 

 

& Β ΄ Ομάδα: «Η Σταχτοπούτα και το Τέρας»

 

«Κοκινοσκουφίτσα»

Διασκευή του γνωστού παραμυθιού «Κοκκινοσκουφίτσα».

 

& Γ΄ Ομάδα: «Μαρσουπιλαμί»

 

«Η μικρή Σειρήνα»

 

A΄ Σκηνή

( η Σειρήνα μόνη της στη σκηνή)

–          Σειρήνα: Γεια σας παιδιά. Είμαι η σειρήνα μια μικρή γοργόνα και ζω μέσα στη θάλασσα. Πόσο μου αρέσει να κολυμπάω! Αλλά τι βλέπω εκεί! Ένα καράβι που βυθίζεται και ένας άνθρωπος να πνίγεται. Να βιαστώ να τον σώσω.

–          Σειρήνα: Είσαι καλά; Πόσο χαίρομαι που σε έσωσα! Μα ποιος είσαι; Από πού έρχεσαι; Εγώ είμαι η γοργόνα η Σειρήνα και ζω στη θάλασσα με την αδελφή μου τη Μύριελ.

–          Πρίγκηπας:  Σ΄ευχαριστώ μικρή  μου Σειρήνα. Σου χρωστάω τη ζωή μου. Μα τι όμορφη που είσαι! Τι γλυκιά φωνή που έχεις! Εγώ είμαι ο πρίγκηπας Ροβέρτος και καθώς επέστρεφα με το καράβι μου στο παλάτι, βούλιαξα.

–          Σειρήνα: Χαίρομαι πολύ πρίγκηπά μου που ζεις και θα μπορέσεις να επιστρέψεις στο παλάτι και να δεις τους δικούς σου.  Αλλά πρέπει να φύγω τώρα. Θα θυμώσει πολύ η μητέρα μου όταν δει ότι λείπω τόση ώρα.

–          Πρίγκηπας:  Μα πού πας όμορφη γοργόνα; Πότε θα σε ξαναδώ; Μα πού πήγε παιδιά; Πάει χάθηκε. Είμαι πολύ δυστυχισμένος. Πρέπει να ψάξω να τη βρω.

Β΄Σκηνή

( η Σειρήνα μόνη της στη σκηνή)

–          Σειρήνα: Έφυγα βιαστικά και έχασα τον πρίγκηπά μου. Πώς θα τον βρω; Θα ρωτήσω την αδελφή μου τη Μύριελ να με βοηθήσει. Μύριελ! Μύριελ! Πού είσαι;

–          Μύριελ: Εδώ είμαι αδελφή μου. Γιατί με ζητάς;

–          Σειρήνα: Θέλω να με βοηθήσεις να βρω τον πρίγκηπά μου.

–          Μύριελ : Πρέπει να ρωτήσουμε τη μάγισσα Πρέτζελ. Μόνο εκείνη ξέρει να μας βοηθήσει.

–          Μάγισσα Πρέτζελ πού μπορούμε να βρούμε τον πρίγκηπα της μικρής Σειρήνας;

–          Μάγισσα Πρέτζελ : Εγώ ξέρω πού βρίσκεται ο πρίγκηπάς σου Σειρήνα. Θα σου δώσω πόδια για να τρέξεις να τον βρεις, αλλά θέλω για αντάλλαγμα τη φωνή σου. Αν δέχεσαι να μου χαρίσεις τη φωνή σου εγώ θα σε οδηγήσω στον χαμένο σου πρίγκηπα.

–          Σειρήνα: Εντάξει μάγισσα μου θα κάνω τα πάντα για να ξαναβρώ τον πρίγκηπά μου.

–          Μάγισσα Πρέτζελ : Ωραία! Θα βάλω τη φωνή σου σ΄ένα κουτάκι και θα το αφήσω να πλέει στη θάλασσα.

Γ ΄Σκηνή

(Ο πρίγκηπας μόνος του)

–          Πρίγκηπας:  Πού να βρίσκεται η Σειρήνα μου; Πώς θα τη βρω; Είμαι πολύ λυπημένος.

22

(Εμφανίζεται η Σειρήνα)

–          Σειρήνα:………..

–          Πρίγκηπας:  Σειρήνα μου σε ξαναβρίσκω! Πόσο χαίρομαι! Πού ήσουν;

–          Σειρήνα:………..

–          Πρίγκηπας:  Γιατί δεν μιλάς; Τι έπαθες; Μήπως έχασες τη φωνή σου;

–          Πρίγκηπας:  ‘Ότι και να έπαθες μικρή μου Σειρήνα θα σε βοηθήσω. Πήγαινε στο παλάτι μου και εκεί θα σε φροντίσουν τα κορίτσια.

Δ΄ Σκηνή

(Το ψαράκι και το κουτί)

–  Ψαράκι: Τραλαλά, τραλαλά. Α! Ένα κουτάκι. Τι να έχει άραγε μέσα; Για να το ανοίξω.

Η φωνή στο κουτί Αχ! Βγήκα απ΄ το κουτί επιτέλους. Είμαι η φωνή της Σειρήνας που έχασε τον         πρίγκηπά της. Πρέπει γρήγορα να πάω να τη βρω.

– Ψαράκι : Εγώ θα σε βοηθήσω να τη βρεις.

(Μπαίνει η Σειρήνα)

–Ψαράκι: Πάρε τη φωνή σου πίσω Σειρήνα και πήγαινε στον πρίγκηπά σου.

–Σειρήνα: Σ΄ ευχαριστώ ψαράκι. Με βοήθησες πολύ.

Ε΄ Σκηνή

(Σειρήνα-Πρίγκηπας)

   –Σειρήνα: Πρίγκηπά μου σε βρίσκω επιτέλους. Πόσο χαίρομαι! Η μάγισσα Πρέτζελ μου πήρε τη φωνή   μου, αλλά την ξαναβρήκα.

   –Πρίγκηπας:  Σειρήνα μου όμορφη τι ωραία που ξανακούω τη γλυκιά φωνή σου! Πέρασαν όλα όμως τώρα. Σε βρήκα και δεν σε ξαναχάνω. Θέλω να σου κάνω μια πρόταση.

    –Σειρήνα: Πες μου Πρίγκηπά μου. Πολύ θα ήθελα ν΄ ακούσω τι έχεις να μου πεις.

   –Πρίγκηπας:  Θέλεις να παντρευτούμε και να ζήσουμε για πάντα στο παλάτι μου;

   –Σειρήνα: Και βέβαια θέλω αγαπημένε μου πρίγκηπα Ροβέρτο να είμαστε για πάντα μαζί.

(Αγκαλιάζονται και φιλιούνται. Όλες οι κούκλες βγαίνουν και χαιρετούν)

Γεια σας να ζήσετε ευτυχισμένοι!

 

 

 

 

& Δ΄ Ομάδα: «Τελετάμπις»

 

«Ο Πειρατής»

 

 

–Πειρατής: Γεια σας παιδιά είμαι ο Μπομπ ο ξακουστός πειρατής και ταξιδεύω σ’όλον τον κόσμο. Έκανα πολλά ταξίδια και γνώρισα πολλά μέρη. Μου κρατούσε πάντα συντροφιά το παπί μου ο Παπαρδούλης. Γελούσα μαζί του πάρα πολύ και περνούσαμε πολύ ωραία. Αλλά παιδιά μια μέρα με μεγάλη τρικυμία έχασα το μικρό μου παπί και ψάχνω να το βρω. Πού να είναι άραγε; Χρειάζομαι βοήθεια για να το βρω. Αλλά για σταθείτε τι βλέπουν τα μάτια μου;  Μια πολύ όμορφη γοργόνα κολυμπάει. Μα πού να πηγαίνει άραγε; Μήπως μπορεί να με βοηθήσει να βρω τον Παπαρδούλη μου;

–Γοργόνα: Ωχ ένας πειρατής με ένα μεγάλο καράβι. Μου κάνει νόημα. Τι να με θέλει άραγε; Μήπως μου κάνει κακό;

–Πειρατής: Ε γοργόνα που  πας;

–Γοργόνα: Τι θέλεις πειρατή;

–Πειρατής: Πώς σε λένε μικρή μου γοργόνα; Μη φοβάσι δεν θα σου κάνω κανένα κακό. Θέλω να με βοηθήσεις.

–Γοργόνα: Άριελ με λένε. Αλλά τι θέλεις από μένα;;

–Πειρατής: Εμένα με λένε Μπομ. Άριελ. Θέλω την βοήθειά σου για να βρω το παπί μου που χάθηκε.

–Γοργόνα: Αλήθεια Μπομπ το αγαπούσες το παπί σου πολύ;

–Πειρατής: Ναι, μου κρατούσε συντροφιά στα ταξίδια μου. Κι εγώ το φρόντιζα και το περιποιούμουν πολύ. Αλλά τώρα πού να είναι άραγε; Φοβάμαι μήπως έπαθε τίποτα κακό.

–Γοργόνα:  Θα τον βρούμε τον Παπαρδαλούλη σου μη στεναχωριέσαι πειρατή μου. Καταλαβαίνω την αγωνία σου.

–Πειρατής: Ναι, αλλά σε λίγο νυχτώνει πρέπει να τον βρούμε γρήγορα.

Γοργόνα: Να ψάξουμε σ΄ όλο το καράβι, μήπως χτύπησε και τραυματίστηκε.

Πειρατής: Πω, πω Άριελ μικρή μου γοργόνα φοβάμαι πολύ. Αν είναι κάπου χτυπημένο και δεν μπορεί να μου μιλήσει;

 Γοργόνα: Ψάξε γρήγορα πειρατή μου, μην αργείς. Αλλά τι βλέπω εκεί πάνω Μπομπ.  Ένα παπί πάνω στη σημαία από το καράβι σου. Δεν έπαθε τίποτα. Το βλέπω μια χαρά. Μήπως ήθελε να σου κάνει κάποιο αστείο;

–Πειρατής: Άριελ είναι ο Παρδαλούλης μου σε ευχαριστώ πολύ που τον βρήκες.

–Γοργόνα: Μπομπ χαίρομαι κι εγώ πολύ.

–Παπί: Ε γεια σας.

–Πειρατής: Παπαρδαλούλη μου γύρισες, πού ήσουν; Μην ξαναφύγεις άλλη φορά. Ανησύχησα μην έπαθες κακό.

–Παπί: Δεν έφυγα πήγα μια βόλτα, αλλά χάθηκα. Ευτυχώς ξαναβρήκα το δρόμο. Από δω και στο εξής θα είμαι πολύ προσεκτικός.  Βλέπω πως σε στενοχώρησα. Δεν θα το ξανακάνω.

–Πειρατής: Εντάξει πήγαινε τώρα μέσα να φας, βράδιασε…Άριελ σε ευχαριστώ πολύ για όλα, φεύγω, ελπίζω να σε ξαναδώ…Γεια σου.

–Γοργόνα: Γεια σας καλό ταξίδι .

 

 

ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ

 

 

 

  ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΝ

 

  

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

 

      Στο τέλος της εργασίας οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές συγκέντρωσαν τα συμπεράσματά τους και έκαναν την αξιολόγησή τους.

Με βάση τους στόχους που οι εκπαιδευτικοί έθεσαν αρχικά:

• Οι μαθητές συγκέντρωσαν το πληροφοριακό υλικό και ήρθαν σε επαφή με την ιστορία , την παιδαγωγική αξία (για το παιδί και το δάσκαλο) και την πολύπλευρη διάσταση του κουκλοθεάτρου.
• Οι μαθητές πειραματίστηκαν με τα υλικά και κατασκεύασαν αλλά και ζωντάνεψαν τις κούκλες . Δημιούργησαν τα σενάρια των ιστοριών τους και παρουσίασαν παραστάσεις σε νηπιαγωγεία της πόλης τους.
• Η ικανοποίησή τους κορυφώθηκε όταν τα παιδιά-θεατές παρακολούθησαν την παράστασή τους με ζήλο και ιδιαίτερη χαρά.
• Όλοι οι μαθητές δούλεψαν με ενθουσιασμό και τα αποτελέσματα ήταν θετικά.
• Μέσα από τη βιωματική μάθηση απέκτησαν τις γνώσεις που σύμφωνα με τους στόχους έπρεπε να αποκτήσουν.
• Οι ομάδες που συγκροτήθηκαν ήταν ετερογενείς όσον αφορά την κοινωνική και εθνική προέλευση με αποτέλεσμα να υπάρξουν διαφορετικές αλλά με πολλά κοινά σημεία προσεγγίσεις του θέματος.
• Έμαθαν ότι έπρεπε να συνεργαστούν για να μπορέσουν να παρουσιάσουν το θέμα
• Οι εκπαιδευτικοί αντιμετώπισαν αρχικά δυσκολία στη συγκέντρωση του πληροφοριακού υλικού από τους μαθητές, τον καταμερισμό και την αξιοποίησή του. Είναι κατανοητό καθώς οι μαθητές δεν είχαν προηγούμενη εμπειρία μιας τέτοιας προσπάθειας.
• Στο κατασκευαστικό μέρος όλοι οι μαθητές έδειξαν προθυμία και αρκετοί ιδιαίτερη ικανότητα και ταλέντο. Επιστράτευσαν τη φαντασία και πολλές φορές την πρωτοτυπία τους και το αποτέλεσμά τους τους δικαίωσε.

 

 

 

 

 

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 

Απόστολος Ν. Μαγουλιώτης, «Κουκλοθέατρο Ι, Πώς στήνεται ένα έργο (τρόποι, είδη, πατρόν)», Καστανιώτη, Αθήνα, 1994.

Μαριάννα Μανέτα – Σεβαστή Σκουμύδη «Μέθοδοι Δημιουργικής Απασχόλησης & Τεχνικά Εποπτικά Μέσα», Β΄ Τάξη 1^ου κύκλου, Ειδικότητα: Βοηθών Βρεφονηπιοκόμων, Τομέας Υγείας & Πρόνοιας, ΟΕΔΒ, Αθήνα.

Άλκηστις Κοντογιάννη, Αισθητική Αγωγή, « Δραματική Τέχνη στην Εκπαίδευση», Αντώνης Βάος, «Εικαστική Αγωγή», Αγγελική Μπαχούμα, Ειδικό Θέμα: Μουσείο και παιδί, Τομέας Υγείας & Πρόνοιας, ΟΕΔΒ, Αθήνα.

Πέπη Δαράκη, «κουκλοθέατρο», Gutenberg, Παιδαγωγική σειρά, Αθήνα 1992.

Άλκηστις, «Κουκλοθέατρο –Θέατρο σκιών», Ελληνικά γράμματα, Αθήνα, 1992.

 

 

Καλωσήρθατε στο Blogs.sch.gr. Αυτό είναι το πρώτο σας άρθρο. Αλλάξτε το ή διαγράψτε το και αρχίστε το “Ιστολογείν”!