Πάθη και αρετές στη διδασκαλία του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά

Υπάρχουν πολλές αιτίες για τις οποίες πρέπει να πενθεί ο πιστός.

 Όπως οι μαθητές του Κυρίου λυπούνταν για τη στέρηση «του όντος αγαθού και διδασκάλου Χριστού» έτσι και σε μας που δοκιμάζουμε την ίδια στέρηση και απουσία του Χριστού από τη ζωή μας, πρέπει να ενυπάρχει και να καλλιεργείται η ίδια λύπη (Ομιλία 29, PG 151, 376A).

Yπάρχει όμως και άλλη αιτία για πένθος είναι η έκπτωση από το χώρο της απάθειας του παραδείσου στο χώρο του πόνου και των παθών. Είναι τόση η οδύνη αυτής της πτώσεως, γιατί κρύβει όλο το δράμα της απομακρύνσεως από το Θεό, τη στέρηση της πρόσωπο με πρόσωπο συνομιλίας με Εκείνον, της αιδίου ζωής και της συνδοξολογίας με τους αγγέλους. «Ποιος είναι αυτός που έχει συνειδητοποιήσει τη στέρηση όλων αυτών και δεν πενθεί;» Ρωτάει ο ιερός Πατέρας. Και προτρέπει συχνά όλους τους πιστούς που «ζούν εν ειδήσει της τοιάυτης στερήσεως», να πενθήσουν και να αποπλύνουν με το κατά Θεόν πένθος «τους εξ αμαρτίας μολυσμούς» (Ομιλία 29PG 151, 367^Α).

Η έξοδος του ανθρώπου από τη δουλεία των παθών και η επιστροφή του από τη νοσηρή, «παρά φύση» κατάσταση της αμαρτίας στην περιοχή της «ελευθερίας της δόξης των τέκνων του Θεού» πραγματοποιείται με τη μετάνοια. Στην Αγία Γραφή και στα συγγράμματα των Πατέρων ή μετάνοια αναφέρεται ως η σταθερότερη εγγύηση για ανόρθωση από την πτώση και κάθαρση από τα πάθη, όπως επίσης και ως αφετηρία ασφαλής στην πορεία του ανθρώπου προς τη θέωση.

Ο μοναχισμός, ως κατεξοχήν ζωή ασκήσεως είναι μια διαρκής μαρτυρία μετάνοιας και πένθους. Στη συνείδηση του Παλαμά η άσκηση δε νοείται ως πορεία εναντίον του σώματος  ή της φύσης , αλλά ως αποδέσμευση του σώματος και της φύσεως από την αμαρτία, που μετέτρεψε τις κατά φύσιν ενέργειες της ψυχής του ανθρώπου σε παρά φύση.

Από: Κεσελόπουλος, Ανέστης, (1982), Πάθη και Αρετές, Εκδ. Δόμος, Αθήνα

Ετικέτες: Γρηγόριος Παλαμάς, μετάνοια, μοναχισμός, πένθος

Caravaggio

25…Ἐὰν μὴ ἴδω ἐν ταῖς χερσὶν αὐτοῦ τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὸν δάκτυλόν μου εἰς τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὴν χεῖρά μου εἰς τὴν πλευρὰν αὐτοῦ, οὐ μὴ πιστεύσω. (Ιω. κ , 25). Αυτά ήταν τα λόγια του Αποστόλου Θωμά προς τους άλλους Αποστόλους εφόσον δεν ήταν και κείνος παρών στην πρώτη εμφάνιση του Χριστού. Το γεγονός βέβαια ότι ο Απόστολος Θωμάς αρχικά απουσίαζε κατά την εμφάνιση του Χριστού στους Μαθητές Του, φαίνεται ότι ήταν οικονομία Θεού, για να γίνει πιστευτό το θαύμα της Αναστάσεως και να διαλυθεί κάθε είδους αμφιβολία. Ο Απόστολος Θωμάς Τον ανεγνώρισε και Τον ομολόγησε Κύριο και Θεό του. Τον ανεγνώρισε από τις πληγές του Σταυρού, οι οποίες αποτελούν σημάδι της αγάπης Του, αλλά και της δυνάμεώς Του. Την ομολογία του Θωμά οι άγιοι Πατέρες την ονομάζουν σωτήριο.Μια Κυριακή μετά την Ανάσταση, η Εκκλησία μας εορτάζει την μνήμη του Αποστόλου Θωμά, του “Άπιστου” όπως επικράτησε να λέγεται.

Η Κυριακή του Άπιστου Θωμά είναι μία Κυριακή μετάνοιας και περισυλλογής για την έπαρση και τον εγωισμό των περισσοτέρων από εμάς. Είναι βέβαιο άλλωστε ότι κάθε άνθρωπος σηκώνει κι ένα δικό του σταυρό. Η πραγματική πίστη όμως είναι συνυφασμένη με την αγάπη και τον πόνο και θα μας οδηγήσει σε μία προσωπική κοινωνία με το Θεό.

Σήμερα χιλιάδες χρόνια μετά πολλοί άνθρωποι απαντούν με τον ίδιο τρόπο στα καθημερινά θαύματα της ζωής. Δεν κάνουν τη διάκριση του «αισθητού» με το «υπεραισθητό» και ζητούν για όλα αποδείξεις και τεκμήρια. Λες και ζυγίζονται και μετριούνται τα πάντα: η αγάπη, η ευτυχία , ο πόνος ή η δυστυχία. Συχνά συμβαίνει να ζυγιάζεται στο πρόσωπο ενός ανθρώπου-έστω κι αν ο ίδιος δεν υποψιάζεται τίποτα ή μας είναι εντελώς άγνωστος-και να κρίνεται η τύχη μιας αξίας. Παίρνοντας για μοναδικό μέτρο και κριτήριο τη συμπεριφορά του ατόμου εκείνου βγάζουμε το συμπέρασμα: «Δεν υπάρχει καλοσύνη στον κόσμο» ή το αντίθετο.Και η τύχη του Θεού, η παρουσία του ανάμεσά μας, η υπόστασή του μπορεί να κερδιθεί ή να χαθεί στην καρδιά ενός ανθρώπου, σε δευτερόλεπτα, όταν ο άνθρωπος αυτός ποντάρει στην περίπτωση ενός άλλου κι ανάλογα, αν θα φέρει κορόνα ή γράμματα καταλήγει: «Δεν υπάρχει Θεός» (Το διαβατήριο, Αντ. Σαμαράκης)

Ο Χριστός είπε το “μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες”.Θεωρείτε ότι είναι απαραίτητη μία τέτοια πίστη “εξ ακοής” για να προχωρήση κάποιος σε μία πιο προσωπική πίστη με το Θεό;

Ετικέτες: Α.Σαμαράκης, απιστία

«Πάσχα» σημαίνει «διάβαση», «παρέλευση» του τιμωρού αγγέλου από τις οικίες των Ισραηλιτών όταν τιμώρησε τους Αιγυπτίους. Η ετυμολογία του ελληνικού «ΠάσχỨαπό το ελληνικό «πάσχω»¨(Πάθος- θυσία του Πάσχα) δεν φαίνεται πιθανή. Πιθανότερο είναι ότι το Πάσχα είναι ο εξελληνισμένος τύπος του εβραϊκού «πεσάχ» με την προσθήκη της κατάληξης-α.

Το τυπικό της θυσίας:

H προμήθεια έδειχνε ότι το θύμα ανήκε στον προσφέροντα.

Η σφαγή αποτελούσε την αρχή της σωτηριολογικής πράξης με την οποία ξεπερνούσαν το θάνατο.

Η επίχριση με αίμα του θύματος απέβλεπε στην αποτροπή του κακού και συνεπώς στην προστασία των Ισραηλιτών.

Το ψήσιμο του ζώου εξασφάλιζε την ενοίκηση της θείας δύναμης στο θύμα.

Η βρώση του θύματος μέσα σε ατμόσφαιρα βιαστικής αναχώρησης.

Ο άζυμος άρτος συμβόλιζε τη σπουδή της φυγής από την Αίγυπτο και ικανοποιούσε τις ανάγκες της ζωής της ερήμου.

Τα πικρά χόρτα θύμιζαν την πικρία της παραμονής στη χώρα της Αιγύπτου.

Οι περιορισμοί ως προς το θύμα (μικρό, τέλειο, αρσενικό ενιάυσιο) οφείλονταν κυρίως σε πρακτικούς λόγους.

Η γιορτή του Πάσχα είναι γνωστή και ως Άζυμα. Η δεύτερη αυτή ονονασία οφείλεται στο γεγονός ότι μετά την εγκατάστασή τους στην Παλαιστίνη οι Ισραηλίτες άρχισαν να τηρούν και την εβδομάδα των Αζύμων και για μια εποχή Πάσχα και Άζυμα γιορτάζονταν την ίδια περίοδο, αλλά ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Αργότερα η γιορτή των Αζύμων επεσκίασε τη θυσία του Πάσχα, τελικά όμως και επειδή συνέπιπταν χρονικά ενώθηκαν σε μία γιορτή οκταήμερης διάρκειας που περιλάμβανε τη θυσία του Πάσχα (14η) και την εβδομάδα των Αζύμων (15-21 Νισάν)

Συσχετισμός εβραϊκού και χριστιανικού Πάσχα

Τα παιδιά αφού μελετήσουν τα παραπάνω στοιχεία θα πρέπει να εντοπίσουν κοινά στοιχεία στην παράδοσή μας που αφορά το τελετουργικό σε σχέση με το εβραικό Πάσχα:α) Ποια στοιχεί παραμένουν αυτούσια β)τι έχει τροποποιηθεί γ) τι έχει προστεθεί. Θα ζητηθεί επίσης να φέρουν εικόνες ή φωτογραφίες με έθιμα του τυπικού του Πάσχα 

Ετικέτες: εβραικό Πάσχα, Μ.Εβδομάδα

54 Συλλαβόντες δὲ αὐτὸν ἤγαγον καὶ εἰσήγαγον αὐτὸν εἰς τὸν οἶκον τοῦ ἀρχιερέως· ὁ δὲ Πέτρος ἠκολούθει μακρόθεν. 55 ἁψάντων δὲ πυρὰν ἐν μέσῳ τῆς αὐλῆς καὶ συγκαθισάντων αὐτῶν ἐκάθητο ὁ Πέτρος ἐν μέσῳ αὐτῶν. 56 ἰδοῦσα δὲ αὐτὸν παιδίσκη τις καθήμενον πρὸς τὸ φῶς καὶ ἀτενίσασα αὐτῷ εἶπε· Καὶ οὗτος σὺν αὐτῷ ἦν· 57 ὁ δὲ ἠρνήσατο λέγων· Γύναι, οὐκ οἶδα αὐτόν. 58 καὶ μετὰ βραχὺ ἕτερος ἰδὼν αὐτὸν ἔφη· Καὶ σὺ ἐξ αὐτῶν εἶ· ὁ δὲ Πέτρος εἶπεν· Ἄνθρωπε, οὐκ εἰμί. 59 καὶ διαστάσης ὡσεὶ ὥρας μιᾶς ἄλλος τις διισχυρίζετο λέγων· Ἐπ’ ἀληθείας καὶ οὗτος μετ’ αὐτοῦ ἦν· καὶ γὰρ Γαλιλαῖός ἐστιν. 60 εἶπε δὲ ὁ Πέτρος· Ἄνθρωπε, οὐκ οἶδα ὃ λέγεις. καὶ παραχρῆμα, ἔτι λαλοῦντος αὐτοῦ, ἐφώνησε ἀλέκτωρ. 61 καὶ στραφεὶς ὁ Κύριος ἐνέβλεψε τῷ Πέτρῳ, καὶ ὑπεμνήσθη ὁ Πέτρος τοῦ λόγου τοῦ Κυρίου, ὡς εἶπεν αὐτῷ ὅτι πρὶν ἀλέκτορα φωνῆσαι ἀπαρνήσῃ με τρίς· 62 καὶ ἐξελθὼν ἔξω ὁ Πέτρος ἔκλαυσε πικρῶς. 63 Καὶ οἱ ἄνδρες οἱ συνέχοντες τὸν Ἰησοῦν ἐνέπαιζον αὐτῷ δέροντες, 64 καὶ περικαλύψαντες αὐτὸν ἔτυπτον αὐτοῦ τὸ πρόσωπον καὶ ἐπηρώτων αὐτὸν λέγοντες· Προφήτευσον τίς ἐστιν ὁ παίσας σε; 65 καὶ ἕτερα πολλὰ βλασφημοῦντες ἔλεγον εἰς αὐτόν. 66 Καὶ ὡς ἐγένετο ἡμέρα, συνήχθη τὸ πρεσβυτέριον τοῦ λαοῦ, ἀρχιερεῖς καὶ γραμματεῖς, καὶ ἀνήγαγον αὐτὸν εἰς τὸ συνέδριον ἑαυτῶν, λέγοντες· Εἰ σὺ εἶ ὁ Χριστός, εἰπέ ἡμῖν. 67 εἶπε δὲ αὐτοῖς· Ἐὰν ὑμῖν εἴπω, οὐ μὴ πιστεύσητε, 68 ἐὰν δὲ καὶ ἐρωτήσω, οὐ μὴ ἀποκριθῆτέ μοι ἢ ἀπολύσητε· 69 ἀπὸ τοῦ νῦν ἔσται ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου καθήμενος ἐκ δεξιῶν τῆς δυνάμεως τοῦ Θεοῦ. 70 εἶπον δὲ πάντες· Σὺ οὖν εἶ ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ; ὁ δὲ πρὸς αὐτοὺς ἔφη· Ὑμεῖς λέγετε ὅτι ἐγώ εἰμι. 71 οἱ δὲ εἶπον· Τί ἔτι χρείαν ἔχομεν μαρτυρίας; αὐτοὶ γὰρ ἠκούσαμεν ἀπὸ τοῦ στόματος αὐτοῦ.(Λκ.κβ, 54-71)
Το ζήτημα της λήθης και της απαρνησης ιδεών, θεσμών ή προσώπων ή και του ίδιου του Θεού απασχολει εδώ και αιώνες τους ανθρώπους και τους ταλανίζει. Χρειάζεται μεγάλο σθένος για να κρατήσουμε την πίστη μας αλώβητη και τα ιδεώδη μας ανέγγιχτά. Η ιστορία έχει να  μας επιδείξει πολλά παραδείγματα δασκάλων που προδόθηκαν από τους μαθητές τους: Καταρχήν από το χώρο της μυθολογίας έχουμε τον Προμηθέα να προδίδει τους Τιτάνες,ο Σωκράτης προδόθηκε από τον μαθητή του Πλάτωνα και ο Παύλος από το χώρο του Χριστιανισμού πρόδωσε τους χριστιανομάχους και αρνήθηκε την προηγούμενη ζωή του ως Σαύλος.Το θέμα αυτό είναι πολύ προσφιλές από λογοτέχνες, ποιητές, μουσικούς (Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι και το τραγούδι  “Της άρνης το νερό”). Τα παιδιά αφού διαβάσουν την παραπάνω περικοπή θα ακούσουν και  ένα σύγχρονο τραγούδι αυτή τη φορά και θα αποτυπώσουν τις σκέψεις τους. Θα ζητηθεί επίσης να εντοπ’ισουν και άλλα παραδείγματα μαθητών που αρνήθηκεν το δάσκαλό τους και να βρουν κοινά σε όλες αυτές τις “προδοσίες”(από το χώρο της λογοτεχνίας, της μυθολογίας ή του χριστιανισμού).

Ετικέτες: αρνηση, Μ.Εβδομάδα, Πέτρος, προδοσία, της άρνης το νερό

16 Οἱ δὲ στρατιῶται ἀπήγαγον αὐτὸν ἔσω τῆς αὐλῆς, ὅ ἐστι πραιτώριον, καὶ συγκαλοῦσιν ὅλην τὴν σπεῖραν· 17 καὶ ἐνδύουσιν αὐτὸν πορφύραν καὶ περιτιθέασιν αὐτῷ πλέξαντες ἀκάνθινον στέφανον, 18 καὶ ἤρξαντο ἀσπάζεσθαι αὐτόν· Χαῖρε ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων· 19 καὶ ἔτυπτον αὐτοῦ τὴν κεφαλὴν καλάμῳ καὶ ἐνέπτυον αὐτῷ, καὶ τιθέντες τὰ γόνατα προσεκύνουν αὐτῷ. 20 καὶ ὅτε ἐνέπαιξαν αὐτῷ, ἐξέδυσαν αὐτὸν τὴν πορφύραν καὶ ἐνέδυσαν αὐτὸν τὰ ἱμάτια τὰ ἴδια, καὶ ἐξάγουσιν αὐτὸν ἵνα σταυρώσωσιν αὐτόν. 21 Καὶ ἀγγαρεύουσι παράγοντά τινα Σίμωνα Κυρηναῖον, ἐρχόμενον ἀπ’ ἀγροῦ, τὸν πατέρα Ἀλεξάνδρου καὶ Ρούφου, ἵνα ἄρῃ τὸν σταυρὸν αὐτοῦ. 22 Καὶ φέρουσιν αὐτὸν ἐπὶ Γολγοθᾶν τόπον, ὅ ἐστι μεθερμηνευόμενον κρανίου τόπος. 23 καὶ ἐδίδουν αὐτῷ πιεῖν ἐσμυρνισμένον οἶνον· ὁ δὲ οὐκ ἔλαβε. 24 καὶ σταυρώσαντες αὐτὸν διαμερίζονται τὰ ἱμάτια αὐτοῦ, βάλλοντες κλῆρον ἐπ’ αὐτὰ τίς τί ἄρῃ. 25 ἦν δὲ ὥρα τρίτη καὶ ἐσταύρωσαν αὐτόν. 26 καὶ ἦν ἡ ἐπιγραφὴ τῆς αἰτίας αὐτοῦ ἐπιγεγραμμένη· Ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων. 27 Καὶ σὺν αὐτῷ σταυροῦσι δύο λῃστάς, ἕνα ἐκ δεξιῶν καὶ ἕνα ἐξ εὐωνύμων αὐτοῦ. 28 καὶ ἐπληρώθη ἡ γραφὴ ἡ λέγουσα· καὶ μετὰ ἀνόμων ἐλογίσθη. 29 Καὶ οἱ παραπορευόμενοι ἐβλασφήμουν αὐτὸν κινοῦντες τὰς κεφαλὰς αὐτῶν καὶ λέγοντες· Οὐὰ, ὁ καταλύων τὸν ναὸν καὶ ἐν τρισὶν ἡμέραις οἰκοδομῶν! 30 σῶσον σεαυτὸν καὶ κατάβα ἀπὸ τοῦ σταυροῦ. 31 ὁμοίως δὲ καὶ οἱ ἀρχιερεῖς ἐμπαίζοντες πρὸς ἀλλήλους μετὰ τῶν γραμματέων ἔλεγον· Ἄλλους ἔσωσεν, ἑαυτὸν οὐ δύναται σῶσαι. 32 ὁ Χριστὸς ὁ βασιλεὺς Ἰσραὴλ καταβάτω νῦν ἀπὸ τοῦ σταυροῦ, ἵνα ἴδωμεν καὶ πιστεύσωμεν αὐτῷ. καὶ οἱ συνεσταυρωμένοι αὐτῷ ὠνείδιζον αὐτόν. 33 Γενομένης δὲ ὥρας ἕκτης σκότος ἐγένετο ἐφ’ ὅλην τὴν γῆν ἕως ὥρας ἐνάτης· 34 καὶ τῇ ὥρᾳ τῇ ἐνάτῃ ἐβόησεν ὁ Ἰησοῦς φωνῇ μεγάλῃ λέγων· Ἐλωῒ Ἐλωῒ, λιμᾶ σαβαχθανί; ὅ ἐστι μεθερμηνευόμενον, ὁ Θεός μου ὁ Θεός μου, εἰς τί με ἐγκατέλιπες; 35 καί τινες τῶν παρεστηκότων ἀκούσαντες ἔλεγον· Ἴδε Ἠλίαν φωνεῖ. 36 δραμὼν δέ εἷς καὶ γεμίσας σπόγγον ὄξους περιθεὶς τε καλάμῳ ἐπότιζεν αὐτόν λέγων· Ἄφετε ἴδωμεν εἰ ἔρχεται Ἠλίας καθελεῖν αὐτόν. 37 ὁ δὲ Ἰησοῦς ἀφεὶς φωνὴν μεγάλην ἐξέπνευσε. 38 Καὶ τὸ καταπέτασμα τοῦ ναοῦ ἐσχίσθη εἰς δύο ἀπὸ ἄνωθεν ἕως κάτω. 39 Ἰδὼν δὲ ὁ κεντυρίων ὁ παρεστηκὼς ἐξ ἐναντίας αὐτοῦ ὅτι οὕτω κράξας ἐξέπνευσεν, εἶπεν· Ἀληθῶς ὁ ἄνθρωπος οὗτος υἱὸς ἦν Θεοῦ.(Λκ.15, 16-39)Η φιγούρα της Παναγίας μεσα στο θρήνο αποτυπώνεται έντονα μέσα στον επιτάφιο θρήνο. Το παρακάτω απόσπασμα μας δίνει και μια άλλη οπτική. Η μάνα είναι το πρόσωπο εκείνο που υποφέρει πάντα έστω και σιωπηλα για το χαμό του παιδιού της. Έχει κοινά στοιχεία και η μάνα στον Επιτάφιο του Ρίσου με την Παναγία; Διατυπώστε τις σκέψεις σας…

Γιέ μου, σπλάχνο τῶν σπλάχνων μου, καρδούλα τῆς καρδιᾶς μου,
πουλάκι τῆς φτωχιᾶς αὐλῆς, ἀνθὲ τῆς ἐρημιᾶς μου,

πῶς κλείσαν τὰ ματάκια σου καὶ δὲ θωρεῖς ποὺ κλαίω
καὶ δὲ σαλεύεις, δὲ γρικᾷς τὰ ποὺ πικρὰ σοῦ λέω;

Γιόκα μου, ἐσὺ ποὺ γιάτρευες κάθε παράπονό μου,
Ποὺ μάντευες τί πέρναγα κάτου ἀπ᾿ τὸ τσίνορό μου,

τώρα δὲ μὲ παρηγορᾶς καὶ δὲ μοῦ βγάζεις ἄχνα
καὶ δὲ μαντεύεις τὶς πληγὲς ποὺ τρῶνε μου τὰ σπλάχνα;

Πουλί μου, ἐσὺ ποὺ μοῦ ῾φερνες νεράκι στὴν παλάμη
πῶς δὲ θωρεῖς ποὺ δέρνουμαι καὶ τρέμω σὰν καλάμι;

Στὴ στράτα ἐδῶ καταμεσὶς τ᾿ ἄσπρα μαλλιά μου λύνω
καὶ σοῦ σκεπάζω τῆς μορφῆς τὸ μαραμένο κρίνο.

Φιλῶ τὸ παγωμένο σου χειλάκι ποὺ σωπαίνει
κι εἶναι σὰ νὰ μοῦ θύμωσε καὶ σφαλιγμένο μένει.

Δὲ μοῦ μιλεῖς κι ἡ δόλια ἐγὼ τὸν κόρφο δές, ἀνοίγω
καὶ στὰ βυζιὰ ποὺ βύζαξες τὰ νύχια, γιέ μου μπήγω.

(Επιτάφιος- Γ.Ρίτσος, Θεσσαλονίκη. Μάης τοῦ 1936. Μιὰ μάνα, καταμεσὶς τοῦ δρόμου,
μοιρολογάει τὸ σκοτωμένο παιδί της. Γύρω της καὶ πάνω της,
βουΐζουν καὶ σπάζουν τὰ κύματα τῶν διαδηλωτῶν – τῶν ἀπερ-
γῶν καπνεργατῶν ενώ εκείνη συνεχίζει τὸ θρῆνο της)

Ετικέτες: θρηνος Παναγίας, Μ.Παρασκευή, Ριτσος

Το έθιμο της βαφής των κόκκινων αυγών είναι άρρηκτα δεμένο με την χριστιανική παράδοση και τις μέρες που διανύουμε.

Παραδόσεις για το πώς ξεκίνησαν να βάφονται τα αυγά υπάρχουν πάρα πολλές στο λαό μας αλλά και σε όλο το χώρο της νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Μια παράδοση αναφέρεται στη δυσπιστία μιας γυναίκας. Η γυναίκα πληροφορήθηκε για την Ανάσταση του Χριστού ενώ ήταν στο δρόμο και κρατούσε ένα καλάθι με αυγά. Δεν πίστεψε όμως ότι αναστήθηκε ο Χριστός και για να δει αν ήταν αλήθεια είπε πως θα το πίστευε αν κοκκίνιζαν τα αυγά. Τα αυγά με μιας έγιναν κατακόκκινα και η παράδοση αυτή συνεχίζεται έως σήμερα. Ενώ μία παραλλαγή αυτής της ιστορίας αναφέρει τον Ρωμαίο αυτοκράτορα να δυσπιστεί και να λέει κάτι ανάλογο.

Άλλη μία εκδοχή είναι ότι πάνω σε ένα καλάθι με αυγά που κρατούσε η Παναγία έπεσαν τα δάκρυα της και αυτά βάφτηκαν κόκκινα. Η πλέον επικρατέστερη εκδοχή της χριστιανική παράδοσης αναφέρει ότι η Παναγία έβαλε ένα καλάθι με αυγά στα πόδια του εσταυρωμένου Ιησού τα οποία βάφτηκαν με το αίμα που έτρεχε από τις πληγές του. Αυτή είναι και η πλέον κυρίαρχη παράδοση που επικρατεί και σε όλο το χώρο της νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Για να ερμηνευθεί λίγο ο συμβολισμός του αυγού πρέπει να πούμε ότι το αυγό ως δώρο προϋπήρχε στην αρχαία Ρώμη, Ελλάδα, Κίνα, Περσία και τα χάριζαν στις ανοιξιάτικες γιορτές ως σύμβολο γονιμότητας.Το αυγό συμβολίζει για τους Χριστιανούς τον ερμητικά κλειστό τάφο του Χριστού που και από αυτόν ανάβλυσε η ζωή όταν αναστήθηκε Εκείνος. Προχριστιανικό σύμβολο της ζωής, ενισχυμένο από το συμβολισμό του κόκκινου χρώματος από το αίμα της θυσίας του Χριστού. Το σπάσιμο του αυγού,το τσούγκρισμα  και το τσούγκρισμα συμβολίζει τη γέννηση. Όπως σπάει το τσόφλι και βγαίνει μια νέα ύπαρξη στο φως έτσι στο χριστιανικό κόσμο συμβολίζει την καινούρια ύπαρξη.

Τα αυγά βάφονται από τις νοικοκυρές την Μεγάλη Πέμπτη και τα τρώγονται την Κυριακή του Πάσχα αφού τα τσουγκρίσουν. Το πρώτο αυγό που βάφεται είναι της Παναγίας και φυλάγεται στο εικονοστάσι όλο το χρόνο  και παράδοση λέει πως δεν χαλάει-μέχρι το επόμενο Πάσχα.

Σε πολλά μέρη επίσης οι νοικοκυρές βγάζουν έξω στο μπαλκόνι ή στο παράθυρο ένα κόκκινο πανί για να δείξουν ότι βάφουν τα αυγά τους. Τα μόνα σπίτια που δεν βάφουν αυγά είναι όσα πενθούν. Το πανί αυτό, ονομάζεται κοκκινοπεμπτιάτικο.

Το αυγό έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για αναρίθμητους μύθους και παραδόσεις από την αρχαιότητα έως σήμερα. Τα παιδιά θα χωριστούν σε ομάδες και θα φέρουν στοιχεία (ομοιότητες και διαφορές για την παράδοση βαφής των πασχαλινών αυγών στις χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης (Ρουμανία, τη Σερβία, την Κροατία και γενικότερα στα Βαλκάνια).αι κάτι άλλο. Αλήθεια γνωρίζετε από πού ξεκίνησε το έθιμο του αυγού που βάζουμε πάνω στα τσουρέκια; Όποιος το βρει κερδίζει τσουρέκι!Παρακάτω παραθέτουμε ένα απόσπασμα από την Παιδική Πασχαλιά του Α. Παπαδιαμάντη που θα μπορούσε να αναλυθεί και στην τάξη«Παιδική πασχαλιά» του Αλ. Παπαδιαμάντη

Ἄχ! Τί γλυκιὰ πού ῾ν᾿ ἡ ζωή!

Πέρυσι ὤ! πέρυσι τὴν Μεγάλην Πέμπτην πρωί, ἀφοῦ ἐγύρισαν ἀπὸ τὴν ἐκκλησίαν ὅπου εἶχον μεταλάβει ὅλοι, ἡ καλὴ καὶ προκομμένη μήτηρ, καίτοι ἄγουσα ἤδη τὸν ἕβδομον μήνα τῆς ἐγκυμοσύνης της, ἀνεσφουγγώθη καὶ ἤρχισε νὰ βάφῃ ἐν τῇ χύτρᾳ τὰ αὐγά, μὲ ῥιζάρι, κιννάβαρι καὶ ὄξος. Εἶτα ἤρχισαν νὰ ἔρχωνται εἷς τὴν θύραν ἀνὰ ζεύγη τὰ παιδία τῆς πολίχνης, μὲ τὸν ὑψηλὸν καλάμινον σταυρὸν στεφανωμένον μὲ ρόδα εὐώδη καὶ μὲ μήκωνας κατακοκκίνους, μὲ δενδρολίβανον καὶ μὲ ποικιλόχροα ἀγριολούλουδα, μὲ τὸν ἀποσπασθέντα ἀπὸ τ᾿ Ὀχτωήχι χάρτινον Ἐσταυρωμένον εἰς τὸ μέσον τοῦ σταυροῦ, καὶ μὲ ἐρυθρὸν μανδήλιον κυματίζον, μέλποντα τὸ ἄσμα:

Βλέπεις ἐκεῖνο τὸ βουνὶ μὲ κόκκινη παντιέρα;
Ἐκεῖ σταυρῶσαν τὸ Χριστὸ τὸν πάντων βασιλέα.
……………………………………………………….
Σύρε μητέρα μ᾿ στὸ καλὸ καὶ στὴν καλὴ τὴν ὥρα,
Κ᾿ ἐμένα νὰ μὲ καρτερῆς τὸ Σάββατο τὸ βράδυ
Ὅταν σημαίνουν ἐκκλησιὲς καὶ ψέλνουνε παπάδες,
Τότες καὶ σύ, μαννούλα μου, να᾿ χῆς χαρὲς μεγάλες.

Καὶ τί χαρὲς μεγάλες τῷ ὄντι, τί χαρὲς δ᾿ ὅλα τὰ παιδία! Καὶ ἢ καλῆ ἡ μήτηρ της προθυμότατα ἔδιδεν ἀνὰ δυὸ ἀρτιβαφὴ αὐγὰ εἰς ὅλα τὰ παιδία δυὸ αὐγὰ κόκκινα, καὶ τί εὐτυχία! τί νίκη! ἐνῷ ἡ μάμμη ἐφώναζεν ὅτι ἀρκετὰ παιδία ἦλθαν, καὶ ἀρκατὰ ἐτραγούδησαν, καὶ ὅτι ἔπρεπε νὰ ὑπάγουν καὶ ἀλλοῦ.

Μετὰ ταῦτα ἡ μήτηρ ἤρχισε νὰ ζυμώνῃ καὶ ἔπλασεν ἀρκετὲς κουλοῦρες μετ᾿ αὐγῶν διὰ τὸν σύζυγον, ἐπιδημοῦντα τότε, διὰ τὴν πενθεράν της, δι᾿ ἐαυτήν, διὰ τὲς κουμπάρες, ὡς καὶ μικρὲς «κοκῶνες» διὰ τὴν Μόρφω, διὰ τὸν Εὐαγγελινόν, διὰ τ᾿ ἀνεδεξίμια της καὶ διὰ τὰ πτωχὰ παιδιὰ τῆς γειτονιᾶς.

Ετικέτες: Αλ. Παπαδιαμάντης, έθιμα, κόκκινη Πασχαλιά, κόκκινο, Μ.Εβδομάδα

«τῆς ἀλειψάσης τὸν Κύριον μύρῳ πόρνης γυναικὸς μνείαν ποιεῖσθαι οἱ θειότατοι Πατέρες ἐθέσπισαν, ὅτι πρὸ τοῦ σωτηρίου Πάθους μικρὸν τοῦτο γέγονεν»

Η Μεγάλη Τετάρτη είναι αφιερωμένη στην αμαρτωλή γυναίκα, που μετανιωμένη άλειψε τα πόδια του Κυρίου με μύρο και συγχωρήθηκε για τα αμαρτήματά της, γιατί έδειξε μεγάλη αγάπη και πίστη στον Κύριο.47 οὗ χάριν λέγω σοι, ἀφέωνται αἱ ἁμαρτίαι αὐτῆς αἱ πολλαί, ὅτι ἠγάπησε πολύ· ᾧ δὲ ὀλίγον ἀφίεται, ὀλίγον ἀγαπᾷ. 48 εἶπε δὲ αὐτῇ· Ἀφέωνταί σου αἱ ἁμαρτίαι. 49 καὶ ἤρξαντο οἱ συνανακείμενοι λέγειν ἐν ἑαυτοῖς· Τίς οὗτός ἐστιν ὃς καὶ ἁμαρτίας ἀφίησιν; 50 εἶπε δὲ πρὸς τὴν γυναῖκα· Ἡ πίστις σου σέσωκέ σε· πορεύου εἰς εἰρήνην(Λουκ. 7,47).

Ετικέτες: Μ.Εβδομάδα

«Τὴ Αγία καὶ Μεγάλη Τρίτη,
τῆς τῶν δέκα Παρθένων παραβολῆς,
τῆς ἐκ τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου,
μνείαν ποιούμεθα»
Η παραβολή των δέκα παρθένων είναι άριστο παράδειγμα της στάσης που πρέπει να κρατάμε οι χριστιανοί για την έλευση του Χριστού.

Οι παρθένες συμβολίζουν τις ψυχές

Η προμήθεια λαδιού για το λυχνάρι συμβολίζει τον επίγειο αδιάλειπτο αγώνα για να είμαστε κοντά στο Θεό

Το λυχνάρι συμβολίζει το θάρρος μας ενώπιον του Θεού.

Οι φρόνιμες παρθένες συμβολίζουν τις ψυχές εκείνες που γρηγορούν και αναζητούν την ένωση με το Νυμφίο και τη σωτηρία.

Οι μωρές παρθένες συμβολίζουν τις αδιάφορες  ή και κάποιες φορές εχθρικές ψυχές. Είναι οι άνθρωποι που έχουν απορροφηθεί από τα επίγεια αγαθά και δεν ενδιαφέρονται για το ύψιστο αγαθό: Τη σωτηρία που τους προσφέρει ο Χριστός.

Νυμφίος είναι ο Ιησούς που θα έρθει όμως αιφνίδια.

Με τη παραβολή των ταλάντων μας ζητείται ουσιαστικά να εκμεταλλευθούμε τα χαρίσματα που μας έδωσε απλόχερα ο Χριστός.
Απολυτίκιον. Ήχος πλ. δ΄

«Ἰδοὺ ὁ Νυμφίος ἔρχεται ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός,
καὶ μακάριος ὁ δοῦλος, ὃν εὑρήσει γρηγοροῦντα,
ἀνάξιος δὲ πάλιν, ὃν εὑρήσει ῥαθυμοῦντα.
Βλέπε οὖν ψυχή μου, μὴ τῶ ὕπνω κατενεχθής,
ἵνα μῄ τῶ θανάτω παραδοθής,
καὶ τῆς βασιλείας ἔξω κλεισθής,
ἀλλὰ ἀνάνηψον κράζουσα.
Ἅγιος, Ἅγιος, Ἅγιος εἶ ὁ Θεός,
διὰ τῆς Θεοτόκου ἐλέησον ἡμᾶς».

Ετικέτες: Μ.Εβδομάδα

Κασσιανή: Μία παρεξηγημένη Αγία
Η Αγία Κασσιανή ή Κασσία γεννήθηκε μεταξύ του 805 και του 810 στην Κωνσταντινούπολη, γόνος πλούσιας οικογενείας. Στο πρόσωπό της συνδυαζόταν η εξυπνάδα και η εξωτερική ομορφιά. Όταν μεγάλωσε συνδύαζε τη σωματική ομορφιά με την εξυπνάδα της. Τρεις βυζαντινοί χρονικογράφοι, ο Συμεών ο Μεταφραστής, ο Γεώργιος Αμαρτωλός και ο Λέων ο Γραμματικός, αναφέρουν ότι έλαβε μέρος στην τελετή επιλογή νύφης για τον αυτοκράτορα Θεόφιλο, την οποία είχε οργανώσει η μητριά του Ευφροσύνη. Σε αυτή ο αυτοκράτορας επέλεγε τη σύζυγο της αρεσκείας του δίνοντας της ένα χρυσό μήλο Θαμπωμένος από την ομορφιά της Κασσίας, ο νεαρός αυτοκράτορας την πλησίασε και της είπε: «Εκ γυναικός τα χείρω» (εννοώντας τις συμφορές που ήρθαν από την Εύα). Η Κασσία, ετοιμόλογη, του απάντησε: «Kαι εκ γυναικός τα κρείττω» (εννοώντας την Παναγία). Ο Θεόφιλος θεωρώντας ότι τον πρόσβαλε της είπε «ω γύναι! Είθε να εσίγας» δηλαδή καλύτερα να σιωπούσες Απέρριψε την Κασσιανή και διάλεξε για σύζυγό του τη Θεοδώρα.Η Κασσιανή, ως μία άλλη Αντιγόνη που απέρριψε την κοσμική εξουσία του Κρέοντα, απορρίπτει την κοσμική εξουσία του Θεόφιλου και χάνει δια παντός το θρόνο. Διακρίνεται από αυτοπεποίθηση, παρρησία λόγου, μεγάλη μόρφωση και βαθιά πίστη. Μπορεί να έχασε τον επίγειο θρόνο αλλά κέρδισε τον ουράνιο. Δύο ισχυρές γυναίκες την ίδια χρονική στιγμή που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στο Βυζάντιο. Η Θεοδώρα έγινε βασίλισσα και Αγία η Κασσιανή μία απλή μοναχή. Η θεία πρόνοια επενέβη για να γίνει αυτοκράτειρα η Θεοδώρα που με την ορθόδοξη πίστη της και το δυναμικό χαρακτήρα της βοήθησε στο θρίαμβο της Ορθοδοξίας και την τακτοποίηση του θέματος των εικόνων. Η Κασσιανή συμμετείχε στην αντίσταση κατά των εικονομάχων και θεωρείται η πλέον επιφανής γυναίκα μελωδός στο Βυζάντιο και πολύ δημοφιλής με ένα και μόνο τροπάριο.Υπήρξε όμως μία παρεξηγημένη Αγία αφού πολλοί αποδίδουν στην ίδια την Κασσιανή τους στίχους του τροπαρίου ως δήθεν αμαρτωλή με περιπετειώδεις και αμαρτωλούς έρωτες με τον Αυτοκράτορα Θεόφιλο. Τίποτε όμως δεν υπήρξε περισσότερο μεταξύ Κασσιανής και Θεόφιλου. Η Κασσιανή αρνήθηκε την ύλη για το πνεύμα, τα πρόσκαιρα για τα αιώνια, τα φθαρτά για τα άφθαρτα εγκατέλειψε το αρχοντικό της, τον κόσμο και τους δικούς της. Έγινε μοναχή, και ίδρυσε τη Μονή της Κασσίας ή Εικασίας ή Κασσιανής. Στο Μοναστήρι δεν την οδήγησε  η αμαρτωλή της ζωή, γιατί ποτέ της δεν υπήρξε αμαρτωλή.

Το Τροπάριο της Κασσιανής είναι ο πιο γνωστός ύμνος της Κασσιανής. Ψάλλεται μόνο μία φορά το χρόνο κατά τη διάρκεια της Μ.Εβδομάδας (στον όρθρο της Μεγάλης Τετάρτης, ο οποίος τελείται το απόγευμα της Μεγάλης Τρίτης.

Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή,

τὴν σὴν αἰσθομένη θεότητα, μυροφόρου ἀναλαβοῦσα τάξιν,

ὀδυρομένη, μύρα σοι, πρὸ τοῦ ἐνταφιασμοῦ κομίζει.

Οἴμοι! λέγουσα, ὅτι νύξ μοι ὑπάρχει, οἶστρος ἀκολασίας,

ζοφώδης τε καὶ ἀσέληνος ἔρως τῆς ἁμαρτίας.

Δέξαι μου τὰς πηγὰς τῶν δακρύων,

ὁ νεφέλαις διεξάγων τῆς θαλάσσης τὸ ὕδωρ

κάμφθητί μοι πρὸς τοὺς στεναγμοὺς τῆς καρδίας,

ὁ κλίνας τοὺς οὐρανοὺς τῇ ἀφάτῳ σου κενώσει.

Καταφιλήσω τοὺς ἀχράντους σου πόδας,

ἀποσμήξω τούτους δὲ πάλιν τοῖς τῆς κεφαλῆς μου βοστρύχοις

ὧν ἐν τῷ παραδείσῳ Εὔα τὸ δειλινόν,

κρότον τοῖς ὠσὶν ἠχηθεῖσα, τῷ φόβῳ ἐκρύβη.

Ἁμαρτιῶν μου τὰ πλήθη καὶ κριμάτων σου ἀβύσσους

τίς ἐξιχνιάσει, ψυχοσῶστα Σωτήρ μου;

Μή με τὴν σὴν δούλην παρίδῃς, ὁ ἀμέτρητον ἔχων τὸ ἔλεος.

ΠΗΓΕΣ:

«Κασσιανή, n Bυζαντινή αρχόντισσα και ποιήτρια», Χριστιανική Ένωση Kαβάλας, Kαβάλα 1989

Θεοχάρης Δετοράκης ΄΄Η Κασσιανή, Μύθος και Ιστορία΄΄. Ομιλία στην Ένωση ΄΄Απόστολος Παύλος΄΄ 7 Απριλίου 2001.

Ετικέτες: Κασσιανή, Μ.Εβδομάδα

v\:* {behavior:url(#default#VML);} o\:* {behavior:url(#default#VML);} w\:* {behavior:url(#default#VML);} .shape {behavior:url(#default#VML);}

Μ. Δευτέρα (Κυριακή Βαΐων βράδυ)

Οι τέσσερις πρώτες μέρες της Μ.Εβδομάδας μας προετοιμάζουν πνευματικά και οι ακολουθίες ονομάζονται ακολουθίες του Νυμφίου.

Η Μ.Δευτέρα (Κυριακή Βαΐων βράδυ) μας διηγείται δύο περιστατικά :Την ιστορία της ζωής του Ιωσήφ «μακαρίου και πάγκαλου» που προεικονίζει με τις περιπέτειές του τα μαρτύρια του Χριστού. Ο Ιωσήφ έγινε δούλος εξωτερικά, στην ψυχή του όμως και στην σκέψη του παρέμεινε ελεύθερος. Ο άνθρωπος συνήθως ταυτίζει την ελευθερία με την έλλειψη κάθε εξωτερικού καταναγκασμού. Σήμερα, ζούμε ελεύθεροι γιατί δεν έχουμε κάποιον να μας δυναστεύει, γι’ αυτό άλλωστε αγωνιστήκαμε, γι’ αυτό και η κοινωνία μας είναι δημοκρατική. Κάθε φορά μάλιστα που απειλούνται οι δημοκρατικές ελευθερίες και τα ατομικά δικαιώματα του οιουδήποτε, υπάρχει γενική κινητοποίηση. Το ίδιο και όταν απειλείται η ελευθερία της πατρίδας, αλλά και το δημοκρατικό πολίτευμα.

…18 Πρωῒας δὲ ἐπανάγων εἰς τὴν πόλιν ἐπείνασε· 19 καὶ ἰδὼν συκῆν μίαν ἐπὶ τῆς ὁδοῦ ἦλθεν ἐπ’ αὐτήν, καὶ οὐδὲν εὗρεν ἐν αὐτῇ εἰ μὴ φύλλα μόνον, καὶ λέγει αὐτῇ· Μηκέτι ἐκ σοῦ καρπὸς γένηται εἰς τὸν αἰῶνα. καὶ ἐξηράνθη παραχρῆμα ἡ συκῆ. 20 καὶ ἰδόντες οἱ μαθηταὶ ἐθαύμασαν λέγοντες· Πῶς παραχρῆμα ἐξηράνθη ἡ συκῆ; 21 ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐὰν ἔχητε πίστιν καὶ μὴ διακριθῆτε, οὐ μόνον τὸ τῆς συκῆς ποιήσετε, ἀλλὰ κἂν τῷ ὄρει τούτῳ εἴπητε, ἂρθητι καὶ βλήθητι εἰς τὴν θάλασσαν, γενήσεται· 22 καὶ πάντα ὅσα ἐὰν αἰτήσητε ἐν τῇ προσευχῇ πιστεύοντες, λήψεσθε. (Ματθ. 21, 18-22)

Το περιστατικό της ξεραμένης συκιάς συμβολίζει το βίο του Εβραϊκού λαού που ήταν άκαρπος ουσιαστικά, χωρίς έργα αλλά μόνο λόγια. Η καρποφορία είναι ένδειξη σωτηρίας, έτσι και η ακαρπία είναι απόδειξη απώλειας. Η συκιά αντιπροσωπεύει τον νεκρό Ισραήλ, τα φύλλα αντιπροσωπεύουν την νεκρή θρησκεία και όλη την ψεύτικη εξωτερική ευσέβεια τους (Στο Ιωαν. 15,5 ο Χριστός χρησιμοποιεί και πάλι τη λέξη καρπό για να τονίσει πως όποιος μένει ενωμένος μαζί του θα φέρει καρπό).

Ακολουθία του Νυμφίου: «Ερχόμενος ο Κύριος προς το εκούσιον πάθος…»

Στοιχεία αντλήθηκαν από http://www.anthosorthodoxias.net

Ετικέτες: Μ.Εβδομάδα, πάγκαλος Ιωσήφ