Αναφορικές προτάσεις ονομάζονται οι προτάσεις που εισάγονται με τις αναφορικές αντωνυμίες και τα αναφορικά επιρρήματα.
Οι αναφορικές αντωνυμίες είναι οι εξής:
α) που
β) ο οποίος, η οποία, το οποίο
γ) όποιος, όποια, όποιο ή ό,τι (ή οποιοσδήποτε, οποιαδήποτε, οποιοδήποτε)
δ) όσος, όση, όσο
Τα αναφορικά επιρρήματα είναι τα εξής:
α) όπου, οπουδήποτε, εκεί που ( δηλώνουν τόπο)
β) όποτε, οποτεδήποτε, τότε που ( δηλώνουν χρόνο)
γ) όπως, καθώς ( δηλώνουν τρόπο)
δ) όσο, οσοδήποτε ( δηλώνουν ποσό)
Οι αναφορικές προτάσεις χωρίζονται σε δύο κατηγορίες ανάλογα με το συντακτικό τους ρόλο μέσα στο λόγο. Έτσι υπάρχουν:
α) οι επιθετικές αναφορικές προτάσεις, που εισάγονται με τις αντωνυμίες που και ο οποίος, η οποία, το οποίο.
β) οι ελεύθερες αναφορικές προτάσεις, που εισάγονται με τις αντωνυμίες όποιος, όποια, όποιο και όσος, όση, όσο, καθώς και με τα αναφορικά επιρρήματα.
ΟΙ ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
– Όταν δε χωρίζονται με κόμμα από την κύρια πρόταση, μας δίνουν μια πληροφορία για το ουσιαστικό που είναι απαραίτητη για να το διακρίνουμε από άλλα της ίδιας ομάδας.
.
– Όταν χωρίζονται με κόμμα από την κύρια πρόταση, απλώς προσθέτουν μια πληροφορία για ένα ουσιαστικό της κύριας πρότασης το οποίο έχει διακριθεί από άλλα της ίδιας ομάδας ή το οποίο δηλώνει κάτι συγκεκριμένο, ειδικό ή μοναδικό.
ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
– Οι ελεύθερες αναφορικές προτάσεις μπορούν να λειτουργούν:
ως υποκείμενο π.χ.: Όποιος ενδιαφέρεται να το δηλώσει.
ως αντικείμενο π.χ.: Μπορείς να κάνεις ό,τι θες.
ως κατηγορούμενο π.χ.: Εύχομαι να γίνεις ό,τι ονειρεύεσαι.
ως επιρρηματικός προσδιορισμός:
Χρόνου π.χ.: Θα έρχεστε όποτε σας καλώ.
Τρόπου π.χ.: Θα γίνουν τα πράγματα όπως τα κανονίσαμε
Τόπου π.χ.: Πάμε όπου θέλεις.
Ποσού π.χ.: Έριξε βροχή όσο δεν είχε ρίξει σε ένα χρόνο